Ġamajka

Il-Ġamajka ( /dʒəˈmeɪkə/ ) hi li tinsab fil-, tinkludi t-tielet l-akbar gżira tal-. Id-daqs tal-gżira hi ta' 10,990 kilometru kwadru fl-erja, 145 kilometru l'bogħod minn nofsinhar ta' Kuba, u 191 kilometru mill-punent ta' , il-gżira fiha stati nazzjonali tal-Ħaiti u tar-Repubblika Dominicana. Il-Ġamajka hija l-ħames l-akbar pajjiż gżira fil-. Il-, isejjaħ lil pajjiż Xaymaca bil- li tfisser "Art tal-Injam u tal-Ilma" jew "Art tar-Rebbiegħa".

Ġamajka
Mottu: "Out of Many, One People"
Innu nazzjonali:  "Ġamajka, Art li aħna nħobbu
Belt kapitali		17°59′N 76°48′W / 17.983°N 76.8°W / 17.983; -76.8
Lingwi uffiċjali		Ingliż ()
Gvern		taħt
-		Eliżabetta II
-
-
-	mir-Renju Unit	6 ta' Awwissu, 1962
Erja
-	Total	10,991 km^2 (166) 4,244 mil kwadru
-	Ilma ()	1.5
-	Densità	252/km^2 (49) 656/mili kwadri
()		stima tal-2011
-	Total	$14.807 biljun
-		$5,402
(nominali)		stima tal-2011
-	Total	$14.807 biljun
-		$5,402
(2013)		▲ 0.730 (għoli) ()
		()
Żona tal-ħin		(-5)
Kodiċi telefoniku		+1-876

In-nies indiġeni Taino tal-gżira gradwalment ġew taħt il-ħakma Spanjola wara l-wasla ta 'Kristoforu Kolombu fl-1494. Ħafna min-nies indiġeni mietu bil-mard, u wara l-Ispanjol ġabu għadd kbir ta' Afrikani fil-Ġamajka bħala skjavi. Il-gżira baqgħet pussess ta' Spanja, taħt l-isem ta' Santiago, sal-1655, meta l-Ingilterra (parti minn dak li kien se jsir ir-Renju tal-Gran Brittanja) rebħitha u semmieha Ġamajka. Sar parti importanti mill-Indi tal-Punent Brittaniċi kolonjali. Taħt il-ħakma kolonjali Brittanika, il-Ġamajka saret esportatur ewlieni taz-zokkor, b'ekonomija ta' pjantaġġuni dipendenti fuq l-importazzjoni kontinwa ta' skjavi Afrikani u d-dixxendenti tagħhom. L-Ingliżi emanċipaw kompletament lill-iskjavi kollha fl-1838, u ħafna liberti għażlu li jkollhom irziezet ta' sussistenza aktar milli jaħdmu fuq pjantaġġuni. Mibda fl-1840s, l-Ingliżi bdew jużaw ħaddiema Ċiniżi u Indjani indentured għax-xogħol tal-pjantaġġuni. Il-Ġamajkani kisbu l-indipendenza mir-Renju Unit fis-6 ta' Awwissu, 1962.

B’2.8 miljun ruħ, il-Ġamajka hija t-tielet l-aktar pajjiż popolat li jitkellem bl-Ingliż fl-Ameriki (wara l-Istati Uniti u l-Kanada), u r-raba' pajjiż l-aktar popolat fil-Karibew. Kingston hija l-kapitali u l-akbar belt fil-pajjiż. Il-biċċa l-kbira tal-Ġamajkani huma ta' dixxendenza Afrikana sub-Saħarjana, b'minoranzi sinifikanti Ewropej, Asjatiċi tal-Lvant (prinċipalment Ċiniżi), Indjani, Libaniżi u minoranzi ta' razza mħallta. Minħabba rata għolja ta' emigrazzjoni tax-xogħol mis-sittinijiet, teżisti dijaspora kbira Ġamajkana, partikolarment fil-Kanada, ir-Renju Unit u l-Istati Uniti. Il-pajjiż għandu influwenza globali li tiċħad id-daqs żgħir tiegħu; Kien il-post fejn twieled ir-reliġjon Rastafarian, il-mużika reggae (u ġeneri assoċjati bħad-dub, ska u dancehall), u hija prominenti internazzjonalment fl-isports, inklużi l-cricket, l-isprinting u l-atletika. Il-Ġamajka ġieli ġiet meqjusa bħala s-superpotenza kulturali l-inqas popolata fid-dinja.

