Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Dan l artiklu dwar l astronomija huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem s
Pjaneta
| Dan l-artiklu dwar l-astronomija huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Pjaneta huwa korp ċelesti ta' massa sinjifikattiva li madwar stilla, u li ma jipproduċix enerġija permezz ta' . Qabel is- kienu magħrufa biss disa' pjaneti (kollha fis-Sistema Solari tagħna). Fl-aħħar tal-, kienu iktar minn 100 pjaneta magħrufa, kollha skopruti bħala .
Il-kelma pjaneta ġejja mill-Grieg, mill-kelma li kienet tintuża għal vagabond. Fl-astronomija antika, il-pjaneti vagabondi kienu l-korpi ċelesti viżibili li kienu jbiddlu l-koordinati ċelesti ekwatorjali. Dawn kienu l-Qamar, ix-Xemx, Merkurju, Venere, Marte, Ġove, u Saturnu. Għal sekli sħaħ l-astronomi fittxew spjegazzjoni għaċ-ċaqliq tal-pjaneti li jidhru jivvagabondaw fuq l-isfond tal-kwiekeb ‘fissi’. Kien fis-seklu sbatax meta iddetermina li huma jorbitaw max-Xemx f’orbiti ellitiċi, li ċ-ċaqliq tagħhom kien kompletament mifhum.
L-astronomi ħafna drabi jsejħu l-asterojdi "pjanetini" (pjaneti żgħar), u l-korpi planetari ikbar (dawk li normalment jissejħhu pjaneti) "pjaneti maġġuri". Il-pjaneti tas-Sistema Solari jistgħu jinqasmu f'żewġ kategoriji skond il-kompożizzjoni tagħhom. Dawk li jixbħu d-Dinja (komposti prinċipalment minn ) huma magħrufa bħala . It- huma relattivament żgħar, komposti prinċipalment minn blat u metalli, u għandhom atmosferi rqaq. L-atmosferi differenti jikkawżaw il-kundizzjonijiet fuq il-wiċċ ta’ kull biex ivarjaw konsiderevolment. Id-Dinja tagħna biss, bl- vasti tagħha u bl-atmosfera rikka bl- u nitroġenu, hija kapaċi li żżomm forma ta’ ħajja avvanzata.
Dawk komposti minn materjal gassuż, bħal Ġove, huma magħrufa bħala Ġovjani, jew inkella . L-erba' , huma: Ġove nnfisu, Saturnu, Uranu u Nettunu, huma komposti l-iktar minn idroġenu u elju. Ġove huwa l-ikbar u l-iktar pjaneta massiv fis-sistema solari, iżda anki — l-iżgħar mill- — għandu dijametru erba’ darbiet iżjed minn dak tad-Dinja.
Xi drabi tiġi wżata kategorija oħra għal dawk il-korpi bħal , komposti prevalentement minn : din il-kategorija ta' pjaneti tinkludi wkoll ħafna korpi non planetari, bħal qmura ta' pjaneti esterni (pereżempju ).
Il-Pjaneti tas-Sistema Solari
Il-pjaneti tas-Sistema Solari huma (f'ordni ta' distanza mix-Xemx):
- Merkurju
- Venere jew Zahrija
- L-Art u l-Qamar, ħafna drabi kkunsidrata bħala
- Marte jew Mars jew Il-Hamra
- Ġove
- Saturnu
- Uranu
- Nettunu
Sa ftit żmien ilu (Awissu 2006) kien jitqies ukoll bħala pjaneta, iżda llum dan m'għadux jitqies bħala tali iżda bħala ; bħala l-ikbar asterojda tal-faxxa ta' Kuiper.
Il-pjaneti kollha tas-Sistema Solari (minbarra d-Dinja) għandhom isimhom li ġej mill-. Anki l-ismijiet tal-qmura ġejjin minn ismijiet ta' allat jew ta' persunaġġi tal-mitoloġija klassika, u xi mdaqqiet anki minn karattri tad-drammi ta' Shakespeare. L-asterojdi jistgħu jiġu msemmija, b'diskrezjoni ta' min skoprihom, b'isem kwalunkwe (bl-approvazzjoni tal-).
