Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Giuseppe Piazzi 16 ta Lulju 1746 22 ta Lulju 1826 kien qassis Kattoliku Taljan tal ordni Teatina matematiku u astronomu
Giuseppe Piazzi
Giuseppe Piazzi (16 ta’ Lulju 1746 – 22 ta’ Lulju 1826) kien qassis Kattoliku Taljan tal-ordni Teatina, matematiku u astronomu. Huwa stabbilixxa osservatorju f'Palermo, li issa sar l-Osservatorio Astronomico di Palermo – Giuseppe S. Vaiana. Forsi l-aktar skoperta famuża tiegħu kienet dik tal-ewwel pjaneta nana, .
| Giuseppe Piazzi | |
|---|---|
| Ħajja | |
| Isem propju | Gioacchino Giuseppe Maria Ubaldo Nicolò Piazzi |
| Twelid | , 16 Lulju 1746 |
| Mewt | Napli, 22 Lulju 1826 |
| Post tad-dfin | (en) |
| Edukazzjoni | |
| Lingwi | Taljan |
| Għalliema | |
| Okkupazzjoni | |
| Okkupazzjoni | astronomu |
| Impjegaturi | Università ta' Malta (1770 - 1773) Sant'Andrea della Valle (en) (1779 - 1781) Università ta’ Palermo (1781 - 1817) Astronomical observatory of Palermo (en) (1790 - 1817) Astronomical Observatory of Capodimonte (en) (1817 - 1824) |
| Premjijiet | List
|
| Sħubija | |
Ħajja bikrija
Ma hemm l-ebda rakkont dokumentat dwar l-edukazzjoni xjentifika ta’ Piazzi fl-ebda bijografija tal-astronomu, lanqas fl-eqdem. Nafu żgur li Piazzi għamel xi studji f'Turin, u x'aktarx attenda l-lezzjonijiet ta' Giovan Battista Beccaria. Fis-snin 1768–1770 kien residenti fid-Dar tat-Teatini f'S. Andrea della Valle, Ruma, waqt li kien qiegħed jistudja l-Matematika taħt François Jacquier .
F'Lulju tal-1770, ħa l-katedra tal-Matematika fl-Università ta' Malta. F'Diċembru tal-1773, mar Ravenna bħala "prefetto degli studenti" u lettur fil-Filosofija u l-Matematika fil-Collegio dei Nobili, fejn baqa' sal-bidu tal-1779. Wara perijodu qasir li qatta' Cremona u Ruma, f'Marzu tal-1781 Piazzi mar Palermo bħala lettur tal-Matematika fl-Università ta' Palermo (dak iż-żmien magħrufa bħala "Accademia de' Regj Studi").
Żamm din il-kariga sad-19 ta’ Jannar tal-1787, meta sar Professur tal-Astronomija. Kważi fl-istess ħin, ingħata permess biex iqatta’ sentejn Pariġi u Londra, biex jagħmel xi taħriġ prattiku fl-astronomija u wkoll biex jirranġa biex xi strumenti jinbnew apposta għall-Osservatorju ta’ Palermo, li hu kien inkariga li jwaqqaf.
Fil-perjodu li qatta’ barra, mit-13 ta’ Marzu tal-1787 sal-aħħar tal-1789, Piazzi sar jaf l-astronomi ewlenin Franċiżi u Ingliżi ta’ żmienu u kien magħruf biżżejjed biex jordna l-famuż ċirku altazimutali mingħand Jesse Ramsden, wieħed mill-aħjar fabbrikant tal-strumenti tas-seklu 18. Iċ-ċirku kien l-aktar strument importanti tal-Osservatorju ta’ Palermo, li l-fondazzjoni uffiċjali tiegħu saret fl-1 ta’ Lulju 1790.
Fl-1817, ir-Re Ferdinandu inkariga lil Piazzi bit-tlestija tal-Osservatorju ta' Capodimonte (Napoli), u ħatru Direttur Ġenerali tal-Osservatorji ta' Napli u Sqallija.
