Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Dan l artiklu dwar il lingwistika huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem
Grammatika Maltija
| Dan l-artiklu dwar il-lingwistika huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Din għandha tkun paġna ta' referenza għall-grammatika Maltija. Biex titħaddet fuq il-grammatika Maltija mur fuq il-paġna tad-.
L-Ortografija
L-Alfabett
L-alfabett Malti fih 30 ittra, li 6 huma vokali u 24 konsonanti. Dawn huma:
| A | B | Ċ | D | E | F | Ġ | G | Għ | H | Ħ | I | IE | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Ż | Z |
| a | b | ċ | d | e | f | ġ | g | għ | h | ħ | i | ie | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | ż | z |
L-istorja tal-alfabett hi kkaratterizzata mhux biss minn varjetà ta' simboli għal kull ittra, imma wkoll minn varjazzjoni fl-ordni tal-ittri. Waħda mill-bidliet fis-sekwenza hija tal-ittra Għ li, minflok bejn il-G u l-H, tiġi bejn in-N u l-O.
ara Lingwa Maltija.
Il-vokali
A/a, E/e, I/i, O/o, U/u, IE/ie
Il-vokali tal-leħen
Il-vokali tal-leħen tidħol f’kelma biex inkunu nistgħu nlissnuha tajjeb. Din tidħol quddiem :
- konsonanti likwida (l, m, n, r, għ), eżempji:
ilbiesi, nilagħbu, nisirqu.
- quddiem konsonanti mtennija
ridt iddur, riedet iddawwar, irrid immur
- plurali ta’ sillaba waħda meta nużawhom ma’ Kliem il-Għadd (in-numri) minn 2 sa 10,
eżempji : żewġt itfal tlitt ibniet erbat iħbieb ħamest idjar sebat ibliet tmint ifran disat iklieb għaxart iħmir
- ‘s’ jew ‘x’ meta jinzertaw ħdejn konsonanti oħra u jkollhom l-artiklu, eżempji:
l-iskola, l-ixkupi, l-istejjer.
Il-vokali fil-bidu
Il-vokali fin-nofs
Il-konsonanti
Il-konsonanti huma 24:
b, ċ, d, f, ġ, g, għ, ħ, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, ż, z
Fil-Malti l-konsonanti huma importanti għax jifformaw l-għerq tal-kelma.
Eż. raġel għandha għerq r - ġ - l.
Il-konsonanti jistgħu jkunu:
- Sħaħ jew li ma jistgħux jitbiddlu. Dawn huma:
l-konsonanti kollha barra 'j' u 'w'
- Dgħajfin jew li jistgħu jitbiddlu.
Dawn huma 'j' u 'w'
- Xemxin jew dawk li jassimilaw l-artiklu. Dawn huma 9:
ċ, d, n, r, s, t, x, ż, z
- Qamrin jew dawk li ma jassimilawx l-artiklu. Dawn huma 15:
b, f, ġ, g, għ, ħ, h, j, k, l, m, p, q, v, w
- Rotob jew dawk li jitlissnu bil-ħlewwa. Dawn huma 8:
ċ, f, h, k, p, s, t, x
- Qawwija jew dawk li jitlissnu bil-qawwa. Dawn huma 8:
b, d, ġ, g, għ, v, ż
- Likwidi jew dawk li xi drabi jieħdu l-vokali ewfonika. Dawn huma 5:
l, m, n, r, għ.
Assimilazzjoni
L-Assimilazzjoni issehh meta konsononati jinstemgħu mod differenti milli kif jinkitbu. L-assimilazzjoni tal konsonanti tinqasam fi tnejn : Shiha ; meta l-assimilazzjoni tkun tidher, ezempju : ix-xemx mhux il-xemx ghax 'x' hija konsonanta xemxija Parzjali ; Meta il-bidla tkun tinstema` biss u ma tinkitibx Din tinqasam fi tnejn : Rigressiva ; meta l-ittra ta` wara tinfluwenza lil dik ta` quddiema u ghalhekk tinstema mod iehor ez : dħul tinstema tħul Progressiva ; meta l-ittra ta` quddiem tinfluwenza lil dik ta warajha u tbiddel il-hoss ez : ġkieket .instema ġgieget
Il-punteġġatura
Morfoloġija
Tipoloġija tal-verb
Il-modi tal-verb
It-tempijiet tal-verb
semplici
komposti
Il-forom
- 1. Kiser, Rikeb, Feraħ, Ħarab, Xorob.
