Flora ta' Malta

Id-distribuzzjoni tal-flora tal-gżejjer Maltin f' habitats differenti tista’, bejn wieħed u ieħor, tiġi klassifikata hekk - 40% tal-flora kollha tikber fuq art imqallba jew raba', 40% tikber fuq artijiet bil-blat (fosthom widien, truf tal-iskarpi, xagħri tal-korallina) u l-20% li jifdal tinsab f' habitats partikolari bħal xtajtiet ramlija, rdumijiet tal-korallina, bwar salmastri, eċċ

Il-ġabriet tal-flora ġeneralment jistgħu jiġu kategorizzati f'waħda minn tliet tipi, li ta' spiss jidħlu fuq xulxin:

• 1. Il-veġetazzjoni li tifforma parti minn komunità fis-sensiela naturali, jiġifieri msaġar, makkji, garigi u steppi

• 2. Komunitajiet ta' veġetazzjoni ta' habitats speċjalizzati:

- żoni rupestri

- komunitajiet kostali, pereżempju duni tar-ramel, xtut bil-blat, artijiet mistagħdra mielħa u bassasa kostali tranżitorji

- widien

• 3.kommuntajiet ta' flora f'art imqallba.

Fl-imsaġar

L-imsaġar jew iżjed eżatt il-Foresti Sklerofilli tal-Mediterran, huma l-habitat l-iżjed tipiku tar-reġjun kollu tal-Mediterran u dan hu kkaratterizzat minn siġar u arbuxxelli sempreverdi b'weraq ħoxnin. Dawn huma l-quċċata tas-sensiela tal-veġetazzjoni (steppa –> gariga –> makkja –> msaġar).

F'Malta dan il-habitat inqered kważi għal kollox u illum baqa' ftit imsaġar żgħar. Il-ftit irqajja' li baqa' huma s-soltu dominati mill-Ballut (Quercus ilex) u huma meqjusin bħala fossili ħajjin ta' foresti antiki. L-ikbar erja hi dik tal-Ballut tal-Wardija li fiha siġar li hu maħsub li għandhom bejn 500 u 900 sena.

Il-Buskett, li l-parti kbira minnu tħawwel min-nies, illum kiseb ix-xeħta ta' masġar semi-naturali fejn is-siġar jirreġeneraw ruħhom b'mod naturali. Is-siġar ewlenin f'dawn l-erji huma ż-Żnuber (Pinus halepensis), il-Ballut (Quercus ilex), iż-Żebbuġ (Olea europea) u l-Ħarrub (Ceratonia siliqua).

Fil-makkji

Il-habitat li jmiss fis-sensiela hu l-makkja, karatterizzata minn siġar żgħar u arbuxxelli kbar. Dan il-habitat hu relattivament mifrux fil-gżejjer Maltin u ta' nisel sekondarju. Xi makkji artifiċjali jistgħu jiżviluppaw fi msaġar. Il-komunitajiet tal-makkja aktarx insibuhom mal-ġnub tal-widien jew fil-qiegħ tal-wieden l-iżjed fondi, ma' blat imżerżaq jew taħt irdumijiet ta' ġewwa mill-baħar. Fost l-ispeċi tal-makkja insibu d-Deru (Pistacia lentiscus), ir-Rand (Laurus nobilis) u l-Ħarrub (Ceratonia siliqua) u ż-Żebbuġ (Olea europea) li daħħluhom il-bnedmin. Hemm grupp ta' siġar tal-Għargħar (Tetraclinis articulata) li jikbru f'komunità tat-tip tal-makkja li jistgħu ikunu l-fdal ta' msaġar antiki.

Fil-garigi

Il-gariga hi eko-sistema li tiżviluppa fuq xagħri tal-ġebla tal-ġir li jkun fihom ħafna ħofor u xquq. Hi kkaratterizzata minn arbuxxelli folti, baxxi u aromatiċi bħas-Sagħtar (Thymbra capitata) u l-Erika (Erica multiflora). Xi komunitajiet naturali tal-gariga jiffurmaw fuq art karsika waqt li oħrajn jiffurmaw bħala r-riżultat ta' degradazzjoni tal-komunitajiet tal-makkja. Fost l-ispeċi l-oħra tal-gariga hemm il-Klin (Rosmarinus officinalis), it-Tengħud tax-xagħri (Euphorbia melitensis), xitla endemika u bosta orkidi bħall-Orkida piramidali ta’ Malta (Anacamptis urvilleana).

Fl-isteppi

Il-komunitajiet tal-isteppi, li huma komuni mal-gżejjer, is-soltu jiffurmaw minn makkji jew garigi li jiddegradaw minħabba raġunijiet differenti fosthom wisq bhejjem jirgħu fuqhom jew ħruq jew bħala komuntajiet naturali tal-isteppi li jinstabu pereżempju fuq art imżerżqa taflija. Fl-aħħar każ l-isteppi naturali qatt ma jsiru garigi għax ikunu laħqu l-ogħla li jistgħu jilħqu skont il-fatturi ambjentali tagħhom. Iż-żrieżaq taflin huma ddominati mill-Ħalfa (Lygeum spartum). Fost l-ispeċi tal-isteppi hemm ix-xtieli erbaċej, l-iżjed il-Poaceae, l-Apiaceae, il-Fabaceae u l-ispeċi tuberużi u bulbużi bħall-Berwieq Asphodelus aestivus u l-Għansar 'Urginea maritima.