Il-Ġamajka hija pajjiż bi dħul medju-għoli b'ekonomija dipendenti ħafna fuq it-turiżmu; Għandha medja ta' 4.3 miljun turist fis-sena. Il-pajjiż jaħdem b'mod favorevoli fuq miżuri ta' libertà tal-istampa, governanza demokratika, u benesseri sostenibbli. Il-Ġamajka hija monarkija kostituzzjonali parlamentari bis-setgħa mogħtija lill-Parlament bikamerali tal-Ġamajka, li jikkonsisti f'Senat maħtur u Kamra tad-Deputati eletta direttament. Andrew Holness serva bħala Prim Ministru tal-Ġamajka minn Marzu 2016. Bħala renju tal-Commonwealth, b'Charles III bħala r-re tiegħu, ir-rappreżentant maħtur tal-Kuruna huwa l-Gvernatur-Ġenerali tal-Ġamajka, pożizzjoni li kellu Patrick Allen mill-2009.

Etimoloġija

In-nies indiġeni Taíno sejħu lill-gżira Xaymaca bil-lingwa tagħhom, li tfisser "Art tal-Injam u l-Ilma" jew "Art tal-Nixxiegħat". Ġie ssuġġerit li Yamaye kien isem bikri Taíno għall-gżira kif irreġistrat minn Christopher Columbus.

Il-Ġamajkani ħafna drabi jirreferu għall-gżira ta' oriġini tagħhom bħala "yaad," il-kelma tad-djalett Ġamajkana għal tarzna u tfisser dar. Ismijiet kolokwali oħra bħal "Jamrock", "Jamdown" ("Jamdung" fid-djalett Ġamajkan) jew, fil-qosor, "Ja" huma wkoll użati ħafna.

Storja

Il-Ġamajka kienet oriġinarjament kolonizzata mill-Ispanjoli u l-Kolonja ta 'Santiago ġiet ipproklamata b'kapital f'Sasntiago de la Vega.

L-Invażjoni tal-Ġamajka seħħet f'Mejju 1655, matul il-Gwerra Anglo-Spanjola tal-1654–1660, meta forza expeditionary Ingliża qabdet il-Ġamajka Spanjola. Kien parti minn pjan ambizzjuż ta’ Oliver Cromwell biex jakkwista kolonji ġodda fl-Amerika, magħrufa bħala Western Design.

Għalkemm insedjamenti importanti bħal Santiago de la Vega, illum il-Belt Spanjola, kienu difiżi ħażin u okkupati malajr, ir-reżistenza minn skjavi maħruba, jew maroons Ġamajkani, kompliet fl-intern. Id-disinn tal-Punent kien fil-biċċa l-kbira falliment, iżda l-Ġamajka baqgħet f'idejn l-Ingliżi u ġiet ċeduta formalment minn Spanja fit-Trattat ta' Madrid tal-1670. Il-Kolonja tal-Ġamajka baqgħet pussess Brittaniku sal-indipendenza tagħha fl-1962.

Storja

Preistorja

M'hemm l-ebda evidenza arkeoloġika tal-preżenza tal-bniedem fil-Ġamajka sa madwar is-sena 500. Grupp magħruf bħala l-"poplu Redware" minħabba li l-fuħħar tagħhom wasal madwar is-sena 600, segwit mit-Tainos madwar is-sena 800, li probabbilment ġew mill-Amerika fin-nofsinhar. Huma kienu jipprattikaw ekonomija agrarja u tas-sajd, u huwa maħsub li fl-aqwa tagħhom kienu jgħoddu madwar 60,000 ruħ, miġbura f’madwar 200 villaġġ immexxija minn kaċikijiet (kapijiet). Il-kosta tan-Nofsinhar tal-Ġamajka kienet l-aktar popolata, speċjalment madwar iż-żona issa magħrufa bħala Old Harbour.

