Tajwan

It-Tajwan, uffiċjalment ir-Repubblika taċ-Ċina (ROC), huwa pajjiż fl-Asja tal-Lvant li t-territorju tiegħu bħalissa jestendi fuq il-gżira tat-, kif ukoll gżejjer ġirien oħra, dawk tal- u l-. It-Tajwan bħalissa huwa rikonoxxut minn 14-il pajjiż. It-Tajwan ikopri erja ta' 36,197 kilometru kwadru (13,976 mi kw) u għandu popolazzjoni ta' madwar 23,451,837. Il-kapitali tagħha hija Tajpej.

Repubblika taċ-Ċina 中華民國 Zhōnghuá Mínguó
Innu nazzjonali: "三民主義歌 (San Min Chu-i)," "" Tliet Prinċipji tal-Poplu
Projezzjoni ortografika tat-Tajwan, iċċentrata fuq l-Asja tax-Xlokk.
Belt kapitali		Tajpej 25°00′N 121°26′E / 25°N 121.433°E / 25; 121.433
Lingwi uffiċjali
Gruppi etniċi		95–97% Han 2.3% Indiġeni 0.7–2.7% Oħrajn
Gvern
-
-
-
-
-
-		10 ta' Ottubru 1911
-	Ħa l-kontroll tat-Tajwan u l-Pescadori	25 ta' Ottubru 1945
-	Kostituzzjoni adottata	25 ta' Diċembru 1947
-	Gvern kurrenti stabbilit	20 ta' Mejju 1948
-	Il-Gvern imxiet lejn Taipei	7 ta' Diċembru 1949
-	Telf ta' rappreżentazzjoni tan-ĠM	25 ta' Ottubru 1971
-	Relazzjonijiet bejn l-Istrett definiti legalment	31 ta' Lulju 1992
Erja
-	Total	36,197 km^2 (139) 13,976 mil kwadru
Popolazzjoni
-	stima tal-2021	23,451,837 (56)
-	ċensiment tal-2010	23,123,866
-	Densità	650/km^2 (10) 1,683.5/mili kwadri
()		stima tal-2021
-	Total	$1.403 triljun ()
-		$56,959 ()
(nominali)		stima tal-2021
-	Total	$759.104 biljun ()
-		$32,123 ()
(2019)		0.916 (għoli) ()
		(NT$) ()
Żona tal-ħin		(+8)
Kodiċi telefoniku		+886
		, .台灣, .台湾

It-territorji kkontrollati mir-ROC jikkonsistu f'168 gżira b'erja magħquda ta' 36,193 kilometru kwadru (13,974 mil kwadru). Il-gżira tat-Tajwan għandha erja totali ta' 35,980 km² u tinsab 200 km fix-Xlokk taċ-Ċina kontinentali, separati permezz tal-Istrett tat-Tajwan.

It-Tajwan hija r-raba' gżira bl-ogħla muntanja fid-dinja peress li għandha Mount Jade li tilħaq it-3952 metru.

Etimoloġija

Ismijiet għall-gżira

Fid-Daoyi Zhilüe tiegħu (1349), Wang Dayuan uża "Liuqiu" bħala isem għall-gżira, jew il-parti tagħha l-eqreb għal Penghu. X'imkien ieħor l-isem kien użat għall-Gżejjer Ryukyu b'mod ġenerali jew għal Okinawa speċifikament; L-isem Ryūkyū huwa l-forma Ġappuniża ta 'Liúqiú. L-isem jidher ukoll fil-Ktieb tas-Sui (636) u xogħlijiet bikrin oħra, iżda l-istudjużi ma jaqblux dwar jekk dawn ir-referenzi humiex għar-Ryukyu, it-Tajwan, jew saħansitra Luzon.

L-isem Formosa (福爾摩沙) imur lura għall-1542, meta l-baħrin Portugiżi nnutawh fuq il-mapep tagħhom bħala Ilha Formosa (li huwa Portugiż għal "gżira sabiħa"). L-isem Formosa eventwalment “ssostitwixxa l-oħrajn kollha fil-letteratura Ewropea” u baqa’ jintuża b'mod komuni fost dawk li jitkellmu bl-Ingliż sas-seklu 20.

Fl-1603, flotta ta' spedizzjoni Ċiniża ankrat f'post fit-Tajwan imsejjaħ Dayuan, varjant ta' "Tajwan." Fil-bidu tas-seklu 17, il-Kumpanija Olandiża tal-Indja tal-Lvant stabbilixxiet post tal-kummerċ f'Forti Zeelandia (il-lum Anping) fuq sandbar kostali msejjaħ "Tayouan", wara l-etnonimu tagħha għal tribù aboriġinali Tajwaniżi fil-qrib, possibbilment ir-raħal Taivoan. Dan l-isem ġie adottat ukoll fil-vernakulari Ċiniż bħala l-isem tas-sandbar u ż-żona fil-qrib (Tainan). Il-kelma moderna "Tajwan" hija derivata minn dan l-użu, li huwa miktub f'translitterazzjonijiet differenti (大員，大圓，大灣，臺員，臺圓jew 臺窩灣) fir-rekords storiċi Ċiniżi. Iż-żona issa okkupata minn Tainan kienet l-ewwel insedjament permanenti ta 'settlers Ewropej u immigranti Ċiniżi. L-insedjament sar l-aktar ċentru kummerċjali importanti tal-gżira u kienet il-kapitali tagħha sal-1887.

L-użu tal-isem Ċiniż kurrenti (臺灣/台灣) sar uffiċjali sa mill-1684 matul id-Dinastija Qing bit-twaqqif tal-Prefettura tat-Tajwan iċċentrata fuq Tainan tal-lum. Permezz tal-iżvilupp mgħaġġel tagħha, il-kontinent kollu tat-Tajwan sar magħruf bħala "Tajwan".

Storja fil-qosor

Oriġinarjament popolata minn popli ta' oriġini Awstronesjana, il-gżira tat-Tajwan jew Formosa qajmet l-interess tas-setgħat Asjatiċi u Ewropej mis-seklu 17, meta kienet okkupata mill-Olandiżi, Spanjoli, Ċiniżi u Ġappuniżi.

L-ewwel depożiti fit-Tajwan u l-Istrett tat-Tajwan huma Eluanbi, Zhuojen, Changbin, Dpenkeng (fuq il-gżira tat-Tajwan), u hemm depożitu fuq il-Gżira Liang.

Oriġinarjament popolata minn popli Malajo-Polineżjani, il-gżira tat-Tajwan kienet tidħol fix-xena politika internazzjonali fis-seklu 16 meta saret ikkontrollata mill-Olandiżi, l-Ispanjoli u l-imperu Manchu tad-dinastija Qing. Dan tal-aħħar kien jispiċċa jċedi l-gżira lill-Ġappun fl-1895, wara t-telfa fl-ewwel gwerra Sino-Ġappuniża. Il-gżira reġgħet lura għas-sovranità Ċiniża fl-1945, wara t-telfa Ġappuniża fit-Tieni Gwerra Dinjija. Fl-1949 it-Tajwan sar il-kenn tan-nazzjonalisti Ċiniżi tal-Kuomintang, li wara l-gwerra ċivili Ċiniża kontra l-Partit Komunista taċ-Ċina, il-Kuomintang kien jispiċċa eżiljat fit-Tajwan, u minn dakinhar sal-lum inżamm ir-reġim tar-Repubblika. miċ-Ċina. F’dan iż-żmien (bejn is-seklu 17 u l-1949) it-Tajwan esperjenza żewġ perjodi qosra ta' indipendenza: mill-1662 sal-1683 bħala r-Renju ta' Tungning, u 184 jum fl-1895 bħala r-Repubblika ta' Formosa.

Storja

Perjodu prekolonjali

It-Tajwan ingħaqad mal-kontinent Asjatiku fl-aħħar tal-Pleistocene, sakemm il-livelli tal-baħar żdiedu madwar 10,000 sena ilu. Fdalijiet umani u artifacts tal-Paleolitiku nstabu li jmorru lura għal 20,000 sa 30,000 sena ilu. Studju tal-fdalijiet umani ssuġġerixxa li kienu nies Australo-Papuani simili għall-popolazzjonijiet Negrito fil-Filippini. It-Tajwaniżi tal-Paleolitiku probabbilment stabbilixxew fil-Gżejjer Ryukyu 30,000 sena ilu. Prattiki agrikoli tal-qtugħ u l-ħruq bdew mill-inqas 11,000 sena ilu.

Għodod tal-ġebel mill-kultura Changbin instabu f'Taitung u Eluanbi. Fdalijiet arkeoloġiċi jissuġġerixxu li fil-bidu kienu kaċċaturi li jiġbru u bil-mod transizzjoni għas-sajd intensiv. Il-kultura Wangxing distinta, misjuba fil-Kontea ta 'Miaoli, inizjalment kienu jiġbru li qalbu għall-kaċċa.

Madwar 6,000 sena ilu, it-Tajwan ġie stabbilit minn bdiewa tal-kultura Dapenkeng, x'aktarx li ġejjin minn dak li llum huwa x-Xlokk taċ-Ċina. Dawn il-kulturi huma l-antenati tal-popli indiġeni Tajwaniżi moderni u l-oriġinaturi tal-familja tal-lingwa Awstronesjana. Il-kummerċ mal-Filippini baqa’ jippersisti mill-bidu tat-tieni millennju QK, inkluż l-użu tal-ġada Tajwaniża fil-kultura tal-ġada Filippina.

Il-kultura Dapenkeng kienet is-suċċessur minn varjetà ta' kulturi madwar il-gżira, inklużi l-Tahu u l-Yingpu; Yuanshan kien ikkaratterizzat mill-ħsad tar-ross. Il-ħadid deher f'kulturi bħall-kultura Niaosung, influwenzata mill-kummerċ maċ-Ċina u l-Asja tax-Xlokk Marittima. In-nies indiġeni tal-Pjanuri kienu jgħixu primarjament f'irħula permanenti b'ħitan, bi stil ta' ħajja bbażat fuq l-agrikoltura, is-sajd u l-kaċċa. Kienu tradizzjonalment soċjetajiet matriarkali.

Perjodu kolonjali bikri (sal-1683)

Il-Gżejjer Penghu ġew stabbiliti minn sajjieda Ċiniżi Han fl-1171, u fl-1225 Penghu ġie anness ma 'Jinjiang. Id-dinastija Yuan inkorporat uffiċjalment Penghu taħt il-ġurisdizzjoni tal-Kontea ta 'Tong'an fl-1281. Penghu ġie evakwat fis-seklu 15 mid-dinastija Ming bħala parti mill-projbizzjoni marittima tagħha, li damet sa tmiem is-seklu 16. Fl-1349, Wang Dayuan ipprovda l-ewwel rakkont bil-miktub ta' żjara fit-Tajwan. Sas-snin 1590, numru żgħir ta 'Ċiniżi Fujian kienu bdew jikkultivaw art fil-Lbiċ tat-Tajwan. Fil-bidu tas-seklu 17, bejn 1,500 u 2,000 Ċiniż għexu jew qagħdu temporanjament fil-kosta tan-Nofsinhar tat-Tajwan, prinċipalment għas-sajd staġjonali, iżda wkoll għall-biedja ta 'sussistenza u l-kummerċ. Fl-1603, Chen Di żar it-Tajwan fuq spedizzjoni kontra l-Wokou u rreġistra kont tal-poplu indiġenu Tajwaniż.

Fl-1591, il-Ġappun bagħat mibgħuta biex iwasslu ittra li titlob relazzjonijiet tributarji mat-Tajwan. Ma sabu l-ebda mexxej biex iwassal l-ittra lil u marru lura d-dar. Fl-1609, intbagħtet spedizzjoni Ġappuniża biex tispezzjona t-Tajwan. Wara li ġew attakkati mill-Indjani, ħadu xi priġunieri u marru lura d-dar. Fl-1616, flotta Ġappuniża ta' 13-il vapur intbagħtet lejn it-Tajwan. Minħabba maltempata, vapur wieħed biss wasal hemm u huwa preżunt li reġa' lura l-Ġappun.

Fl-1624, il-Kumpanija Olandiża tal-Indja tal-Lvant (VOC) stabbiliet Fort Zeelandia fuq il-gżira kostali ta' Tayouan (f'Tainan modern). Iż-żoni tal-pjanura kienu okkupati minn 11-il kapijiet indiġeni, li wħud minnhom waqgħu taħt il-kontroll Olandiż, inkluż ir-Renju ta' Middag. Meta waslu l-Olandiżi, il-Lbiċ tat-Tajwan kien diġà ffrekwentat minn popolazzjoni Ċiniża l-aktar temporanja ta 'madwar 1,500 ruħ. Il-VOC ħeġġeġ lill-bdiewa Ċiniżi biex jemigraw u jaħdmu l-artijiet taħt il-kontroll Olandiż, u sas-snin 1660, bejn 30,000 u 50,000 Ċiniż għexu fil-gżira. Il-biċċa l-kbira tal-bdiewa kabbar ir-ross għall-konsum lokali u z-zokkor għall-esportazzjoni, filwaqt li xi immigranti kkaċċjaw ċriev għall-esportazzjoni.