Fl-irdumijiet

Il-veġetazzjoni rupestra, li hu t-terminu mogħti lil dawk l-ispeċi tax-xtieli li jgħixu mal-uċuħ tal-irdumijiet, hi waħda mill-habitats l-iżjed importanti għall-veġetazzjoni lokali billi tipprovdi l-aħħar refuġju mill-indħil mill-bniedem. L-irdumijiet li jinsabu man-naħat tan-nofsinhar u l-punent tal-gżejjer jgħixu fihom ħafna speċi endemiċi l-iżjed dawk li għandhom affinità mal-Afrika ta' Fuq. Mal-irdumijiet ix-xtieli jadattaw ruħhom biex jgħixu f'postijiet esposti ħafna u melħin u fuq l-uċuħ weqfin tal-irdumijiet jisfruttaw l-iċken irqajja' ta' ħamrija u sediment li jinqabdu fix-xquq jew xfar. Ix-xtieli li jikbru fl-irdumijiet qalb blat imfarrak jużaw il-kenn li jipprovdu xi ġebel kbar u xi xquq. Fost l-ispeċi endemiċi li jikbru mal-uċuħ tal-irdumijiet insibu l-Widnet il-baħar (Palaeocyanus crassifolius) u l-Bjanka ta’ l-irdum (Cremnophyton lanfrancoi) flimkien max-Xebb (Darniella melitensis), il-Limonju ta’ Malta (Limonium melitensis), il-Tulliera ta’ Malta (Chiliadenus bocconei) u s-Sempreviva t’Għawdex (Helichrysum melitense). Fost l-speċi li mhumiex ristretti għall-Gżejjer Maltin, insibu xi wħud li huma mifruxin biss madwar il-Mediterran, bħall-Fexfiex tal-irdum (Triadenia aegyptica), il-Kruċanella (Crucianella rupestris), is-Siġra tal-ħarir (Periploca angustifolia) u l-Papoċċa bajda (Antirrhinum siculum).

Ma' xatt il-baħar

Il-gżejjer Maltin, kif inhuma mdawwrin bil-baħar, fihom ħafna habitats kostali karatterizzati mill-alofili, jiġifieri xtieli li jistgħu jinqdew b'ammonti żgħar ta' ħamrija mielħa. Fost dawn insibu xi wħud li huma endemiċi, ristretti għal dan it-tip ta' ambjent, bħall-Limonju ta’ Zerafa (Limonium zeraphae) u l-Bebuna tal-baħar (Anthemis urvilleana). Insibu wkoll is-Siġra tal-bruk (Tamarix africana), l-Almeridja tal-blat (Arthrocnemum macrostachyum), ix-Xorbett (Inula crithmoides) u l-Ħaxixa tal-irmied (Salsola soda).

Fil-bwar salmastri

F'bosta postijiet max-xtajta, nistgħu insibu wkoll għadd ta' rqajja' baxxi li jimtlew bl-ilma matul ix-xita. It-taħlita tal-ilma mielaħ mat-tajn u l-ilma ħelu tifforma art mistgħadra salmastra. L-evaporazzjoni tal-ilma fis-sajf iżżid ħafna l-imluħa tal-ilma u tista' tnixxef il-bur għal kollox u tħalli għadajjar ta' tajn mielaħ. Però, minkejja dawn il-kundizzjonijiet ħorox u ibsin xi speċi ta' xtieli jgħixu f'dan il-habitat. Hemm wieħed minn dawn il-habitats Marsaxlokk, u dan ġie ddikjarat riżerva naturali fl-1993. Dan il-habitat jagħmilha ta' interfaċċja bejn l-ambjenti tal-baħar, tal-ilma ħelu u tal-art u hu kkolonizzat minn xtieli alofili bħall-Limonju tal-baħar (Limonium virgatum) u t-tliet speċi tal-Juncus – Is-Simar niggież (J. acutus), is-Simar tal-ilma (J. subulatus) u s-Simar tal-baħar (J. maritimus).

Fid-duni tar-ramel

Ftit 'l bogħod mill-ftit xtut bir-ramel li għandhom il-gżejjer, l-aħħar qabda ta' duni jew għaram li baqa' jissaraw kontra l-indħil tal-bnedmin biex jibqgħu ħajjin. Dawn id-duni sofrew ħafna degradazzjoni u taqlib u saru habitats mhedda għall-aħħar li fihom xi xtieli rari ħafna. Xi wħud bħall-ħaxix Ammophila littoralis diġà saru estinti. Illum dawn il-habitats saru ddominati mill-ħxejjex tad-duni Elytrigia juncea u Sporobolus arenarius. Nistgħu ngħidu l l-quċċata hi s-siġra tal-Bruk Tamarix africana li tikber ftit 'il ġewwa mill-baħar. Fost l-ispeċi l-oħra nsibu l-Cakile maritima, l- Eryngium maritimum u l-Pankrazju Pancratium maritimum.

Fl-ilma ħelu

Habitats tal-ilma ħelu huma skarsi f'Malta u Għawdex l-iżjed fix-xhur tas-sajf. Fix-xitwa l-ilma jinġabar ġo għadajjar żgħar fil-blat u xi speċi tal-ilma ħelu jgħixu fihom għal żmien qasir. F'xi widien insibu wkoll xi għadajjar u għejun u dawn jista' jkun fihom speċi li huma meqjusin bħala rari minħabba l-iskarsezza ta' dawn il-habitats. Il-maġġoranza tax-xtieli Maltin li jgħixu f' habitats tal-ilma ħelu aktarx insibuhom fil-qigħan tal-widien meta dawn ikun mimlijin bl-ilma fix-xitwa. Il-Qasba l-kbira, Arundo donax insubuha fejn ikun hemm l-ilma.

Fl-art imqallba

Billi l-gżejjer Maltin għandhom densità ta' popolazzjoni għolja ħafna u kważi l-art kollha hi wżata, dan it-tip ta' komunità hu mifrux ħafna. Il-habitats imsemmijin iżjed 'l fuq kollha ġew affettwati ftit jew wisq minn fatturi antropoġeniċi u għalhekk l-ebda parti mill-gżejjer ma nistgħu ngħidu li hi fi stat tassew naturali. B'art imqallba hawn infissru art li soffriet ħafna degradazzjoini minħabba l-impatt uman dirett. Hawn insibu xi speċi reżistenti li jistgħu jibqgħu jgħixu f'kondizzjonijiet fqar u speċi barranin li kellhom suċċess rimarkabbli fil-kolonizzazzjoni ta' art bħal din, u jużawha biex minnha jinfirxu ma' ħafna postijiet għad-dannu tal-ispeċi indiġeni. Fix-xhur tax-xita nistgħu naraw b'mod partikulari l-varjetà kbira ta' xtieli li sfruttaw l-art imqallba. Maż-żmien jista' jkun li dawn il-habitats jibdew irabbu xi speċi ħatbin u jerġgħu lura għal stat semi-narurali.