Karriera fl-astronomija
Kumpilazzjoni tal-katologu tal-istilel
Huwa ssorvelja t-kumpilazzjoni tal-Katalgu ta' Palermo tal-istilel, li fih 7,646 entrata ta' stilel bi preċiżjoni bla preċedent, u l-ismijiet ġodda tal-istilel "Stilla Granata" (Mu Cepheimill) minn Herschel, u Rotanev u Sualocin. Il-katalgu ma kienx lest għall-pubblikazzjoni tal-ewwel edizzjoni qabel l-1803 u t-tieni edizzjoni fl-1814.
Imħeġġeġ mis-suċċess tal-iskoperta ta' Ċerer (ara hawn taħt), u parti mill-programm tal-katalgu tiegħu, Piazzi studja l-moviment tal-istilel biex isib kandidati għall-kejl tal-parallassi. Waħda minnhom, , intgħażlet b'mod speċjali bħala kandidata tajba għall-kejl ta' parallassi, li aktar tard sar minn . Is-sistema tal-istilla 61 Cygni kultant għadha tissejjaħ l-Istilla Ttir ta' Piazzi.
Il-pjaneta nana Ċerere
Fl-1 ta’ Jannar tal-1801 Piazzi skopra “oġġett stellari” li kien miexi kontra l-isfond tal-kwiekeb. Għall-ewwel ħaseb li kienet stilla fissa, iżda ladarba nduna li timxi, sar konvint li kienet pjaneta, jew kif sejħilha hu, “kewkba ġdida”. Semmieha Ċerere.
Fil-ġurnal tiegħu, huwa kiteb:
“ Id-dawl kien ftit baxx, u tal-kulur ta' , iżda simili għal ħafna oħrajn li ġeneralment huma meqjusa tat-tmien kobor. Għalhekk ma kelli l-ebda dubju li kienet xi ħaġa oħra għajr stilla fissa. Fil-għaxija tat-tnejn ta' Jannar irrepetejt l-osservazzjoniji tiegħi, u wara li sibt li ma tikkorrispondix la fiż-żmien u lanqas fid-distanza miż-żenit mal-osservazzjoni ta' qabel, bdew jidħluli xi dubji dwar l-eżattezza tagħha. Wara daħħali suspett kbir li tista' tkun stilla ġdida. Filgħaxija tat-tlieta ta' Jannar is-suspett tiegħi ġie kkonvertit f'ċertezza, billi nkun assigurat li ma kinetx stilla fissa. Madankollu qabel għamiltha magħrufa, stennejt sal-lejla tar-raba’, meta kelli s-sodisfazzjon nara li mxiet bl-istess rata bħal fil-jiem ta’ qabel. ”
Minkejja li ħaseb li kienet pjaneta, huwa ħa atitudni konservattiva u ħabbarha bħala kometa. F’ittra lill-astronomu Barnaba Oriani ta’ Milan kiteb dwar is-suspetti tiegħu:
“ Ħabbart din l-istilla bħala kometa, imma peress li mhix akkumpanjata minn xi nebulosità u, barra minn hekk, peress li l-moviment tagħha huwa tant bil-mod u pjuttost uniformi, għaddieli minn moħħi diversi drabi li tista’ tkun xi ħaġa aħjar minn kometa. Imma kont attent li ma navvanzax din is-suppożizzjoni lill-pubbliku. ”
Huwa ma setax josservaha għal żmien twil biżżejjed peress li ma damitx ma ntilfet fid-dija tax-Xemx. Ma setax jikkalkula l-orbita tagħha bil-metodi eżistenti. Wara l-matematiku Carl Friedrich Gauss żviluppa metodu ġdid għall-kalkolu tal-orbita li ppermetta lill-astronomi jillokalizzawha mill-ġdid. Wara li l-orbita tagħha ġiet determinata aħjar, kien ċar li l-assunzjoni ta' Piazzi kienet korretta u dan l-oġġett ma kienx kometa iżda aktar qisu pjaneta żgħira. B’kumbinazzjoni, kien ukoll kważi eżatt fejn il-liġi Titius-Bode bassret li se jkun hemm pjaneta.
Piazzi semmieha "Ceres Ferdinandea," wara l-alla Rumana u Sqallija tal-qamħ u r-Re Ferdinandu IV ta' Napli u Sqallija. Il-parti Ferdinandea wara twaqqgħet għal raġunijiet politiċi. Irriżulta li Ċerere kienet l-ewwel, u l-akbar, mill-asterojdi li jeżistu fiċ-ċinturin tal-asterojdi. Illum Ċerere tissejjaħ .