Għalkemm ħafna drabi kien maħsub li ġew estinti wara kuntatt mal-Ewropej, it-Taínos fil-fatt kienu għadhom abitati fil-Ġamajka meta l-Ingliżi ħadu l-kontroll tal-gżira fl-1655. Xi wħud ħarbu lejn reġjuni interni, u ingħaqdu mal-komunitajiet maroon Afrikani. Il-Ġamajkan National Heritage Trust qed tipprova ssib u tiddokumenta kwalunkwe evidenza li fadal tat-Taíno.

Dominazzjoni Spanjola (1509-1655)

Christopher Columbus kien l-ewwel Ewropew li ra l-Ġamajka, talab il-gżira għal Spanja wara li niżel hemmhekk fl-1494 fit-tieni vjaġġ tiegħu lejn l-Ameriki. Il-punt probabbli tal-inżul tagħhom kien Dry Harbour, imsejjaħ Discovery Bay, u l-Bajja ta' Sant'Anna ġiet imgħammda minn Columbus bħala “Saint Gloria”, wara l-ewwel lemħ art. Iktar tard irritorna fl-1503; Madankollu, kien nawfragu u hu u l-ekwipaġġ tiegħu ġew sfurzati jgħixu fil-Ġamajka għal sena waqt li stennew li jiġu salvati.

Mil-punent tal-Bajja ta' Sant'Anna hemm is-sit tal-ewwel insedjament Spanjol fuq il-gżira, Sevilja, li twaqqfet fl-1509 minn Juan de Esquivel iżda abbandunata madwar l-1524 minħabba li kienet meqjusa ħażina għas-saħħa. Il-kapitali ġiet imċaqalqa lejn Spanjola Town, li dak iż-żmien kienet imsejħa San Jago de la Vega, madwar l-1534. Sadanittant, it-Taínos bdew imutu f’numru kbir, it-tnejn minn mard introdott mill-Ispanjol. Bħala riżultat, l-Ispanjoli bdew jimportaw skjavi mill-Afrika lejn il-gżira.

Ħafna skjavi rnexxielhom jaħarbu, u jiffurmaw komunitajiet awtonomi f'żoni remoti u faċilment difiżi fl-intern tal-Ġamajka, ħallat mat-Taínos li kien fadal; Dawn il-komunitajiet saru magħrufa bħala maroons. Ħafna Lhud ħarbu mill-Inkwiżizzjoni Spanjola biex jgħixu fil-gżira. Huma għexu bħala conversos u spiss kienu ppersegwitati minn ħakkiema Spanjoli, u xi wħud irrikorrew għall-piraterija kontra t-tbaħħir mill-Imperu Spanjol.

Huwa stmat li fil-bidu tas-seklu 17 mhux aktar minn 2,500 sa 3,000 ruħ kienu jgħixu fil-Ġamajka.

Perjodu Brittaniku bikri

L-Ingliżi bdew jieħdu interess fil-gżira u, wara tentattiv fallut biex jirbħu Santo Domingo fuq Hispaniola, l-Ammirall William Penn u l-Ġeneral Robert Venables mexxew invażjoni tal-Ġamajka fl-1655. Battalji f'Ocho Ríos fl-1657 u Río Nuevo fl-1658 irriżultaw f'invażjoni tal-Ġamajka. telfiet Spanjoli; Fl-1660 il-komunità Maroon taħt it-tmexxija ta' Juan de Bolas bidlet naħat u bdiet tappoġġja lill-Ingliżi. Bl-għajnuna tiegħu, it-telfa Spanjola kienet assigurata. Fl-1661 ġie ffurmat il-gvern ċivili Ingliż u s-suldati ta' Roundhead dawru l-attenzjoni tagħhom lejn il-governanza u r-responsabbiltajiet agrikoli.

