Gżejjer Cook

Il-Gżejjer Cook (bl-Ingliż, Cook Islands; f'Rarotongan, Kuki 'Āirani) huma territorju ta' New Zealand b'awtoregolamentazzjoni fin-Nofsinhar tal-Oċean Paċifiku. Il-belt kapitali u l-ikbar belt hi . L-art tal-gżejjer fiha 240 kilometru kwadru (92.7 mil kwadru) u l-popolazzjoni tagħhom hija ta' madwar 21,000 ruħ. Għandhom sistema demokratika-parlamentari ta' gvern f'assoċjazzjoni ħielsa ma' New Zealand. Il-ħmistax-il gżira żgħira għandhom erja magħquda ta '236 km², iżda ż-żona ekonomika esklussiva tokkupa aktar minn 1,800,000 kilometru kwadru ta' oċean.

• Avarua
• Avarua
• Aitutaki
• Rarotonga
• cook islands.jpg
• Aitutaki
• Aitutaki
• Aitutaki
• Manuae
• Mangaia / Auau
• Mangaia / Auau
• Mangaia / Auau
• Atiu / Enuamanu
• Atiu / Enuamanu
• Atiu / Enuamanu
• Takutea
• Mauke
• Mauke
• Mitiaro
• Mitiaro
• Manihiki
• Manihiki
• Penrhyn/Tongareva
• Penrhyn/Tongareva
• Rakahanga
• Rakahanga
• Pukapuka
• Pukapuka
• Palmerston
• Palmerston
• Nassau
• Suwarrow
• Pukapuka

Gżejjer Cook Kūki 'Āirani
Innu nazzjonali:  () Il-Mulej huwa verità
Belt kapitali		21°12′S 159°46′W / 21.2°S 159.767°W / -21.2; -159.767
Lingwi uffiċjali		Ingliż
Gvern
-		Reġina Eliżabetta II
-
-
-	ma 'New Zealand	4 t'Awissu, 1965
-	Indipendenza fir-relazzjonijiet barranin rikonoxxuti	1992
Erja
-	Total	240 km^2  93 mil kwadru
Popolazzjoni
-	stima tal-2016	21,000
-	ċensiment tal-2011	14,974
-	Densità	42/km^2  108.8/mili kwadri
()		stima tal-2014
-	Total	$311 miljun
-		$15,002.5
		()
Żona tal-ħin		(-10)
Kodiċi telefoniku		682

Il-popolazzjoni hija kkonċentrata fuq il-gżira ta' Rarotonga (14,153 abitant fl-2006), fejn jinsab l-ajruport internazzjonali. Hemm ukoll ħafna nies tal-Gżejjer Cook li jgħixu fi New Zealand, partikolarment fit-North Island. Fiċ-ċensiment tal-2006 kien hemm 58,008 persuna identifikati bħala dixxendenti tal-Maori tal-Gżejjer Cook.

B'aktar minn 90,000 viżitatur fis-sena fl-2006, it-turiżmu huwa s-sors ewlieni ta' dħul għall-gżejjer, fuq in-negozju bankarju, perli u esportazzjonijiet ta' frott tal-baħar u frott eżotiku.

Id-difiża u r-rappreżentanza barranija huma r-responsabbiltà ta' New Zealand, li trid tikkonsulta wkoll lill-Gżejjer Cook. Anke hekk, f’dawn l-aħħar snin il-Gżejjer Cook kienu qed jadottaw indipendenza dejjem tikber fejn tidħol il-ġestjoni tal-Affarijiet Barranin. Iċ-ċittadini tal-Gżejjer Cook għandhom ċittadinanza ta' New Zealand u wkoll nazzjonalità tal-Gżejjer Cook.

Il-kapitali hija Avarua. Forma popolari ta 'arti fuq il-gżejjer hija tivaevae, kutri magħmulin bl-idejn.

Data

Kapitali: Avarua (Popolazzjoni Stima 13,373 (2005); Popolazzjoni (2020) (pożizzjoni 219): 9,999 abitant, Densità: 72.64 abitant/km²; Gentilicio: Cookiano, -na; PGD (nominali) (2020 ): $99.9 miljun capita: $10,074; Munita: New Zealand Dollar (NZD$, NZD), Dollaru tal-Gżejjer Cook (użat ukoll); Żona tal-Ħin: UTC -10; ISO 3166-2: 184 / COK / CK .

Storja

Il-Gżejjer Cook ġew stabbiliti għall-ewwel darba fis-6 seklu AD minn popli Polinesjani li emigraw mill-viċinanza ta' Taħiti, lejn ix-Xlokk.

L-ewwel kuntatti Ewropej fil-gżira jmorru lura għall-1595, meta l-esploratur Spanjol Álvaro de Mendaña de Neyra ra l-Gżira Pukapuka u semmieha San Bernardo. Fl-1606 l-esploratur Pedro Fernández de Quirós ra lil Rakahanga, li sejħilha Nies Beautiful. Fl-1764 l-Ingliżi lemħu Pukapuka u sejħuha Danger Island iżda ma qagħdux.

Bejn l-1773 u l-1779, il-Kaptan James Cook sostna għall-kuruna Ingliża l-arċipelagu li issa jġib ismu, bejn il-gżejjer ta' Tahiti u Tonga. Fl-1888, il-gżejjer kisbu status ta' protettorat, u ġew annessi fl-1901 minn New Zealand. Fl-4 ta' Awwissu, 1965, New Zealand tat awtonomija lill-Gżejjer Cook. Fl-1985, ġie ffirmat it-Trattat ta' Rarotonga, li ddikjara n-Nofsinhar tal-Paċifiku bħala żona mhux nukleari.

Politika

Hija dipendenza b'demokrazija rappreżentattiva parlamentari, fejn il-Prim Ministru huwa l-Kap tal-Istat. Il-gżejjer huma awtonomi f'assoċjazzjoni ħielsa man-New Zealand u huma kompletament responsabbli għall-affarijiet interni. In-New Zealand iżżomm xi responsabbiltajiet tal-affarijiet esterni, b'konsultazzjoni mal-Gżejjer Cook. F’dawn l-aħħar snin, il-Gżejjer Cook kellha kontroll akbar fl-affarijiet esterni tagħha u fl-2005 kellha relazzjonijiet diplomatiċi ma' 18-il pajjiż. Is-setgħa eżekuttiva hija eżerċitata mill-gvern. Is-setgħa leġiżlattiva hija mogħtija lill-gvern u lill-Kunsill Leġiżlattiv. Il-fergħa ġudizzjarja hija indipendenti mill-fergħat eżekuttivi u leġiżlattivi.

Fil-fergħa eżekuttiva, il-pożizzjoni tal-monarka hija ereditarja; Ir-rappreżentant tiegħu huwa assenjat mill-monarka. Il-Kummissarju Għoli ta' New Zealand jintgħażel mill-gvern ta' New Zealand. Il-kabinett jintgħażel mill-prim ministru u huwa kollettivament responsabbli lejn il-Parlament.

Il-Kunsill Leġiżlattiv għandu 25 membru, eletti għal terminu ta' ħames snin, b'siġġu wieħed għal kull distrett elettorali. Il-Kostituzzjoni attwali tmur mill-5 ta' Awwissu, 1965 (modifikata f'Mejju 1981). Hemm erba' partiti politiċi fil-pajjiż: il-Partit tal-Gżejjer Cook, il-Partit Demokratiku, il-Moviment One tal-Gżejjer Cook u t-Titikaveka Oire.

Id-difiża ta' dawn il-gżejjer hija r-responsabbiltà ta' New Zealand, b’konsultazzjoni mal-Gżejjer Cook u fuq talba tagħhom.

Ġeografija

Jinsabu bejn il-paralleli 9° u 23° latitudni tan-nofsinhar, l-arċipelagu jikkonsisti f'9 gżejjer vulkaniċi muntanjużi fin-nofsinhar u bosta atolli baxxi fit-tramuntana, li flimkien għandhom erja ta' 236 km². L-ogħla punt huwa Te Manga ( 652 m).​ Il-kapitali, Avarua, tinsab fuq il-gżira ta' Rarotonga.

Il-klima hija tropikali, moderata b'xi irjieħ. It-tifuni normalment jivvjaġġaw minn Novembru sa Marzu.

L-10 ponot tal-Gżejjer ta' barra huma

		(incluyendo la isla inhabitada de )
		(incluyendo la isla inhabitada de )
		(incluyendo y )

Hemm 9 muniċipalitajiet:

Nofsinhar tal-Gżejjer Cook

• (kapitali)

Tramuntana tal-Gżejjer Cook

• , magħrufa wkoll bħala jew
• , imsejjaħ ukoll

Demografija

Il-maġġoranza tal-abitanti huma Polynesians etniċi (81%), b'razza mħallta (15%), Ewropej (2%) u minoranzi oħra.