Fl-1626, l-Imperu Spanjol okkupa t-Tramuntana tat-Tajwan bħala bażi tal-kummerċ, l-ewwel f'Keelung u fl-1628 jibni Fort Santo Domingo f'Tamsui. Din il-kolonja damet sa' l-1642, meta' l-aħħar fortizza Spanjola waqgħet f'idejn il-forzi Olandiżi. L-Olandiżi mbagħad imxew lejn in-Nofsinhar, u ħakmu mijiet ta' rħula fil-pjanuri tal-punent.

Wara l-waqgħa tad-dinastija Ming f'Beijing fl-1644, Koxinga (Zheng Chenggong) ħalef lealtà lill-Imperatur Yongli u attakka lid-dinastija Qing tul il-kosta tax-Xlokk taċ-Ċina. Fl-1661, taħt pressjoni dejjem tikber mill-Qing, huwa mexxa l-forzi tiegħu mill-bażi tiegħu f'Xiamen għat-Tajwan, u keċċa lill-Olandiżi s-sena ta 'wara. L-Olandiżi reġgħu ħadu l-fortizza tat-Tramuntana ta' Keelung fl-1664, iżda abbandunaw il-gżira fl-1668 quddiem ir-reżistenza indiġena.

Ir-reġim ta' Zheng, magħruf bħala r-Renju ta' Tungning, ipproklama lealtà lejn il-Ming imwaqqa', iżda ħakmu b’mod indipendenti. Madankollu, ir-ritorn ta 'Zheng Jing lejn iċ-Ċina biex jipparteċipa fir-Ribelljoni tat-Tliet Feudatories witta t-triq għall-invażjoni u l-okkupazzjoni ta' Qing tat-Tajwan fl-1683.

Gvern Qing (1683-1895)

Wara t-telfa tan-neputi ta' Koxinga minn armada mmexxija mill-Ammirall Shi Lang fl-1683, id-dinastija Qing annesset formalment it-Tajwan f'Mejju 1684, u għamlitha prefettura tal-Provinċja ta' Fujian, għalkemm żammet il-kwartieri ġenerali amministrattivi tagħha (issa Tainan) taħt Koxinga bħala kapital.

Il-gvern Qing ipprova jirrestrinġi l-migrazzjoni lejn it-Tajwan matul l-amministrazzjoni tiegħu minħabba li kien jemmen li t-Tajwan ma setax jappoġġja popolazzjoni kbira wisq mingħajr ma jikkawża kunflitt. Wara t-telfa tar-Renju ta 'Tungning, il-biċċa l-kbira tal-popolazzjoni tagħha fit-Tajwan intbagħtet lura lejn il-kontinent, u ħalla l-għadd uffiċjali tal-popolazzjoni għal 50,000 biss, inklużi 10,000 suldat. Minkejja r-restrizzjonijiet uffiċjali, l-uffiċjali Tajwaniżi talbu settlers mill-kontinent, li wassal għal għexieren ta' eluf ta' wasliet annwali sal-1711. Sistema ta 'permessi ġiet irreġistrata uffiċjalment fl-1712, iżda probabbilment kienet teżisti sa' mill-1684; ir-restrizzjonijiet tagħha kienu jinkludu l-permess tad-dħul biss għal dawk li kellhom proprjetà fil-kontinent, qraba fit-Tajwan, u li ma kinux akkumpanjati minn nisa jew tfal. Ħafna mill-migranti rġiel iżżewġu nisa indiġeni lokali. Matul is-seklu 18, ir-restrizzjonijiet ġew rilassati. Fl-1732, il-familji tħallew jiċċaqilqu lejn it-Tajwan. Sal-1811, kien hemm aktar minn żewġ miljun settler Han fit-Tajwan, u l-industriji tal-produzzjoni taz-zokkor u r-ross bi qligħ ipprovdew esportazzjonijiet lejn il-kontinent. Fl-1875, ir-restrizzjonijiet fuq id-dħul fit-Tajwan tneħħew.

Tliet kontej nominalment koprew il-pjanura tal-punent kollha, iżda l-kontroll attwali kien ristrett għal żona iżgħar. Kien meħtieġ permess tal-gvern biex is-settlers imorru lil hinn mix-Xmara Dajia. L-amministrazzjoni Qing espandiet fiż-żona tal-Pjanuri tal-Punent matul is-seklu 18 minħabba qsim u insedjamenti illegali kontinwi. L-amministrazzjoni Qing klassifikat il-popli indiġeni Tajwaniżi f'aboriġinali akkulturati li kienu adottaw il-kultura Han u aboriġinali mhux akkulturati li ma kinux. Il-Qing ftit għamlu biex jimmaniġġjaw jew subjugate minnhom. Meta t-Tajwan ġie anness, kien hemm 46 villaġġ aboriġinali taħt il-kontroll tiegħu, x'aktarx li ntirtu mir-Renju ta' Tungning. Matul il-perjodu Qianlong bikri kien hemm 93 raħal akkulturati u 61 raħal mhux akkulturati li jħallsu t-taxxa. Bi tweġiba għar-ribelljoni tas-settler ta 'Zhu Yigui fl-1722, is-separazzjoni ta' l-Aborigines u s-settlers saret politika uffiċjali permezz ta' 54 stelae użati biex jimmarkaw il-konfini tal-fruntiera. Il-marki nbidlu erba' darbiet matul it-tieni nofs tas-seklu 18 minħabba l-invażjoni kontinwa ta’ koloni. Fl-1766 ġew maħtura żewġ sotto-prefetti tal-affarijiet Aboriġinali, wieħed għat-tramuntana u ieħor għan-nofsinhar.

Matul il-200 sena ta 'ħakma Qing fit-Tajwan, in-nies indiġeni tal-pjanuri rari rribellaw kontra l-gvern u n-nies indiġeni tal-muntanji tħallew għal riħhom sal-aħħar 20 sena ta' ħakma Qing. Ħafna mill-aktar minn 100 ribelljoni matul il-perjodu Qing, bħar-ribelljoni Lin Shuangwen, kienu kkawżati minn settlers Han Il-frekwenza tagħhom kienet evokata mill-qal komuni "kull tliet snin rewwixta, kull ħames snin ribelljoni" (三年一.反、五年一亂), prinċipalment jirreferu għall-perjodu bejn l-1820 u l-1850.

Ħafna uffiċjali stazzjonati fit-Tajwan talbu għal politika ta' kolonizzazzjoni attiva matul is-seklu 19. Fl-1788, il-prefett tat-Tajwan, Yang Tingli, appoġġa l-isforzi ta' settler jismu Wu Sha biex jieħu lura artijiet miżmuma mill-poplu Kavalan. Fl-1797, Wu Sha setgħet tirrekluta settlers b'appoġġ finanzjarju mill-gvern lokali, iżda ma setgħetx tirreġistra uffiċjalment l-art. Fil-bidu tas-seklu 19, uffiċjali lokali kkonvinċew lill-imperatur biex jinkorpora uffiċjalment iż-żona billi jilagħbu bil-problema tal-piraterija jekk l-art titħalla waħedha. Fl-1814, xi settlers ippruvaw jikkolonizzaw iċ-ċentru tat-Tajwan billi vvintaw drittijiet biex jikru art Aboriġinali. Huma ġew żgumbrati mit-truppi tal-gvern sentejn wara. Uffiċjali lokali komplew favur il-kolonizzazzjoni taż-żona, iżda ġew injorati.

Il-Qing adotta politika ta' kolonizzazzjoni aktar attiva wara l-1874, meta l-Ġappun invada territorju indiġenu fin-Nofsinhar tat-Tajwan u l-gvern Qing kien sfurzat iħallas kumpens għalihom biex jitilqu. L-amministrazzjoni tat-Tajwan ġiet estiża bi prefetturi, sottoprefetturi u kontej ġodda. Inbnew toroq tal-muntanji biex jagħmlu l-intern tat-Tajwan aktar aċċessibbli. Ir-restrizzjonijiet fuq id-dħul fit-Tajwan intemmu fl-1875 u ġew stabbiliti aġenziji biex jirreklutaw settlers fuq il-kontinent, iżda l-isforzi biex jippromwovu l-insedjament spiċċaw ftit wara. Fl-1884, Keelung fit-Tramuntana tat-Tajwan kien okkupat matul il-Gwerra Sino-Franċiża, iżda l-forzi Franċiżi naqsu milli javvanzaw aktar 'l ġewwa, filwaqt li r-rebħa tagħhom f'Penghu fl-1885 rriżultat f'mard u rtirar ftit wara meta ntemmet il-gwerra. L-isforzi ta' kolonizzazzjoni ġew imġedda taħt Liu Mingchuan. Fl-1887, l-istatus tat-Tajwan ġie aġġornat għal provinċja. Taipei sar il-kapital permanenti fl-1893. L-isforzi ta' Liu biex iżid id-dħul mill-prodotti Tajwaniżi kienu mxekkla minn pressjoni barranija biex ma jgħollix it-taxxi. Ġiet implimentata riforma agrarja, li żiedet id-dħul li kien għadu taħt l-aspettattivi. Teknoloġiji moderni bħal dawl elettriku, ferrovija, linji tat-telegrafu, servizz ta' vapur tal-fwar, u makkinarju industrijali ġew introdotti taħt ir-regola ta' Liu, iżda bosta minn dawn il-proġetti kellhom riżultati mħallta. Kampanja biex jiġu sottomessi formalment lill-popli indiġeni spiċċat bit-telf ta' terz tal-armata wara reżistenza ħarxa mill-popli Mkgogan u Msbtunux. Liu irriżenja fl-1891 minħabba kritika ta' dawn il-proġetti għaljin.

Sa tmiem il-perjodu Qing, il-pjanuri tal-punent ġew żviluppati bis-sħiħ bħala art agrikola b'madwar 2.5 miljun settler Ċiniż. Iż-żoni muntanjużi baqgħu fil-biċċa l-kbira awtonomi taħt il-kontroll tal-popli indiġeni. It-telf ta' art indiġena matul il-perjodu Qing seħħ b'pass relattivament bil-mod minħabba n-nuqqas ta' privazzjoni ta 'art sponsorjata mill-istat matul il-biċċa l-kbira tar-regola Qing.

Dominazzjoni Ġappuniża (1895-1945)

Wara t-telfa tal-Qing fl-Ewwel Gwerra Sino-Ġappuniża (1894-1895), it-Tajwan, il-gżejjer assoċjati tiegħu u l-Arċipelagu Penghu ġew ċeduti lill-Ġappun bit-Trattat ta 'Shimonoseki. L-abitanti li xtaqu jibqgħu suġġetti Qing kellhom jimxu lejn iċ-Ċina kontinentali fi żmien perjodu ta' grazzja ta' sentejn, xi ħaġa li ftit qiesu fattibbli. Huwa stmat li telqu bejn 4,000 u 6,000 qabel ma' skada l-perjodu ta' grazzja, u bejn 200,000 u 300,000 telqu matul id-diżordni li segwa. Fil-25 ta' Mejju, 1895, grupp ta' uffiċjali għolja favur il-Qing ipproklamaw lir-Repubblika ta' Formosa biex tirreżisti l-ħakma Ġappuniża imminenti. Il-forzi Ġappuniżi daħlu fil-kapitali, Tainan, u waħħlu r-reżistenza fil-21 ta' Ottubru, 1895. Madwar 6,000 abitant inqatlu fil-ġlied inizjali u madwar 14,000 mietu fl-ewwel sena tal-ħakma Ġappuniża. 12,000 "bandit ribellu" ieħor inqatlu bejn l-1898 u l-1902. Ribellijiet aktar tard kontra l-Ġappuniżi (ir-Rewwixta ta' Beipu tal-1907, l-Inċident ta' Tapani tal-1915, u l-Inċident ta' Musha tal-1930) suċċess, iżda wrew oppożizzjoni għall-ħakma Ġappuniża.

Il-perjodu kolonjali kien deċiżiv għall-industrijalizzazzjoni tal-gżira, bl-espansjoni tal-ferroviji u netwerks oħra tat-trasport, il-kostruzzjoni ta' sistema ta' sanità estensiva, it-twaqqif ta' sistema ta' edukazzjoni formali, u t-tmiem tal-prattika tal-kaċċa. Ir-riżorsi tat-Tajwan intużaw biex jgħinu l-iżvilupp tal-Ġappun. Il-produzzjoni ta' uċuħ tar-raba' għall-flus bħaz-zokkor żdiedet b'mod konsiderevoli u għalhekk żoni kbar ġew devjati mill-produzzjoni tar-ross. Fl-1939, it-Tajwan kien is-seba’ l-akbar produttur taz-zokkor fid-dinja.