Meta' l-Ingliżi qabdu l-Ġamajka, il-biċċa l-kbira tas-settlers Spanjoli ħarbu, bl-eċċezzjoni tal-Lhud Spanjoli, li ddeċidew li jibqgħu. Is-sidien tal-iskjavi Spanjoli ħelsu lill-iskjavi tagħhom qabel ma' telqu. Ħafna skjavi mxerrda madwar il-muntanji, ngħaqdu ma' komunitajiet maroon diġà stabbiliti. Matul sekli ta' skjavitù, il-Maroons Ġamajkani stabbilixxew komunitajiet ħielsa fl-intern muntanjuż tal-Ġamajka, fejn żammew il-libertà u l-indipendenza tagħhom għal ġenerazzjonijiet, taħt it-tmexxija ta' mexxejja Maroon bħal Juan de Serras.

Intant, l-Ispanjoli gamlu diversi tentattivi biex jer;g[u jaqbdu l-g]ira, li wasslu lill-Ingli]i biex jappo jaw lill-pirati li jattakkaw bastimenti Spanjoli fil-Karibew; Bħala riżultat, il- piraterija saret rampanti fil- Ġamajka, u l- beltta' Port Royal saret famuża għall- illegalità tagħha. Spanja aktar tard irrikonoxxiet il-pussess Ingliż tal-gżira bit-Trattat ta' Madrid (1670). Wara dan, l-awtoritajiet Ingliżi fittxew li jrażżnu l-agħar eċċessi tal-pirati.

Fl-1660, il-popolazzjoni tal-Ġamajka kienet madwar 4,500 abjad u 1,500 iswed. Fil-bidu tas-snin 1670, meta l-Ingliżi żviluppaw pjantaġġuni tal-kannamieli taz-zokkor maħduma minn għadd kbir ta' skjavi, l-Afrikani suwed iffurmaw il-maġġoranza tal-popolazzjoni. L-Irlandiżi fil-Ġamajka ffurmaw ukoll parti kbira mill-popolazzjoni inizjali tal-gżira, li jiffurmaw żewġ terzi tal-popolazzjoni bajda fil-gżira fl-aħħar tas-seklu 17, id-doppju tal-popolazzjoni Ingliża. Ġew miġjuba bħala ħaddiema u suldati indentured wara l-konkwista tal-1655. Ħafna mill-Irlandiżi ġew trasportati bil-forza bħala priġunieri politiċi tal-gwerra mill-Irlanda bħala riżultat tal-Gwerer tat-Tliet Renji li kienu għaddejjin. Il-migrazzjoni ta’ għadd kbir ta’ Irlandiżi lejn il-gżira kompliet sas-seklu 18.

Ġiet introdotta forma limitata ta’ gvern lokali bil-ħolqien tad-Dar tal-Assemblea Ġamajkana fl-1664; Madankollu, kienet tirrappreżenta biss numru żgħir ta 'sidien ta' pjantaġġuni sinjuri. Fl-1692, il-kolonja tħawwdet minn terremot li rriżulta f’diversi eluf ta’ mwiet u l-qerda kważi sħiħa ta’ Port Royal.

sekli 18-19

Matul is-seklu 18, l-ekonomija żdiedet, ibbażata primarjament fuq iz-zokkor u uċuħ tar-raba 'oħra għall-esportazzjoni bħall-kafè, il-qoton u l-indigo. Dawn l-uċuħ tar-raba' kollha kienu maħduma minn skjavi suwed, li għexu ħajja qasira u spiss brutali mingħajr drittijiet, li kienu proprjetà ta' klassi żgħira ta' pjanti. Fis-seklu 18, l-iskjavi ħarbu u ngħaqdu mal-Maroons f'numru dejjem jikber, li wassal għall-Ewwel Gwerra Maroon (1728-1739/40), li spiċċat fi staġnar. Il-gvern Ingliż talab għall-paċi u ffirma trattati mal-Leeward Maroons immexxija minn Cudjoe u Accompong fl-1739, u mal-Windward Maroons immexxija minn Quao u Queen Nanny fl-1740.