- 2. Kisser, Xemmex, Kerrah (NB h mhux ħ)
- 3. Bieraħ, Qarar, Bierek, Fiehem, Qiegħed
- 4. M'hemmx iktar
- 5. Tkisser, ixxemmex
- 6. Tbierek, tqârar, tqiegħed
- 7. Nkiser, ntrabat, nxtamm
- 8. Ltaqa'
- 9. Sfar, Sbieħ, Twal, Qsar, Qriegħ, Ħdar, Ċkien
- 10. staħba, stħarreġ, stkerrah (NB h mhux ħ)
Kif tiftakarhom?
- 1. kollha verbi ewlenien
- 2. it-tieni konsonanti tal verb ewlieni mtennija (mtwala) [tieni - zewġ ittri]
- 3. l-ewwel vokali tal-verb ewlieni mtawla f’ ie jew a [tielet - bierah]
- 4. M'hemmx iktar
- 5. Inzidu ‘t’ fil-bidu tat-tieni forma.
Jekk il-verb jibda b’dawn il-konsonanti : ċ, d, ġ, s, x, z, ż bit tikka, it-t tinbidel u ssir bħalhom - 6. Inzidu ‘t’ fil-bidu tat-tielet forma.
Jekk il-verb jibda bil-konsonanti 'ċ, d, ġ, s, x, z, ż, [sitt - t] it-t tinbidel u ssir bħalhom - 7. Inzidu ‘n’ jew ‘nt’ ma’ l-ewlieni.
Il-konsonanti ‘n’ u ‘t’ jinfirdu meta l-ewwel konsonanti tkun ‘s’ jew [seven - n] - 8. Inzidu ‘t’ wara l-ewwel konsonanti tal-għerq.
Tgħallem għazel bejn ftiehem tas-sitt forma u ftehem tat-tmien forma. - 9. Titnissel minn aġġettivi biss u jkollha sillaba waħda b’vokali twila.
- 10. Inzidu ‘st’ ma’ l-ewlieni jew it-tieni forma. Xi wħud huma mnissla minn nomi.
Il-konjugazzjoni
Il-verbi irregolari
Il-verbi irregolari huma dawk li ma jimxux għal kollox mal-konjugazzjoni tal-verbi l-oħra sħabhom. Dawn huma: ġie, kiel, ra, ħa, idda, emmen, mar, iżża, ta, qal, jaf, kellu, waqaf, jisem.
(1) ta
Imperfett: nagħti, tagħti, jagħti, tagħti, nagħtu, tagħtu, jagħtu.
Perfett: tajt, tajt, ta, tat, tajna, tajtu, taw.
Imperattiv: agħti, agħtu.
Partiċipju Passat: mogħti, mogħtija, mogħtijin.
Is-7 forma:
Imperfett: ningħata, tingħata, jingħata, tingħata, ningħataw, tingħataw, jingħataw
Perfett: ingħatajt, ingħatajt, ingħata, ingħatat, ingħatajna, ingħatajtu, ingħataw.
(2) ħa
Imperfett: nieħu, tieħu, jieħu, tieħu, nieħdu, tieħdu, jieħdu.
Perfett: ħadt, ħadt, ħa, ħadet, ħadna, ħadtu, ħadu.
Imperattiv: ħu, ħudu.
Partiċipju Passat: meħud, meħuda, meħudin
(3) ra
Imperfett: nara, tara, jara, tara, jaraw, taraw, jaraw.
Perfett: rajt, rajt, ra, rat, rajna, rajtu, raw.
Imperattiv: ara, araw.
Partiċipju Passat: (perifrastiku) milmuħ, milmuħa, milmuħin p.p. ta' lemaħ
(4) qal
Imperfett: ngħid, tgħid, jgħid, tgħid, ngħidu, tgħidu, jgħidu.
Perfett: għedt, għedt, qal, qalet, għedna, għedtu, qalu.
Imperattiv: għid, għidu.
Partiċipju Passat: ????
(5) ġie
Imperfett: niġi, tiġi, jiġi, tiġi, jiġu, tiġu, jiġu.
Perfett: ġejt, ġejt, ġie, ġiet. ġejna, ġejtu, ġew.
Imperattiv: ejja, ejjew.
Partiċipju Passat:
Partiċipju Attiv: ġej, ġejja, ġejjin
(6) mar
Imperfett: immur, tmur, jmur, tmur, immorru, tmorru, immoru.
Perfett: mort, mort, mar, marret, morna, mortu, marru.
Imperattiv: mur, morru.
Partiċipju Passat:
(7) idda
Imperfett: niddi, tiddi, jiddi, tiddi, niddu, tiddu, jiddu.
Perfett: iddejt, iddejt, idda, iddiet, iddejna, iddejtu, iddew.
Imperattiv: iddi, iddu.