Fost l-ispeċi barranin li jikbru fl-art imqallba bħall-ġnub tat-toroq u l-għelieqi mitluqin insibu l-Ħaxixa Ingliża Oxalis pes-caprae, is-siġra tar-Riġnu Ricinus communis, is-Settembrina salvaġġa Aster squamatus, il-Lellux Chrysanthemum coronarium, il-Ġarġir isfar Diplotaxis tenuifolia u l-Bajtar tax-xewk Opuntia ficus-indica, flimkien mal-ispeċi tal-Akaċja u l-Ewkaliptu. Fl-art imqallba nsibu wkoll il-Buqexrem Verbena officinalis, il-Fidloqqom Borago officinalis, ix-Xewk tal-Madonna Silybum marianum, il-Leblieb tax-xagħri Convolvulus althaeoides u l-Pepprin Papaver rhoeas.

Fil-bini antik

Il-bini antik bħas-swar u l-fossijiet spiss joffru refuġju għall-flora lokali li mingħajru ma jistgħux ikomplu. Il-ħitan għoljin is-soltu ma jistgħux jintlaħqu (jekk ma jitnaddfux) u jħallu xi xtieli jikbru ( li jistgħu ikunu ta' ħsara għall-bini jew le). Fuq is-swar insibu xi speċi partikulari bħall-Papoċċi ta’ Malta Linaria pseudolaxiflora, ix-Xewk Malti Centaurea melitensis u x-Xebb Darniella melitensis.

Il-forestazzjoni

Fl-imgħoddi xi programmi ta' forestazzjoni ħalqu imsaġar zgħar bħal tal-Miżieb, tal-Aħrax tal-Mellieħa, ta' tal-Pietà, ta' Fort Chambray (l-Imġarr) u ta' Kennedy Grove (is-Salini). Però l-ebda wieħed minn dawn l-imsaġar ma nistgħu ngħidulhom naturali u f'xi każi l-għażla ta' siġar u l-metodi li ntużaw ma kinux adattati. Forestazzjoni fuq skala iżgħar qed issir ukoll fir-Riżerva Naturali ta' Wied Għollieqa.

Lista tal-flora ta' Malta

Lista alfabetika skont l-isem Malti

Hemm xi 16-il speċi ta' xtieli vaskulari li jinstabu biss f'Malta fosthom il-pjanta nazzjonali ta' Malta, Widnet il-baħar. Fost ix-xtieli endemiċi l-oħra insibu it-Tewm irqieq ta' Malta, il-Bjanka tal-irdum, il-Kurrat selvaġġ ta' Malta, il-Bebuna tal-baħar, it-Tulliera ta’ Malta, is-Sempreviva ta' Għawdex, it-Tengħud tax-Xagħri, iż-Żagħfran tal-blat, iż-Żigland ta' Għawdex, il-Brimba sewda, l-Orkida piramidali ta' Malta, ix-Xebb, il-Limonju ta’ Malta, il-Limonju ta’ Zerafa, u l-Ħarira tal-ilma.

Dawn huma mmarkati b' E

A

• Alaternu
  Rhamnus alaternus
• Almeridja tal-blat
  Arthrocnemum macrostachyum

B

• Bagular
  Celtis australis
• Bajdet il-fenek
  Spiranthes spiralis
• Bajtar tax-Xewk
  Opuntia ficus-indica
• Ballun tas-siġar
  Daldinia concentrica
• Ballut
  Quercus ilex
• Basal il-ħnieżer
  Muscari comosum
• Bebuna
  Bellis annua
• Bebuna tal-baħar
  Anthemis urvilleana
  Sin. Anthemis secundiramea
  E
• Bebuna tar-raba'
  Anthemis arvensis
• Bellus
  Iris pseudopumila
• Beżżulet il-qattusa
  Briza maxima
• Beżżul il-baqra
  Sedum caeruleum
• Biżbula komuni
  Plantago lagopus
• Biżbula tal-ilma
  Alisma plantago-aquatica
• Biżbula tas-snien
  Plantago serraria
• Bjanka tal-irdum
  Cremnophyton lanfrancoi
  E
• Bordi
  Cyperus longus
• Borgħom komuni
  Teucrium flavum
• Brimba Sewda
  Ophrys sphegodes
  E
• Bruk
  Tamarix africana
• Budebbus tal-Ingliża/Budebbus ikħal
  Orobanche muteli
• Buqexrem
  Verbena officinalis
• Burikba
  Mercurialis annua
• Busieq
  Colchicum cupanii
• Buttuniera
  Lobularia maritima
• Bużbież
  Foeniculum vulgare

Ċ

• Ċentawrija
  Centaurium erythrea
• Ċikwejra
  Cichorium intybus
• Ċipress
  Cupressus sempervirens
• Ċistu isfar
  Fumana arabica
• Ċistu roża
  Cistus creticus
• Ċistu żgħir
  Fumana thymifolia
• Ċfolloq
  Ranunculus bullatus
• Ċfolloq tal-ilma
  Ranunculus aquatilis/saniculaefolius/trichophillus

D

• Daħnet l-art
  Fumaria capreolata
• Damasonju
  Damasonium bourgei
• Denb il-ħaruf
  Reseda alba
• Denb il-kelb
  Cynosurus cristatus
• Denb il-liebru kbir
  Lagurus ovatus
• Denb iż-żiemel
  Equisetum ramosissimum
• Deru
  Pistacia lentiscus
• Deru bagħal
  Pistacia x saportae
• Dielja
  Vitis vinifera
• Dubbiena kaħla
  Ophrys speculum