Fl-1760 faqqgħet ribelljoni kbira tal-iskjavi, magħrufa bħala Tacky's War, iżda ġiet megħluba mill-Ingliżi u l-alleati Maroon tagħhom. Wara t-tieni kunflitt fl-1795-96, ħafna maroons mill-belt maroon ta' Cudjoe's Town (Trelawny Town) ġew imkeċċija lejn Nova Scotia u aktar tard lejn Sierra Leone.

Sal-bidu tas-seklu 19, id-dipendenza tal-Ġamajka fuq ix-xogħol tal-iskjavi u l-ekonomija tal-pjantaġġuni kienet irriżulta li l-popolazzjoni sewda kienet tisboq il-popolazzjoni bajda bi kważi 20 għal 1. Għalkemm l-Ingliżi kienu pprojbixxew l-importazzjoni tal-iskjavi, xi wħud kienu għadhom ġew kuntrabandu mill-Afrika. Waqt li kien qed jippjana l-abolizzjoni tal-iskjavitù, il-Parlament Ingliż għadda liġijiet biex itejjeb il-kundizzjonijiet tal-iskjavi. Huma pprojbixxew l-użu tal-frosti fil-kampanja u t-tqattigħ tan-nisa; Huma infurmaw lil min iħawwel li l-iskjavi kienu se jitħallew istruzzjoni reliġjuża u talbu ġurnata ta' mistrieħ matul kull ġimgħa meta l-iskjavi setgħu jbigħu l-oġġetti tagħhom, u jipprojbixxu s-swieq tal-Ħadd biex jippermettu lill-iskjavi jattendu l-knisja. Il-Kamra tal-Assemblea Ġamajkana kienet irriżentata u rreżistiet il-liġijiet il-ġodda. Il-membri, li s-sħubija tagħhom imbagħad kienet ristretta għal Ġamajkani ta' dixxendenza Ewropea, sostnew li l-iskjavi kienu kuntenti u opponew l-indħil tal-Parlament fl-affarijiet tal-gżira. Is-sidien tal-iskjavi beżgħu minn rewwixti possibbli jekk jittaffew il-kundizzjonijiet.

L-Ingliżi neħħew il-kummerċ tal-iskjavi fl-1807, iżda mhux l-istituzzjoni nnifisha. Fl-1831 faqqgħet ribelljoni kbira tal-iskjavi, magħrufa bħala l-Gwerra Battista, immexxija mill-predikatur Battista Samuel Sharpe. Ir-ribelljoni rriżultat f'mijiet ta' mwiet u l-qerda ta' ħafna pjantaġġuni, u wasslet għal ritaljazzjoni ħarxa mill-klassi tal-plantokrazija. Bħala riżultat ta' ribelljonijiet bħal dawn, kif ukoll l-isforzi tal-abolizzjonisti, il-Gran Brittanja pprojbixxa l-iskjavitù fl-imperu tagħha fl-1834, u l-emanċipazzjoni sħiħa mill-iskjavitù ġiet iddikjarata fl-1838. Il-popolazzjoni fl-1834 kienet 371,070, li minnhom 15,000 kienu bojod, 5,000 iswed ħielsa; 40,000 persuna ta' kulur "kulur" jew ħielsa (razza mħallta); u 311,070 kienu skjavi. In-nuqqas ta' ħaddiema li rriżulta wassal lill-Ingliżi biex jibdew "jimportaw" impjegati indentured biex jissupplimentaw il-ġabra tax-xogħol, peress li ħafna liberti kienu riluttanti li jaħdmu fuq il-pjantaġġuni. Ħaddiema reklutati mill-Indja bdew jaslu fl-1845, ħaddiema Ċiniżi fl-1854. Ħafna Ġamajkani huma dixxendenti ta'nies mill-Asja t'Isfel u ċ-Ċina. Matul l-20 sena li ġejjin, diversi epidemiji ta' kolera, scarlatina u ġidri laqtu l-gżira, u qat lu kważi 60,000 ruħ (madwar 10 kuljum). Madankollu, fl-1871 iċ-ċensiment irreġistra popolazzjoni ta' 506,154 ruħ, li minnhom 246,573 kienu irġiel u 259,581 mara. It-tiġrijiet tagħhom ġew irreġistrati bħala 13,101 abjad, 100,346 ikkulurit (magħrufa bħala l-klassi Browning), u 392,707 iswed. Kien hemm kriżi ekonomika f'dan il-perjodu, b'ħafna Ġamajkani jgħixu fil-faqar. In-nuqqas ta' sodisfazzjon b'dan, u d-diskriminazzjoni razzjali kontinwa u l-emarġinazzjoni tal-maġġoranza s-sewda, wasslu biex fl-1865 faqqgħet ir-Ribelljoni ta' Morant Bay, immexxija minn Paul Bogle, li ġiet imrażżna mill-Gvernatur John Eyre b’tant brutalità li ġie msejjaħ mill-kariga. post. Is-suċċessur tiegħu, John Peter Grant, wettaq sensiela ta' riformi soċjali, finanzjarji u politiċi filwaqt li kellu l-għan li jżomm il-ħakma Ingliża soda fuq il-gżira, li saret kolonja tal-Kuruna fl-1866. Fl-1872 il-kapitali ġiet imċaqalqa minn Spanjol Town għal Kingston.