Unuri wara l-mewt
L-astronomu Charles Piazzi Smyth li kien bin l-astronomu u twieled l-Italja kien imsemmi għalih. Fl-1871, statwa ra ta’ Piazzi skolpita minn Costantino Corti tqegħdet fil-pjazza ewlenija tal-post fejn twieled, Ponte. Fl-1923, l-1000 asterojde li ġiet innumerata issemiet għalih: 1000 Piazzia. Il-krateru lunari Piazzi issemma għalih fl-1935. Iktar reċentement, karatteristika kbira tal-albedo, x'aktarx krateru, skopruta mit- Teleskopju Spazjali Hubble fuq Ċerere, ingħatat l-isem informali Piazzi .
Xogħlijiet
- Discorso recitato nell'aprirsi la prima volta la Cattedra di astronomia nell'Accademia de' r. Studj di Palermo,Stamperia reale, Palermo, 1790 [1]
Referenzi
- ^ "Osservatorio astronomico di Palermo – Giuseppe S. Vaiana". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2017-01-08. Miġbur 2022-01-02.
- ^ DavidDarling.com: Piazzi, Giuseppe (1746–1826)
- ^ Fox, William (1913). "Giuseppe Piazzi" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
- ^ On the history of the Palermo Astronomical Observatory by Giorgia Foderà Serio
Sorsi
- Clifford Cunningham, Brian Marsden, Wayne Orchiston. (2011) "Giuseppe Piazzi: the controversial discovery and loss of Ceres in 1801." Journal for the History of Astronomy, Vol. 42.
- Cunningham, C. J. (2001). The First Asteroid. Star Lab Press. ISBN 978-0-9708162-2-1.
- Foderà Serio, G.; Manara, A.; Sicoli, P. (2002). "Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres" (PDF)[2].pdf In W. F. Bottke Jr.; A. Cellino; P. Paolicchi; R. P. Binzel (eds.). Asteroids III. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. pp. 17–24.
- Fox, William (1913). "Giuseppe Piazzi" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
Ħoloq esterni
- Enċiklopedija Kattolika entrata għal Giuseppe Piazzi
- Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres
- Ritratt ta’ Giuseppe Piazzi mill-Arkivju Diġitali tar-Rekords tal-Osservatorju Lick, il-Kollezzjonijiet Diġitali tal-Librerija tal-UC Santa Cruz
| Portal Matematika |
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Giuseppe Piazzi, X'inhi Giuseppe Piazzi? Xi tfisser Giuseppe Piazzi?
Giuseppe Piazzi 16 ta Lulju 1746 22 ta Lulju 1826 kien qassis Kattoliku Taljan tal ordni Teatina matematiku u astronomu Huwa stabbilixxa osservatorju f Palermo li issa sar l Osservatorio Astronomico di Palermo Giuseppe S Vaiana Forsi l aktar skoperta famuza tiegħu kienet dik tal ewwel pjaneta nana Giuseppe PiazziĦajjaIsem propju Gioacchino Giuseppe Maria Ubaldo Nicolo PiazziTwelid 16 Lulju 1746Mewt Napli 22 Lulju 1826Post tad dfin en EdukazzjoniLingwi TaljanGħalliemaOkkupazzjoniOkkupazzjoni astronomuImpjegaturi Universita ta Malta 1770 1773 Sant Andrea della Valle en 1779 1781 Universita ta Palermo 1781 1817 Astronomical observatory of Palermo en 1790 1817 Astronomical Observatory of Capodimonte en 1817 1824 Premjijiet List 1804 1804 1814 SħubijaĦajja bikrijaMa hemm l ebda rakkont dokumentat dwar l edukazzjoni xjentifika ta Piazzi fl ebda bijografija tal astronomu lanqas fl eqdem Nafu zgur li Piazzi għamel xi studji f Turin u x aktarx attenda l lezzjonijiet ta Giovan Battista Beccaria Fis snin 1768 1770 kien residenti fid Dar tat Teatini f S Andrea della Valle Ruma waqt li kien qiegħed jistudja l Matematika taħt