Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Dan l artiklu dwar il kimika huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem skont
Ossiġenu
| Dan l-artiklu dwar il-kimika huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
| Ossiġenu |
L-Ossiġenu hu l-element kimiku tat-tavla perjodika tal-elementi, li għandu simbolu O u numru atomiku 8. L-isem ġej mill-Grieg: οξύς (oksis) (aċtu) u γείνομαι (géinomai) "nissiel". L-element hu komuni u jinstab mhux biss fuq l-Art imma mal- kollu. L-ossiġenu ħieles, kif jinstab fuq l-Art, hu termodinamikament instabbli, imma jeżisti minħabba l-azzjoni tal-fotosintesi tax-xtieli. L-ossiġenu hu l-element kimiku l-iżjed komuni tal-qoxra tad-dinja hu jagħmel xi 47% tal-massa, waqt li l-atmosfera hi 21% ossiġenu.
Karatteristiċi
F'temperatura u pressjoni standard, l-ossiġenu jinstab f'forma ta' gas magħmul miż-żewġ atomi O2. Din il-molekula hi komponent importanti tal-arja prodotta mix-xtieli waqt il-fotosintesi, u meħtieġa biex il-ħlejjaq ħajjin jieħdu n-nifs.
L-ossiġenu likwidu u solidu għandhom lewn ikħal u t-tnejn huma paramanjetiċi ħafna. L-ossiġenu likwidu jinkiseb bid-distillazzjoni frazjonata tal-arja likwida.
Applikazzjonijiet
L-ossiġenu għandu użu kbir bħala u , il- biss għandu elettronegattività ogħla. L-ossiġenu likwidu jintuża bħala ossidant fil-propulzjoni tar-rockets. L-ossiġenu hu essenzjali għar-, u għalhekk jintuża fil-mediċina, u bħala ħażna tal-arja fl-ajruplani. L-ossiġenu jintuża għall-, u fil-produzzjoni tal- u l-.
L-ossiġenu hu ewforizzanti ħafif. Fis-seklu XIX, kienu jużaw taħlita ta' ossiġenu u (dik li jissejjaħ gas eżilaranti) biex jagħmlu tip ta' analġeżiku.
Storja
L-ossiġenu kien skopert mill-farmaċista Żvediż fl-1771, imma l-iskoperta tiegħu ma saritx magħrufa mill-ewwel, waqt li dik magħmula indipendentement fl-1774 minn saret iżjed magħrufa mill-pubbliku. Fl-istess sena l-element tah l-isem, imma għaddew tlet snin qabel Scheele fl-1777 induna li kien komponent tal-arja. Fl-1781, Antoine Lavoisier ikkonferma li dan l-element għandu funzjoni indispensabbli għall-fenomeni tar-respirazzjoni u kombustjoni.
Bijoloġija
L-ossiġenu hu element meħtieġ għall-ħajja mill-bnedmin u l-annimali superjuri.
Fejn jinstab
L-ossiġenu hu l-element l-iżjed abbundanti fil-qoxra tad-dinja, hu stmat li jammonta għal 46,7%. L-ossiġenu jagħmel 87% tal-ibħra (bħala komponent tal-ilma, H2O) u 20% tal-atmosfera tad-dinja (bħala O2 jew O3, ). Il-komposti tal-ossiġenu, l-iżjed l-ossidi metalliċi, silikati (SiO44-) u karbonati (CO32-), jinstabu kullimkien fil-blat u l-ħamrija. Is-silġ hu solidu komuni fuq il-pjaneti u l-kometi. Il-kalotti polari ta' huma magħmulin minn anidridu karboniku nġazzat. Il-komposti tal-ossiġenu jinstabu fl-univers kollu u l-ispettru tal-ossiġenu jidher spiss fl-istilel.
Komposti
Minħabba l-elettronegattività qawwija li għandu, l-ossiġenu jifforma rabtiet kimiċi ma kważi l-elementi l-oħra kollha (din hi l-oriġni tad-definizzjoni tal-''). L-uniċi elementi li jaħarbu l-ossidazzjoni huma xi gassijiet inerti, l-elju, in- u u l-. L-ossiġenu jintrabat b'modi diversi skond l-element u l-kundizzjonijiet: infatti joħloq ossidi, perossidi, superossidi jew idrossidi. L-ossidu l-iżjed famuż huwa l-monossidu ta' di-idroġenu, magħruf aħjar bħala (H2O). Fost l-eżempji oħra magħrufin hemm il-komposti tal-karbonju u ossiġenu: il- (CO2), l-alkoħoli (R-OH), l- (R-CHO), u l- (R-COOH). Ir-radikali ossiġenati jiġifieri il-klorati (ClO3-), il-perklorati (ClO4-), il-kromati (CrO42-), id-dikromati (Cr2O72-), il-permanganati (MnO4-), u n- (NO3-) huma aġenti ossidanti qawwija. Ħafna metalli bħall-ħadid ( sadid: (Fe2O3)) jintrabtu mal-atomi tal-ossiġenu.