Popolazzjonijiet Han u indiġeni ġew ikklassifikati bħala ċittadini tat-tieni u t-tielet klassi, u ħafna pożizzjonijiet prestiġjużi fil-gvern u n-negozju kienu magħluqa għalihom. Wara li jrażżnu l-gwerrilli Han fl-ewwel deċennju tal-ħakma tagħhom, l-awtoritajiet Ġappuniżi għamlu kampanji mdemmija kontra nies indiġeni li joqogħdu fir-reġjuni muntanjużi, li laħqu l-qofol tagħhom fl-Inċident ta' Musha tal-1930. Intellettwali u ħaddiema li pparteċipaw f'movimenti tax-Xellug ġew arrestati u massakrati wkoll ( eż. Chiang Wei-shui u Masanosuke Watanabe). Madwar l-1935, il-Ġappuniżi bdew proġett ta' assimilazzjoni mal-gżira kollha. Il-gazzetti u l-kurrikuli bil-lingwa Ċiniża ġew aboliti. Il-mużika u t-teatru Tajwaniżi kienu pprojbiti. Reliġjon Shinto nazzjonali ġiet promossa b'mod parallel mat-trażżin tat-twemmin tradizzjonali tat-Tajwan. Mill-1940, il-familji kienu wkoll meħtieġa jadottaw kunjomijiet Ġappuniżi, għalkemm 2% biss kienu għamlu dan sal-1943. Sal-1938, 309,000 Ġappuniż kienu joqogħdu fit-Tajwan.

Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, il-gżira saret bażi navali u tal-ajru filwaqt li l-agrikoltura, l-industrija u l-kummerċ tagħha batew. L-attakki mill-ajru u l-invażjoni sussegwenti tal-Filippini tnedew mit-Tajwan. Il-Navy Imperial Ġappuniża operat ħafna mill-portijiet Tajwaniżi, u t-think tank tagħha "South Strike Group" kienet ibbażata fl-Università Imperial ta 'Taihoku. Bażijiet militari u ċentri industrijali, bħal Kaohsiung u Keelung, saru miri ta 'bumbardamenti tqal tal-Alleati, li qerdu ħafna mill-fabbriki, digi, u faċilitajiet tat-trasport mibnija mill-Ġappuniżi. F'Ottubru 1944, il-Battalja tal-Ajru ta' Formosa kienet miġġielda bejn aircraft carriers Amerikani u forzi Ġappuniżi fit-Tajwan. Aktar minn 200,000 Tajwaniż servew fl-Armata Ġappuniża, b'aktar minn 30,000 vittmi. Aktar minn 2,000 mara, ewfemistikament imsejħa "nisa tal-konfort", ġew sfurzati fil-jasar sesswali għat-truppi Imperjali Ġappuniżi.

Wara l-konsenja tal-Ġappun, il-biċċa l-kbira tar-residenti Ġappuniżi tkeċċew.

Repubblika taċ-Ċina

Filwaqt li t-Tajwan kien taħt il-ħakma Ġappuniża, ir-Repubblika taċ-Ċina twaqqfet fiċ-Ċina kontinentali fl-1 ta' Jannar, 1912 wara r-Rivoluzzjoni ta' Xinhai tal-1911. L-awtorità ċentrali naqset u naqset b'reazzjoni għall-gwerra (1915-28), l-invażjoni Ġappuniża (1937-45). ) u l-Gwerra Ċivili Ċiniża (1927-49), bl-awtorità ċentrali l-aktar b’saħħitha matul id-deċennju ta' Nanjing (1927-1937), meta l-biċċa l-kbira taċ-Ċina ġiet taħt il-kontroll tal-Kuomintang (KMT). Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, id-Dikjarazzjoni tal-Kajr tal-1943 speċifikat li Formosa u Pescadores jiġu rritornati mill-Ġappun lir-ROC; It-termini ġew ripetuti aktar tard fid-Dikjarazzjoni ta' Potsdam tal-1945 li l-Ġappun qabel li jwettaq fl-istrument tiegħu ta' konsenja. Fil-25 ta' Ottubru, 1945, il-Ġappun għadda t-Tajwan lir-Repubblika taċ-Ċina, u fit-Trattat ta’ San Francisco, il-Ġappun irrinunzja formalment għat-talbiet tiegħu lill-gżejjer, għalkemm mingħajr ma jispeċifika lil min kien qed jagħtihom. F'dik l-istess sena, il-Ġappun u r-Repubblika taċ-Ċina ffirmaw trattat ta' paċi.

Għalkemm inizjalment entużjasti dwar ir-ritorn tal-amministrazzjoni Ċiniża u t-Tliet Prinċipji tal-Poplu, Formosan saru dejjem aktar mhux sodisfatti li ġew esklużi minn pożizzjonijiet għolja, il-posponiment tal-elezzjonijiet lokali anke wara l-promulgazzjoni ta' kostituzzjoni fil-kontinent, il-kuntrabandu ta' oġġetti ta' valur barra l-gżira, l-esproprjazzjoni ta' kumpaniji f'monopolji mħaddma mill-gvern, u l-iperinflazzjoni tal-1945-1949. L-isparatura ta' ċivili fit-28 ta' Frar, 1947, qanqlet irvellijiet madwar il-gżira kollha, li ġew imwaqqfa bil-forza militari f’dak li llum jissejjaħ l-Inċident tat-28 ta' Frar. Chen aktar tard ġie sostitwit minn Wei Tao-ming, li għamel sforz biex ineħħi l-ġestjoni ħażina preċedenti billi reġa' kiri proporzjon tajjeb ta' nies tal-gżejjer u jipprivatizza mill-ġdid il-kumpaniji.

Wara t-tmiem tat-Tieni Gwerra Dinjija, reġgħet bdiet il-Gwerra Ċivili Ċiniża. Sensiela ta' offensivi Komunisti Ċiniżi fl-1949 wasslu għall-qbid tal-kapitali tagħha, Nanjing, fit-23 ta' April, u t-telfa sussegwenti tan-Nazzjonalisti fuq il-kontinent. Il-komunisti waqqfu r-Repubblika Popolari taċ-Ċina fl-1 ta' Ottubru. Fis-7 ta' Diċembru, 1949, Chiang Kai-Shek evakwat il-gvern Nazzjonalista tiegħu lejn it-Tajwan u għamel Taipei l-kapitali temporanja tar-Repubblika taċ-Ċina. Madwar 2 miljun ruħ, prinċipalment suldati, membri tal-Kuomintang fil-gvern, u elite intellettwali u kummerċjali, ġew evakwati lejn it-Tajwan, u żiedu mal-popolazzjoni preċedenti ta' madwar sitt miljuni. Dawn in-nies u d-dixxendenti tagħhom saru magħrufa fit-Tajwan bħala "waisheng ren" (外省人). Il-gvern ROC ħa ħafna teżori nazzjonali u ħafna mir-riżervi tad-deheb u tal-kambju barrani taċ-Ċina lil Taipei. Il-biċċa l-kbira tad-deheb intuża biex iħallas is-salarji tas-suldati, u xi ftit intuża biex joħroġ id-dollaru l-ġdid tat-Tajwan, parti minn programm ta' stabbilizzazzjoni tal-prezzijiet biex titrażżan l-inflazzjoni fit-Tajwan.

Wara li tilef il-kontroll taċ-Ċina kontinentali fl-1949, ir-ROC żamm il-kontroll tat-Tajwan u Penghu (Tajwan, ROC), partijiet minn Fujian (Fujian, ROC), speċifikament Kinmen, Wuqiu (issa parti minn Kinmen) u l-Gżejjer Matsu u żewġ gżejjer ewlenin fil-Baħar taċ-Ċina tan-Nofsinhar. Ir-ROC żamm ukoll fil-qosor il-kontroll ta' Hainan kollu, partijiet ta' Zhejiang (Chekiang) – speċifikament il-Gżejjer Dachen u l-Gżejjer Yijiangshan – u partijiet mit-Tibet, Qinghai, Xinjiang u Yunnan. Il-Komunisti qabdu Hainan fl-1950, qabdu l-Gżejjer Dachen u l-Gżejjer Yijiangshan matul l-Ewwel Kriżi tal-Istrett tat-Tajwan fl-1955, u għelbu r-ribelli tar-ROC fil-majjistral taċ-Ċina fl-1958. 1961. Peress li tilef il-kontroll taċ-Ċina kontinentali, il-Kuomintang kompla jippretendi s-sovranità fuq "iċ-Ċina kollha", li ddefinixxa kienet tinkludi ċ-Ċina kontinentali (inkluż it-Tibet), it-Tajwan (inkluż Penghu), il-Mongolja ta' Barra, u territorji minuri oħra.

Iż-żmien tal-liġi marzjali (1949-1987)

Il-liġi marzjali, iddikjarata fit-Tajwan f'Mejju 1949, baqgħet fis-seħħ sal-1987, u ntużat biex irażżan l-oppożizzjoni politika. Matul it-Terroriżmu l-Abjad, kif inhu magħruf il-perjodu, 140,000 persuna ġew il-ħabs talli kienu pperċepiti bħala anti-KMT jew favur il-komunisti jew għar-rabtiet reali jew perċepiti tagħhom mal-Partit Komunista Ċiniż.

Wara li faqqgħet il-Gwerra Koreana, il-President Amerikan Harry S. Truman bagħat is-Seba’ Flotta tal-Istati Uniti fl-Istrett tat-Tajwan biex jipprevjeni ostilitajiet bejn ir-Repubblika taċ-Ċina u r-Repubblika Popolari taċ-Ċina. L-Istati Uniti għaddew ukoll mit-Trattat ta' Difiża Reċiproka Sino-Amerikana u r-Riżoluzzjoni ta' Formosa tal-1955, li pprovdew għajnuna barranija sostanzjali lir-reġim tal-KMT bejn l-1951 u l-1965. L-għajnuna barranija Amerikana stabbilizzat il-prezzijiet fit-Tajwan fl-1952. Il-gvern tal-KMT waqqaf ħafna liġijiet tal-art u riformi li qatt ma kienet wettqet b'mod effettiv fiċ-Ċina kontinentali. L-iżvilupp ekonomiku kien imħeġġeġ mill-għajnuna u l-programmi Amerikani bħall-Kummissjoni Konġunta dwar ir-Rikostruzzjoni Rurali, li għamlu s-settur agrikolu l-bażi għat-tkabbir sussegwenti. Taħt l-istimolu magħqud tar-riforma tal-art u l-programmi ta 'żvilupp agrikolu, il-produzzjoni agrikola żdiedet b'rata medja annwali ta' 4 fil-mija bejn l-1952 u l-1959. Il-gvern implimenta wkoll politika ta 'industrijalizzazzjoni ta' sostituzzjoni ta'i mportazzjoni, ipprova jipproduċi oġġetti importati fil-pajjiż. Il-politika ppromwoviet l-iżvilupp tat-tessuti, l-ikel, u industriji oħra li jużaw ħafna xogħol.

Hekk kif kompliet il-gwerra ċivili Ċiniża, il-gvern bena fortifikazzjonijiet militari fit-Tajwan kollu. Il-veterani bnew l-awtostrada ċentrali bejn il-gżejjer permezz ta' Taroko Gorge fl-1950 Matul it-tieni kriżi tal-Istrett tat-Tajwan fl-1958, il-missili Nike Hercules ġew miżjuda mal-formazzjoni ta' batteriji tal-missili mal-gżira kollha.

Matul is-snin 60 u 70, ir-Repubblika taċ-Ċina żammet gvern awtoritarju b'partit wieħed taħt is-sistema Dang Guo tal-Kuomintang filwaqt li l-ekonomija tagħha saret industrijalizzata u orjentata teknoloġikament. Dan it-tkabbir ekonomiku rapidu, magħruf bħala l-Miraklu tat-Tajwan, seħħ wara strateġija ta 'prijoritizzazzjoni tal-agrikoltura, industriji ħfief, u industriji tqal, f'dik l-ordni. L-industrijalizzazzjoni orjentata lejn l-esportazzjoni nkisbet permezz tar-roħs tat-taxxi fuq l-esportazzjoni, it-tneħħija tar-restrizzjonijiet fuq l-importazzjonijiet, il-bidla minn sistema ta' rata tal-kambju multipla għal sistema ta' rata tal-kambju waħda, u d-deprezzament tad-dollaru l-ġdid Tajwaniż. Tnedew proġetti infrastrutturali bħall-Expressway Sun Yat-sen, l-Ajruport Internazzjonali ta' Taoyuan, il-Port ta' Taichung u l-Impjant Nukleari ta' Jinshan, filwaqt li l-industriji tal-azzar, petrokimiċi u tal-bini tal-vapuri bdew jisplodu fin-Nofsinhar tat-Tajwan raw it-trasformazzjoni ta' Kaohsiung f’muniċipalità speċjali fuq daqs Taipei. Fis-snin sebgħin, it-Tajwan sar it-tieni l-aktar ekonomija li qed tikber fl-Asja. It-tkabbir reali tal-PGD kien medja ta' aktar minn 10 fil-mija. Fl-1978, il-kombinazzjoni ta 'inċentivi fiskali u forza tax-xogħol irħas u mħarrġa sew attirat investimenti ta' aktar minn $1.9 biljun miċ-Ċiniżi barranin, l-Istati Uniti, u l-Ġappun. Sal-1980, il-kummerċ barrani laħaq $39 biljun fis-sena u ġġenera bilanċ favorevoli ta '$46.5 miljun. Flimkien ma 'Hong Kong, Singapor u l-Korea t'Isfel, it-Tajwan sar magħruf bħala wieħed mill-Erba' Tigri Asjatiċi.