Kmieni tas-seklu 20

Fl-1907, il-Ġamajka ntlaqtet minn terremot li, flimkien man-nar ta' wara, ikkawża qerda konsiderevoli f’Kingston u qatel bejn 800 u 1,000 ruħ.

Il-qgħad u l-faqar baqgħu problema għal ħafna Ġamajkani. Bħala riżultat, ħarġu diversi movimenti li jfittxu bidla politika, notevolment l-Assoċjazzjoni Universali tat-Titjib tan-Negri u l-Lega tal-Komunitajiet Afrikani mwaqqfa minn Marcus Garvey fl-1917. Minbarra li fittxew drittijiet politiċi akbar u titjib fil-kundizzjoni tal-ħaddiema, Garvey kien ukoll prominenti. Pan-Afrikanista u avukat tal-moviment Back-to-Africa. Kien ukoll wieħed mill-ispirazzjonijiet ewlenin wara Rastafari, reliġjon mwaqqfa fil-Ġamajka fis-snin tletin li għaqqad il-Kristjaneżmu ma’ teoloġija Afroċentrika ċċentrata fuq il-figura ta’ Haile Selassie, Imperatur tal-Etjopja. Minkejja persekuzzjoni okkażjonali, Rastafari kiber biex sar fidi stabbilita fil-gżira, li aktar tard infirex barra.

Id-Depressjoni l-Kbira tas-snin tletin laqtet bil-qawwa lill-Ġamajka. Bħala parti mill-inkwiet tax-xogħol tal-Indi tal-Punent Brittaniċi tal-1934-1939, il-Ġamajka rat bosta strajks, li laħqu l-qofol tagħhom fi strajk fl-1938 li nbidel f'rewwixta. Minħabba f’hekk, il-gvern Ingliż waqqaf kummissjoni biex tinvestiga l-kawżi tal-irvellijiet; ir-rapport tiegħu rrakkomanda riformi politiċi u ekonomiċi fil-kolonji tal-Karibew tal-Gran Brittanja. Fl-1944 twaqqfet Kamra ġdida tad-Deputati, eletta b'vot universali għall-adulti. Matul dan il-perjodu ħarġet is-sistema ta' żewġ partiti tal-Ġamajka, bil-ħolqien tal-Partit Laburista taċ-ċentru-lemin Ġamajka (JLP) taħt Alexander Bustamante u l-xellugi (PNP) taħt Norman Manley.