Partiċipju Passat:
(8) iżża
Imperfett: niżżi, tiżżi, jiżżi, tiżżi, niżżu, tiżżu, jiżżu.
Perfett: iżżejt, iżżejt, iżża, iżżiet, iżżejn, iżżejtu, iżżew.
Imperattiv: iżżi, iżżu.
Partiċipju Passat: miżżi, miżżija, miżżijin ????
(9) emmen
Imperfett: nemmen, temmen, jemmen, temmen, nemmnu, temmnu, jemmnu.
Perfett: emmint, emmint, emmen, emmnet, emminna, emmintu, emmnu.
Imperattiv: emmen, emmnu.
Partiċipju Passat: emmnut, emmnuta, emmnuti
(10) kellu
Imperfett: ikolli, ikollok, ikollu, ikollha, ikollna, ikollkom, ikollhom.
Perfett: kelli, kellek, kellu, kellha, kellna, kellkom, kellhom.
Imperattiv:
Partiċipju Passat:
(11) waqaf
Imperfett: nieqaf, tieqaf, jieqaf, tieqaf, nieqfu, tieqfu, jieqfu.
Perfett: waqaft, waqaft, waqaf, waqfet, waqafna, waqaftu, waqfu.
Imperattiv: ieqaf, ieqfu.
Partiċipju Passat: imwaqqaf, imwaqqfa, imwaqqfin.
(12) jisem
(13) kiel
Imperfett: niekol, tiekol, jiekol, tiekol, jieklu, tieklu, jieklu.
Perfett: kilt, kilt, kiel, kielet. kilna, kiltu, kiltu.
Imperattiv: kul, kulu.
Partiċipju Passat: mikul, mikula, mikulin
Il-nom
Il-pronom
Pronomi Pronomi Magħżulin huma dawn - Jiena, inti, hija, huwa, ahna, intom, huma. pronomi Mehmużin
L-aġġettiv
Noti
- ^ ġie, kiel, ra, ħa, idda u emmen tilfu l-alif.
Biblijografija
- Borg, Albert u Marie Azzopardi-Alexander (1997) Maltese, Descriptive Grammars
- Cachia, Lawrenz (1994) Grammatika ġdida tal-Malti: Veritas Press.
- Cassola, Albert (1979) Maltese in easy stages: grammar for beginners; with exercises and their keys, a glossary and vocabulary Valetta: Progress Press.
- Cini, Lewis (1964) Gramatiċi Maltin, University of Malta B.A. thesis.
- Cremona, Ninu u Ġanni Vassalo (1924) Tagħrif fuq il-Kitba Maltija
- Cremona, Ninu (1929) A Manual of Maltese Orthography and Grammar, Valletta: Empire Press
- F. Sutcliffe, Edmund (1936) A grammar of the Maltese language with chrestomathy and vocabulary, London: Oxford University Press.
- Grech, Henry (1960/1967) Grammatika tal-Malti, Malta: De La Salle Brothers Publications
- Panzavecchia, Fortunato (1845) Grammatica della lingua Maltese. Spiegata secondo i principj delle lingale orientali e della lingua italiana, Malta: Weiss.
- Vassalli, Mikiel Anton (1791) Mylsen Phoenico-Punicum, sive, Grammatica Melitensis, Selbstverl.
- Vassalli, Mikiel Anton (1827) Grammatica della lingua Maltese
- Vella, Francis (1831) Maltese grammar for the use of the English, Leghorn: stampat minn Glaucus Masi.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Grammatika Maltija, X'inhi Grammatika Maltija? Xi tfisser Grammatika Maltija?