Minħabba l-Gwerra Bierda, il-biċċa l-kbira tan-nazzjonijiet tal-Punent u n-Nazzjonijiet Uniti kkunsidraw lir-ROC bħala l-uniku gvern leġittimu taċ-Ċina sas-snin 70 Maż-żmien, speċjalment wara t-tkeċċija tan-Nazzjonijiet Uniti, il-biċċa l-kbira tan-nazzjonijiet bidlu r-rikonoxximent diplomatiku għar-Repubblika Popolari. taċ-Ċina.

Mill-aħħar tas-snin sebgħin sad-disgħinijiet, it-Tajwan għadda minn riformi politiċi u soċjali li ttrasformawh f’demokrazija moderna. Chiang Ching-kuo, iben Chiang Kai-shek, serva bħala Prim Ministru mill-1972 u tela' għall-presidenza fl-1978. Huwa pprova jittrasferixxi aktar awtorità lill-"bensheng ren" (residenti tat-Tajwan qabel il-konsenja tal-Ġappun u d-dixxendenti tagħhom) . Attivisti Tangwai favur id-demokrazija ħarġu bħala l-oppożizzjoni. Fl-1979, l-Inċident Kaohsiung seħħ f'Kaohsiung f'Jum id-Drittijiet tal-Bniedem. Għalkemm il-protesta tgħaffeġ malajr mill-awtoritajiet, hija meqjusa bħala l-avveniment ewlieni li għaqqad lill-oppożizzjoni tat-Tajwan.

Fl-1984, Chiang Ching-kuo eleġġa lil Lee Teng-hui bħala l-viċi president tiegħu. Wara li l-Partit Demokratiku Progressiv (DPP), l-ewwel partit tal-oppożizzjoni fit-Tajwan, twaqqaf (illegalment) fl-1986 biex jikkumbatti l-KMT, Chiang ħabbar li se jippermetti li jiffurmaw partiti ġodda. Fil-15 ta' Lulju, 1987, Chiang neħħa l-liġi marzjali fuq il-gżira ewlenija tat-Tajwan.

Preżenti

Wara l-mewt ta' Chiang Ching-kuo fl-1988, Lee Teng-hui sar l-ewwel president tat-Tajwan tar-Repubblika taċ-Ċina. L-amministrazzjoni ta' Lee issorveljat perjodu ta' demokratizzazzjoni li fih ġew introdotti l-Artikoli Addizzjonali tal-Kostituzzjoni. Ir-rappreżentanza fil-Kungress ġiet allokata biss għaż-Żona tat-Tajwan, u t-Tajwan għadda minn proċess ta' lokalizzazzjoni li fih il-kultura u l-istorja Tajwaniżi ġew promossi fuq perspettiva pan-Ċina filwaqt li l-politiki ta' assimilazzjoni ġew sostitwiti b'appoġġ għall-multikulturaliżmu. Fl-1996, Lee ġie elett mill-ġdid. fl-ewwel elezzjoni presidenzjali diretta.

Chen Shui-bian tad-DPP kien elett bħala l-ewwel president mhux tal-KMT fl-2000. Madankollu, Chen ma kellux maġġoranza leġiżlattiva. L-oppożizzjoni KMT żviluppat il-Koalizzjoni Pan-Blu ma' partiti oħra, u ġabret maġġoranza żgħira fuq il-Koalizzjoni Pan-Green immexxija mill-PDP. Politika polarizzata ħarġet fit-Tajwan bil-preferenza Pan-Blue għal unifikazzjoni eventwali Ċiniża, filwaqt li l-Pan-Green jippreferi l-indipendenza Tajwaniża.

Ir-referenza ta 'Chen għal "Pajjiż fuq kull naħa" ta' l-Istrett tat-Tajwan imminat ir-relazzjonijiet bejn l-istretti fl-2002. Huwa ħeġġeġ għall-ewwel referendum nazzjonali dwar ir-relazzjonijiet bejn l-istretti, u sejjaħ għat-tmiem tal-Kunsill ta 'Unifikazzjoni Nazzjonali. Kumpaniji tal-istat bdew ineħħu r-referenzi għaċ-"Ċina" minn isimhom u jinkludu "Tajwan." Fl-2008, referendu staqsew jekk it-Tajwan għandux jissieħeb man-NU. Dan l-att aljena lill-votanti moderati li appoġġaw l-istatus quo, kif ukoll lil dawk b'rabtiet ekonomiċi bejn l-Istrett. Ħoloq ukoll tensjoni mal-kontinent u nuqqas ta' qbil mal-Istati Uniti. L-amministrazzjoni ta' Chen kienet ukoll imħeġġa minn tħassib pubbliku dwar tkabbir ekonomiku bil-mod, inkwiet leġiżlattiv, u investigazzjonijiet ta' korruzzjoni.

Il-kandidat tal-KMT Ma Ying-jeou rebaħ l-elezzjoni presidenzjali tal-2008 fuq pjattaforma ta' tkabbir ekonomiku akbar u rabtiet aħjar mar-Repubblika Popolari taċ-Ċina taħt politika ta' “non-ċaħda reċiproka”. Taħt Ma, it-Tajwan u ċ-Ċina fetħu titjiriet diretti u vjeġġi tal-merkanzija. Il-gvern tar-RPĊ saħansitra ħa d-deċiżjoni atipika li ma jitlobx li t-Tajwan jiġi eskluż mill-Assemblea Dinjija tas-Saħħa annwali. Ma għamlet ukoll apoloġija uffiċjali għall-White Terror. Madankollu, rabtiet ekonomiċi eqreb maċ-Ċina qajmu tħassib dwar il-konsegwenzi politiċi tagħhom. Fl-2014, studenti universitarji okkupaw il-Yuan Leġiżlattiv u żammew ir-ratifika tal-Ftehim dwar il-Kummerċ tas-Servizzi bejn l-Istrett f'dak li sar magħruf bħala l-Moviment tal-Istudenti tal-Ġirasol. Il-moviment ta lok għal partijiet terzi bbażati fuq iż-żgħażagħ, bħall-Partit Nuevo Poder, u huwa meqjus li kkontribwixxa għar-rebħiet tal-PPD fl-elezzjonijiet presidenzjali u leġiżlattivi tal-2016, li l-aħħar minnhom irriżultaw fl-ewwel maġġoranza leġiżlattiva tad-DPP f' l-istorja tat-Tajwan. F'Jannar 2024, William Lai Ching-te tal-Partit Demokratiku Progressiv fil-gvern rebaħ l-elezzjoni presidenzjali tat-Tajwan. Madankollu, l-ebda partit ma rebaħ maġġoranza fl-elezzjonijiet leġiżlattivi simultanji tat-Tajwan għall-ewwel darba mill-2004, jiġifieri 51 siġġu għall-Partit Demokratiku Progressiv (DPP), 52 siġġu għall-Kuomintang (KMT) u l-Partit Popolari tat-Tajwan (TPP) rebaħ tmien siġġijiet. .

Ġeografija

It-territorju kkontrollat ​​mir-Repubblika taċ-Ċina jikkonsisti minn 168 gżira b'erja magħquda ta' 36,193 kilometru kwadru (13,974 sq mi). Il-gżira ewlenija, magħrufa storikament bħala Formosa, tagħmel 99 fil-mija ta' din iż-żona, li tkejjel 35,808 kilometru kwadru (13,826 sq mi) u tinsab madwar 180 kilometru (112 mi) madwar l-Istrett tat-Tajwan mill-kosta tax-Xlokk taċ-Ċina. Il-Baħar taċ-Ċina tal-Lvant jinsab fit-tramuntana, il-Baħar tal-Filippini fil-lvant, l-Istrett ta' Luzon direttament fin-nofsinhar, u l-Baħar taċ-Ċina tan-Nofsinhar lejn il-Lbiċ. Gżejjer iżgħar jinkludu l-Gżejjer Penghu fl-Istrett tat-Tajwan, il-Gżejjer Kinmen, Matsu u Wuqiu 'l barra mill-kosta Ċiniża, u xi wħud mill-gżejjer fil-Baħar taċ-Ċina tan-Nofsinhar.

Il-gżira ewlenija hija blokka tal-ħsara inklinata, ikkaratterizzata mill-kuntrast bejn iż-żewġ terzi tal-Lvant, li tikkonsisti prinċipalment f'ħames firxiet ta' muntanji wieqaf paralleli mal-kosta tal-lvant, u l-pjanuri ċatti għal bil-mod ondulati tat-terz tal-punent, fejn il-maġġoranza tal- popolazzjoni tat-Tajwan. Hemm diversi qċaċet 'il fuq minn 3,500 metru, l-ogħla hija Yu Shan f'3,952 m (12,966 pied), li jagħmlu t-Tajwan ir-raba' l-ogħla gżira fid-dinja. Il-konfini tettonika li ffurmaw dawn il-firxiet għadha attiva, u l-gżira tesperjenza ħafna terremoti. Hemm ukoll ħafna vulkani attivi taħt l-ilma fl-Istrett tat-Tajwan.

It-Tajwan fih erba' ekoreġjuni terrestri: il-Foresti Evergreen Subtropikali Jian Nan, il-Gżejjer tal-Baħar taċ-Ċina tan-Nofsinhar, il-Foresti tropikali ta' Monsoon tan-Nofsinhar tat-Tajwan, u l-Foresti Evergreen Subtropikali tat-Tajwan. Il-muntanji tal-Lvant huma densament foresti u jsostnu varjetà wiesgħa ta' annimali selvaġġi, filwaqt li l-użu tal-art fl-artijiet baxxi tal-Punent u tat-Tramuntana huwa intensiv. Il-pajjiż kellu punteġġ medju tal-Indiċi tal-Integrità tal-Pajsaġġ tal-Foresti tal-2019 ta' 6.38/10, u kklassifikah fis-76 post globalment minn 172 pajjiż.

Klima

It-Tajwan jinsab fuq it-Tropiku tal-Kankru u l-klima ġenerali tiegħu hija tropikali tal-baħar. Ir-reġjuni tat-Tramuntana u ċ-ċentru huma subtropikali, filwaqt li n-nofsinhar huwa tropikali u r-reġjuni muntanjużi huma moderati. Il-medja tax-xita hija 2,600 millimetru (100 pulzieri) fis-sena għall-gżira proprja; L-istaġun tax-xita jikkoinċidi mal-bidu tal-monsoon tas-sajf tal-Asja tal-Lvant f'Mejju u Ġunju. Il-gżira kollha tesperjenza temp sħun u umdu minn Ġunju sa Settembru. It-tifuni huma l-aktar komuni f'Lulju, Awwissu u Settembru. Matul ix-xitwa (Novembru sa Marzu), il-Grigal tesperjenza xita kostanti, filwaqt li l-partijiet ċentrali u tan-Nofsinhar tal-gżira huma l-aktar xemxija.

Minħabba t-tibdil fil-klima, it-temperatura medja fit-Tajwan żdiedet b'1.4 °C (2.5 °F) matul l-aħħar 100 sena, id-doppju taż-żieda fit-temperatura globali. L-għan tal-gvern Tajwaniż huwa li jnaqqas l-emissjonijiet tal-karbonju b'20 fil-mija fl-2030 u 50 fil-mija fl-2050, meta mqabbla mal-livelli tal-2005, l-emissjonijiet tal-karbonju żdiedu b'0.92 fil-mija bejn l-2005 u l-2016.

Ġeoloġija

Il-gżira tat-Tajwan tinsab f'żona tettonika kumplessa bejn il-Pjanċa Yangtze lejn il-punent u t-tramuntana, il-Pjanċa Okinawa fil-Grigal, u ċ-Ċinturin Mobbli Filippin lejn il-Lvant u n-Nofsinhar. Il-parti ta' fuq tal-qoxra tal-gżira hija ffurmata prinċipalment minn serje ta' terranes, l-aktar arki tal-gżejjer antiki li nġabru flimkien mill-ħabta tal-prekursuri tal-Pjanċa Ewrasjatika u l-Pjanċa tal-Baħar Filippin. Dawn żdiedu aktar minħabba li parti mill-pjanċa tal-Ewrażja tkissret hekk kif ġiet imnaqqsa taħt il-fdalijiet tal-pjanċa tal-Baħar Filippin, proċess li ħalla l-qoxra ta' taħt it-Tajwan aktar f'wiċċ l-ilma.

Il-Lvant u n-Nofsinhar tat-Tajwan huma sistema kumplessa ta' ċinturini ffurmati minn, u parti miż-żona ta' ħabta attiva bejn il-porzjon tat-Tramuntana ta' Luzon Trench tal-Ark Volkaniku ta' Luzon u n-Nofsinhar taċ-Ċina, fejn porzjonijiet kumulattivi tal-Ark ta' Luzon u Luzon Forearc jiffurmaw il-Lvant. Medda Kostali u l-Wied Lonġitudinali Intern parallel tat-Tajwan, rispettivament.

Il-ħsarat sismiċi ewlenin fit-Tajwan jikkorrispondu għaż-żoni ta' sutura differenti bejn it-terreni differenti. Dawn ipproduċew terremoti kbar. Fil-21 ta' Settembru, 1999, terremot ta' qawwa 7.3 magħruf bħala “terremot 921” qatel aktar minn 2,400 ruħ. Il-mappa tar-riskju sismiku tat-Tajwan imħejjija mill-Istħarriġ Ġeoloġiku tal-Istati Uniti turi li 9/10 tal-gżira huma fl-ogħla kategorija ta 'riskju.