Il-Ġamajka gradwalment kisbet awtonomija mir-Renju Unit. Fl-1958 saret provinċja tal-Federazzjoni tal-Indi tal-Punent, federazzjoni ta' diversi kolonji tal-Karibew Brittaniċi. Madankollu, is-sħubija fil-Federazzjoni wriet diviżjoni u referendum dwar il-kwistjoni ra maġġoranza żgħira tivvota biex titlaq mill-Federazzjoni. Wara li telqet mill-Federazzjoni, il-Ġamajka kisbet l-indipendenza sħiħa fis-6 ta' Awwissu, 1962. Madankollu, l-istat il-ġdid żamm is-sħubija tiegħu fil-Commonwealth tan-Nazzjonijiet (bil-monarka Brittaniku bħala kap ta' stat) u adotta sistema parlamentari fl-istil ta' Westminster. Bustamante, ta' 78 sena, sar l-ewwel Prim Ministru tal-pajjiż.

Era ta' wara l-indipendenza

Tkabbir ekonomiku qawwi, b'medja ta' madwar 6% fis-sena, immarka l-ewwel għaxar snin ta' indipendenza taħt il-gvernijiet konservattivi tal-JLP; dawn kienu mmexxija mill-prim ministri suċċessivi Alexander Bustamante, Donald Sangster (li miet għal kawżi naturali fi żmien xahrejn minn meta ħa l-kariga) u Hugh Shearer. It-tkabbir kien immexxi minn livelli għoljin ta’ investiment privat fil-boksajt/alumina, it-turiżmu, l-industrija tal-manifattura u, sa ċertu punt, is-settur agrikolu. Fl-elezzjoni ġenerali tal-Ġamajkani tal-1967, il-JLP reġa’ kien rebbieħ, fejn rebaħ 33 mit-53 siġġu, filwaqt li l-PNP rebaħ 20 siġġu.

Sal-1980, il-prodott gross nazzjonali tal-Ġamajka kien naqas għal 25% taħt il-livell tiegħu tal-1972 Waqt li jfittxu bidla, il-Ġamajkani reġgħu vvutaw lil JLP fl-1980.

Fl-2007, il-PNP kien megħlub mill-JLP 32 siġġu għal 28, b'parteċipazzjoni ta' 61.46%. Din l-elezzjoni temmet 18-il sena tal-gvern tal-PNP mistoqsi

Il-JLP ta' Holness rebaħ għal ftit l-elezzjoni ġenerali tal-2016, u għeleb lill-PNP ta' Simpson-Miller fil-25 ta' Frar. Il-PNP rebaħ 31 siġġu kontra 32 tal-JLP.

Fl-elezzjoni ġenerali tal-2020, Andrew Holness għamel l-istorja għall-JLP billi kiseb it-tieni rebħa konsekuttiva għall-Partit Laburista tal-Ġamajka, fejn rebaħ 49 siġġu.

Gvern u politika

Il-Ġamajka hija demokrazija parlamentari u monarkija kostituzzjonali. Il-kap tal-istat huwa r-Re tal-Ġamajka (bħalissa r-Re Karlu III), rappreżentat lokalment mill-Gvernatur Ġenerali tal-Ġamajka. Il-gvernatur ġenerali huwa nominat mill-Prim Ministru tal-Ġamajka u l-Kabinett kollu u mbagħad maħtur formalment mill-monarka. Il-membri kollha tal-Kabinett huma maħtura mill-gvernatur ġenerali fuq parir tal-prim ministru. Il-monarka u l-gvernatur ġenerali jwettqu primarjament funzjonijiet ċerimonjali, minbarra s-setgħat ta' riżerva tagħhom għall-użu f'ċerti sitwazzjonijiet ta' kriżi kostituzzjonali. Il-pożizzjoni tal-monarka kienet suġġett ta' dibattitu kontinwu fil-Ġamajka għal ħafna snin; Bħalissa ż-żewġ partiti politiċi ewlenin huma impenjati li jagħmlu tranżizzjoni għal repubblika bi president wieħed.