Dan l artiklu dwar il lingwistika huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem skont il konvenzjonijiet tal Wikipedija Din għandha tkun paġna ta referenza għall grammatika Maltija Biex titħaddet fuq il grammatika Maltija mur fuq il paġna tad L OrtografijaL AlfabettL alfabett Malti fih 30 ittra li 6 huma vokali u 24 konsonanti Dawn huma A B Ċ D E F Ġ G Għ H Ħ I IE J K L M N O P Q R S T U V W X Z Z a b ċ d e f ġ g għ h ħ i ie j k l m n o p q r s t u v w x z z L istorja tal alfabett hi kkaratterizzata mhux biss minn varjeta ta simboli għal kull ittra imma wkoll minn varjazzjoni fl ordni tal ittri Waħda mill bidliet fis sekwenza hija tal ittra Għ li minflok bejn il G u l H tiġi bejn in N u l O ara Lingwa Maltija Il vokaliA a E e I i O o U u IE ie Il vokali tal leħen Il vokali tal leħen tidħol f kelma biex inkunu nistgħu nlissnuha tajjeb Din tidħol quddiem konsonanti likwida l m n r għ ezempji ilbiesi nilagħbu nisirqu quddiem konsonanti mtennija ridt iddur riedet iddawwar irrid immur plurali ta sillaba waħda meta nuzawhom ma Kliem il Għadd in numri minn 2 sa 10 ezempji zewġt itfal tlitt ibniet erbat iħbieb ħamest idjar sebat ibliet tmint ifran disat iklieb għaxart iħmir s jew x meta jinzertaw ħdejn konsonanti oħra u jkollhom l artiklu ezempji l iskola l ixkupi l istejjer Il vokali fil bidu Il vokali fin nofsIl konsonantiIl konsonanti huma 24 b ċ d f ġ g għ ħ h j k l m n p q r s t v w x z z Fil Malti l konsonanti huma importanti għax jifformaw l għerq tal kelma Ez raġel għandha għerq r ġ l Il konsonanti jistgħu jkunu Sħaħ jew li ma jistgħux jitbiddlu Dawn huma l konsonanti kollha barra j u w Dgħajfin jew li jistgħu jitbiddlu Dawn huma j u w Xemxin jew dawk li jassimilaw l artiklu Dawn huma 9 ċ d n r s t x z z Qamrin jew dawk li ma jassimilawx l artiklu Dawn huma 15 b f ġ g għ ħ h j k l m p q v w Rotob jew dawk li jitlissnu bil ħlewwa Dawn huma 8 ċ f h k p s t x Qawwija jew dawk li jitlissnu bil qawwa Dawn huma 8 b d ġ g għ v z Likwidi jew dawk li xi drabi jieħdu l vokali ewfonika Dawn huma 5 l m n r għ Assimilazzjoni L Assimilazzjoni issehh meta konsononati jinstemgħu mod differenti milli kif jinkitbu L assimilazzjoni tal konsonanti tinqasam fi tnejn Shiha meta l assimilazzjoni tkun tidher ezempju ix xemx mhux il xemx ghax x hija konsonanta xemxija Parzjali Meta il bidla tkun tinstema biss u ma tinkitibx Din tinqasam fi tnejn Rigressiva meta l ittra ta wara tinfluwenza lil dik ta quddiema u ghalhekk tinstema mod iehor ez dħul tinstema tħul Progressiva meta l ittra ta quddiem tinfluwenza lil dik ta warajha u tbiddel il hoss ez ġkieket instema ġgiegetIl punteġġaturaMorfoloġijaTipoloġija tal verbIl modi tal verb It tempijiet tal verb semplici komposti Il forom 1 Kiser Rikeb Feraħ Ħarab Xorob 2 Kisser Xemmex Kerrah NB h mhux ħ 3 Bieraħ Qarar Bierek Fiehem Qiegħed 4 M hemmx iktar 5 Tkisser ixxemmex 6 Tbierek tqarar tqiegħed 7 Nkiser ntrabat nxtamm 8 Ltaqa 9 Sfar Sbieħ Twal Qsar Qriegħ Ħdar Ċkien 10 staħba stħarreġ stkerrah NB h mhux ħ Kif tiftakarhom 1 kollha verbi ewlenien 2 it tieni konsonanti tal verb ewlieni mtennija mtwala tieni zewġ ittri 3 l ewwel vokali tal verb ewlieni mtawla f ie jew a tielet bierah 4 M hemmx iktar 5 Inzidu t fil bidu tat tieni forma Jekk il verb jibda b dawn il konsonanti ċ d ġ s x z z bit tikka it t tinbidel u ssir bħalhom 6 Inzidu t fil bidu tat tielet forma Jekk il verb jibda bil konsonanti ċ d ġ s x z z sitt t it t tinbidel u ssir bħalhom 7 Inzidu n jew nt ma l ewlieni Il konsonanti n u t jinfirdu meta l ewwel konsonanti tkun s jew seven n 8 Inzidu t wara l ewwel konsonanti tal għerq Tgħallem għazel bejn ftiehem tas sitt forma u ftehem tat tmien forma 9 Titnissel minn aġġettivi biss u jkollha sillaba waħda b vokali twila 10 Inzidu