Gvern u politika

Il-gvern ROC ġie mwaqqaf fuq il-Kostituzzjoni tal-ROC tal-1947 u t-Tliet Prinċipji tal-Poplu tagħha, li tgħid li r-ROC "għandu jkun repubblika demokratika tan-nies, iggvernata mill-poplu u għan-nies." Hija għaddiet minn reviżjonijiet kbar fis-snin 90, magħrufa kollettivament bħala l-Artikoli Addizzjonali. Il-gvern huwa maqsum f'ħames fergħat (Yuan): il-Yuan Eżekuttiv (kabinett), il-Yuan Leġiżlattiv (Kungress jew Parlament), il-Yuan Ġudizzjarju, il-Yuan tal-Kontroll (aġenzija tal-awditjar), u l-Yuan tal-Eżami (aġenzija tal-eżamijiet tal-gvern). servizz).

Il-kap tal-istat u l-kap kmandant tal-forzi armati huwa l-president, li jiġi elett b'vot popolari għal massimu ta' żewġ mandati ta' erba' snin fuq l-istess biljett bħall-viċi president. Il-president jaħtar membri tal-Yuan Eżekuttiv bħala l-kabinett tiegħu, inkluż prim ministru, li huwa uffiċjalment il-president tal-Yuan Eżekuttiv; Il-membri huma responsabbli għall-politika u l-amministrazzjoni.

Il-korp leġiżlattiv ewlieni huwa l-Yuan Leġiżlattiv unikamerali b'113-il siġġu. Tlieta u sebgħin huma eletti b'vot popolari f’distretti elettorali b’membru wieħed; Erbgħa u tletin jiġu eletti abbażi tal-proporzjon tal-voti mal-pajjiż kollu riċevuti minn partiti politiċi parteċipanti f'vot separat tal-lista tal-partiti; u sitta huma eletti f’żewġ kostitwenzi Aboriġinali bi tliet membri. Il-membri jservu termini ta' erba' snin. Oriġinarjament, l-Assemblea Nazzjonali unikamerali, bħala konvenzjoni kostituzzjonali permanenti u kulleġġ elettorali, kellha xi funzjonijiet parlamentari, iżda l-Assemblea Nazzjonali ġiet abolita fl-2005 u s-setgħa tal-emendi kostituzzjonali għaddiet lill-Yuan Leġiżlattiv u lill-votanti kollha eliġibbli tar-Repubblika permezz ta' referenda.

Il-president jagħżel il-prim ministru mingħajr ma jeħtieġ l-approvazzjoni tal-leġiżlatura, u la l-president u lanqas il-prim ministru m'għandhom is-setgħa tal-veto. Storikament, ir-ROC kien iddominat minn politika awtoritarja u ta' partit wieħed. Dan il-wirt irriżulta li s-setgħat eżekuttivi bħalissa qed jiġu kkonċentrati fl-uffiċċju tal-president aktar milli fil-prim ministru.

Il-Yuan Ġudizzjarju huwa l-ogħla korp ġudizzjarju. Jinterpreta l-kostituzzjoni u liġijiet u digrieti oħra, jiġġudika l-proċessi amministrattivi u jiddixxiplina lill-uffiċjali pubbliċi. Il-president u l-viċi president tal-Yuan Ġudizzjarju u tlettax-il imħallef ieħor jiffurmaw il-Kunsill tal-Imħallfin Grandi. Huma nominati u maħtura mill-president, bil-kunsens tal-Yuan Leġiżlattiv. L-ogħla qorti, il-Qorti Suprema, tikkonsisti f’diversi diviżjonijiet ċivili u kriminali, li kull waħda tikkonsisti f'imħallef ewlieni u erba’ imħallfin assoċjati, kollha maħtura għal għomru. Fl-1993, ġiet stabbilita qorti kostituzzjonali indipendenti biex issolvi tilwim kostituzzjonali, tirregola l-attivitajiet tal-partiti politiċi, u tħaffef il-proċess ta' demokratizzazzjoni. M'hemm l-ebda proċess bil-ġurija, iżda d-dritt għal proċess pubbliku ġust huwa protett mil-liġi u rispettat fil-prattika; ħafna każijiet huma ppreseduti minn imħallfin multipli.

Il-Kontroll Yuan huwa korp ta 'kontroll li jissorvelja l-azzjonijiet tal-eżekuttiv. Tista' tiġi kkunsidrata kummissjoni permanenti ta' inkjesta amministrattiva, bħall-Qorti tal-Awdituri tal-Unjoni Ewropea jew l-Uffiċċju tal-Kontabilità tal-Gvern tal-Istati Uniti. Huwa wkoll responsabbli għall-Kummissjoni Nazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem.

L-Eżamijiet Yuan huwa responsabbli għall-validazzjoni tal-kwalifiki ta 'uffiċjali pubbliċi. Hija bbażata fuq is-sistema ta 'eżami imperjali użata fiċ-Ċina dinastika. Jista' jitqabbel mal-Uffiċċju Ewropew tal-Għażla tal-Persunal tal-Unjoni Ewropea jew mal-Uffiċċju tal-Immaniġġjar tal-Persunal tal-Istati Uniti. Tnaqqset fl-2019 u kien hemm sejħiet għall-abolizzjoni tagħha.

Kostituzzjoni

Il-kostituzzjoni ġiet abbozzata mill-KMT filwaqt li r-ROC xorta ħakmet iċ-Ċina kontinentali. Riformi politiċi li bdew fl-aħħar tas-snin sebgħin irriżultaw fit-tmiem tal-liġi marzjali fl-1987, u t-Tajwan ttrasforma f'demokrazija b'ħafna partiti fil-bidu tad-disgħinijiet Il-bażi kostituzzjonali għal din it-tranżizzjoni għad-demokrazija ġiet stabbilita gradwalment fl-Artikoli Addizzjonali tal-Kostituzzjoni. Dawn l-artikoli ssospendew partijiet tal-Kostituzzjoni mfassla għall-gvern taċ-Ċina kontinentali u ssostitwixxewhom b'artikoli adattati għall-gvern u l-garanzija tad-drittijiet politiċi tar-residenti taż-Żona tat-Tajwan, kif definit fil-Liġi li Tirregola r-Relazzjonijiet bejn in-nies taż-Żona tat-Tajwan u ż-Żona Mainland.

Il-fruntieri nazzjonali ma kinux preskritti b'mod espliċitu mill-Kostituzzjoni tal-1947, u l-Qorti Kostituzzjonali rrifjutat li tiddefinixxi dawn il-fruntieri f'interpretazzjoni tal-1993, billi kkunsidrat il-kwistjoni bħala kwistjoni politika li għandha tiġi solvuta mill-Yuans Eżekuttivi u Leġiżlattivi. Il-Kostituzzjoni tal-1947 kienet tinkludi artikoli dwar rappreżentanti tat-territorji preċedenti tad-Dinastija Qing, inklużi t-Tibet u l-bnadar Mongoljani. Ir-Repubblika taċ-Ċina rrikonoxxiet lill-Mongolja bħala pajjiż indipendenti fl-1946 wara li ffirmat it-Trattat ta 'Ħbiberija u Alleanza Sino-Sovjetika tal-1945, iżda wara li rtirat lejn it-Tajwan fl-1949, irrifjutat biex tippreserva t-talba tagħha għaċ-Ċina kontinentali. L-Artikoli Addizzjonali tas-snin 90 ma biddlux il-fruntieri nazzjonali, iżda ssospendew l-artikoli dwar ir-rappreżentanti Mongoli u Tibetani. Ir-ROC beda jaċċetta l-passaport Mongoljan u neħħa klawsoli li jirreferu għall-Mongolja ta' Barra mil-Liġi li Tirregola r-Relazzjonijiet bejn il-Popli taż-Żona tat-Tajwan u ż-Żona Kontinentali fl-2002. Fl-2012, il-Kunsill tal-Affarijiet Kontinentali ħareġ stqarrija li tiċċara li l-Mongolja ta' Barra ma kinitx parti. tat-territorju nazzjonali tar-Repubblika taċ-Ċina fl-1947.

Relazzjonijiet barranin

It-Tajwan, mill-2016 taħt il-Politika Ġdida lejn in-Nofsinhar tal-amministrazzjoni ta' Tsai, fittex relazzjonijiet ekonomiċi eqreb ma' pajjiżi fin-Nofsinhar u fix-Xlokk tal-Asja, u żied il-kooperazzjoni fl-investiment u l-iskambji bejn il-persuni minkejja nuqqas ġenerali ta' rabtiet diplomatiċi tar-reġjun ma' Taipei . Il-politika wasslet lit-Tajwan biex jirċievi għadd akbar ta’ migranti u studenti mir-reġjun. Madankollu, xi skandli ta' Asjatiċi tax-Xlokk, partikolarment Indoneżjani, li qed jesperjenzaw sfruttament fi programmi ta' boroż ta' studju u f'xi industriji tax-xogħol ħarġu bħala ostakli għall-politika kif ukoll għar-relazzjonijiet bejn l-Indoneżja u t-Tajwan.

Militari

Il-Forzi Armati tar-Repubblika taċ-Ċina għandhom l-għeruq tagħhom fl-Armata Rivoluzzjonarja Nazzjonali, li ġiet stabbilita minn Sun Yat-sen fl-1924 fi Guangdong bil-għan li tgħaqqad iċ-Ċina taħt il-Kuomintang. Meta l-Armata tal-Ħelsien tal-Poplu rebħet il-Gwerra Ċivili Ċiniża, ħafna mill-Armata Rivoluzzjonarja Nazzjonali rtirat lejn it-Tajwan flimkien mal-gvern. Il-Kostituzzjoni tar-Repubblika taċ-Ċina tal-1947 irriformatha bħala l-Forzi Armati tar-Repubblika taċ-Ċina, u għamlitha armata nazzjonali aktar milli armata ta 'partit politiku. Unitajiet li ċedew u baqgħu fiċ-Ċina kontinentali ġew xolti jew inkorporati fl-Armata tal-Liberazzjoni tal-Poplu.

Mill-1949 sas-snin sebgħin, il-missjoni primarja tal-militar Tajwaniż kienet li "jerġa' jaqbad iċ-Ċina kontinentali" permezz tal-Proġett Nazzjonali Glorja. Hekk kif din il-missjoni tbiegħdet mill-attakk minħabba ż-żieda enormi fis-saħħa relattiva tar-Repubblika Popolari taċ-Ċina, il-militar tar-ROC beda jċaqlaq l-enfasi tiegħu mill-Armata tradizzjonalment dominanti għall-forza tal-ajru u l-flotta. Il-kontroll tal-forzi armati għadda wkoll f'idejn il-gvern ċivili.

L-abbozz jibqa' universali għall-irġiel kwalifikati li jilħqu l-età ta' tmintax-il sena, iżda bħala parti mill-isforz ta' drawdown, ħafna jingħataw l-opportunità li jissodisfaw ir-rekwiżit tal-abbozz tagħhom permezz ta' servizz alternattiv. It-Tajwan naqqas il-konskrizzjoni għal erba' xhur fl-2013, iżda se jespandi s-servizz militari għal sena fl-2024. Ir-riservisti tal-armata jammontaw għal madwar 2.5 miljun, inklużi r-riservisti tal-ewwel mewġ magħduda għal 300,000 mill-2022. L-infiq tad-difiża tat-Tajwan bħala perċentwal tal-PGD tiegħu niżel taħt it-tlieta fil-mija fl-1999 u kien ilu tendenza 'l isfel għall-ewwel żewġ deċennji tas-seklu 21. Il-gvern ROC nefaq madwar tnejn fil-mija tal-PGD fuq id-difiża u naqas milli jżid l-infiq għat-tlieta fil-mija tal-PGD proposti. Fl-2022, it-Tajwan ippropona 2.4 fil-mija tal-PGD proġettat fl-infiq tad-difiża għas-sena ta 'wara, u baqa' taħt it-tlieta fil-mija.

Ir-Repubblika taċ-Ċina u l-Istati Uniti ffirmaw it-Trattat ta 'Difiża Reċiproka Sino-Amerikana fl-1954, u stabbilixxew il-Kmand tad-Difiża tat-Tajwan tal-Istati Uniti. Madwar 30,000 suldat Amerikan kienu stazzjonati fit-Tajwan. Ammont sinifikanti ta' tagħmir militari inxtara mill-Istati Uniti, u għadu legalment garantit mill-Att dwar ir-Relazzjonijiet tat-Tajwan. Franza u l-Olanda biegħu wkoll armi u tagħmir militari lill-ROC.