Fin-natura, barra bħala l-molekula O2, l-ossiġenu jinstab fil-forma ta' (O3) li jinħoloq minn skarigi elettrostatiċi fil-presenza tal-ossiġenu molekulari. Fl-ossiġenu likwidu jinstab dimeru tal-molekula tal-ossiġenu (O2)2 bħala komponent żgħir.
Iżotopi
L-ossiġenu għandu tliet stabbli, b'numru ta' massa 16, 17 u 18, u għaxar iżotopi . Ir-radjuiżotopi kollha għandhom ta' inqas minn tliet minuti.
Il-massa atomika tal-ossiġenu hi però inqas minn 16, allavolja dan l-iżoptopu hu preżenti f'xi 99% tal-ossiġenu. Din hi minħabba li l-karbonju-12 intgħażel bħala riferiment għall-kalkulu tal-mases u għal raġunijiet relativistiċi ikun hemm tnaqqis ta' massa fis-sintesi tal-elementi l-iżjed tqal. Infatti, minħabba l-fużjoni nuklejari huwa u jifforma n-nukleju tonqos il-massa u toħroġ l-enerġija.
Prekawzjonijiet
Espożizzjoni fit-tul għall-ossiġenu pur taħt pressjoni għolja tista' tagħmel ħafna ħsara lill-pulmun u ħsara newroloġika. Fost l-effetti fuq il-pulmun jista' hemm telf ta' kapacità u ħsara fi-tessituri. L-effetti newroloġiċi jistgħu ikun għama, konvulzjonijiet u koma.
Xi komposti tal-ossiġenu, fosthom l-, il-perossidi u s-superossidi huma velenużi ħafna. L-ossiġenu konċentrat jista' jikkawża nar qawwi u splużjonijiet jekk ikun fil-preżenza ta' materjal li jaqbad. Dan hu veru wkoll għall-komposti bħall-klorati, perklorati dikromati, eċċ. Il-komposti li għandhom qawwa ossidanti kbira jistgħu sikwit jikkawżaw ħruq kimiku.
Ħoloq esterni
| Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Ossiġenu |
- WebElements.com – Ossiġenu
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Ossiġenu, X'inhi Ossiġenu? Xi tfisser Ossiġenu?
Dan l artiklu dwar il kimika huwa nebbieta Jekk trid tista tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l artiklu dejjem skont il konvenzjonijiet tal Wikipedija Ossiġenu 8 O 15 9994 L Ossiġenu hu l element kimiku tat tavla perjodika tal elementi li għandu simbolu O u numru atomiku 8 L isem ġej mill Grieg o3ys oksis aċtu u geinomai geinomai nissiel L element hu komuni u jinstab mhux biss fuq l Art imma mal kollu L ossiġenu ħieles kif jinstab fuq l Art hu termodinamikament instabbli imma jezisti minħabba l azzjoni tal fotosintesi tax xtieli L ossiġenu hu l element kimiku l izjed komuni tal qoxra tad dinja hu jagħmel xi 47 tal massa waqt li l atmosfera hi 21 ossiġenu KaratteristiċiF temperatura u pressjoni standard l ossiġenu jinstab f forma ta gas magħmul miz zewġ atomi O2 Din il molekula hi komponent importanti tal arja prodotta mix xtieli waqt il fotosintesi u meħtieġa biex il ħlejjaq ħajjin jieħdu n nifs L ossiġenu likwidu u solidu għandhom lewn ikħal u t tnejn huma paramanjetiċi ħafna L ossiġenu likwidu jinkiseb bid distillazzjoni frazjonata tal arja likwida ApplikazzjonijietL ossiġenu għandu uzu kbir bħala u il biss għandu elettronegattivita ogħla L ossiġenu likwidu jintuza bħala ossidant fil propulzjoni tar rockets L ossiġenu hu essenzjali għar u għalhekk jintuza fil mediċina u bħala ħazna tal arja fl ajruplani L ossiġenu jintuza għall u fil produzzjoni tal u l L ossiġenu hu ewforizzanti ħafif Fis seklu XIX kienu juzaw taħlita ta ossiġenu u dik li jissejjaħ gas ezilaranti biex jagħmlu tip ta analġeziku StorjaKarl Wilhelm Scheele L ossiġenu kien skopert mill farmaċista Zvediz fl 1771 imma l iskoperta tiegħu ma saritx magħrufa mill ewwel