Ħafna abitanti emigraw lejn pajjiżi oħra, huwa stmat li hemm madwar 60,000 abitant barra minn Malta; li minnhom 40,000 jinsabu fi New Zealand. Hemm tnaqqis fil-pajjiż fuq il-gżejjer kollha, ħlief Rarotonga.

Reliġjon

Fil-Gżejjer Cook il-Knisja hija mifruda mill-istat; Il-maġġoranza tal-popolazzjoni tagħha hija Kristjana Id-distribuzzjoni reliġjuża hija kif ġej:

Il-gruppi Protestanti varji jiffurmaw 62.8% tat-twemmin, bl-aktar denominazzjoni segwita tkun il-Knisja Kristjana tal-Gżejjer Cook b'49.1%; gruppi Kristjani Protestanti oħra jinkludu Adventisti tas-Seba’ Jum, 7.9%, Assembleji ta’ Alla, 3.7%, Knisja Appostolika, 2.1%. Il-grupp ewlieni mhux Protestanti huwa magħmul minn Kattoliċi bi 17% tal-popolazzjoni. Filwaqt li l-Mormons jiffurmaw 4.4%.

Lingwi

Il-lingwi tal-Gżejjer Cook huma l-Ingliż, Māori (jew "Rarotongan") u Pukapukan. Id-djaletti Māori tal-Gżejjer Cook jinkludu Penrhyn; ir-rakahanga-manihiki; id-djalett Ngaputoru ta 'Atiu, Mitiaro u Ma'uke; id-djalett Aitutaki; u d-djalett Mangaian. Il-Maori tal-Gżejjer Cook u l-varjanti djalettiċi tiegħu huma relatati mill-qrib kemm mat-Tahitian kif ukoll mal-Maori tan-New Zealand. Pukapukano huwa meqjus relatat mill-qrib mal-lingwa Samoan. L-Ingliż u r-Rarotongan huma lingwi uffiċjali tal-Gżejjer Cook; taħt l-Att Te Reo Māori. Id-definizzjoni legali tal-Māori tal-Gżejjer Cook tinkludi Pukapukano.

Ekonomija

Bħal f'nazzjonijiet oħra tan-Nofsinhar tal-Paċifiku, l-ekonomija tal-Gżejjer Cook tbati mill-iżolament tal-pajjiż, in-nuqqas ta' riżorsi naturali u l-infrastruttura fqira, biex ma nsemmux l-avvenimenti tat-temp li regolarment jeqred ir-reġjun.

L-agrikoltura tipprovdi l-biċċa l-kbira tad-dħul, bl-esportazzjoni tal-kopra u l-frott taċ-ċitru. Il-bqija tal-produzzjoni agrikola tikkonsisti minn tadam, piżelli, banana, ananas, kafè, patata ħelwa, taro u papaya. Hemm ukoll mitt produttur tal-perli suwed.

Il-Gżejjer Cook għandhom jimportaw ikel, tessuti, fjuwil u injam.

L-industrija hija limitata għall-ipproċessar tal-frott, il-manifattura tal-ħwejjeġ u l-produzzjoni tal-artiġjanat. Id-defiċit kummerċjali huwa kkumpensat minn rimessi mill-emigranti u għajnuna barranija, partikolarment minn New Zealand.

Il-ħruġ ta' bolol, prinċipalment maħsuba għall-ġbir, huwa wkoll sors importanti ħafna ta' dħul għall-ekonomija tagħha.

Wara li ddikjara falliment fl-1996, il-pajjiż ħa azzjoni sabiex jegħleb is-sitwazzjoni ekonomika diffiċli tiegħu. In-numru ta' uffiċjali tal-gvern naqas bin-nofs, ngħalqu rappreżentazzjonijiet diplomatiċi barra u nbiegħu assi pubbliċi.

Il-gvern ifittex li jippromwovi t-turiżmu, joffri faċilitajiet tat-taxxa, u jippromwovi l-iżvilupp tas-sajd u l-minjieri. Ir-riżultati kienu regolari: l-abitanti, fil-biċċa l-kbira ta’ oriġini Polinesjana, għadhom ikollhom problemi biex jgħixu mal-produzzjoni lokali dgħajfa, u għalhekk huma sfurzati jemigraw.

Trasport

L-arċipelagu għandu żewġ portijiet, Avarua u Avatiu, u sitt ajruporti (wieħed b'runway pavimentata). Hemm 187 km ta' toroq, li minnhom 35 biss huma asfaltati.

Kultura

Mużika

Il-mużika fil-Gżejjer Cook hija varjata, il-kanzunetti Kristjani huma famużi ħafna, iżda żfin tradizzjonali u kanzunetti fil-lingwi Polinesjani jkomplu jkunu popolari ħafna.

Arti

It-tinqix tal-injam huwa forma ta' arti komuni fil-Gżejjer Cook. Il-prossimità tal-gżejjer tal-grupp tan-Nofsinhar għenet biex jiġi prodott stil omoġenju ta 'tinqix iżda li kellu żviluppi speċjali fuq kull gżira. Rarotonga hija magħrufa għall-allat tas-sajd u l-allat tal-persunal tagħha, Atiu għas-sedili tal-injam tagħha, Mitiaro, Mauke u Atiu għall-allat mallet u ċangaturi u Mangaia għall-adzes ċerimonjali tagħha. Il-biċċa l-kbira tat-tinqix oriġinali tal-injam tneħħew minn kolletturi Ewropej tal-bidu jew inħarqu f'numru kbir mill-missjunarji.

Illum, it-tinqix m'għadux il-forma ta' arti prinċipali bl-istess enfasi spiritwali u kulturali li tawh il-Maori fi New Zealand. Madankollu, hemm sforzi kontinwi biex iż-żgħażagħ jinteressaw ruħhom fil-wirt tagħhom u qed isir xi xogħol tajjeb taħt il-gwida ta' carvers anzjani. Atiu, b'mod partikolari, għandu tradizzjoni artiġjanali qawwija kemm fit-tinqix kif ukoll fl-arti tal-fibra lokali, bħall-tapa. Mangaia hija s-sors ta' ħafna adzes fini minquxin fi stil distintiv u idjosinkratiku bl-hekk imsejjaħ disinn k double. Mangaia tipproduċi wkoll imrietel tal-ikel imnaqqax mill-kalċita tqil li tinsab fl-għerien estensivi tal-ġebla tal-franka tagħha.

Tessut

Il-gżejjer ta' barra jipproduċu insiġ tradizzjonali ta' twapet, basktijiet u kpiepel. Eżempji partikolarment tajbin ta 'kpiepel ritwali jintlibsu min-nisa fil-knisja. Huma magħmulin mill-fibra immatura mhux crimped tal-palma tal-ġewż u huma ta' kwalità għolja ħafna. L-ekwivalenti Polinesjan tal-kpiepel tal-Panama, huma apprezzati ħafna u mfittxija minn viżitaturi Polinesjani f'Tahiti. Ħafna drabi huma mżejna b’faxex tal-kpiepel magħmulin minn qxur pupu ċkejkna li huma miżbugħin u meħjuta bl-idejn. Għalkemm il-pupues jinstabu fuq gżejjer oħra, il-ġbir u l-użu tagħhom f'xogħol dekorattiv sar speċjalità ta' Mangaia. L-insiġ tar-rit huwa speċjalità tal-gżejjer tat-tramuntana ta' Manihiki, Rakahanga u Penrhyn.

Festi nazzjonali

Festi

Jum	Isem
1 ta' Jannar
2 ta' Jannar	Jum wara s-Sena l-Ġdida
Il-Ġimgħa qabel
L-għada ta' Ħadd il-Għid
25 ta' April
L-ewwel Tnejn ta' Ġunju
Lulju	Jum l-Evanġelju ta' Rarotonga
4 ta' Awwissu	Jum il-kostituzzjoni
26 ta' Ottubru	Jum l-Evanġelju
25 ta' Diċembru	Milied
26 ta' Diċembru

Ħajja selvaġġa

• Il-fjura nazzjonali tal-Gżejjer Cook hija t-Tiare māori jew Tiale māoli (Penrhyn, Nassau, Pukapuka).
• Il-Gżejjer Cook għandhom popolazzjoni kbira mhux indiġena ta’ Kiore toka (firien tal-vapuri)​ u firien Polinesjani. Il-firien naqqsu drastikament il-popolazzjonijiet tal-għasafar fil-gżejjer.
• F'April 2007, 27 pappagall ta' Kuhl reġgħu ġew introdotti f'Atiu minn Rimatara. Il-fossili u t-tradizzjonijiet orali jindikaw li din l-ispeċi kienet għexet qabel f'mill-inqas ħamsa mill-gżejjer fil-grupp tan-Nofsinhar. Il-bejgħ eċċessiv tar-rix ħamrani tagħhom huwa r-raġuni ewlenija għall-estinzjoni tal-ispeċi fil-Gżejjer Cook.