Francois Jacquier F Lulju tal 1770 ħa l katedra tal Matematika fl Universita ta Malta F Diċembru tal 1773 mar Ravenna bħala prefetto degli studenti u lettur fil Filosofija u l Matematika fil Collegio dei Nobili fejn baqa sal bidu tal 1779 Wara perijodu qasir li qatta Cremona u Ruma f Marzu tal 1781 Piazzi mar Palermo bħala lettur tal Matematika fl Universita ta Palermo dak iz zmien magħrufa bħala Accademia de Regj Studi Zamm din il kariga sad 19 ta Jannar tal 1787 meta sar Professur tal Astronomija Kwazi fl istess ħin ingħata permess biex iqatta sentejn Pariġi u Londra biex jagħmel xi taħriġ prattiku fl astronomija u wkoll biex jirranġa biex xi strumenti jinbnew apposta għall Osservatorju ta Palermo li hu kien inkariga li jwaqqaf Fil perjodu li qatta barra mit 13 ta Marzu tal 1787 sal aħħar tal 1789 Piazzi sar jaf l astronomi ewlenin Franċizi u Inglizi ta zmienu u kien magħruf bizzejjed biex jordna l famuz ċirku altazimutali mingħand Jesse Ramsden wieħed mill aħjar fabbrikant tal strumenti tas seklu 18 Iċ ċirku kien l aktar strument importanti tal Osservatorju ta Palermo li l fondazzjoni uffiċjali tiegħu saret fl 1 ta Lulju 1790 Fl 1817 ir Re Ferdinandu inkariga lil Piazzi bit tlestija tal Osservatorju ta Capodimonte Napoli u ħatru Direttur Ġenerali tal Osservatorji ta Napli u Sqallija Karriera fl astronomijaKumpilazzjoni tal katologu tal istilel Huwa ssorvelja t kumpilazzjoni tal Katalgu ta Palermo tal istilel li fih 7 646 entrata ta stilel bi preċizjoni bla preċedent u l ismijiet ġodda tal istilel Stilla Granata Mu Cepheimill minn Herschel u Rotanev u Sualocin Il katalgu ma kienx lest għall pubblikazzjoni tal ewwel edizzjoni qabel l 1803 u t tieni edizzjoni fl 1814 Imħeġġeġ mis suċċess tal iskoperta ta Ċerer ara hawn taħt u parti mill programm tal katalgu tiegħu Piazzi studja l moviment tal istilel biex isib kandidati għall kejl tal parallassi Waħda minnhom intgħazlet b mod speċjali bħala kandidata tajba għall kejl ta parallassi li aktar tard sar minn Is sistema tal istilla 61 Cygni kultant għadha tissejjaħ l Istilla Ttir ta Piazzi Il pjaneta nana Ċerere L osservazzjonijiet ta Piazzi ppubblikati fil Monatliche Correspondenz Settembru tal 1801 Fl 1 ta Jannar tal 1801 Piazzi skopra oġġett stellari li kien miexi kontra l isfond tal kwiekeb Għall ewwel ħaseb li kienet stilla fissa izda ladarba nduna li timxi sar konvint li kienet pjaneta jew kif sejħilha hu kewkba ġdida Semmieha Ċerere Fil ġurnal tiegħu huwa kiteb Id dawl kien ftit baxx u tal kulur ta izda simili għal ħafna oħrajn li ġeneralment huma meqjusa tat tmien kobor Għalhekk ma kelli l ebda dubju li kienet xi ħaġa oħra għajr stilla fissa Fil għaxija tat tnejn ta Jannar irrepetejt l osservazzjoniji tiegħi u wara li sibt li ma tikkorrispondix la fiz zmien u lanqas fid distanza miz zenit mal osservazzjoni ta qabel bdew jidħluli xi dubji dwar l ezattezza tagħha Wara daħħali suspett kbir li tista tkun stilla ġdida Filgħaxija tat tlieta ta Jannar is suspett tiegħi ġie kkonvertit f ċertezza billi nkun assigurat li ma kinetx stilla fissa Madankollu qabel għamiltha magħrufa stennejt sal lejla tar raba meta kelli s sodisfazzjon nara li mxiet bl istess rata bħal fil jiem ta qabel Minkejja li ħaseb li kienet pjaneta huwa ħa atitudni konservattiva u