E

• Efedra
  Ephedra fragilis
• Elitriġja
  Elytrigia juncea
• Erika
  Erica multiflora
• Erinġju tal-baħar
  Eryngium maritimum
• Evaks
  Evax pygmaea

F

• Faqqiegħ ta' Malta (In fatti dan mhux faqqiegħ)
  Cynomorium coccineum
• Faqqus il-ħmir
  Echallium elaterium
• Ferla
  Ferula communis
• Fexfiex sufi
  Hypericum pubescens
• Fexfiex tal-irdum
  Triadenia aegyptica
  Sin. Hypericum aegypticum
• Fexfiex tar-raba'
  Hypericum triquetrifolium
• Fidloqqom
  Borago officinalis
• Fiġġiela ħamra
  Lotus tetragonolobus
• Fillirja
  Phillyrea media
• Fillirja ta’ werqa wiesgħa
  Phillyrea latifolia
• Fjurdulis salvaġġ
  Gynandriris sisyrinchium
• Fomm-il-għeliem
  Ranunculus ficaria
• Frawli selvaġġ
  Potentilla reptans
• Fraxxnu tal-werqa dejqa/Siġra tal-paċenzja
  Fraxinus angustifolia
• Friżja
  Freesia refracta
• Ful tal-klieb
  Anagyris foetida

Ġ

• Ġarġir abjad/tal-ġojjin
  Diplotaxis erucoides
• Ġarġir il-ġemel
  Capsella bursa-pastoris
• Ġarġir isfar
  Diplotaxis tenuifolia
• Ġenistra safra
  Spartium junceum
• Ġilbiena sewda
  Vicia sativa
• Ġilbiena tas-serp
  Lathyrus clymenum (sin: articulatus)
• Ġiżi tal-baħar
  Matthiola tricuspidata
• (Siġra ta') Ġuda
  Cercis siliquastrum

G

• Gladjoli
  Gladiolus communis subsp. byzantinus
• Garni
  Arum italicum
• Garni tal-pipi
  Arisarum vulgare
• Gazzija
  Acacia cyanophylia
• Girlanda tal-wied
  Rosa sempervirens
• Gummar safrani
  Chamaerops humilis

Għ

• Għajn il-baqra tax-xatt
  Nauplius aquaticus
• Għajn il-baqra xewwikija
  Palienis spinosa
• Għallet is-Serduq
  Adonis microcarpa
• Għansar
  Urginea maritima
  (Sin. Drimia maritima)
• Għansar ikħal
  Scilla sicula
• Għansar tal-ħarifa
  Scilla autumnalis
• Għanzalor
  Crataegus azarolus
• Għargħar
  Tetraclinis articulata
• Għawseġ
  Lycium intricatum
• Għeneb id-dib
  Solanum nigrum
• Għobbejra
  chenopodium sp.
• Għollieq
  Rubus ulmifolius

H

Ħ

• Ħabb il-qamħ
  Gladiolus italicus
• Ħafur kbir
  Avena sterilis
• Ħajja u mejta
  Anacamptis pyramidalis
• Ħalfa
  Lygeum spartum
• Ħalib it-tajr kbir
  Ornithogalum arabicum
• Ħalib it-tajr żgħir
  Ornithogalum narbonense
• Ħannewija
  Acanthus mollis
• Ħarira bajda
  Stellaria pallida
• Ħarira ħamra
  Anagallis arvensis phoenicea
• Ħarira kaħla
  Anagallis arvensis caerulea
• Ħarira tal-ilma
  Zanichellia melitensis
  E
• Ħarrub
  Ceratonia siliqua
• Ħarxajja roża
  Sherardia arvensis
• Ħass il-Bir
  Petalophyllum ralfsii
• Ħatba sewda
  Anthyllis hermanniae
• Ħaxixa Ingliża/Qarsu
  Oxalis pes-caprae
• Ħaxixa tal-misk
  Erodium moschatum
• Ħaxixet it-trieraħ
  Tordylium apulum
• Ħobbejża Komuni
  Malva sylvestris
• Ħobbejża tal-warda kbira
  Lavatera trimestris
• Ħobbejża tas-sigra
  Lavatera arborea
• Ħobbejża wieqfa
  Lavatera cretica
• Ħurrieq
  Urtica dubia
• Ħommejr
  Mirabilis jalapa

I

• Ilsien il-fart abjad
  Echium italicum
• Ilsien il-fart ikħal
  Anchusa azurea
• Ilsien il-fart ikħal ta' fjura kbira
  Echium plantagineum L.
• Ilsien il-fart żgħir
  Echium parviflorum
  foto. Jeroen Willemsen
• Ilsien l-għasfur
  Silene colorata
• Ilsien il-kelb
  Cynoglossum creticum

J

K

• Kafè Messikan
  Astragalus boeticus
• Kaħwiela
  Anemone coronaria
• Kalluwa
  Aeonium arboreum (Sempervivum arboreum)
• Kammilta
  Calamintha nepeta
• Kappar
  Capparis spinosa ssp. orientalis
• Kapuċċinell
  Tropaeleum majus
• Kara
  Chara spp.
• Karfus il-ħmir
  Smyrnium olusatrum
• (Il-)Kiesħa
  Clematis cirrhosa
• Kittien salvaġġ
  Linum angustifolium/Linum bienne
• Klin
  Rosmarinus officinalis
• Kristallina komuni/Kristallina tal-blat
  Mesembryanthemum nodiflorum
• Kromb il-baħar isfar
  Senecio bicolor
• Kruċanella
  Crucianella rupestris
  Crucianella maritima
• Ksantorja
  Xanthoria sp
• Kubrita
  Senecio vulgaris
• Kurrat selvaġġ ta' Malta
  Allium melitense
  E