Ġew proposti ħafna pjaneti ipotetiċi, bħal iżda dan bħal Plutone qed jiġi kkunsidrat bħala Pjaneta nanu. Eris (uffiċjalment 136199 Eris, u qabel 2003 UB313) kien skopert minn , , u fil-, , minn ritratti li ġew meħuda fil-, . Huma riedu jagħtuha l-isem (en: Xena) iżda l-, l-għaqda internazzjonali tal-Astronomija tatha l-isem tal-alla Grieg tad-diżarmonija, Eris. L-isem latin hu Discordia. Wieħed mir-raġuni għala intgħażel dan l-isem hu biex jirrifletti t-taħwid u l-konfużjoni li hemm fil-komunità tal-astronomi dwar in-natura tal-oġġett (il-pjaneta nana).
Kważi il- kollha (dawk barra s-Sistema Solari) skoperti s'issa għandhom massa daqs jew ikbar minn ta' Ġove, l-ikbar pjaneta tagħna (l-unika eċċezzjoni hija komposta minn tliet pjaneti orbitanti , il-bqija ta' splużjoni ta' . Dawn huma l-uniċi tliet pjaneti extrasolari ta' massa simili għad-Dinja). Il-mottiv huwa derivat minn , li fih l-istrumenti tagħna huma kapaċi li jaraw biss pjaneti kbar ħafna u biswit għall-istilla tagħhom, għax l-effetti gravitazzjonali tagħhom huma ikbar u allura iktar faċli li jidhru. Jeżistu probabilment, ħafna iktar pjaneti extrasolari li għadna ma nistgħux niskopru. Barra minn hekk, huwa probabbli li l-pjaneti skopruti s'issa, mhux simili għall-ġganti gassużi li nafu, għax huma tant viċin l-istilla tagħhom li għandhom temperaturi elevati (anki sa' eluf ta' gradi għal xi wħud), u spiss ikollhom , li twassalhom alternattivament, viċin u 'l bogħod mill-istilla tagħhom.
Huwa maħsub li l-pjaneti ġew ffurmati fil-kollass tan- stess, li kienet l-oriġini tal-istilla ċentrali. Il-mudelli ta' formazzjoni planetarja, jipprevedu li fil-bidu jiffurmaw biljuni ta' korpi żgħar ħafna, li eventwalment jingħaqdu u jiffurmaw korpi ikbar meta jaħbtu ma' xulxin.
Il-pjaneti fl-opri letterarji u ċinematografiċi
- Biex tapprofondixxi, ara l-artiklu: .
L-esplorazzjoni ta' pjaneti oħra huwa tema kostanti tal-, speċjalment b'rabta ma' . Tnejn mill-iktar fantaxjentifiċi ċelebri, u , huma bbażati fuq is-sejba ta' pjaneti u ċiviltajiet ġodda.
Referenzi
- Britt, Robert Roy (2000-11-02). "What is a Planet? Debate Forces New Definition" (bl-Ingliż). Space.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2002-06-06.
- Britt, Robert Roy (2000-11-02). "What is a Planet? Debate Forces New Definition (cont.)" (bl-Ingliż). Space.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2002-04-26.
- Britt, Robert Roy (2004-09-10). "Likely First Photo of Planet Beyond the Solar System" (bl-Ingliż). Space.com.
- "Scientists reveal smallest extra-solar planet yet found" (bl-Ingliż). Spaceflight Now. 2005-02-11.
- Stern, S. Alan; Levison, Harold F. (2000). Regarding the Criteria for Planethood And Proposed Planetary Classification Schemes. Highlights of Astronomy. As presented at the XXIVth General Assembly of the IAU (bl-Ingliż). 12. Manchester, Renju Unit. pp. 205–213. :10.1017/S1539299600013289.