Sport

L-aktar sport popolari fil-Gżejjer Cook huwa l-futbol. Hija organizzata mill-Assoċjazzjoni tal-Futbol tal-Gżejjer Cook u hija proprjetà kemm tal-OFC kif ukoll tal-FIFA. Huwa wieħed mill-aktar timijiet dgħajfa fid-dinja, li okkupa l-aħħar postijiet fir-Ranking Dinjija tal-FIFA; L-aħjar pożizzjoni tagħhom kienet 197. Barra minn hekk, sofrew it-tieni l-akbar telfa fl-istorja tal-logħbiet internazzjonali kollha, ġew megħluba 30:0 minn Tahiti, fit-2 ta' Settembru, 1971.

L-akbar kompetizzjoni tal-futbol hija l-Ewwel Diviżjoni tal-Gżejjer Cook, li hija magħmula minn 7 timijiet, f'sistema ta' 2 rounds all-gainst-all, Tupapa Maraerenga FC kien l-aħħar champion, filwaqt li Titikaveka FC huwa l-aktar rebbieħ tal-kampjonat, b’14. titoli. Hemm ukoll il-Cook Islands Cup, li fl-2011 ntrebħet minn Nikao Sokattack. It-Tieni Diviżjoni tal-Gżejjer Cook ilha titwaqqaf mill-2006, peress li problemi ekonomiċi u amministrattivi, minbarra n-nuqqas ta' tagħmir, żammew l-iżvilupp normali tagħha.

Tivaevae

Tivaevae jew tivaivai hija forma ta' arti mwettqa minn nisa fil-Gżejjer Cook. Tivaevae tfisser ħjata f'Rarotongan, u ġeneralment tivaevae tirreferi għal covers; Il-gruppi ta' nisa li jwettqu din l-arti jissejħu vainetini u jagħmlu dan ix-xogħol flimkien, kultant ikantaw.

Skont id-drawwa, tivaevae ma jitkejjel b'valur monetarju jew kwalunkwe spiża tal-produzzjoni, iżda mill-valur sentimentali li jkun ġie stampat fuq l-imsemmi xogħol.

Tivaevae jingħataw f'okkażjonijiet speċjali ħafna lill-viżitaturi, bħala rigali ta' għeluq jew tieġ, jew saħansitra jintużaw biex ikopru l-ġisem ta' wieħed iħobb meta jmut.

L-oriġini ta' tivaevae huma inċerti, huwa maħsub li tista' tkun forma ta' arti importata miġjuba minn missjunarji Kristjani fis-seklu 19.

Dollaru tal-Gżejjer Cook

Id-dollaru tal-Gżejjer Cook huwa l-munita tal-Gżejjer Cook, flimkien u f'parità mad-dollaru ta' New Zealand. Id-dollaru huwa suddiviż f'100 ċenteżmu, għalkemm xi muniti tal-50 ċenteżmu huma denominati bħala 50 Tene.

Storja

Sal-1967, il-lira tan-New Zealand kienet intużat fil-Gżejjer Cook, meta ġiet mibdula bid-dollaru New Zealand. Fl-1972, inħarġu muniti speċifikament għall-Gżejjer Cook u l-karti tal-flus dehru fl-1987. Id-dollaru tal-Gżejjer Cook huwa marbut b'mod ugwali mad-dollaru ta' New Zealand.

Muniti

Fl-1972, ġew introdotti muniti tal-bronż ta' 1 u 2 ċenteżmi, u muniti kupro-nikil ta' 5, 10, 20, 50 ċenteżmu u dollaru 1. Kienu kollha tal-istess daqs u kompożizzjoni bħall-muniti korrispondenti ta' New Zealand. Fl-1983, il-produzzjoni tal-muniti tal-1 u 2 ċenteżmi ntemmet. Fl-1987, ġew introdotti muniti $1, $2 trijangolari u $5 dodekagonali f'forma ta' arzell, bil-muniti $1 u $2 kienu magħmula minn kupro-nikil u l-muniti $5 magħmula minn aluminju-bronż.

Biljetti

Fl-1987 il-gvern introduċa serje ġdida ta' karti tal-flus ta' $3, $10 u $20, segwiti mill-karti tal-flus ta' $50 fl-1992. Dawn il-karti tal-flus ġew stampati sal-1995. Bħalissa l-gżejjer qed jużaw aktar karti tal-flus ta' New Zealand, minkejja li l-karti tal-flus tal-Gżejjer Cook għadhom valuta legali.

Lingwa Rarotongan

Rarotongan jew Māori tal-Gżejjer Cook (awtoglottonym Māori Kūki 'Āiran) hija lingwa li ilha mitkellma uffiċjalment fil-Gżejjer Cook flimkien mal-Ingliż mill-2003, skont l-Att Te Reo Maori.

Reġjun: Rarotonga u gżejjer li jmissu magħhom; Kelliema: 13,100 fil-Gżejjer Cook (2011), 39,090 Popolazzjoni totali (2013). Kitba: alfabet Latin; Kodiċi: ISO 639-2: rar, ISO 639-3: rar.

Hemm diversi djaletti, li jinftiehmu lil xulxin:

• Djalett Rakahanga-Manihiki
• Djalett Tongareva
• Djaletti Ngaputoru ta' Atiu, Mitiaro u Mauke
• Djalett Aitutaki
• Djalett Rarotonga
• Djalett Mangaia
• Pukapukan huwa meqjus bħala lingwa differenti relatata mas-Samoan u t-Tokelauan.

Għalkemm il-Maori tal-Gżejjer Cook huwa relatat mal-Maori tan-New Zealand u t-Tahitian, dawn mhumiex intelliġibbli b'mod reċiproku.

Ħafna nies tal-Gżejjer Cook jsejħulha Te reo Ipukarea, litteralment "il-lingwa tal-pajjiż tal-oriġini tal-antenati".

Il-lingwa hija regolata mill-Kopapa Reo, maħluqa fl-2003.

Avarua

Avarua hija belt li tinsab fuq il-Gżira Rarotonga, u l-kapitali tal-Gżejjer Cook (New Zealand). Avarua hija l-belt ewlenija u testendi lejn il-Lvant tal-ajruport, tinsab f'koordinati ġeografiċi ta 'latitudni 21°11'60 nofsinhar u lonġitudni 159°46'0 punent 'il fuq mil-livell tal-baħar. Iż-żona ta' Avarua hija 67.2 kilometri. Il-belt hija estremament żgħira. Għandu xi supermarkets, żewġ banek, diversi ristoranti, lukandi u ħwienet oħra li jispeċjalizzaw fil-bejgħ ta' perli suwed u snajja oħra, kif ukoll il-Librerija Nazzjonali tal-Gżejjer Cook.

Data

Altitudni Medja: 653 m 'il fuq. n. m., Koordinati: 21°12′25″S 159°46′16″W

Demografija

Fl-2001, il-popolazzjoni ta 'Avarua kienet abitant 10,350. Fl-2016, il-popolazzjoni ta' Avarua kienet 4009 abitant.

Reliġjon

Kellha influwenzi Ewropej. In-nies ġew immarkati ħafna mill-Kristjaneżmu, anke għandhom il-fergħa Kristjana tagħhom stess imsejħa Cook Island Christian Church (CICC) li hija segwita minn 70% tal-gżejjer. Il-Knisja Kattolika għandha l-maġġoranza tat-30% li jifdal, iżda hemm xi Adventisti tas-Seba' Jum, Mormons, Xhieda ta' Jehovah u denominazzjonijiet oħra fil-belt u l-gżejjer.

Il-Knisja Kristjana tal-Gżira Cook (CICC) hija fergħa fi ħdan il-Knisja Anglikana f'Aotearoa, New Zealand u l-Polineżja (Komunjoni Anglikana).

Ekonomija

It-turiżmu jipprovdi kważi nofs il-PGD fil-Gżejjer Cook li ospitaw 7 turisti għal kull gżira fl-1998. Dan jagħmel il-Gżejjer Cook is-sitt l-aktar territorju influwenti għat-turisti fid-dinja b'Indiċi ta' Saturazzjoni tat-Turiżmu ta' 3. 36. Għalhekk, hemm madwar 40 lukanda mifruxa madwar il-gżira, l-aktar jinsabu f'Avarua. F'Avarua wkoll huwa importanti għall-bejgħ tal-perli u l-kultivazzjoni tagħhom, kif ukoll għall-agrikoltura. Il-Librerija Nazzjonali tal-Gżejjer Cook tinsab ukoll f'din il-belt.