L

• Lanġas selvaġġ
  Pyrus pyraster
• Lanġas lewżi
  Pyrus amygdaliformis
• Lanġas bagħal
  Pyrus syriaca
• Leblieb tal-blat
  Convolvulus oleifolius
• Leblieb
  Convulvulus sp. fosthom Convulvulus cantabrica u Convulvulus pentapetaloides
• Leblieb tar-raba'
  Convolvulus arvensis
• Leblieb tax-Xagħri
  Convolvulus althaeoides
• Lellux
  Chrysanthemum coronarium
• Lewż
  Prunus dulcis
• Liedna
  Hedera helix
• Liftija
  Brassica rapa
• Limonju tal-baħar
  Limonium virgatum
• Limonju ta’ Malta
  Limonium melitensis
  E
• Limonju ta’ Zerafa
  Limonium zeraphae
  E
• Litrum tal-ilma
  Lythrum junceum
• Litrum tal-għadajjar
  Lythrum hyssopifolia
• Lixka
  Ganoderma sp
• Lixka komuni
  Phagnalon graecum ssp. ginzbergeri
• Luq
  Populus alba

M

• Margerita selvaġġa
  Bellis sylvestris
• Miskta tar-ramel
  Erodium laciniatum
• Mombreżja
  Crocosmia x aurea
• Moxt
  Erodium malacoides

N

• Naħla
  Ophrys bombyliflora
• Narċis
  Narcissus tazetta
• Narċis imwaħħar
  Narcissus serotinus
• Nemmiesa/Siġar tan-nemus
  Ulmus canescens [=Ulmus minor subsp. canescens]
• Niġem
  Cynodon dactylon
• Nittiena
  Scrophularia peregrina
• Nixxief komuni/Bunexxief
  Hordeum leporinum

O

• Oljandru
  Nerium oleander
• Orkida ħamra
  Orchis collina
• Orkida piramidali ta' Malta
  Anacamptis urvilleana
  E
• Orkida tat-tikek
  Orchis conica

P

• Pajżana
  Smilax aspera
• Pankrazju
  Pancratium maritimum
• Papoċċa Bajda
  Antirrhinum siculum
• Papoċċa ħamra
  Antirrhinum majus subsp. tortuosum
• Papoċċa rqiqa
  Misopates orontium
• Papoċċi ta’ Malta
  Linaria pseudolaxiflora
• Peprin
  Papaver rhoeas
• Pepprin isfar
  Glaucium flavum
• Perlina safra
  Parentucellia viscosa
• Pikris
  Picris echioides
• Plejju
  Mentha pulegium
• Perlina bajda
  Bellardia trixago
• Prajn tax-xewk
  Prunus spinosa

Q

• Qanfuda
  Cichorium spinosum
• Qaqoċċ tax-Xewk
  Cynara cardunculus
• Qarn il-mogħża
  Lonicera implexa
• Qarsajja tal-ilma
  Rumex conglomeratus
• Qasba l-Kbira
  Arundo donax
• Qażqajża
  Silene vulgris
• Qniepen
  Cerinthe major
• Qrempuċ
  Lotus edulis
• Qrempuċ tal-mogħoż
  Lotus ornithopodioides

R

• Rand
  Laurus nobilis
• Ravanell salvaġġ
  Raphanus raphanistrum
• Ravastrell/Kromb il-baħar
  Cakile maritima
• Riġnu
  Ricinus communis
• Riħan
  Myrtus communis
• Robbja selvaġġa
  Rubia peregrina
• Rummien
  Punica granatum

S

• Sabbara
  Aloe vera (Aloe barbadensis)
• Sabbara tal-Amerka
  Agave americana
• Safsaf kbir/Żafżaf kbir
  Salix alba
• Safsaf żgħir/Żafżaf żgħir
  Salix pedicellata
• Sajtun
  Carlina involucrata
• Salvja tal-Madonna
  Phlomis fruticosa
• Salvja selvaġġa
  Salvia verbenaca
• Sagħtar
  Thymus capitatus
• Sedum
  Sedum sediforme
• Sempreviva ta' Għawdex
  Helichrysum melitense
  E
• Settembrina selvaġġa
  Aster squamatus
• Sieq il-brimba
  Nigella damascena
• Sieq il-ħamiema
  Fedia graciliflora
• Sieq il-ħamiema vjola
  Delphinium halteratum
• Siġra tal-ħarir
  Periploca angustifolia
• Sigriet ir-rizzi
  Datura innoxia
• Silla
  Hedysarum coronarium
• Silla tal-blat
  Anthyllis vulneraria
• Silla tal-bżieżel
  Physantylla tetraphyllis]
• Silla tal-mogħoż
  Psoralea bituminosa
• Simar niggież
  Juncus acutus
• Simar tal-baħar
  Juncus maritimus
• Simar tal-boċċi
  Holoschoenus vulgaris
• Simar tal-ilma
  Juncus subulatus
• Skabjoża
  Scabiosa marittima
• Skornabekk/Terebintu/Siġra tat-trementina
  Pistacia terebinthus
• Sprag xewwieki
  Asparagus aphyllus
• Suffejra tar-raba'
  Calendula arvensis

T

• Tabakk tas-swar
  Nicotiana glauca
• Te sqalli
  Prasium majus
• Tengħud komuni
  Euphorbia pinea
• Tengħud tas-siġra
  Euphorbia dendroides
• Tengħud tax-Xagħri
  Euphorbia melitensis
  E
• Tengħud tax-xemx
  Euphorbia helioscopia
• Tewm ħamrani
  Allium roseum
• Tewm irqieq ta' Malta
  Allium lojaconoi
  E
• Tewm muswaf
  Allium subhirsutum
• Tfief
  Sonchus Olearceus/Tenerrinus
• Tfief xewwieki
  Urospermum picroides
• Tina
  Ficus carica
• Tuffieħ is-serp
  Solanum villosum
• Tulipan Salvaġġ
  Tulipa sylvestris
• Tulliera komuni
  Dittrichia viscosa
• Tulliera salvaġġa
  Chiliadenus saxatilis
• Tulliera ta’ Malta
  Chiliadenus bocconei
  E
• Turnasol
  Chrozophora tinctoria
• Tursin il-bir
  Adiantum capillus-veneris
• Tursin il-għul
  Sanguisorba minor sottosp. muricata (Poterium sanguisorba)
• Tursin il-għul xewwieki
  Sarcopoterium spinosum (Poterium spinosum)
• Tursin ir-riħ
  Anogramma leptophylla (Gymnogramma leptophylla)
• Tursin xewwieki
  Torilis nodosa
• Tut
  Morus nigra