Ħoloq esterni
- NinePlanets.org - dawra mas-Sistema Solari
- International Astronomical Union
- Solar System Live ( interattiva)
- Solar System Viewer (animazzjoni)
- Stampi tas-sistema solari
- Renderings of the planets
- NASA Planet Quest
- Working definition of "planet" from WGESP —
- Dan Green's page on planet classification
- Gravity Rules: The Nature and Meaning of Planethood; S. Alan Stern; ,
- On the status of Pluto; , ,
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Pjaneta, X'inhi Pjaneta? Xi tfisser Pjaneta?
Dan l artiklu dwar l astronomija huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem skont il konvenzjonijiet tal Wikipedija Pjaneta huwa korp ċelesti ta massa sinjifikattiva li madwar stilla u li ma jipproduċix enerġija permezz ta Qabel is kienu magħrufa biss disa pjaneti kollha fis Sistema Solari tagħna Fl aħħar tal kienu iktar minn 100 pjaneta magħrufa kollha skopruti bħala Il pjaneti tas Sistema Solari skond id daqs relattiv tagħhom Il kelma pjaneta ġejja mill Grieg mill kelma li kienet tintuza għal vagabond Fl astronomija antika il pjaneti vagabondi kienu l korpi ċelesti vizibili li kienu jbiddlu l koordinati ċelesti ekwatorjali Dawn kienu l Qamar ix Xemx Merkurju Venere Marte Ġove u Saturnu Għal sekli sħaħ l astronomi fittxew spjegazzjoni għaċ ċaqliq tal pjaneti li jidhru jivvagabondaw fuq l isfond tal kwiekeb fissi Kien fis seklu sbatax meta iddetermina li huma jorbitaw max Xemx f orbiti ellitiċi li ċ ċaqliq tagħhom kien kompletament mifhum L astronomi ħafna drabi jsejħu l asterojdi pjanetini pjaneti zgħar u l korpi planetari ikbar dawk li normalment jissejħhu pjaneti pjaneti maġġuri Il pjaneti tas Sistema Solari jistgħu jinqasmu f zewġ kategoriji skond il kompozizzjoni tagħhom Dawk li jixbħu d Dinja komposti prinċipalment minn huma magħrufa bħala It huma relattivament zgħar komposti prinċipalment minn blat u metalli u għandhom atmosferi rqaq L atmosferi differenti jikkawzaw il kundizzjonijiet fuq il wiċċ ta kull biex ivarjaw konsiderevolment Id Dinja tagħna biss bl vasti tagħha u bl atmosfera rikka bl u nitroġenu hija kapaċi li zzomm forma ta ħajja avvanzata Dawk komposti minn materjal gassuz bħal Ġove huma magħrufa bħala Ġovjani jew inkella L erba huma Ġove nnfisu Saturnu Uranu u Nettunu huma komposti l iktar minn idroġenu u elju Ġove huwa l ikbar u l iktar pjaneta massiv fis sistema solari izda anki l izgħar mill għandu dijametru erba darbiet izjed minn dak tad Dinja Xi drabi tiġi wzata kategorija oħra għal dawk il korpi bħal komposti prevalentement minn din il kategorija ta pjaneti tinkludi wkoll ħafna korpi non planetari bħal qmura ta pjaneti esterni perezempju Il Pjaneti tas Sistema SolariIl pjaneti tas Sistema Solari huma f ordni ta distanza mix Xemx Merkurju Venere jew Zahrija L Art u l Qamar ħafna drabi kkunsidrata bħala Marte jew Mars jew Il Hamra Ġove Saturnu Uranu Nettunu Sa ftit zmien ilu Awissu 2006 kien jitqies ukoll bħala pjaneta izda llum dan m għadux jitqies bħala tali izda bħala bħala l ikbar asterojda tal faxxa ta Kuiper Il pjaneti kollha tas Sistema Solari minbarra d Dinja għandhom isimhom li ġej mill Anki l ismijiet tal qmura ġejjin minn ismijiet ta allat jew ta persunaġġi tal mitoloġija klassika u xi