st ma l ewlieni jew it tieni forma Xi wħud huma mnissla minn nomi Il konjugazzjoni Il verbi irregolari Il verbi irregolari huma dawk li ma jimxux għal kollox mal konjugazzjoni tal verbi l oħra sħabhom Dawn huma ġie kiel ra ħa idda emmen mar izza ta qal jaf kellu waqaf jisem 1 ta Imperfett nagħti tagħti jagħti tagħti nagħtu tagħtu jagħtu Perfett tajt tajt ta tat tajna tajtu taw Imperattiv agħti agħtu Partiċipju Passat mogħti mogħtija mogħtijin Is 7 forma Imperfett ningħata tingħata jingħata tingħata ningħataw tingħataw jingħataw Perfett ingħatajt ingħatajt ingħata ingħatat ingħatajna ingħatajtu ingħataw 2 ħa Imperfett nieħu tieħu jieħu tieħu nieħdu tieħdu jieħdu Perfett ħadt ħadt ħa ħadet ħadna ħadtu ħadu Imperattiv ħu ħudu Partiċipju Passat meħud meħuda meħudin 3 ra Imperfett nara tara jara tara jaraw taraw jaraw Perfett rajt rajt ra rat rajna rajtu raw Imperattiv ara araw Partiċipju Passat perifrastiku milmuħ milmuħa milmuħin p p ta lemaħ 4 qal Imperfett ngħid tgħid jgħid tgħid ngħidu tgħidu jgħidu Perfett għedt għedt qal qalet għedna għedtu qalu Imperattiv għid għidu Partiċipju Passat 5 ġie Imperfett niġi tiġi jiġi tiġi jiġu tiġu jiġu Perfett ġejt ġejt ġie ġiet ġejna ġejtu ġew Imperattiv ejja ejjew Partiċipju Passat Partiċipju Attiv ġej ġejja ġejjin 6 mar Imperfett immur tmur jmur tmur immorru tmorru immoru Perfett mort mort mar marret morna mortu marru Imperattiv mur morru Partiċipju Passat 7 idda Imperfett niddi tiddi jiddi tiddi niddu tiddu jiddu Perfett iddejt iddejt idda iddiet iddejna iddejtu iddew Imperattiv iddi iddu Partiċipju Passat 8 izza Imperfett nizzi tizzi jizzi tizzi nizzu tizzu jizzu Perfett izzejt izzejt izza izziet izzejn izzejtu izzew Imperattiv izzi izzu Partiċipju Passat mizzi mizzija mizzijin 9 emmen Imperfett nemmen temmen jemmen temmen nemmnu temmnu jemmnu Perfett emmint emmint emmen emmnet emminna emmintu emmnu Imperattiv emmen emmnu Partiċipju Passat emmnut emmnuta emmnuti 10 kellu Imperfett ikolli ikollok ikollu ikollha ikollna ikollkom ikollhom Perfett kelli kellek kellu kellha kellna kellkom kellhom Imperattiv Partiċipju Passat 11 waqaf Imperfett nieqaf tieqaf jieqaf tieqaf nieqfu tieqfu jieqfu Perfett waqaft waqaft waqaf waqfet waqafna waqaftu waqfu Imperattiv ieqaf ieqfu Partiċipju Passat imwaqqaf imwaqqfa imwaqqfin 12 jisem 13 kiel Imperfett niekol tiekol jiekol tiekol jieklu tieklu jieklu Perfett kilt kilt kiel kielet kilna kiltu kiltu Imperattiv kul kulu Partiċipju Passat mikul mikula mikulinIl nomIl pronomPronomi Pronomi Magħzulin huma dawn Jiena inti hija huwa ahna intom huma pronomi MehmuzinL aġġettivNoti ġie kiel ra ħa idda u emmen tilfu l alif BiblijografijaBorg Albert u Marie Azzopardi Alexander 1997 Maltese Descriptive Grammars Cachia Lawrenz 1994 Grammatika ġdida tal Malti Veritas Press Cassola Albert 1979 Maltese in easy stages grammar for beginners with exercises and their keys a glossary and vocabulary Valetta Progress Press Cini Lewis 1964 Gramatiċi Maltin University of Malta B A thesis Cremona Ninu u Ġanni Vassalo 1924 Tagħrif fuq il Kitba Maltija Cremona Ninu 1929 A Manual of Maltese Orthography and Grammar Valletta Empire Press F Sutcliffe Edmund 1936 A grammar of the Maltese language with chrestomathy and vocabulary London Oxford University Press Grech Henry 1960 1967 Grammatika tal Malti Malta De La Salle Brothers Publications Panzavecchia Fortunato 1845 Grammatica della lingua Maltese Spiegata secondo i principj delle lingale orientali e della lingua italiana Malta Weiss Vassalli Mikiel Anton 1791 Mylsen Phoenico Punicum sive Grammatica Melitensis Selbstverl Vassalli Mikiel Anton 1827 Grammatica della lingua Maltese Vella Francis 1831 Maltese grammar for the use of the English Leghorn stampat minn Glaucus Masi