M'hemm l-ebda garanzija fl-Att dwar ir-Relazzjonijiet tat-Tajwan jew kwalunkwe trattat ieħor li l-Istati Uniti se tiddefendi t-Tajwan, anke fil-każ ta 'invażjoni. F'diversi okkażjonijiet fl-2021 u l-2022, il-President Amerikan Joe Biden iddikjara li l-Istati Uniti se tintervjeni jekk ir-Repubblika Popolari taċ-Ċina tipprova tinvadi t-Tajwan. Madankollu, uffiċjali tal-White House saħqu li l-politika tal-Istati Uniti dwar it-Tajwan ma nbidlitx. Id-dikjarazzjoni ta' sigurtà konġunta bejn l-Istati Uniti u l-Ġappun iffirmata fl-1996 tista' timplika li l-Ġappun ikun involut fi kwalunkwe reazzjoni. Madankollu, il-Ġappun irrifjuta li jistipula jekk iż-“żona ta' madwar il-Ġappun” imsemmija fil-patt tinkludix it-Tajwan. It-Trattat tas-Sigurtà Awstralja-New Zealand-Istati Uniti (Trattat ANZUS) jista' jfisser alleati oħra tal-Istati Uniti, bħall-Awstralja, jistgħu jkunu involuti. Filwaqt li dan jista' jagħmel ħsara lir-rabtiet ekonomiċi maċ-Ċina, kunflitt fuq it-Tajwan jista’ jwassal għal imblokk ekonomiku taċ-Ċina minn koalizzjoni akbar.

Diviżjonijiet amministrattivi

Skont il-kostituzzjoni tal-1947, it-territorju tar-Repubblika taċ-Ċina huwa rregolat mill-"konfini nazzjonali eżistenti." Ir-Repubblika taċ-Ċina hija maqsuma, de jure u kostituzzjonali, fi provinċji, muniċipalitajiet speċjali (li min-naħa tagħhom huma maqsuma f'distretti għall-amministrazzjoni lokali) u ż-Żona tat-Tibet fil-livell provinċjali. Kull provinċja hija suddiviża fi bliet u kontej, li mbagħad huma maqsuma f'muniċipalitajiet u bliet amministrati mill-kontea, li kull wieħed minnhom eleġġa sindki u kunsilliera li jaqsmu l-funzjonijiet mal-kontea. Xi diviżjonijiet huma diviżjonijiet indiġeni li għandhom gradi differenti ta' awtonomija minn dawk standard. Barra minn hekk, id-distretti, l-ibliet u l-muniċipalitajiet huma aktar maqsuma fi rħula u distretti. Il-provinċji ġew "simplifikati" u m'għadhomx funzjonali. Bl-istess mod, il-bnadar tal-Mongolja kienu jeżistu wkoll għall-Inner Mongolia taċ-Ċina, iżda ġew aboliti fl-2006 u r-ROC afferma mill-ġdid ir-rikonoxximent tagħha tal-Mongolja (li qabel kienet magħrufa bħala Outer Mongolia fit-Tajwan) fl-2002, kif stipulat fil-kostituzzjoni tal-1946.

Peress li l-provinċji ma jaħdmux, it-Tajwan huwa effettivament maqsum fi 22 suddiviżjoni, kull waħda b'korp awtonomu mmexxi minn mexxej elett u korp leġiżlattiv b'membri eletti. Il-funzjonijiet tal-gvern lokali jinkludu servizzi soċjali, edukazzjoni, ippjanar urban, kostruzzjoni pubblika, ġestjoni tal-ilma, protezzjoni ambjentali, trasport, sikurezza pubblika u aktar.

Meta r-Repubblika taċ-Ċina rtirat lejn it-Tajwan fl-1949, it-territorju mitlub tagħha kien jikkonsisti minn 35 provinċja, 12-il muniċipalità speċjali, reġjun amministrattiv speċjali 1, u 2 reġjuni awtonomi. Madankollu, mill-irtirar tiegħu, ir-ROC ikkontrolla biss il-Provinċja tat-Tajwan u xi gżejjer fil-Provinċja ta' Fujian. Ir-ROC tikkontrolla wkoll il-Gżejjer Pratas u l-Gżira Taiping fil-Gżejjer Spratly.

Ekonomija

L-industrijalizzazzjoni mgħaġġla tat-Tajwan u t-tkabbir mgħaġġel matul it-tieni nofs tas-seklu 20 issejħu l-"miraklu tat-Tajwan." It-Tajwan huwa wieħed mill-“erba' tigri Asjatiċi” flimkien ma’ Ħong Kong, il-Korea t’Isfel u Singapor. Minn Ottubru 2022, it-Tajwan huwa l-21 l-akbar ekonomija fid-dinja bil-PGD nominali.

Mill-2001, l-agrikoltura kienet tikkostitwixxi inqas minn 2 fil-mija tal-PGD, 'l isfel minn 32 fil-mija fl-1951. B'differenza mill-ġirien tagħha, il-Korea t'Isfel u l-Ġappun, l-ekonomija Tajwaniża hija ddominata minn negozji żgħar u ta' daqs medju, aktar milli gruppi kummerċjali kbar. L-industriji tradizzjonali li jirrikjedu ħafna xogħol qed jiċċaqilqu kontinwament barra minn xtutna u qed jiġu sostitwiti b'industriji aktar intensivi fil-kapital u fit-teknoloġija. Parks tax-xjenza ta 'teknoloġija għolja ħarġu fit-Tajwan.

Illum, it-Tajwan għandu ekonomija dinamika, kapitalista, mmexxija mill-esportazzjoni, b'involviment tal-istat li qed jonqos fil-kummerċ u l-investiment barrani. F'konformità ma 'din it-tendenza, xi banek kbar tal-gvern u kumpaniji industrijali qed jiġu privatizzati. L-esportazzjonijiet ipprovdew l-impetu ewlieni għall-industrijalizzazzjoni. Is-surplus kummerċjali huwa sostanzjali u t-Tajwan baqa' wieħed mill-akbar detenturi fid-dinja ta' riżervi tal-kambju. Il-kummerċ totali tat-Tajwan fl-2022 laħaq $ 907 biljun. Kemm l-esportazzjonijiet kif ukoll l-importazzjonijiet għas-sena laħqu livelli rekord, li jammontaw għal $ 479.52 biljun u $ 427.60 biljun, rispettivament. Iċ-Ċina, l-Istati Uniti u l-Ġappun huma l-akbar tliet sħab kummerċjali tat-Tajwan, li jammontaw għal aktar minn 40 fil-mija tal-kummerċ totali.

Mis-snin tmenin, bosta kumpaniji tat-teknoloġija bbażati fit-Tajwan espandew il-firxa tagħhom madwar id-dinja. It-Tajwan huwa attur ewlieni fil-katina tal-provvista taċ-ċippa avvanzata. Iż-żieda tat-Tajwan fl-industrija tas-semikondutturi ewlenin kienet attribwita l-aktar lil Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) u United Microelectronic Corporation (UMC). TSMC twaqqfet fil-21 ta 'Frar, 1987, u minn Diċembru 2021, il-kapitalizzazzjoni tas-suq tagħha kienet ekwivalenti għal madwar 90% tal-PGD tat-Tajwan. Il-kumpanija hija d-disa' l-akbar fid-dinja bil-kapitalizzazzjoni tas-suq kif ukoll l-akbar kumpanija tal-manifattura tas-semikondutturi fid-dinja, qabżet lil Intel u Samsung. UMC, attur ewlieni ieħor fl-esportazzjonijiet ta 'teknoloġija għolja tat-Tajwan u semikondutturi globali, jikkompeti ma' GlobalFoundries ibbażata fl-Istati Uniti u oħrajn għal proċessi ta' semikondutturi inqas avvanzati u wejfers tas-silikon. Kumpaniji internazzjonali tat-teknoloġija magħrufa oħra bbażati fit-Tajwan jinkludu manifatturi tal-kompjuters personali Acer Inc. u Asus, kif ukoll il-ġgant tal-manifattura tal-elettronika Foxconn.

Trasport

Il-Ministeru tat-Trasport u l-Komunikazzjoni tat-Tajwan huwa l-korp li jirregola fil-livell tal-kabinett tan-netwerk tat-trasport fit-Tajwan. It-trasport ċivili fit-Tajwan huwa kkaratterizzat minn użu estensiv ta 'skuters. F'Marzu 2019, ġew irreġistrati 13.86 miljun, id-doppju tal-karozzi. Kemm it-toroq kif ukoll il-ferroviji huma kkonċentrati ħdejn il-kosti, fejn tgħix il-maġġoranza tal-popolazzjoni, b'1,619 km (1,006 mi) ta' awtostradi. Il-ferroviji fit-Tajwan jintużaw primarjament għas-servizzi tal-passiġġieri, bl-Amministrazzjoni tal-Ferroviji tat-Tajwan (TRA) topera rotta ċirkolari madwar il-gżira u l-Ferroviji ta 'Veloċità Għolja tat-Tajwan (THSR) li joperaw servizzi ta' veloċità għolja fuq il-kosta tal-punent. Is-sistemi ta' transitu urban jinkludu s-Subway ta' Taipei, Kaohsiung Subway, Taoyuan Subway, New Taipei Subway, u Taichung Subway.

L-ajruporti ewlenin jinkludu Tajwan Taoyuan, Kaohsiung, Taipei Songshan u Taichung. Bħalissa hemm seba’ linji tal-ajru tal-passiġġieri Tajwaniżi, l-akbar tnejn huma China Airlines u EVA Air. Hemm seba' portijiet internazzjonali: Keelung, Taipei, Suao, Taichung, Kaohsiung, Anping u Hualien. Il-Port ta' Kaohsiung ittratta l-akbar volum ta' merkanzija fit-Tajwan, b'madwar 440 miljun tunnellata ta' trasport bil-baħar, li jammonta għal 58.6% tal-produzzjoni totali tat-Tajwan fl-2021. It-tunnellaġġ tat-tbaħħir segwit minn Taichung (18.6%), Taipei (12%) u Keelung (8.7%) ).

Demografija

It-Tajwan għandu popolazzjoni ta' madwar 23.4 miljun, li l-maġġoranza tagħhom jgħixu fil-gżira tat-Tajwan. Il-bqija jgħixu fil-gżejjer imbiegħda ta' Penghu (101,758), Kinmen (127,723) u Matsu (12,506).

Gruppi etniċi

Il-gvern ROC jirrapporta li 95 fil-mija tal-popolazzjoni hija etnikament Han Ċiniż. Hemm ukoll 2.4 fil-mija nies Awstronesjani indiġeni u 2.6 fil-mija immigranti ġodda prinċipalment miċ-Ċina kontinentali u l-Asja tax-Xlokk.

Ħafna mit-Tajwaniżi Han jinżlu mill-poplu Hoklo, indiġenu għar-reġjuni kostali tan-Nofsinhar ta 'Fujian, u n-nies Hakka, indiġeni fil-Lvant ta' Guangdong. L-immigranti Hoklo u Hakka waslu f'numru kbir matul is-sekli 17 u 18. Id-dixxendenti Hoklo issa jiffurmaw madwar 70 fil-mija tal-popolazzjoni tat-Tajwan. Id-dixxendenti Hakka jiffurmaw madwar 15 fil-mija tal-popolazzjoni. Grupp minoritarju ieħor, imsejjaħ waishengren, jinkludi dawk li waslu miċ-Ċina matul l-1940s jew huma dixxendenti minnhom. Studji ġenetiċi jindikaw li n-nies Hoklo u Hakka huma taħlita bejn Austronesians u Han.

Il-popli indiġeni Tajwaniżi jgħoddu madwar 584,000 ruħ, u l-gvern jirrikonoxxi 16-il grupp. L-Ami, Atayal, Bunun, Kanakanavu, Kavalan, Paiwan, Puyuma, Rukai, Saisiyat, Saaroa, Sakizaya, Sediq, Thao, Truku u Tsou jgħixu prinċipalment fin-nofs tal-lvant tal-gżira, filwaqt li l-Yami jgħixu fil-Gżira tal-Orkidej.

Lingwi

Ir-Repubblika taċ-Ċina m'għandha l-ebda lingwa uffiċjali nominata legalment. Il-mandarin huwa l-lingwa primarja użata fin-negozju u l-edukazzjoni, u hija mitkellma mill-maġġoranza l-kbira tal-popolazzjoni. Ċiniż tradizzjonali huwa użat bħala sistema ta 'kitba.

Madwar 70% tal-popolazzjoni tat-Tajwan jappartjenu għall-grupp etniku Hoklo u huma kelliema nattivi tal-Hokkien Tajwaniż. Il-grupp Hakka, li jinkludi madwar 14 sa 18 fil-mija tal-popolazzjoni, jitkellem Hakka. Għalkemm il-Mandarin huwa l-lingwa tal-istruzzjoni fl-iskejjel u jiddomina t-televiżjoni u r-radju, il-varjetajiet taċ-Ċiniż mhux tal-Mandarin raw qawmien mill-ġdid fil-ħajja pubblika tat-Tajwan, partikolarment minn meta tneħħew ir-restrizzjonijiet fuq l-użu tagħhom fis-snin disgħin tal-1990.

Il-lingwi Formosan huma mitkellma primarjament min-nies indiġeni tat-Tajwan. Ma jappartjenux għall-familja tal-lingwa Ċiniża jew Sino-Tibetan, iżda għall-familja tal-lingwa Awstronesjana, u huma miktuba bl-alfabett Latin. L-użu tiegħu fost il-gruppi tal-minoranzi Aboriġinali kien qed jonqos hekk kif l-użu tal-Mandarin żdied. Mill-14-il lingwa eżistenti, ħamsa huma kkunsidrati moribundi.