U

• Ulmu komuni
  Ulmus minor[=Ulmus minor subsp. minor]

V

• Vanilja bajda
  Heliotropium europaeum
• (Siġra tal-)Virgi/Għadib
  Vitex agnus-castus

W

• Widna
  Scorpiurus sp.
• Widnet il-baħar
  Palaeocyanus crassifolius
  E

X

• Xaħxieħ vjola
  Papaver setigerum
• Xantkura
  Ajuga iva
• Xatbet l-andar
  Verbascum sinuatum
• Xatbet l-art
  Kickxia elatine
• Xebb
  Darniella melitensis
  E
• Xeħt ir-Riħ
  Parietaria Judaica
• Xewk Abjad
  Galactites tomentosa
• Xewk isfar tar-ramel
  Scolymus hispanicus
• Xewk Malti
  Centaurea melitensis
• Xewk ta' Kristu
  Carthamus lanatus ssp. baeticus
• Xewk tal-Kuruna
  Paliurus spina-christi
• Xewk tal-għotba
  Centaurea nicaeensis
• Xewk tal-Madonna
  Silybum marianum
• Xewk tal-miskta
  Carlina gummifera
• Xewk tax-xitan
  Notobasis syriaca
• Xkupilja
  Lamarckia aurea
• Xorbett
  Inula crithmoides
• Xnien abjad
  Trifolium nigrescens
• Xpakkapietra
  Micromeria microphylla
• Xrika komuni
  Setaria adhaerens
• Xumakk tal-konz
  Rhus coriaria

Ż

• Żagħfran tal-blat
  Romulea melitensis
  E
• Żagħfran Salvaġġ
  Crocus longiflorus
• Żagħrun
  Crataegus monogyna
• Żagħżigħa selvaġġa
  Conyza bonariensis
• Żebbuġ
  Olea europea
• Żebbugija
  Teucrium fruticans
• Żiju
  Rhamnus oleoides
• Żigland ta' Għawdex
  Hyoseris frutescens
  E
• Żigland tal-għerq
  Leontodon tuberosus
• Żigland tal-pizzi
  Hyoseris radiata
• Żnuber
  Pinus halepensis

Z

• Zunnarija selvaġġa
  Daucus carota

Mingħajr isem bil-Malti

• Geranium purpureum
• Epilobium tetragonum
• Asperula cynanchica
• Sporobolus arenarius
• Stachys ocymastrum
• Sideritis romana
• Lamium maculatum

Lista alfabetika skont l-isem bil-Latin

L.A

Acacia cyanophylia Gazzija

Acanthus mollis Ħannewija

Adiantum capillus-veneris Tursin il-bir

Adonis microcarpa Għallet is-serduq

Aeonium arboreum (Sempervivum arboreum) Kalluwa

Agave americana Sabbara tal-Amerka

Ajuga iva Xantkura

Alisma plantago-aquatica Biżbula tal-ilma

Allium lojaconoi Tewm irqieq ta' Malta

Allium melitense Kurrat selvaġġ ta' Malta

Allium roseum Tewm ħamrani

Allium subhirsutum Tewm muswaf

Aloe vera (Aloe barbadensis) Sabbara

Anacamptis pyramidalis Ħajja u mejta

Anacamptis urvilleana Orkida piramidali ta' Malta

Anagallis arvensis caerulea Ħarira kaħla

Anagallis arvensis phoenicea Ħarira ħamra

Anagyris foetida Ful tal-klieb

Anchusa azurea Ilsien il-fart ikħal

Anemone coronaria Kaħwiela

Anogramma leptophylla (Gymnogramma leptophylla) Tursin ir-riħ

Anthemis arvensis Bebuna tar-raba'

Anthemis urvilleana Bebuna tal-baħar

Anthyllis hermanniae Ħatba sewda

Anthyllis vulneraria Silla tal-blat

Antirrhinum majus subsp. tortuosum Papoċċa ħamra

Antirrhinum siculum Papoċċa bajda

Arisarum vulgare Garni tal-pipi

Arthrocnemum macrostachyum Almeridja tal-blat

Arum italicum Garni

Arundo donax Qasba l-kbira

Asparagus aphyllus Sprag xewwieki

Asperula cynanchica

Asphodelus aestivus/ramosus/microcarpus Berwieq

Asphodelus fistulosus Berwieq żgħir

Aster squamatus Settembrina selvaġġa

Astragalus boeticus Kafè Messikan

Atriplex halimus Bjanka

Avena sterilis Ħafur kbir

L.B

Bellardia trixago Perlina bajda

Bellis annua Bebuna

Bellis sylvestris Margerita selvaġġa

Borago officinalis Fidloqqom

Brassica rapa Liftija

Briza maxima Beżżulet il-qattusa

L.C

Cakile maritima Ravastrell/Kromb il-baħar

Calamintha nepeta Kammilta

Calendula arvensis Suffejra tar-raba'

Capparis spinosa ssp. orientalis Kappar

Capsella bursa-pastoris Ġarġir il-ġemel

Carlina gummifera Xewk tal-miskta

Carlina involucrata Sajtun

Carthamus lanatus Xewk ta' Kristu

Carthamus lanatus ssp. baeticus Xewk ta' Kristu

Celtis australis Bagular

Centaurea melitensis Xewk Malti

Centaurea nicaeensis Xewk tal-għotba

Centaurium erythrea Ċentawrija

Ceratonia siliqua Ħarrub

Cercis siliquastrum Siġra ta' Ġuda

Cerinthe major Qniepen

Chamaerops humilis Gummar safrani

Chara spp. Kara

Chenopodium sp. Għobbejra

Chiliadenus bocconei Tulliera ta' Malta

Chiliadenus saxatilis Tulliera salvaġġa

Chrozophora tinctoria Turnasol

Chrysanthemum coronarium Lellux

Cichorium intybus Ċikwejra

Cichorium spinosum Qanfuda

Cistus creticus Ċistu roża

Clematis cirrhosa Il-kiesħa

Colchicum cupanii Busieq

Convolvulus althaeoides Leblieb tax-xagħri

Convolvulus arvensis Leblieb tar-raba'