Librerija Nazzjonali tal-Gżejjer Cook

Il-Librerija Nazzjonali tal-Gżejjer Cook (bl-Ingliż: National Library of the Cook Islands jew bil-Māori tal-Gżejjer Cook, Runanga Puka) hija l-librerija nazzjonali tal-Gżejjer Cook. Il-librerija tinsab fil-belt ewlenija ta 'Avarua fuq il-gżira ta' Rarotonga. Il-librerija hija miftuħa mit-Tnejn sal-Ġimgħa mit-8:00 a.m. sal-4:00 p.m.

Data

Post: Victoria Road, Avarua, Rarotonga (Koordinati: 21°12′24″S 159°46′11″W); Tip: Librerija Nazzjonali; Depożitu legali: Iva; Perit: Kenneth Mills (Ministeru tax-Xogħol, Gvern ta’ New Zealand); Direttur: Odile Urirau; Amministratur: Ministeru tal-Iżvilupp Kulturali, Gvern tal-Gżejjer Cook.​

Storja

L-ippjanar għal-librerija beda fl-1961, minn kumitat appoġġjat mill-Kuratur Resident Oliver Dare. Is-sit tal-librerija ngħatat mid-dinastija Makea Nui Ariki. Il-Parlament tal-Gżejjer Cook qabel ma' Makea Nui Ariki li jqabbel donazzjonijiet lil-librerija ma’ fondi pubbliċi.

Il-pjanijiet għal-librerija l-ġdida tfasslu mill-perit Kenneth Mills tal-Ministeru tax-Xogħol ta' New Zealand.

Rarotonga

• Rarotonga
• Intern ta' Rarotonga

Rarotonga hija gżira vulkanika żgħira fin-Nofsinhar tal-Paċifiku, l-akbar u l-aktar gżira popolata tal-arċipelagu tal-Gżejjer Cook (New Zealand), li kellha 14,153 abitant fl-2006 u fejn tinsab il-kapitali tal-pajjiż, Avarua.

Data

Ġeoloġija: Stratovulcano; Żona: 67.39; Tul: 11 km; Wisa 'massimu: 7 km; Perimetru: 32 km; L-ogħla punt: Te Manga Te Manga (652 m); Popolazzjoni: Kapitali: Avarua Popolazzjoni: 10,572 abitant; Data oħra Skoperta tal-Punent: John Williams (1813).

Ġeografija

Il-gżira tinsab bejn wieħed u ieħor fil-koordinati ġeografiċi 21°0′S 160°0′W. Hija dar għall-bini tal-parlament tal-Gżejjer Cook u l-Ajruport Internazzjonali ta 'Rarotonga. Minħabba li Rarotonga hija l-aktar gżira popolata, il-gżejjer kultant jissejħu Rarotongans, għalkemm jistgħu jiġu minn waħda mill-15-il gżira l-oħra, bħal Aitutaki jew Mangaia.

Rarotonga jogħla 4500 metru mill-qiegħ tal-oċean. Il-perimetru tal-gżira jkejjel madwar 32 km. F'distanza ta 'madwar 4000 metru fond, il-vulkan huwa madwar 50 km fid-dijametru. L-ogħla punt fuq il-gżira 'l fuq mil-livell tal-baħar huwa 658 metru.

Demografija

Fl-2006, il-gżira kellha 14,153 abitant. Iċ-ċentru ewlieni tal-popolazzjoni tal-gżira, magħruf bħala Avarua, huwa ċ-ċentru amministrattiv tal-Gżejjer Cook, li għandu wkoll ajruport internazzjonali.

Il-lingwa Rarotongan oriġinat fuq din il-gżira, ir-raġuni għall-isem ta' din il-lingwa.

Ekonomija

Siġar tal-frott u pjanti jitkabbru, speċjalment lumi, ananas tropikali, coconuts, papayas, u banana, u uċuħ tar-raba' oħra bħall-kafè, it-taro, il-patata ħelwa u l-piżelli. It-turiżmu jipprovdi kważi nofs il-PGD fil-Gżejjer Cook li laqgħu 7 turisti għal kull gżira fl-1998, bil-maġġoranza jaslu fil-gżira ta' Rarotonga. Dan jagħmel il-Gżejjer Cook is-sitt territorju bl-aktar influwenza turistika fid-dinja b'Indiċi ta' Saturazzjoni tat-Turiżmu ta' 3.36. Għalhekk, hemm madwar 40 lukanda mifruxa madwar il-gżira. Il-gżira hija importanti wkoll għall-bejgħ tal-perli u l-kultivazzjoni tagħhom.

Pukapuka (Gżejjer Cook)

Pukapuka huwa wieħed mill-atolli tal-qroll tal-Gżejjer Cook (New Zealand). Mill-gżejjer abitati kollha tal-arċipelagu (600 abitant b'kollox) huwa l-aktar iżolat. Wieħed mill-ismijiet għal Pukapuka huwa Danger Island, li m'għandux jiġi konfuż ma' Danger Island fl-Arċipelagu ta' Chagos fl-Oċean Indjan u l-isem li bih il-gżira tgħammdet minn esploraturi Spanjoli, San Bernardo Island. Ġie msemmi għall-jum tal-1595 li fih dehret minn Álvaro de Mendaña, il-festa ta' San Bernard ta' Clairvaux. Il-Gżira għandha 50 abitant permanenti.

Għalkemm l-infrastruttura hija miżmuma tajjeb, it-titjiriet lejn Pukapuka huma rari peress li l-gżira hija ħafna eqreb lejn Samoa mill-bqija tal-Gżejjer Cook. Robert Dean Frisbie immortaliza l-gżira fix-xogħol tiegħu Desire Island miktub fis-snin 30. Fi Frar 2005 Pukapuka u l-ġar tagħha Nassau intlaqtu miċ-ċiklun Percy, li kkawża ħsara serja lill-proprjetajiet u l-infrastruttura tal-gżejjer. Il-popolazzjoni lokali titkellem Pukapukano.

Pukapukano hija lingwa tal-familja tal-lingwa Malajo-Polineżjana: hija mitkellma esklussivament fil-gżira ta' Pukapuka, fil-majjistral tal-Gżejjer Cook (New Zealand), hija mitkellma minn madwar 3,000 ruħ u hija miktuba bl-alfabett Latin.

Aitutaki

Aitutaki hija waħda min-Nofsinhar tal-Gżejjer Cook (New Zealand), li tinsab 225 km fit-tramuntana ta' Rarotonga.

Aitutaki huwa kważi atoll ta' forma trijangolari, bi gżira vulkanika, Araura, u laguna mdawra minn sikka bi 13-il gżira baxxa tal-qroll. Il-Gżira Araura għandha erja ta '17 km² u altitudni massima ta' 124 metru fuq il-Muntanja Maungapu. Il-gżejjer għandhom erja totali ta '2.4 km². Il-laguna għandha fond ta' bejn 1 u 3 metri, b’qiegħ ramlija li jagħtiha kulur turkważ trasparenti karatteristiku.

Il-belt ewlenija hija Arutanga fuq il-kosta interna tal-gżira. Il-popolazzjoni kienet 1,946 abitant fiċ-ċensiment 2001. Fil-ponta tat-tramuntana tat-trijangolu hemm ajruport. It-turiżmu huwa dejjem aktar importanti (hija t-tieni l-aktar gżira li jżuruha nies fil-Gżejjer Cook), attirat mill-immaġni idillika ta 'gżejjer diżabitati bi bajjiet miksija bil-palm qrib laguna blu.

Il-Polineżjani stabbilixxew f'Aitutaki probabbilment fis-seklu 10. L-ewwel kuntatt Ewropew kien mal-Kaptan William Bligh, fl-1789 ftit qabel l-ammutinament tal-HMS Bounty.

Mill-1932 Aitutaki kellha s-servizz postali tagħha stess b’bolli apprezzati mill-kolletturi. Huma stampati minn Heraclio Fournier f'Vitoria (Spanja).

Il-gżira għandha ajruport żgħir

Data

Koordinati: 18°51′S 159°47′W; Ġeoloġija: Stratovulcano; Żona: 18.05 km²; Wisa 'massimu: 12 km; L-ogħla punt: 123 m. (f'Maunga Pu); Popolazzjoni: 2000 abitant. Abrir en Google Traduct

Atiu / Enuamanu

Atiu, magħrufa wkoll bħala Enuamanu (L-Art tal-Għasafar), hija gżira li tinsab 187 km minn Rarotonga, fil-grupp tan-Nofsinhar tal-Gżejjer Cook.

Ġeografija

Atiu hija gżira vulkanika mdawra b’sikka tal-qroll li għandha ħitan ta’ qroll fossilizzat għoli sa 6 metri. Il-ħitan, wiesgħa nofs kilometru, imissu mal-gżira u jiffurmaw pjattaforma virtwali. Hija tip ta 'gżira msejħa makatea mill-gżira Makatea tat-Tuamotu. Ġewwa ċ-ċirku, l-erożjoni ħolqot żona ta 'art li tinħarat (kafè u vanilla), li l-għoli tagħha jikber saċ-ċentru tal-gżira fejn tinsab għoljiet ta' 71 metru. Din l-istess erożjoni wasslet biex il-kosta tkun mimlija għerien u mini, fejn ibejtu diversi speċi ta’ għasafar.