ħabbarha bħala kometa F ittra lill astronomu Barnaba Oriani ta Milan kiteb dwar is suspetti tiegħu Ħabbart din l istilla bħala kometa imma peress li mhix akkumpanjata minn xi nebulosita u barra minn hekk peress li l moviment tagħha huwa tant bil mod u pjuttost uniformi għaddieli minn moħħi diversi drabi li tista tkun xi ħaġa aħjar minn kometa Imma kont attent li ma navvanzax din is suppozizzjoni lill pubbliku Huwa ma setax josservaha għal zmien twil bizzejjed peress li ma damitx ma ntilfet fid dija tax Xemx Ma setax jikkalkula l orbita tagħha bil metodi ezistenti Wara l matematiku Carl Friedrich Gauss zviluppa metodu ġdid għall kalkolu tal orbita li ppermetta lill astronomi jillokalizzawha mill ġdid Wara li l orbita tagħha ġiet determinata aħjar kien ċar li l assunzjoni ta Piazzi kienet korretta u dan l oġġett ma kienx kometa izda aktar qisu pjaneta zgħira B kumbinazzjoni kien ukoll kwazi ezatt fejn il liġi Titius Bode bassret li se jkun hemm pjaneta Piazzi semmieha Ceres Ferdinandea wara l alla Rumana u Sqallija tal qamħ u r Re Ferdinandu IV ta Napli u Sqallija Il parti Ferdinandea wara twaqqgħet għal raġunijiet politiċi Irrizulta li Ċerere kienet l ewwel u l akbar mill asterojdi li jezistu fiċ ċinturin tal asterojdi Illum Ċerere tissejjaħ Unuri wara l mewtL astronomu Charles Piazzi Smyth li kien bin l astronomu u twieled l Italja kien imsemmi għalih Fl 1871 statwa ra ta Piazzi skolpita minn Costantino Corti tqegħdet fil pjazza ewlenija tal post fejn twieled Ponte Fl 1923 l 1000 asterojde li ġiet innumerata issemiet għalih 1000 Piazzia Il krateru lunari Piazzi issemma għalih fl 1935 Iktar reċentement karatteristika kbira tal albedo x aktarx krateru skopruta mit Teleskopju Spazjali Hubble fuq Ċerere ingħatat l isem informali Piazzi XogħlijietDiscorso recitato nell aprirsi la prima volta la Cattedra di astronomia nell Accademia de r Studj di Palermo 1790 Discorso recitato nell aprirsi la prima volta la Cattedra di astronomia nell Accademia de r Studj di Palermo Stamperia reale Palermo 1790 1 Referenzi Osservatorio astronomico di Palermo Giuseppe S Vaiana Arkivjat minn l oriġinal fl 2017 01 08 Miġbur 2022 01 02 DavidDarling com Piazzi Giuseppe 1746 1826 Fox William 1913 Giuseppe Piazzi In Herbermann Charles ed Catholic Encyclopedia New York Robert Appleton Company On the history of the Palermo Astronomical Observatory by Giorgia Fodera SerioSorsiClifford Cunningham Brian Marsden Wayne Orchiston 2011 Giuseppe Piazzi the controversial discovery and loss of Ceres in 1801 Journal for the History of Astronomy Vol 42 Cunningham C J 2001 The First Asteroid Star Lab Press ISBN 978 0 9708162 2 1 Fodera Serio G Manara A Sicoli P 2002 Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres PDF 2 pdf In W F Bottke Jr A Cellino P Paolicchi R P Binzel eds Asteroids III Tucson Arizona University of Arizona Press pp 17 24 Fox William 1913 Giuseppe Piazzi In Herbermann Charles ed Catholic Encyclopedia New York Robert Appleton Company Ħoloq esterniEnċiklopedija Kattolika entrata għal Giuseppe Piazzi Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres Ritratt ta Giuseppe Piazzi mill Arkivju Diġitali tar Rekords tal Osservatorju Lick il Kollezzjonijiet Diġitali tal Librerija tal UC Santa Cruz Portal Matematika