Mill-Moviment tar-Raba 'Mejju, iċ-Ċiniż vernakulari bil-miktub kien ħa post iċ-Ċiniż klassiku u ħareġ bħala ċ-Ċiniż bil-miktub primarju fir-Repubblika taċ-Ċina. Iċ-Ċiniż klassiku kompla jintuża b'mod wiesa 'f'dokumenti tal-gvern sakemm saru riformi fis-snin sebgħin biex jinbidel l-istil miktub għal stil vernakulari Ċiniż u Ċiniż klassiku (文白合一行文) aktar integrat. Fl-1 ta 'Jannar, 2005, il-Yuan Eżekuttiv biddel ukoll il-konvenzjoni li ilha fit-tul dwar id-direzzjoni tal-kitba f'dokumenti uffiċjali minn vertikali għal orizzontali. Iċ-Ċiniż klassiku indipendenti kultant jintuża f'okkażjonijiet formali jew ċerimonjali, bħal riti reliġjużi jew kulturali. L-Innu Nazzjonali tar-Repubblika taċ-Ċina (中華民國國歌), pereżempju, huwa fiċ-Ċiniż klassiku. Il-biċċa l-kbira tad-dokumenti uffiċjali tal-gvern, legali u ġudizzjarji, kif ukoll deċiżjonijiet tal-qorti, jużaw stil kombinat ta 'Ċiniż vernakulari u Ċiniż klassiku. Peress li ħafna dokumenti legali għadhom miktuba biċ-Ċiniż klassiku, li ma jinftiehemx faċilment mill-pubbliku ġenerali, grupp ta 'Tajwaniżi nedew il-Moviment Legali Vernakulari, bit-tama li jintroduċu Ċiniż aktar vernakulari fil-kitbiet legali tar-ROC.

It-Tajwan huwa uffiċjalment multilingwi. Lingwa nazzjonali fit-Tajwan hija definita legalment bħala "lingwa naturali użata minn grupp ta' nies li joriġinaw mit-Tajwan u l-lingwa tas-sinjali tat-Tajwan."

Reliġjon

Il-Kostituzzjoni tar-Repubblika taċ-Ċina tipproteġi l-libertà reliġjuża tan-nies u l-prattiki tat-twemmin. Il-gvern jirrispetta l-libertà reliġjuża, u t-Tajwan jikklassifika ħafna fuq l-Indiċi tal-Istat Globali tad-Demokrazija ta' International IDEA għal-libertà reliġjuża.

Fl-2005, iċ-ċensiment irrapporta li l-akbar ħames reliġjonijiet kienu: Buddhism, Taoism, Yiguandao, Protestantism, u Roman Catholicism. Skont Pew Research, il-kompożizzjoni reliġjuża tat-Tajwan fl-2020 hija stmata li hija 43.8 fil-mija reliġjonijiet folkloristiċi, 21.2 fil-mija Buddisti, 15.5 fil-mija oħra (inkluż it-Taoiżmu), 13.7 fil-mija mhux affiljati, 5.8 fil-mija Kristjani u 1% Musulmani. L-aborigines Tajwaniżi jinkludu sottogrupp notevoli fost il-Kristjani li jistqarru. Kien hemm komunità Musulmana żgħira ta' nies Hui fit-Tajwan mis-seklu 17.

Il-konfuċjaniżmu huwa l-bażi tal-kultura Ċiniża u Tajwaniża. Ħafna mit-Tajwaniżi spiss jgħaqqdu t-tagħlim morali sekulari tal-Konfuċjaniżmu mar-reliġjonijiet li huma affiljati magħhom.

Mill-2019, kien hemm 15,175 bini reliġjuż fit-Tajwan, madwar post wieħed ta' qima għal kull 1,572 resident. 12,279 tempju kienu ddedikati għat-Taoiżmu u l-Buddiżmu. Kien hemm 9,684 tempju Taoist u 2,317 tempju Buddist. Għall-Kristjaneżmu, hemm 2,845 knisja. Bħala medja, hemm tempju jew knisja (knisja) jew bini reliġjuż wieħed għal kull kilometru kwadru. Id-densità tar-reliġjonijiet u l-bini reliġjuż fit-Tajwan hija fost l-ogħla fid-dinja.

Persentaġġ sinifikanti tal-popolazzjoni mhix reliġjuża. In-nuqqas ta' diskriminazzjoni sanzjonata mill-istat tat-Tajwan u r-rispett mifrux għal-libertà tar-reliġjon jew tat-twemmin kisbuha l-ewwel post fir-Rapport dwar il-Libertà tal-Ħsieb tal-2018. restrizzjonijiet minn min iħaddem lokali jew mill-gvern.

Kompożizzjoni reliġjuża stmata fl-2020

• Reliġjon Ċiniża (inkluż il-Konfuċjaniżmu) (43.8%)
• Buddisti (21.2%)
• Oħrajn (inklużi Taoists) (15.5%)
• Mhux affiljat (13.7%)
• Insara (5.8%)
• Musulmani (1%)

Edukazzjoni

It-Tajwan huwa magħruf sew biex jaderixxi mal-paradigma Konfuċjana ta' valutazzjoni tal-edukazzjoni bħala mezz biex tittejjeb il-pożizzjoni soċjoekonomika tas-soċjetà. Investiment qawwi u valutazzjoni kulturali tal-edukazzjoni katapulta n-nazzjon fqir fir-riżorsi b'mod konsistenti fil-quċċata tal-klassifiki globali tal-edukazzjoni. It-Tajwan huwa wieħed mill-pajjiżi bl-aħjar prestazzjoni fil-litteriżmu tal-qari, il-matematika u x-xjenza. Fl-2015, l-istudenti Tajwaniżi kisbu wħud mill-aqwa riżultati fid-dinja fil-matematika, ix-xjenza u l-litteriżmu, kif ittestjat mill-Programm għall-Valutazzjoni Internazzjonali tal-Istudenti (PISA), b'punteġġ medju ta' 519, meta mqabbel mal-medja tal-OECD ta' 493. , li jpoġġiha fis-seba’ post fid-dinja.

Is-sistema edukattiva Tajwaniża ġiet imfaħħra għar-riżultati tat-test komparattivament għolja tagħha u r-rwol importanti tagħha fil-promozzjoni tal-iżvilupp ekonomiku tat-Tajwan, filwaqt li toħloq waħda mill-forzi tax-xogħol bl-aħjar edukazzjoni fid-dinja. It-Tajwan ġie wkoll imfaħħar għar-rata għolja ta' dħul universitarju tagħha, fejn ir-rata ta' aċċettazzjoni tal-università żdiedet minn madwar 20 fil-mija qabel is-snin tmenin għal 49 fil-mija fl-1996 u għal aktar minn 95 fil-mija mill-2008. fost l-ogħla fl-Asja. Ir-rata għolja ta' dħul fil-kulleġġ tan-nazzjon ħolqot forza tax-xogħol b'ħiliet għolja, u b'hekk it-Tajwan sar wieħed mill-aktar pajjiżi edukati fid-dinja, bi 68.5 fil-mija tal-istudenti tal-iskola għolja Tajwaniżi jattendu l-kulleġġ. [494] It-Tajwan għandu persentaġġ għoli taċ-ċittadini tiegħu bi grad ta' edukazzjoni ogħla: 45 fil-mija tat-Tajwaniżi bejn il-25 u l-64 sena għandhom grad ta' baċellerat jew ogħla, meta mqabbel mal-medja ta' 33 fil-mija fost il-pajjiżi membri tal-Organizzazzjoni Ekonomika. Kooperazzjoni u Żvilupp (OECD).

Barra minn hekk, is-sistema edukattiva ġiet ikkritikata talli poġġiet pressjoni eċċessiva fuq l-istudenti, filwaqt li tipprevjeni l-kreattività u pproduċiet provvista żejda ta' gradwati tal-kulleġġ b’edukazzjoni żejda. Konsegwentement, ħafna gradwati jiffaċċjaw qgħad jew impjieg baxx minħabba nuqqas ta' impjiegi fil-livell ta' gradwati. L-universitajiet tat-Tajwan ġew ikkritikati wkoll talli naqsu milli jissodisfaw bis-sħiħ ir-rekwiżiti u t-talbiet tas-suq tax-xogħol tat-Tajwan tas-seklu 21 li qed jinbidel, u kkwotaw nuqqas ta' tlaqqigħ tal-ħiliet fost numru kbir ta' gradwati awtorati u edukati żżejjed li ma jikkonformawx mat-talbiet tas-suq moderni Tajwaniżi. Il-gvern Tajwaniż ġie kkritikat talli naqas milli jindirizza b'mod adegwat din id-diskrepanza fil-provvista u d-domanda tax-xogħol.

Peress li l-ekonomija Tajwaniża hija bbażata fil-biċċa l-kbira fuq ix-xjenza u t-teknoloġija, is-suq tax-xogħol jitlob lin-nies li jkunu kisbu xi forma ta' edukazzjoni ogħla, partikolarment relatata max-xjenza u l-inġinerija, biex jiksbu vantaġġ kompetittiv meta jkunu qed ifittxu impjieg. Għalkemm il-liġi Tajwaniża attwali teħtieġ biss disa' snin ta' skola, 95 fil-mija tal-gradwati tal-iskola għolja jattendu skola għolja vokazzjonali, università, junior college, skola tal-kummerċ, jew istituzzjoni oħra ta' edukazzjoni għolja. Ħafna studenti Tajwaniżi jattendu skejjel ta' preparazzjoni, jew buxiban, biex itejbu l-ħiliet u l-għarfien tagħhom biex isolvu problemi għall-eżamijiet.

Mill-2020, ir-rata ta' litteriżmu fit-Tajwan kienet 99.03 fil-mija.

Universitajiet

Fit-Tajwan hemm 165 istituzzjoni ta' edukazzjoni għolja, li minnhom 44 huma kulleġġi u l-bqija huma universitajiet.

Waħda mill-universitajiet l-aktar importanti fit-Tajwan hija l-Università Nazzjonali tat-Tajwan (NTU), imwaqqfa fl-1928. Hija meqjusa bħala l-università ewlenija tal-pajjiż u għandha l-akbar kampus, li tokkupa 1% tat-territorju tat-Tajwan. NTU għandha aktar minn 640 università msieħba f'aktar minn 65 pajjiż.

Universitajiet oħra fit-Tajwan huma: National Central University, National Chung Hsing University, China University of Technology.

Saħħa

Is-sistema attwali tal-kura tas-saħħa, magħrufa bħala Assigurazzjoni Nazzjonali tas-Saħħa (NHI), ġiet istitwita fl-1995. L-NHI huwa pjan ta' assigurazzjoni soċjali obbligatorju b’pagatur wieħed li jiċċentralizza l-iżborż tal-fondi tal-kura tas-saħħa. Is-sistema twiegħed aċċess ugwali għall-kura tas-saħħa għaċ-ċittadini kollha, u l-kopertura tal-popolazzjoni kienet laħqet 99 fil-mija sa tmiem l-2004 -pocket copays u finanzjament dirett tal-gvern. Familji bi dħul baxx, veterani, ċentinarji, tfal taħt it-tliet snin, u mard katastrofiku huma eżenti minn co-pays. Il-kopays huma mnaqqsa għall-persuni b'diżabilità u l-familji bi dħul baxx iżommu kopertura ta' primjum ta' 100 fil-mija.

Fil-bidu tal-programm, is-sistema tal-ħlas kienet predominantement bi ħlas għal servizz. Il-biċċa l-kbira tal-fornituri tal-kura tas-saħħa joperaw fis-settur privat u jiffurmaw suq kompetittiv min-naħa tal-għoti tal-kura tas-saħħa. Madankollu, ħafna fornituri tal-kura tas-saħħa ħadu vantaġġ mis-sistema billi offrew servizzi mhux meħtieġa. Quddiem it-telf dejjem jiżdied u l-ħtieġa li jitrażżnu l-ispejjeż, l-NHI biddel is-sistema ta’ ħlas minn ħlas għal servizz għal baġit globali, tip ta’ sistema ta’ ħlas prospettiva, fl-2002.

L-implimentazzjoni tal-kura tas-saħħa universali ħolqot inqas disparitajiet fis-saħħa għaċ-ċittadini bi dħul baxx tat-Tajwan. Skont stħarriġ ippubblikat reċentement, minn 3,360 pazjent mistħarrġa fi sptar magħżul b’mod każwali, 75.1 fil-mija minnhom qalu li kienu “sodisfatti ħafna” bis-servizz tal-isptar; 20.5 fil-mija qalu li kienu "tajbin" bis-servizz. 4.4 fil-mija biss tal-pazjenti qalu li "mhux sodisfatti" jew "mhux sodisfatti ħafna" bis-servizz jew il-kura mogħtija.