L-erja totali hija 27 km². It-temperatura hija ħafifa b'medja li tvarja bejn 24º u 26ºC.

Insedjamenti umani

B'differenza mill-biċċa l-kbira tal-gżejjer Polinesjani, il-popolazzjoni tgħix fiċ-ċentru tal-gżira f'ħames irħula qrib ħafna: Areora, Ngatiarua, Teenui, Mapumai u Tengatangi. F'Marzu 2003, il-popolazzjoni kienet 571 abitant.

Ġiet stabbilita minn migrazzjonijiet Polinesjani mill-Gżejjer tas-Soċjetà fis-seklu 5. In-nies ta 'Atiu kienu l-aktar ġellieda tal-biża' fil-Gżejjer Cook, u l-istorja tagħhom tinkludi diversi attakki għatxana tad-demm fuq gżejjer ġirien. L-ewwel Ewropew li wasal kien l-Ingliż James Cook fl-1777. It-tieni kien l-evanġelista Protestant John Williams, li ħalla żewġ missjunarji minn Taħaa.

Data

Reġjun: Southern Cook Islands; Koordinati: 19°59′00″S 158°07′00″W; Ġeoloġija: Stratovulcano; Żona: 26.9; Tul: 7.2 km; Wisa 'massimu: 4.8 km; L-ogħla punt: 70 m; Popolazzjoni: 570 abitant, Densità 19.22 abitant/km².

Mangaia

Mangaia hija l-gżira l-aktar fin-nofsinhar tal-arċipelagu tal-Gżejjer Cook. Hija tinsab 175 km fix-Xlokk ta 'Rarotonga.

B'erja ta '51.8 km², hija t-tieni l-akbar gżira wara Rarotonga. Hija meqjusa bħala l-eqdem gżira vulkanika fil-Paċifiku, b'blat ta' 19-il miljun sena. Hija mdawra b'ċirku ta 'sikek tal-qroll fossilizzati, li jilħaq 60 metru f'altitudni, li jifred l-intern mill-kosta. L-altitudni massima tal-gżira hija Mount Rangimotia b'169 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar.

Il-popolazzjoni totali fl-2001 kienet 744 abitant. Il-belt ewlenija hija Oneroa. L-aktar attività ekonomika importanti fuq il-gżira hija l-pjantaġġuni tal-vanilla u l-papajja.

L-isem antik ta' Mangaia kien Au'au li juri n-numru kbir ta' pjanti tal-ispeċi Hibiscus tiliaceus li kien jeżisti fuq il-gżira. L-isem antik ġie rkuprat biex jissejjaħ l-ajruport Mangaia-Auau. L-ewwel Ewropew li wasal Mangaia kien il-baħri Ingliż James Cook, fl-1777.

Data

Reġjun: Nofsinhar tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 21°55′17″S 157°55′23″W; Ġeoloġija: Stratovulcano; Żona: 51.8 km²; Tul: 9.2 km; Wisa 'massimu: 6.6 km; L-ogħla punt: 169 m (Mount Rangimotia); Popolazzjoni: 654 abitant, Densità 14.36 abitant/km² abitant/km².

Manuae (Gżejjer Cook)

Manuae huwa atoll diżabitat fil-grupp tan-Nofsinhar tal-Gżejjer Cook. Hija tinsab 100 kilometru fix-Xlokk ta' Aitutaki. Huwa magħmul minn żewġ gżejjer, Manuae u Te Au O Tu b'erja totali ta' 6 kilometri kwadri. Huma f'postijiet opposti fuq it-truf tal-laguna ta' ġewwa, li l-estensjoni tagħha hija twila 7 kilometri u wiesgħa 4 kilometri. L-ogħla altitudni hija 5 metri 'l fuq mil-livell tal-baħar. Manuae Atoll jinsab fuq il-quċċata ta 'vulkan taħt l-ilma li jogħla 4000 metru 'l fuq mill-ixkaffa tal-baħar.

Il-Gżejjer jiffurmaw park marittimu u huma punt importanti tat-tnissil għall-għasafar tal-baħar u l-fkieren. L-ilmijiet kostali huma rikki fil-ħajja tal-baħar u żona tas-sajd tajba. Aġenziji turistiċi differenti joffru żjarat fil-gżejjer.

James Cook kien l-ewwel Ewropew li skopra l-gżejjer f'Settembru 1773. Fil-fatt, Maunae kienet l-ewwel gżira li ġiet skoperta fl-arċipelagu tal-Gżejjer Cook. L-ewwel isem li rċevew mingħand min jiskoprihom kien Sandwich Island, iżda malajr inbidel għal Hervey Island. Isem li ftit ftit beda jintuża mal-ġenettiv Sassonu (Hervey's). Fil-fatt, dan l-isem intuża biex jissejjaħ il-grupp tan-Nofsinhar tal-Gżejjer Cook sakemm ir-Russi isemmuh mill-ġdid bl-isem ta' min kien jiskoprih.

In-Norveġiż Erlend Loe fix-xogħol tiegħu "L" b'umoriżmu jirrakkonta spedizzjoni lejn Manuae fl-1999.

Data

Reġjun: Nofsinhar tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 19°15′00″S 158°56′00″W; Żona: 6.17 km²; L-ogħla punt: 5 metri.

Mauke

Mauke hija waħda mill-Gżejjer Cook, arċipelagu ħieles fl-Oċean Paċifiku assoċjat man-New Zealand. Hija għandha popolazzjoni ta' 300 abitant.

Ġeografija

Mauke huwa nofs iċ-ċirkonferenza ta 'Rarotonga. Il-kosta tagħha testendi 18-il kilometru filwaqt li dik ta’ Rarotonga titla’ għal 32 km. It-topografija ta' Mauke hija differenti minn dik ta' oħtha l-kbira, peress li tikkonsisti fi pjanċa vulkanika ċentrali b’għoli sa 30 metru u hija mdawra bħall-gżejjer l-oħra b'sikka barriera fossilizzata. M'hemm l-ebda xmajjar u għalhekk l-ilma tax-xita huwa kkonċentrat f'pools simili għal dawk li jeżistu fil-gżira ta' Mangaia. Bejn il-gżira u s-sikka hemm laguna dejqa, imma minn hemm tista' tara t-taħbit bla waqfien tal-mewġ jgħaqqad kontra s-sikka.

Iż-żona tan-nofsinhar tan-nofs ta' Mauke għandha ħoss ta' pajsaġġ rurali Ewropew, kieku ma kienx għas-siġar tal-ġewż. L-airstrip l-antika ta' ġewwa nbidlet fi triq. M'hemmx toroq pavimentati, huma miksija bir-ramel tal-qroll, bħalma kien Rarotonga fis-snin ħamsin, qabel il-wasla ta 'turisti barranin. Bħal f'Aitutaki, m'hemm l-ebda klieb f'Mauke, għalkemm hemm ħnieżer selvaġġi fl-abbundanza.

Storja

Mauke għandu traċċi preistoriċi importanti. Hemm 11-il post li jissejħu 'marae'. Din il-kelma għandha tifsira differenti fi New Zealand. F'Mauke tirreferi għal struttura ċerimonjali simili għal dawk misjuba fil-Lvant tal-Polineżja. Isiru ċerimonji li fihom jiġu mfakkra l-antenati. Fuq Nauke m'hemm l-ebda strutturi tal-blat maħsuba għall-istess għan li jistgħu jidhru fil-grupp tan-nofsinhar tal-Gżejjer Cook, f'Tahiti u l-Gżejjer tas-Soċjetà.

Data

Koordinati: 20°09′30″S 157°20′30″W; Żona: 18.4 km²; Tul: 6.5 km; Wisa' massimu: 4.2 km; L-ogħla punt: 29 metru; Popolazzjoni: 650 abitant.

Mitiaro

Mitiaro hija r-raba' l-akbar gżira fl-arċipelagu tal-Gżejjer Cook. Bħal kważi l-gżejjer l-oħra kollha, Mitiaro hija ta' oriġini vulkanika u titlta' 4500 metru ‘l fuq mill-pjanċa tal-baħar. L-aktar punt wiesa 'tal-gżira huwa 6.4 km. Hija mdawra b'ċinturin ta' qroll fossilizzat għoli bejn 6 u 9 metri. Iċ-ċentru huwa ċatt u għandu żewġ lagi ta' ilma ħelu. Hemm ftit bajjiet għalkemm hemm pixxini naturali ta 'ilma taħt l-ilma li huma ideali għall-scuba diving u jżuru l-għerien taħt l-art kif ukoll il-fawna tal-baħar tagħhom.