Convolvulus oleifolius Leblieb tal-blat

Convulvulus sp. (fosthom cantabrica u pentapetaloides) Leblieb

Conyza bonariensis Żagħżigħa selvaġġa

Crataegus azarolus Għanzalor

Crataegus monogyna Żagħrun

Cremnophyton lanfrancoi Bjanka tal-irdum

Crocosmia x aurea Mombreżja

Crocus longiflorus Żagħfran salvaġġ

Crucianella rupestris Kruċanella

Cupressus sempervirens Ċipress

Cynara cardunculus Qaqoċċ tax-xewk

Cynodon dactylon Niġem

Cynoglossum creticum Ilsien il-kelb

Cynomorium coccineum Faqqiegħ ta' Malta

Cynosurus cristatus Denb il-kelb

Cyperus longus Bordi

L.D

Daldinia concentrica Ballun tas-siġar

Damasonium bourgei Damasonju

Darniella melitensis Xebb

Datura innoxia Sigriet ir-rizzi

Daucus carota Zunnarija selvaġġa

Delphinium halteratum Sieq il-ħamiema vjola

Diplotaxis erucoides Ġargir abjad

Diplotaxis erucoides Ġarġir abjad/tal-ġojjini

Diplotaxis tenuifolia Ġarġir isfar

Dittrichia viscosa Tulliera komuni

L.E

Echallium elaterium Faqqus il-ħmir

Echium italicum Ilsien il-fart abjad

Echium plantagineum L. Ilsien il-fart ikħal ta' fjura kbira

Echium parviflorum Ilsien il-fart żgħir

Elytrigia juncea Elitriġja

Ephedra fragilis Efedra

Epilobium tetragonum

Equisetum ramosissimum Denb iż-żiemel

Erica multiflora Erika

Erodium laciniatum Miskta tar-ramel

Erodium malacoides Moxt

Erodium moschatum Ħaxixa tal-misk

Eryngium maritimum Erinġju tal-baħar

Euphorbia dendroides Tengħud tas-siġra

Euphorbia helioscopia Tengħud tax-xemx

Euphorbia melitensis Tengħud tax-xagħri

Euphorbia pinea Tengħud komuni

Evax Evaks

L.F

Fedia graciliflora Sieq il-ħamiema

Ferula communis Ferla

Ficus carica Tina

Foeniculum vulgare Bużbież

Fraxinus angustifolia Fraxxnu tal-werqa dejqa/Siġar tal-paċenzja

Freesia refracta Friżja

Fumana arabica Ċistu isfar

Fumana thymifolia Ċistu żgħir

Fumaria capreolata Daħnet l-art

L.G

Galactites tomentosa Xewk abjad

Ganoderma sp Lixka

Geranium purpureum

Gladiolus communis subsp. byzantinus Gladjoli

Gladiolus italicus Ħabb il-qamħ

Glaucium flavum Pepprin isfar

Gynandriris sisyrinchium Fjurdulis salvaġġ

L.H

Hedera helix Liedna

Hedysarum coronarium Silla

Helichrysum melitense Sempreviva ta' Għawdex

Heliotropium europaeum Vanilja bajda

Holoschoenus vulgaris Simar tal-boċċi

Hordeum leporinum Nixxief komuni/Bunexxief

Hyoscyamus albus Mammażejża

Hyoseris frutescens Żigland ta' Għawdex

Hyoseris radiata Żigland tal-pizzi

Hypericum pubescens Fexfiex sufi

Hypericum triquetrifolium Fexfiex tar-raba'