waqt li dik magħmula indipendentement fl 1774 minn saret izjed magħrufa mill pubbliku Fl istess sena l element tah l isem imma għaddew tlet snin qabel Scheele fl 1777 induna li kien komponent tal arja Fl 1781 Antoine Lavoisier ikkonferma li dan l element għandu funzjoni indispensabbli għall fenomeni tar respirazzjoni u kombustjoni Joseph Priestley Antoine LavoisierBijoloġijaL ossiġenu hu element meħtieġ għall ħajja mill bnedmin u l annimali superjuri Fejn jinstabL ossiġenu hu l element l izjed abbundanti fil qoxra tad dinja hu stmat li jammonta għal 46 7 L ossiġenu jagħmel 87 tal ibħra bħala komponent tal ilma H2O u 20 tal atmosfera tad dinja bħala O2 jew O3 Il komposti tal ossiġenu l izjed l ossidi metalliċi silikati SiO44 u karbonati CO32 jinstabu kullimkien fil blat u l ħamrija Is silġ hu solidu komuni fuq il pjaneti u l kometi Il kalotti polari ta huma magħmulin minn anidridu karboniku nġazzat Il komposti tal ossiġenu jinstabu fl univers kollu u l ispettru tal ossiġenu jidher spiss fl istilel KompostiMinħabba l elettronegattivita qawwija li għandu l ossiġenu jifforma rabtiet kimiċi ma kwazi l elementi l oħra kollha din hi l oriġni tad definizzjoni tal L uniċi elementi li jaħarbu l ossidazzjoni huma xi gassijiet inerti l elju in u u l L ossiġenu jintrabat b modi diversi skond l element u l kundizzjonijiet infatti joħloq ossidi perossidi superossidi jew idrossidi L ossidu l izjed famuz huwa l monossidu ta di idroġenu magħruf aħjar bħala H2O Fost l ezempji oħra magħrufin hemm il komposti tal karbonju u ossiġenu il CO2 l alkoħoli R OH l R CHO u l R COOH Ir radikali ossiġenati jiġifieri il klorati ClO3 il perklorati ClO4 il kromati CrO42 id dikromati Cr2O72 il permanganati MnO4 u n NO3 huma aġenti ossidanti qawwija Ħafna metalli bħall ħadid sadid Fe2O3 jintrabtu mal atomi tal ossiġenu Fin natura barra bħala l molekula O2 l ossiġenu jinstab fil forma ta O3 li jinħoloq minn skarigi elettrostatiċi fil presenza tal ossiġenu molekulari Fl ossiġenu likwidu jinstab dimeru tal molekula tal ossiġenu O2 2 bħala komponent zgħir IzotopiL ossiġenu għandu tliet stabbli b numru ta massa 16 17 u 18 u għaxar izotopi Ir radjuizotopi kollha għandhom ta inqas minn tliet minuti Il massa atomika tal ossiġenu hi pero inqas minn 16 allavolja dan l izoptopu hu prezenti f xi 99 tal ossiġenu Din hi minħabba li l karbonju 12 intgħazel bħala riferiment għall kalkulu tal mases u għal raġunijiet relativistiċi ikun hemm tnaqqis ta massa fis sintesi tal elementi l izjed tqal Infatti minħabba l fuzjoni nuklejari huwa u jifforma n nukleju tonqos il massa u toħroġ l enerġija PrekawzjonijietEspozizzjoni fit tul għall ossiġenu pur taħt pressjoni għolja tista tagħmel ħafna ħsara lill pulmun u ħsara newroloġika Fost l effetti fuq il pulmun jista hemm telf ta kapacita u ħsara fi tessituri L effetti newroloġiċi jistgħu ikun għama konvulzjonijiet u koma Xi komposti tal ossiġenu fosthom l il perossidi u s superossidi huma velenuzi ħafna L ossiġenu konċentrat jista jikkawza nar qawwi u spluzjonijiet jekk ikun fil prezenza ta materjal li jaqbad Dan hu veru wkoll għall komposti bħall klorati perklorati dikromati eċċ Il komposti li għandhom qawwa ossidanti kbira jistgħu sikwit jikkawzaw ħruq kimiku Ħoloq esterniWikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x jaqsmu ma Ossiġenu WebElements com Ossiġenu