L-abitanti oriġinali tal-gżejjer sofrew persekuzzjoni u subjugation mill-Atiuans. Fl-1823 wasal l-ewwel missjunarju Kristjan biex jikkonverti popolazzjoni ta' inqas minn 100 abitant.

Data

Reġjun: Southern Cook Islands; Koordinati: 19°51′00″S 157°43′00″W; Żona: 22.25 km²; Tul: 6.4 km; Wisa 'massimu: 6 km; L-Ogħla Punt: 8 metri; Popolazzjoni: 219 abitant.

Gżira Palmerston

Palmerston Island huwa l-isem ta' atoll tal-qroll fil-Gżejjer Cook (New Zealand), fl-Oċean Paċifiku, 500 km fil-majjistral ta' Rarotonga. Għalkemm huwa meqjus bħala parti mill-grupp Cook tat-Tramuntana, jinsab fin-nofs taż-żewġ gruppi. Il-koordinati tiegħu huma: 18° 4′ S 163° 10′ W.

L-atoll jikkonsisti minn sitt gżejjer tar-ramel: Palmerston jew Home Island, North Island, Leicester, Primrose, Tom's u Cook's. L-altitudni massima hija għoljiet tar-ramel ta' 6 m imsejħa La Montaña (Il-Muntanja). L-erja totali hija 2.1 km².

Palmerston ġie skopert fl-1774 mill-Ingliż James Cook, li semmieha f’ġieħ l-Ewwel Lord tal-Ammiraljat, Lord Palmerston. L-atoll kien diżabitat, għalkemm kienu nstabu xi oqbra u għodda pre-Ewropej. Kien magħruf mill-gżejjer ġirien bl-isem ta 'Avarau, li jfisser "mitejn kanal" b'referenza għall-kanali li jaqsmu l-blat mill-oċean sal-laguna, għalkemm ftit minnhom huma navigabbli.

Fl-1862 il-mastrudaxxa William Masters issetilja mat-tliet nisa Maori tiegħu minn Manuae. Illum il-maġġoranza tal-popolazzjoni għandha l-kunjom Masters jew Marsters, li nfirex permezz tal-emigrazzjoni lejn Rarotonga u New Zealand. Bħal Pitcairn, id-dixxendenti huma razza mħallta Brittaniċi u Polynesian li l-ewwel lingwa tagħhom hija l-Ingliż, f’dan il-każ b’aċċent ta’ Gloucester minn fejn kien oriġinarjament William Masters.

Fiċ-ċensiment tal-2001, il-popolazzjoni totali kienet 62 abitant. Dawn kollha jgħixu fuq Palmerston Island li hija maqsuma fi tliet żoni, waħda għal kull mara ta’ William Masters u d-dixxendenti tagħhom. Bħalissa, il-gvernatur tal-atoll huwa dixxendent tal-Masters.

Data

Reġjun: Nofsinhar tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 18°04′00″S 163°10′00″W; Diviżjoni: Nofsinhar tal-Oċean Paċifiku; Żona: 2.1 km²; L-Ogħla Punt: 6 metri.

Takutea

Takutea hija gżira żgħira diżabitata 9 mili fil-majjistral ta 'Atiu, il-Gżejjer Cook. Minħabba t-tul ta' nofs mil kwadru tiegħu, huwa perikoluż ħafna li tinżel fiż-żona tal-majjistral tas-sikka. Hija protetta bħala santwarju tal-annimali selvaġġi, u b'hekk tippreserva speċi ta' għasafar tropikali. Il-bdiewa tal-Copra jżuru l-gżira kull sena biex jiġbru l-frott mis-siġar tal-ġewż. Iż-żjara hija ristretta u huwa meħtieġ permess speċjali biex taċċessa Takutea. Is-servizz ta' konservazzjoni, magħmul minn residenti lokali minn gżejjer ġirien, jagħmel żjarat regolari għat-turisti.

Data

Reġjun: Nofsinhar tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 19°48′00″S 158°17′00″W; Żona: 1.22 km²; Tul: 1.8 km; Wisa' Massimu: 1 km; L-Ogħla Punt: 11-il metru.

Ariki

Ariki (Aotearoa, Gżejjer Cook, Rapa Nui), aliki (Tokelau, Tuvalu), aliʻi (Ħawwaj, Samoa), ariʻi (Gżejjer tas-Soċjetà, Tahiti) jew eiki (Tonga) huwa membru ta' grad ereditarju għoli primarjament jew nobbli f' Polinesja.

Kull gżira fil-Gżejjer Cook kienet immexxija minn serje ta' ariki (kapijiet għolja), Rarotonga kien hemm madwar ħamsa jew sitta minnhom, meta l-biċċa l-kbira tal-gżejjer l-oħra kien hemm biss madwar tlieta - kull waħda mmexxija minn ariki ivi jew Ngati (tribù). Taħt kull ariki fil-ġerarkija soċjali kien hemm serje ta' Mataiapo u rangatira (kapijiet minuri) tan-nobbli.

Il-kontroll li kap jeżerċita fuq in-nies tiegħu kien relatat mal-mana (qawwa); Din il-manna ma setgħetx tiġi biss mit-twelid, iżda wkoll minn kisbiet miksuba, u mill-status, jiġifieri, tista' tinkiseb jew tintilef. Meta ariki tilef il-popolarità fost in-nies tiegħu, dan jista' jitqies bħala tnaqqis fil-mana tiegħu, li jista' jwassal għat-telf tal-kontroll tiegħu.

Li jkollok kontroll ta' tapu (is-sagru) hija arma qawwija għall-ariki. Għal raġunijiet sopranaturali, xi attivitajiet kienu pprojbiti, u peress li l-ariki kellu kontroll fuq dak li kien jew ma kienx ipprojbit, dan tah poter konsiderevoli. It-twemmin tan-nies b'saħħithom f'Ariki mana u l-kontroll tiegħu fuq l-affarijiet kollha tapu ppermettewhom jieħdu l-kontroll tan-nies tagħhom mingħajr il-ħtieġa tal-eżekuzzjoni fiżika tiegħu.1

It-titli ta' ariki, Mataiapo u rangatira huma mgħoddija mill-familja sal-lum, xi wħud miċ-ċerimonji u tradizzjonijiet antiki għadhom ukoll ipprattikati fil-Gżejjer Cook. Il-Kamra ta' Ariki (Se Ariki) hija korp parlamentari fil-Gżejjer Cook, li twaqqfet fl-1967 ftit wara l-awtonomija. Li jikkonsisti mill-kapijiet għoljin tal-Gżejjer Cook, inħoloq biex jimmarġina l-ariki biex jagħtihom dinjità, iżda poter limitat ħafna.

Manihiki

[[File:|thumb|Mahinki]] Manihiki, qabel Humphrey, huwa atoll fit-Tramuntana tal-Gżejjer Cook. Hija tinsab 1160 km fit-tramuntana ta 'Rarotonga. Il-koordinati tiegħu huma 10° 24′ S 161° 0′ W.

Ġeografija

L-atoll, fil-forma trijangolari, huwa magħmul minn erbgħin gżira li jagħlqu laguna fonda mingħajr ebda passaġġ navigabbli. Barra minn hekk, għandha xi gżejjer żgħar fiċ-ċentru tal-laguna. L-erja totali hija 5.4 km².

L-atoll huwa famuż għall-perli suwed tiegħu, li huma kkultivati ​​fi kwantitajiet kbar, li jipproduċu profitti kbar. Barra minn hekk, huwa punt ta 'attrazzjoni għal dilettanti ta' scuba diving u sajd fil-baħar fond.

Iċ-ċentru amministrattiv jinsab f'Tauhunu, u hemm raħal ieħor imsejjaħ Tukao. Il-popolazzjoni totali kienet 515 abitant fiċ-ċensiment tal-2001.

Storja

Huwa stmat li l-Polineżjani ssetiljaw f'Manihiki mill-inqas mis-sena 1500. Ġie skopert mill-Ewropej fl-1822 mill-kaptan Amerikan Patrickson, li semmieha Humphrey Island. L-isem tradizzjonali kien Tapuahua.

L-abitanti ta 'Manihiki u Rakahanga tradizzjonalment kienu jgħixu jalternaw bejn atoll wieħed u ieħor, skont ir-riżervi tal-ikel li kellhom fuq kull atoll. Il-vjaġġ Reġjun: Tramuntana tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 10°24′S 161°00′W; Żona: 4 km²; L-Ogħla Punt: 4 metri. 44 km bejn iż-żewġ atolli, magħmul bil-kenura, ġieli kien perikoluż. Fl-1852, missjunarji Ewropej ikkonvinċewhom biex jaqsmu lilhom infushom bejn iż-żewġ atolli u jtemmu din l-alternanza.