mdaqqiet anki minn karattri tad drammi ta Shakespeare L asterojdi jistgħu jiġu msemmija b diskrezjoni ta min skoprihom b isem kwalunkwe bl approvazzjoni tal Ġew proposti ħafna pjaneti ipotetiċi bħal izda dan bħal Plutone qed jiġi kkunsidrat bħala Pjaneta nanu Eris uffiċjalment 136199 Eris u qabel 2003 UB313 kien skopert minn u fil minn ritratti li ġew meħuda fil Huma riedu jagħtuha l isem en Xena izda l l għaqda internazzjonali tal Astronomija tatha l isem tal alla Grieg tad dizarmonija Eris L isem latin hu Discordia Wieħed mir raġuni għala intgħazel dan l isem hu biex jirrifletti t taħwid u l konfuzjoni li hemm fil komunita tal astronomi dwar in natura tal oġġett il pjaneta nana Kwazi il kollha dawk barra s Sistema Solari skoperti s issa għandhom massa daqs jew ikbar minn ta Ġove l ikbar pjaneta tagħna l unika eċċezzjoni hija komposta minn tliet pjaneti orbitanti il bqija ta spluzjoni ta Dawn huma l uniċi tliet pjaneti extrasolari ta massa simili għad Dinja Il mottiv huwa derivat minn li fih l istrumenti tagħna huma kapaċi li jaraw biss pjaneti kbar ħafna u biswit għall istilla tagħhom għax l effetti gravitazzjonali tagħhom huma ikbar u allura iktar faċli li jidhru Jezistu probabilment ħafna iktar pjaneti extrasolari li għadna ma nistgħux niskopru Barra minn hekk huwa probabbli li l pjaneti skopruti s issa mhux simili għall ġganti gassuzi li nafu għax huma tant viċin l istilla tagħhom li għandhom temperaturi elevati anki sa eluf ta gradi għal xi wħud u spiss ikollhom li twassalhom alternattivament viċin u l bogħod mill istilla tagħhom Huwa maħsub li l pjaneti ġew ffurmati fil kollass tan stess li kienet l oriġini tal istilla ċentrali Il mudelli ta formazzjoni planetarja jipprevedu li fil bidu jiffurmaw biljuni ta korpi zgħar ħafna li eventwalment jingħaqdu u jiffurmaw korpi ikbar meta jaħbtu ma xulxin Il pjaneti fl opri letterarji u ċinematografiċiBiex tapprofondixxi ara l artiklu L esplorazzjoni ta pjaneti oħra huwa tema kostanti tal speċjalment b rabta ma Tnejn mill iktar fantaxjentifiċi ċelebri u huma bbazati fuq is sejba ta pjaneti u ċiviltajiet ġodda ReferenziBritt Robert Roy 2000 11 02 What is a Planet Debate Forces New Definition bl Ingliz Space com Arkivjat minn l oriġinal fl 2002 06 06 Britt Robert Roy 2000 11 02 What is a Planet Debate Forces New Definition cont bl Ingliz Space com Arkivjat minn l oriġinal fl 2002 04 26 Britt Robert Roy 2004 09 10 Likely First Photo of Planet Beyond the Solar System bl Ingliz Space com Scientists reveal smallest extra solar planet yet found bl Ingliz Spaceflight Now 2005 02 11 Stern S Alan Levison Harold F 2000 Regarding the Criteria for Planethood And Proposed Planetary Classification Schemes Highlights of Astronomy As presented at the XXIVth General Assembly of the IAU bl Ingliz 12 Manchester Renju Unit pp 205 213 10 1017 S1539299600013289 Ħoloq esterniNinePlanets org dawra mas Sistema Solari International Astronomical Union Solar System Live interattiva Solar System Viewer animazzjoni Stampi tas sistema solari Renderings of the planets NASA Planet Quest Working definition of planet from WGESP Dan Green s page on planet classification Gravity Rules The Nature and Meaning of Planethood S Alan Stern On the status of Pluto