L-awtorità tal-kontroll tal-mard tat-Tajwan hija ċ-Ċentru għall-Kontroll tal-Mard tat-Tajwan (CDC). Matul it-tifqigħa tas-SARS f'Marzu 2003 kien hemm 347 każ ikkonfermat. Matul it-tifqigħa, is-CDC u l-gvernijiet lokali stabbilixxew stazzjonijiet ta' monitoraġġ fit-trasport pubbliku, siti ta' rikreazzjoni, u żoni pubbliċi oħra. B'konteniment sħiħ f'Lulju 2003, ma kien hemm l-ebda każ ta' SARS minn dakinhar. Minħabba lezzjonijiet mis-SARS, ġie stabbilit Ċentru Nazzjonali ta' Kmand tas-Saħħa fl-2004, inkluż iċ-Ċentru ta' Kmand tal-Epidemija Ċentrali (CECC). Is-CECC kellu rwol ċentrali fl-approċċ tat-Tajwan għall-epidemiji, inkluż il-COVID-19.

Fl-2019, ir-rata ta 'mortalità tat-trabi kienet ta' 4.2 imwiet għal kull 1,000 twelid ħaj, b'20 tabib u 71 sodda fl-isptar għal kull 10,000 ruħ. L-istennija tal-ħajja mat-twelid fl-2020 hija 77.5 snin u 83.9 snin għall-irġiel u n-nisa, rispettivament.

Kultura

Il-kulturi tat-Tajwan huma taħlita ibrida ta 'sorsi diversi, li jinkorporaw elementi ta' kultura tradizzjonali Ċiniża mainstream, kulturi aboriġinali, influwenza kulturali Ġappuniża, twemmin tradizzjonali Confucian, u, dejjem aktar, valuri tal-Punent.

Matul il-perjodu tal-liġi marzjali, il-Kuomintang ippromwova kultura tradizzjonali Ċiniża uffiċjali fit-Tajwan biex jenfasizza li r-Repubblika taċ-Ċina tirrappreżenta l-ortodossija vera tal-kultura Ċiniża f'oppożizzjoni għaċ-Ċina Komunista. Il-gvern nieda dak li hu magħruf bħala l-moviment ta' Qawmien Kulturali Ċiniż fit-Tajwan b’oppożizzjoni għall-qerda kulturali kkawżata mill-Partit Komunista Ċiniż matul ir-Rivoluzzjoni Kulturali. L-Assemblea Ġenerali tal-Kultura Ċiniża ġiet stabbilita biex tgħin fil-promozzjoni tal-kultura Ċiniża fit-Tajwan u barra. Kien l-ewwel pjan strutturat tal-Kuomintang għall-iżvilupp kulturali fit-Tajwan. Il-moviment tal-Qawmien Kulturali Ċiniż fit-Tajwan kien wassal biex xi aspetti tal-kultura Ċiniża jkunu ppreservati aħjar hemmhekk milli fiċ-Ċina kontinentali, pereżempju l-użu kontinwu taċ-Ċiniż Tradizzjonali. L-influwenza tal-Konfuċjaniżmu tista' tinstab fl-imġieba tat-Tajwaniżi, magħrufa għall-qalb tajba u korteżija tagħhom.

It-tneħħija tal-liġi marzjali mmarkat il-bidu ta 'perjodu ta' demokratizzazzjoni li fih il-libertà tal-kelma u l-espressjoni wasslet għal tiffjorixxi tal-letteratura u l-midja Tajwaniżi fit-Tajwan. Il-Kostituzzjoni Tajwaniża tipproteġi "taħdit, tagħlim, kitba u pubblikazzjoni." Fl-2022, l-Indiċi tad-Demokrazija tal-Unità tal-Intelliġenza Ekonomika kklassifika lit-Tajwan bħala t-tieni l-ogħla pajjiż li skorja d-demokrazija fl-Asja u l-Awstralażja. Freedom House kklassifikat lit-Tajwan bħala t-tieni l-aktar post ħieles fl-Asja filwaqt li CIVICUS ikklassifika lit-Tajwan u n-New Zealand bħala l-uniċi pajjiżi “miftuħa” fl-Asja-Paċifiku. Wara li ċ-Ċina ħadet il-kontroll ta' Ħong Kong u rrestrinġiet il-libertà tal-kelma u l-protesta, 36,789 resident ta’ Ħong Kong marru t-Tajwan bejn l-2019 u l-2022, medja ta' madwar 9,000 migrant fis-sena. Fl-2018, it-Tajwan kellu biss 4,000 immigrant minn Ħong Kong.

Filwaqt li tirrifletti l-kontroversja kontinwa dwar l-istatus politiku tat-Tajwan, il-politika tkompli jkollha rwol fil-konċepiment u l-iżvilupp ta 'identità kulturali Tajwaniża, speċjalment fir-relazzjoni tagħha mal-kultura Ċiniża. F'dawn l-aħħar snin, il-kunċett tal-multikulturaliżmu Tajwaniż ġie propost bħala viżjoni alternattiva relattivament apolitika, li ppermettiet l-inklużjoni ta 'kontinenti u gruppi ta' minoranza oħra fid-definizzjoni mill-ġdid kontinwa tal-kultura Tajwaniża bħala sistemi kollettivi ta 'tifsira u mudelli ta' ħsieb u imġieba kondiviża mill-poplu tat-Tajwan. Il-politika tal-identità, flimkien ma 'aktar minn mitt sena ta' separazzjoni politika miċ-Ċina kontinentali, taw lok għal tradizzjonijiet distinti f'ħafna oqsma, inklużi l-kċina u l-mużika.

Kultura popolari

Karaoke huwa popolari ħafna fit-Tajwan, fejn huwa magħruf bħala KTV. In-negozji tal-KTV joperaw bħal lukanda, jikru kmamar żgħar u ballrooms ibbażati fuq in-numru ta' mistednin. Bosta stabbilimenti tal-KTV jissieħbu ma' ristoranti u buffets biex jorganizzaw serati sħaħ u elaborati. Il-karozzi tal-linja tat-turs li jivvjaġġaw madwar it-Tajwan għandhom diversi televiżjonijiet, prinċipalment għall-kant tal-karaoke.

It-Tajwan għandu densità għolja ta 'ħwienet ta' konvenjenza ta' 24 siegħa, li jipprovdu servizzi f'isem istituzzjonijiet finanzjarji jew aġenziji tal-gvern, bħal ġbir ta' ħlasijiet ta' parkeġġ, kontijiet ta' utilità, multi tat-traffiku u ħlasijiet bil-kard ta 'kreditu. Ktajjen bħal FamilyMart jipprovdu servizzi tal-ħasil tal-ħwejjeġ fi ħwienet magħżula, u l-biljetti TRA u THSR huma disponibbli f'7-Eleven, FamilyMart, Hi-Life.

Kċina

L-istorja kulinari tat-Tajwan hija mċajpra u marbuta b'mod kumpless ma' xejriet ta' migrazzjoni u kolonizzazzjoni. Il-kċina Tajwaniża lokali u internazzjonali, inkluża l-istorja tagħha, hija suġġett politikament kontenzjuż. Dixxijiet famużi Tajwaniżi jinkludu soppa Tajwaniża taċ-ċanga noodle, gua bao, zongzi, khong bah png, tiġieġ moqli Tajwaniżi, taljarini tal-gajdra, sanbeiji u aiyu jelly. Bubble tea, maħluq fit-Tajwan fis-snin tmenin, issa sar popolari globalment. Fl-2014, The Guardian sejjaħ is-swieq tal-lejl Tajwaniżi bħala "l-aqwa swieq tal-ikel tat-triq tad-dinja." Il-Gwida Michelin bdiet tirrevedi r-ristoranti fit-Tajwan fl-2018.

Sports

Il-baseball huwa komunement meqjus bħala l-isport nazzjonali tat-Tajwan u huwa sport popolari għall-ispettaturi. It-tim tal-irġiel rebaħ l-ewwel tliet midalji fil-livelli kollha tal-baseball fl-2022, inklużi l-kompetizzjonijiet U-12, U-15, U-18, U-23 u Baseball5, l-uniku tim li għamel dan fl-istorja tal-baseball. It-tim tal-baseball tal-irġiel tat-Tajwan u t-tim tal-baseball tan-nisa huma Nru 4 fid-dinja u Nru 3 fid-dinja fil-Klassifiki WBSC minn Marzu 2023. It-tim tal-baseball5 tat-Tajwan laħaq l-1 fid-dinja f'Awwissu 2023. Il-baseball professjonali fit-Tajwan beda bit-twaqqif taċ-Ċiniżi Professional Baseball League (CPBL) fl-1989. Mill-2021, is-CPBL għandha ħames timijiet, b'attendenza medja ta 'madwar 4,000 għal kull logħba. Xi plejers elite ffirmaw ma 'timijiet professjonali barranin fil-Major League Baseball (MLB) jew il-Ġappuniż Professional Baseball League (NPB). Kien hemm sittax-il plejer tal-MLB Tajwaniżi mill-istaġun tal-MLB 2022, inklużi l-eks pitchers Chien-Ming Wang u Wei-Yin Chen. Fir-rigward tal-varjanti tal-baseball, it-Tajwan għandu wkoll tim tas-softball tan-nisa b'saħħtu. It-tim nazzjonali tas-softball tan-nisa Ċiniżi tat-Taipei bħalissa jinsab fit-tielet post fid-dinja mill-WBSC Rankings. It-tim rebaħ il-midalja tal-bronż fil-Logħob Dinji tal-2022.

Il-basketball huwa l-isport ewlieni l-ieħor tat-Tajwan. Il-P. League+ u T1 League huma żewġ kampjonati professjonali tal-baskitbol fit-Tajwan. Ilu jintlagħab ukoll Super Basketball League (SBL) semi-professjonali mill-2003. Sports oħra tat-tim jinkludu volleyball u soccer. It-Tajwan huwa wkoll kompetitur ewlieni fil-korfball.

It-Tajwan jipparteċipa f'organizzazzjonijiet u avvenimenti sportivi internazzjonali taħt l-isem "Chinese Taipei". It-Tajwan ospita diversi avvenimenti multi-sport fil-passat, inklużi l-Logħob Dinji tal-2009 f'Kaohsiung u l-Olimpjadi tas-Sajf għat-Torox tal-2009 u l-Universiade tas-Sajf tal-2017 f'Taipei. [548] Taipei u New Taipei City se jospitaw il-Logħob World Masters tas-Sajf tal-2025 [549] Hualien se jospita l-Logħob Internazzjonali tat-Tfal tal-2026 Avvenimenti sportivi ewlenin oħra li t-Tajwan jorganizza kull sena.

• Maratona ta' Taipei (maratona)

Maratona ġdida tal-Belt ta' Taipei Wan Jin Shi (maratona)

• Taipei Open (badminton)
• Tazza tad-Dinja tal-Baseball U-12 (baseball)
• William Jones Cup (basketball)
• It-Tajwan Tour (tiġrija taċ-ċikliżmu fit-triq)

It-Taekwondo ġie introdott fit-Tajwan fl-1966 għal taħriġ militari u sar sport tal-ġlied matur u ta' suċċess fit-Tajwan. L-ewwel żewġ midalji tad-deheb Olimpiċi mirbuħa minn atleti Tajwaniżi jappartjenu għal dan l-isport. Fil-Logħob Olimpiku tal-2004, Chen Shih-hsin u Chu Mu-yen rebħu medalji tad-deheb fl-avveniment flyweight tan-nisa u flyweight tal-irġiel, rispettivament. Aktar tard il-kompetituri tat-taekwondo saħħew il-kultura tat-taekwondo tat-Tajwan.

Hemm ħafna plejers Tajwaniżi pendenti fi sports individwali oħra, bħall-badminton, it-tennis, it-table tennis u l-golf. Is-saħħa tat-Tajwan fil-badminton tintwera minn Tai Tzu-ying, li qattgħet il-biċċa l-kbira tal-ġimgħat bħala l-aqwa plejer fid-dinja tas-singles tan-nisa fil-BWF World Rankings, u l-kompatrijotti tagħha fil-BWF World Tour. It-Tajwan għandu wkoll storja twila ta' preżenza internazzjonali qawwija fit-tennis tal-mejda. Il-ħames darbiet Olimpiku Chuang Chih-yuan għamel l-aktar dehriet fil-Logħob Olimpiku fost l-atleti Tajwaniżi. Yani Tseng hija l-iżgħar golfer, raġel jew mara, li rebaħ ħames kampjonati maġġuri u kienet ikklassifikata Nru 1 fir-Ranking Dinji tal-Golf tan-Nisa għal 109 ġimgħa konsekuttiva bejn l-2011 u l-2013. Fit-tennis, Hsieh Su-wei hija l-iżgħar golfer mara l-aktar suċċess fil-pajjiż.

Kalendarju

Il-kalendarju Gregorjan standard jintuża għall-biċċa l-kbira tal-għanijiet. Is-sena normalment hija indikata mis-sistema ta 'l-era Minguo, li tibda fl-1912, is-sena li twaqqfet ir-Repubblika taċ-Ċina. 2024 hija s-sena 113 Minguo (民國113年). Il-format tad-data tal-Asja tal-Lvant jintuża fiċ-Ċiniż. [560] Qabel l-istandardizzazzjoni fl-1929, intuża uffiċjalment il-kalendarju Ċiniż. Hija sistema tal-kalendarju lunisolar li tkompli tintuża għal festivals tradizzjonali bħas-Sena l-Ġdida Lunar, il-Festival tal-Fanali, u d-Dragun Boat Festival.

Gallerija