Data

Reġjun: Tramuntana tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 10°24′S 161°00′W; Żona: 4 km²; L-Ogħla Punt: 4 metri.

Nassau

Nassau hija waħda mit-Tramuntana tal-Gżejjer Cook. Hija tinsab 89 km fix-Xlokk ta 'Pukapuka, li fuqha tiddependi amministrattivament. Il-koordinati tiegħu huma: 11° 13′ S 165° 25′ W.

Il-gżira għandha forma ovali u hija l-unika waħda fil-grupp ta' Cook tat-Tramuntana li m’għandhiex laguna interna. L-erja totali hija 1.3 km². Għandu pjantaġġuni kbar tal-ġewż u tat-taro li huma esportati lejn Pukapuka. Il-popolazzjoni totali kienet 72 abitant fiċ-ċensiment 2001. M'għandux ajruport.

L-isem tradizzjonali kien Te Motu-ngaongao li jfisser 'il-gżira deżerta'. Ġie skopert fl-1834 mill-kaptan Amerikan Elihu Coffin, fuq il-bastiment għall-kaċċa għall-balieni Mary Mitchell. Is-sena ta' wara żarha l-balieniera Amerikan Nassau, u aktar tard min-Newport. Ġie magħruf ukoll bl-ismijiet ta' Mitchell Island u Newport Island.

Il-gżira kienet sfruttata, sal-1945, minn kumpanija Ewropea li tħawwel siġar tal-ġewż. Il-gvern ta' Cook akkwista l-gżira u fl-1951, ġiet akkwistata min-nies ta' Pukapuka.

Storja

Nassau oriġinarjament kien jappartjeni għall-gżejjer ta' Pukapuka fil-qrib u kien jissejjaħ Te Nuku-o-Ngalewu li jfisser "Art ta' Ngalewu" wara l-Pukapukan li ħa ħsiebha. Meta ż-żewġ gżejjer waqgħu, ingħatat l-isem ta' “Gżira tad-Deżert” (Te Motu Ngaongao) allegatament wara xi nies tal-gżejjer minn Manihiki li telqu lejn il-gżira u sabuha abbandunat.

Fl-1803, kellha saħansitra isem ieħor: Gżira Adele; mill-vapur tal-ewwel li jiskopri (Louis Coutance). Madwar 20 sena wara ngħatat l-isem ta' “Lydra Island” minn esploratur ieħor, imbagħad “Ranger Island” mill-bastiment tal-kaċċa għall-balieni ta' Londra “Ranger”. Balieniera Amerikana, May Mitchell, iddeċidiet fl-1834 li għandha tingħata l-isem tagħha u sejħilha "Mitchell's Island."

Iżda kien biss sena wara li fl-aħħar irċieva l-isem li bih hija magħrufa sal-lum. Baleniera Amerikan ieħor, John D. Sampson semmieha wara l-bastiment tiegħu, Nassau. Mhux magħruf għaliex dak l-isem baqa’ jeħel għall-ġid, speċjalment peress li bastiment ieħor tal-kaċċa għall-balieni li lemaħ il-gżira s-sena ta' wara pprova jsejħilha “New-Port Island”. (Informazzjoni verifikata minn riċerka akkademika fil-Librerija u l-Mużew tal-Gżejjer Cook)

Data

Reġjun: Tramuntana tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 11°13′00″S 165°25′00″W; Żona: 1.3 km²; Tul: 1.7 km; Wisa' Massimu: 1 km; L-Ogħla Punt: 9 metri; Popolazzjoni 73 abitant.

Penrhyn / Tongareva

Penrhyn, jew ukoll Tongareva, huwa atoll, l-aktar remot mill-Gżejjer Cook (New Zealand). Hija tinsab fil-grupp tat-tramuntana, 1,365 km fit-tramuntana ta 'Rarotonga.

Ġeografija

L-atoll għandu laguna ta' aktar minn 280 km², waħda mill-akbar fin-Nofsinhar tal-Paċifiku. L-artijiet ħarġu għandhom erja totali ta '9.8 km². Għandu tliet passaġġi navigabbli mill-blat. L-aktar użat huwa l-pass ta' Taruia, ħdejn ir-raħal ta' Omoka. Hija tinsab eżattament fil-latitudni 9°S u lonġitudni 158°W, u huwa għalhekk li kien użat ta 'spiss min-navigaturi biex jikkalibraw l-istrumenti tagħhom. Fuq in-naħa l-oħra tal-laguna hemm belt oħra, imsejħa Te Tauta.

L-attività ekonomika ewlenija hija l-kultivazzjoni tal-perli suwed. Il-kpiepel tradizzjonali tal-weraq pandanacia magħmulin bl-idejn huma apprezzati ħafna. Għandha s-servizz postali tagħha stess bil-bolol apprezzati mill-kolletturi.

Il-popolazzjoni totali kienet 357 abitant fiċ-ċensiment tal-2001.

Storja

L-atoll ġie skopert fl-1788, mill-Ingliż W. Severo fuq il-bastiment Lady Penrhyn, li kien qed jirritorna mill-ewwel vjaġġ ta' deportazzjoni ta' kundannati lejn l-Awstralja. L-isem oriġinali tal-Maori huwa Tongareva, li jfisser 'il-bogħod min-nofsinhar'. Kien magħruf ukoll bħala “iċ-ċirku” (Te Pitaka). L-isem attwali tal-Maori huwa Mangorongaro.

Mill-1854 ġie evanġelizzat minn pasturi minn Rarotonga. Għaxar snin wara, waslu l-iskjavi Peruvjani u huwa stmat li deportaw madwar 1,000 abitant lejn il-Perù, megħjuna minn missjunarji li kellhom bżonn il-flus biex jibnu knejjes. Sejħu lill-gżira l-Erba’ Evanġelisti.

Inbena ajruport matul it-Tieni Gwerra Dinjija u għadu fis-servizz, b’titjiriet ta’ kull ġimgħa lejn Rarotonga.

Data

Reġjun: Tramuntana tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 9°00′20″S 157°58′10″W; Żona: 9.8 km²; L-Ogħla Punt: (4 metri).

Rakahanga

Rakahanga huwa atoll fit-Tramuntana tal-Gżejjer Cook. Hija tinsab 42 km fit-tramuntana ta' Manihiki, meqjusa bħala gżira oħt. Il-koordinati tiegħu huma: 10º 2' nofsinhar 161º 5' punent.

Ġeografija

L-atoll, ta' forma kważi rettangolari, huwa magħmul minn żewġ gżejjer abitati u seba’ gżejjer. L-erja totali hija 4.1 km². Il-laguna hija baxxa u dan ipprevjeni t-trobbija tal-perli. L-ekonomija hija bbażata fuq il-ġbir tal-kopra, il-kultivazzjoni tat-taro u l-produzzjoni tal-kpiepel minn weraq tal-ġewż immaljati li jiġu esportati lejn Rarotonga. Il-popolazzjoni totali kienet 161 abitant skont iċ-ċensiment tal-2001.

Storja

Rakahanga kienet it-tieni waħda mill-Gżejjer Cook.L-ewwel kien fl-1595, meta l-esploratur Spanjol Álvaro de Mendaña ra lil Pukapuka, li semmielu San Bernardo, li ntlemħet mill-Ewropej. Kien Pedro Fernández de Quirós fl-1606, li kien impressjonat bin-nies tiegħu u sejjaħlu Nies Sbiħ, u fi stejjer oħra hija l-Gżira tal-Pellegrin. Minkejja l-interess li qajmet id-deskrizzjoni ta’ Quirós, ma reġgħetx instabet qabel l-1820 mir-Russu Thaddeus Bellingshausen, li sejħilha l-gżira tal-Gran Duka Alexandre. Imbagħad ġew il-balieni Amerikani: il-Kaptan Patrickson semmieha Reirson Island, u l-Kaptan Joshua Coffin, tal-balieniera Ganges, semmieha Little Ganges Island fl-1828. Ismijiet oħra użati huma: Francis Island, Princess Marianne Island u Alliconga Island.

Rakahanga ġie evanġelizzat mill-bidu fl-1857 bil-wasla tal-missjunarju tas-Soċjetà Missjunarja ta’ Londra, Aaron Buzacott.

Data

Koordinati: 10°02′00″S 161°05′00″W; Żona: 4 km²; L-Ogħla Punt: metru.

Suwarrow

Suwarrow (jew ukoll, Suvorov jew Suvarov) huwa atoll żgħir tal-qroll tat-Tramuntana tal-Gżejjer Cook li jinsab fl-ilmijiet tal-Oċean Paċifiku. Hija tinsab 1,300 km fin-nofsinhar ta' l-ekwatur u madwar 825 km fil-majjistral tal-gżira ta' Rarotonga, li minnha hija amministrata.