L.I

Inula crithmoides Xorbett

Iris pseudopumila Bellus

L.J

Juncus acutus Simar niggież

Juncus maritimus Simar tal-baħar

Juncus subulatus Simar tal-ilma

L.K

Kickxia elatine Xatbet l-art

L.L

Lagurus ovatus Denb il-liebru kbir

Lamarckia aurea Xkupilja

Lamium maculatum

Lathyrus clymenum (sin: articulatus) Ġilbiena tas-serp

Laurus nobilis Rand

Lavatera arborea Ħobbejża tas-siġra

Lavatera cretica Ħobbejża wieqfa

Lavatera trimestris Ħobbejża tal-warda kbira

Leontodon tuberosus Żigland tal-għerq

Limonium melitensis Limonju ta’ Malta

Limonium virgatum Limonju tal-baħar

Limonium zeraphae Limonju ta’ Zerafa

Linum angustifolium/Linum bienne Kittien salvaġġ

Linaria pseudolaxiflora Papoċċi ta’ Malta

Lobularia maritima Buttuniera

Lonicera implexa Qarn il-mogħża

Lotus edulis Qrempuċ

Lotus ornithopodioides Qrempuċ tal-mogħoż

Lotus tetragonolobus Fiġġiela ħamra

Lycium intricatum Għawseġ

Lygeum spartum Ħalfa

Lythrum hyssopifolia Litrum tal-għadajjar

Lythrum junceum Litrum tal-ilma

L.M

Malva sylvestris Ħobbejża komuni

Matthiola tricuspidata Ġiżi tal-baħar

Mentha pulegium Plejju

Mercurialis annua Burikba

Mesembryanthemum nodiflorum Kristallina komuni/Kristallina tal-blat

Mespilus germanica Fomm il-lipp/Naspli Tedeski

Micromeria microphylla Xpakkapietra

Mirabilis jalapa Ħommejr

Misopates orontium Papoċċa rqiqa

Morus nigra Tut

Muscari comosum Basal il-ħnieżer

Myrtus communis Riħan

L.N

Narcissus serotinus Narċis imwaħħar

Narcissus tazetta Narċis

Nauplius aquaticus Għajn il-baqra tax-xatt

Nerium oleander Oljandru

Nicotiana glauca Tabakk tas-swar

Nigella damascena Sieq il-brimba

Notobasis syriaca Xewk tax-xitan

L.O

Olea europea Żebbuġ

Ophrys bombyliflora Naħla

Ophrys speculum Dubbiena kaħla

Ophrys sphegodes Brimba Sewda

Opuntia ficus-indica Bajtar tax-Xewk

Orchis collina Orkida ħamra

Orchis conica Orkida tat-tikek

Ornithogalum arabicum Ħalib it-tajr kbir

Ornithogalum narbonense Ħalib it-tajr żgħir

Orobanche muteli Budebbus tal-Ingliża

Oxalis pes-caprae Ħaxixa Ingliża/Qarsu

L.P

Palaeocyanus crassifolius Widnet il-baħar

Palienis spinosa Għajn il-baqra xewwikija

Paliurus spina-christi Xewk tal-Kuruna

Pancratium maritimum Pankrazju

Papaver rhoeas Peprin

Papaver setigerum Xaħxieħ vjola

Parentucellia viscosa Perlina safra

Parietaria Judaica Xeħt ir-riħ

Periploca angustifolia Siġra tal-ħarir

Petalophyllum ralfsii Ħass il-bir

Phagnalon graecum ssp. ginzbergeri Lixka komuni

Phillyrea latifolia Fillirja ta’ werqa wiesgħa

Phillyrea media Fillirja

Phlomis fruticosa Salvja tal-Madonna

Physantylla tetraphyllis Silla tal-bżieżel

Picris echioides Pikris

Pinus halepensis Żnuber

Pistacia lentiscus Deru

Pistacia x saportae Deru bagħal

Pistacia terebinthus Skornabekk/Terebintu/Siġra tat-trementina

Plantago lagopus Biżbula komuni

Plantago serraria Biżbula tas-snien

Populus alba Luq

Potentilla reptans Frawli selvaġġ

Prasium majus Te sqalli

Prunus dulcis Lewż

Prunus spinosa Prajn tax-xewk

Psoralea bituminosa Silla tal-mogħoż

Punica granatum Rummien

Pyrus amygdaliformis Lanġas lewżi

Pyrus pyraster Lanġas selvaġġ

Pyrus syriaca Lanġas bagħal

L.Q

Quercus ilex Ballut

L.R

Raphanus raphanistrum Ravanell salvaġġ

Ranunculus aquatilis/saniculaefolius/trichophillus Ċfolloq tal-ilma

Ranunculus bulbosus Ċfolloq

Ranunculus ficaria Fomm-il-għeliem

Reseda alba Denb il-ħaruf

Rhamnus alaternus Alaternu

Rhamnus oleoides Żiju

Rhus coriaria Xumakk tal-konz

Ricinus communis Riġnu

Romulea columnae Żagħfran tal-blat

Romulea melitensis Żagħfran tal-blat

Rosa sempervirens Girlanda tal-wied

Rosmarinus officinalis Klin

Rubia peregrina Robbja selvaġġa

Rubus ulmifolius Għollieq

Rumex conglomeratus Qarsajja tal-ilma

L.S

Salix alba Safsaf kbir/Żafżaf kbir

Salix pedicellata Safsaf żgħir/Żafżaf żgħir

Salvia verbenaca Salvja selvaġġa

Sanguisorba minor sottosp. muricata (Poterium sanguisorba) Tursin il-għul

Sarcopoterium spinosum (Poterium spinosum) Tursin il-għul xewwieki

Scabiosa marittima Skabjoza

Scilla autumnalis Għansar tal-ħarifa

Scilla sicula Għansar ikħal

Scolymus hispanicus Xewk isfar tar-ramel

Scopiurus sp. Widna

Scrophularia peregrina Nittiena

Sedium sediforme Sedum

Sedum caeruleum Beżżul il-Baqra

Sedum sediforme Sedum

Senecio bicolor Kromb il-baħar isfar

Senecio vulgaris Kubrita

Setaria adhaerens Xrika komuni

Sherardia arvensis Ħarxajja roża

Sideritis romana

Silene colorata Ilsien l-Għasfur

Silene vulgris Qażqajża

Silybum marianum Xewk tal-Madonna

Smilax aspera Pajżana

Smyrnium olusatrum Karfus il-ħmir

Solanum nigrum Għeneb id-dib

Solanum villosum Tuffieħ is-serp

Sonchus Olearceus/Tenerrinus Tfief

Spartium junceum Ġenistra safra

Spiranthes spiralis Bajdet il-fenek

Sporobolus arenarius

Stachys ocymastrum

Stellaria pallida Ħarira bajda

L.T

Tamarix africana Bruk

Tetraclinis articulata Għargħar

Teucrium flavum Borgħom komuni

Teucrium fruticans Żebbuġija

Thymus capitatus Sagħtar

Tordylium apulum Ħaxixet it-trieraħ

Torilis nodosa Tursin xewwieki

Triadenia aegyptica Fexfiex ta’ l-irdum

Trifolium nigrescens Xnien abjad

Tropaeleum majus Kapuċċinell

Tulipa sylvestris Tulipan salvaġġ

Typha domingensis Buda

L.U

Ulmus canescens [=Ulmus minor subsp. canescens] Nemmiesa/Siġar tan-nemus

Ulmus minor[=Ulmus minor subsp. minor] Ulmu komuni

Urginea maritima Għansar

Urospermum picroides Tfief xewwieki

Urtica dubia Ħurrieq

L.V

Verbascum sinuatum Xatbet l-andar

Verbena officinalis Buqexrem

Vicia sativa Ġilbiena sewda

Vitex agnus-castus Sigra tal-virgi/Għadib

Vitis vinifera Dielja

L.X

Xanthoria sp Ksantorja

L.Z

Zanichellia melitensis Ħarira tal-ilma

Sorsi

Native Plants of the Maltese Island

Wild Plants of Malta

Nature Trust (Malta)

[2]

Maltese wild flowering plants on the net