L-atoll jikkonsisti fi 22 gżira fuq sikka tal-qroll. L-akbar, li ġiet abitata b'mod intermittenti, hija Anchorage Island. L-erja totali hija 0.4 km².

M'hemm l-ebda insedjament Polynesian tradizzjonali u kienet diżabitata meta ġiet skoperta, fl-1814, mir-Russu Mikhail Lazarev fuq il-vapur Suvorov (imsemmi għall-ġeneral Russu Aleksandr Suvorov, imsejjaħ Suwarrow fil-poeżija epika Don Juan ta' Lord Byron). Fis-seklu 19, instabu xi teżori misterjużi, aktarx minn xi galjun Spanjol mitluf fil-Paċifiku.

Fl-1978 kien iddikjarat park nazzjonali, l-uniku wieħed fil-Gżejjer Cook. Huwa post prominenti għall-għasafar tal-baħar u l-granċijiet tal-ġewż tal-Indi (birgus latro). Bħalissa hemm abitant wieħed biss, il-gwardjan tal-park nazzjonali. Il-popolazzjoni massima kienet 58 abitant, fiċ-ċensiment tal-1956.

Data

Reġjun: Tramuntana tal-Gżejjer Cook; Koordinati: 13°16′09″S 163°06′41″W; Żona: 150 km².

Stati antenati

Federazzjoni tal-Gżejjer Cook (1891-1901)

Il-Federazzjoni tal-Gżejjer Cook twaqqfet fl-1891, wara li l-gżira ta' Aitutaki ġiet mgħoddija lir-Renju ta' Rarotonga, u damet sa l-1901, meta ngħatat lil New Zealand, u saru l-Gżejjer Cook tal-lum.

Ġeografija

Il-Federazzjoni tal-Gżejjer Cook kienet magħmula mill-gżejjer tal-grupp tan-Nofsinhar tal-Gżejjer Cook, li kienu Rarotonga, Mangaia, Aitutaki, Nga-Pu-Toru. Atiu, Mauke u Mitiaro.

Leġislazzjoni

Il-liġijiet tal-Federazzjoni tal-Gżejjer Cook saru mill-parlament lokali tagħha, madankollu, kellhom jirċievu l-approvazzjoni ta' residenti tal-Gran Brittanja.2 Fl-1894, il-Parlament ħareġ dikjarazzjoni dwar l-art, li tagħti dettalji dwar id-dwana Māori rigward il-pussess tal-art u tiddikjara li dawn id-drawwiet setgħu jiġu modifikati biss mill-kunsill rispettiv ta' kull gżira.

Fl-1899, il-Parlament tal-Gżejjer Cook iddeċieda li l-qorti għolja tal-Federazzjoni tal-Gżejjer Cook ma setgħetx timponi ebda kastig agħar minn dawk deskritti fl-Att tal-Kodiċi Kriminali tal-1893 u l-Att ta' Ġurisdizzjoni Sommarju tal-1894, iż-żewġ liġijiet ta' New Zealand, u li ż-żewġ liġijiet ta' New Zealand għandhom jiġu adottati fl-intier tagħhom.

Uża bħala kolonja penali

Fl-1892, il-gżira ta' Takutea intużat bħala kolonja penali, fl-1899 waqaf l-użu tagħha u minflokha ntużat il-gżira ta' Manuae.

Data

Kapitali: Avarua; Entità: kolonja Brittanika; ISO 3166-2: CK.

Renju ta' Rarotonga (1858-1893)

Ir-Renju ta' Rarotonga, bil-lingwa Rarotongan: Mātāmuatanga Rarotonga, imsemmija għall-gżira ta' Rarotonga, kien renju indipendenti stabbilit fil-Gżejjer Cook fl-1858. Fl-1888 sar protettorat tar-Renju Unit fuq talba tiegħu stess. Fl-1893 l-isem inbidel għall-Federazzjoni tal-Gżejjer Cook.

Stabbiliment

Wara l-konverżjoni bikrija ta 'numru sinifikanti ta' ariki (kapijiet għolja), l-appoġġ għall-Kristjaneżmu żdied malajr fil-Grupp tan-Nofsinhar kollu. B’ħidma permezz tal-ariki, il-missjunarji pproduċew abbozz ta' kodiċi legali li, flimkien mal-abolizzjoni tal-vjolenza bħala mezz ta' riżoluzzjoni tat-tilwim, wassal għal stabbiltà politika bla preċedent. Fl-1881, l-Uffiċċju Kolonjali Brittaniku ddeċieda li l-interessi ta' New Zealand fiż-żona kellhom bżonn xi forma ta' protezzjoni kontra setgħat barranin u l-Gvern Brittaniku laqa’ petizzjoni minn negozjanti u pjanti Ewropej lokali għall-ħatra ta’ Konslu Brittaniku mhux imħallas għall-Gżejjer Hervey, kif kien magħruf dak iż-żmien il-Grupp tan-Nofsinhar.

Protettorat Brittaniku

F'Ottubru 1885, l-Uffiċċju Kolonjali aċċetta offerta minn New Zealand, li dak iż-żmien kienet kolonja Brittanika awtonoma, biex New Zealand tħallas għal konslu Brittaniku għal Rarotonga, bil-kundizzjoni li jiġi nnominat minn New Zealand u jaġixxi bħala aġent uffiċjali. mill-pajjiż. Dan ir-“resident” kellu jaġixxi wkoll bħala konsulent għall-ariki fl-abbozzar u l-amministrazzjoni tal-liġijiet u jiffirma l-liġijiet kollha tal-leġiżlatura lokali f'isem il-Gvernatur ta' New Zealand. Huwa jkollu wkoll id-dritt li jirrifjuta l-leġiżlazzjoni proposta. Fl-1888, ir-Reġina Makea Takau talbet formalment lill-Ingliżi biex jistabbilixxu protettorat biex jipprevjenu dik li kienet temmen li kienet invażjoni imminenti mill-Franċiżi. Il-gvern Ingliż qabel li jippermetti li dak iż-żmien il-viċi-konslu tiegħu f’Rarotonga jiddikjara protettorat fuq il-gżejjer tal-Grupp tan-Nofsinhar biex jipproteġi lill-gżejjer favur l-Ingliżi u jinnegozja ma' New Zealand. L-Uffiċċju Kolonjali ddeċieda wkoll li xi gżejjer oħra tal-Grupp tat-Tramuntana għandhom jiġu annessi għal użu possibbli fil-futur bħala stazzjonijiet tal-kejbil trans-Paċifiku.

Federazzjoni

Fl-1890, ir-Residenti Brittaniku li kien għadu kif ġie maħtur, Frederick Moss, ikkonvinċa lill-ariki ta' Rarotonga biex jifforma leġiżlatura proviżorja jew Kunsill Ġenerali ta' Rarotonga, l-ewwel gvern tal-gżira kollha. Is-sena ta 'wara, rappreżentanti tal-Ariki ta' Rarotonga u l-gżejjer tal-Grupp tan-Nofsinhar qablu li jiffurmaw l-ewwel leġiżlatura federali fil-gżejjer. Madankollu, it-triq matul l-aħħar għaxar snin tas-seklu 19 ma kinitx faċli u l-bidliet numerużi li seħħew ma kinux aċċettati sew minn xi ariki u membri tan-nobbli.

Annessjoni

L-Ingliżi kienu amministraturi riluttanti u kienu kontinwament ippressati minn New Zealand u r-residenti Ewropej tal-gżejjer biex jgħaddu l-Gżejjer Cook għal New Zealand. Is-sentiment ħażin bejn il-gżejjer u New Zealand wasal f’punt fejn żewġ ariki qalu lill-Prim Ministru ta' New Zealand Richard Seddon li l-mexxejja tradizzjonali riedu li l-Gżejjer Cook jibqgħu annessi mal-Gran Brittanja. Fis-27 ta' Settembru 1900, il-Parlament ta' New Zealand approva l-annessjoni tal-gżejjer ma' New Zealand u x-xahar ta' wara l-Gvernatur ta' New Zealand, Lord Ranfurly, niżel f’Rarotonga. Il-ħames ariki u seba' kapijiet minuri ffirmaw att ta' ċessjoni, u l-Gżejjer Cook ġew annessi minn New Zealand fis-7 ta' Ottubru 1900 mingħajr ebda dibattitu jew eżami tar-ramifikazzjonijiet jew implikazzjonijiet tagħha.

Fil-11 ta' Ġunju, 1901 il-fruntieri ta' New Zealand ġew estiżi biex jinkludu l-Gżejjer Cook, u tneħħa l-poter tal-ariki.

Data

Kapitali: Avarua; Entità: Stat Sovran (1858-1888), Protettorat Brittaniku (1888-1893); Lingwa Uffiċjali: Maori; Lingwi Oħra: Ingliż; Munita: Lira sterlina; Forma ta' Gvern: Monarkija; Membru tal-Imperu Brittaniku.