Il-kostituzzjoni attwali tal-Ġamajka ġiet abbozzata fl-1962 minn kumitat konġunt bipartisan tal-leġiżlatura tal-Ġamajka. Daħlet fis-seħħ bl-Att dwar l-Indipendenza tal-Ġamajka tal-1962, li għadda mill-Parlament tar-Renju Unit, li ta l-indipendenza lill-Ġamajka.

Il-Parlament tal-Ġamajka huwa bikamerali u jikkonsisti mill-Kamra tad-Deputati (Kamra t'isfel) u s-Senat (Kamra ta' Fuq). Il-Membri tal-Kamra (magħrufa bħala Membri Parlamentari jew MP) huma eletti direttament, u l-membru tal-Kamra tad-Deputati li, fil-ġudizzju tal-Gvernatur Ġenerali, huwa l-aktar kapaċi li jikkmanda l-fiduċja tal-maġġoranza tal-membri tal-Kamra. dik il-Kamra, tiġi maħtura mill-Gvernatur Ġenerali bħala Prim Ministru. Is-Senaturi jiġu nominati flimkien mill-Prim Ministru u l-Kap Parlamentari tal-Oppożizzjoni u mbagħad jinħatru mill-Gvernatur Ġenerali.

Il-ġudikatura tal-Ġamajka topera taħt sistema ta' liġi komuni li ġejja mil-liġi Ingliża u mill-preċedenti tal-Commonwealth. Il-qorti tal-appell finali hija l-Kumitat Ġudizzjarju tal-Kunsill Privat.

Il-partit bis-setgħa amministrattiva u leġiżlattiva attwali huwa l-Partit Laburista tal-Ġamajka, wara r-rebħa tiegħu fl-2020.

Militari

Il-Forza tad-Difiża tal-Ġamajka (JDF) hija l-forza militari żgħira iżda professjonali tal-Ġamajka. Il-JDF hija bbażata fuq il-mudell militari Brittaniku b'organizzazzjoni, taħriġ, armi u tradizzjonijiet simili. Ladarba jintgħażlu, il-kandidati għall-uffiċjali jintbagħtu għal wieħed minn bosta korsijiet bażiċi ta 'uffiċjali Brittaniċi jew Kanadiżi, skont il-fergħa militari. Is-suldati ingaġġati jirċievu taħriġ bażiku f’Camp Up Park jew f’JDF Training Depot, Newcastle, it-tnejn f'Sant Andrija. Bħal fil-mudell Brittaniku, l-uffiċjali mhux kummissjonati jirċievu diversi livelli ta' taħriġ professjonali hekk kif jitilgħu fil-gradi. Skejjel militari addizzjonali huma disponibbli għal taħriġ speċjalizzat fil-Kanada, l-Istati Uniti, u r-Renju Unit.

Il-JDF huwa direttament imnissel mir-Reġiment tal-West Indies tal-Armata Brittanika, li ġie ffurmat matul l-era kolonjali. Ir-Reġiment tal-Indi tal-Punent intuża b'mod estensiv fl-Imperu Brittaniku kollu għall-pulizija tal-imperu mill-1795 sal-1926. Tieni Gwerra Dinjija. Ir-Reġiment tal-West Indies ġie riformat fl-1958 bħala parti mill-Federazzjoni tal-West Indies, wara x-xoljiment tal-Federazzjoni ġie stabbilit il-JDF.

Il-Forza tad-Difiża tal-Ġamajka (JDF) hija magħmula minn Reġiment tal-Infanteria u Korp ta' Riżerva, Ġwienaħ tal-Ajru, flotta tal-Gwardja tal-Kosta u Unità tal-Inġinerija ta' appoġġ. Ir-reġiment tal-infanterija fih l-1, it-2 u t-3 (Riżerva Nazzjonali) battaljuni. Il-JDF Air Wing hija maqsuma fi tliet unitajiet tat-titjira, unità ta 'taħriġ, unità ta' appoġġ u l-JDF Air Wing (Riżerva Nazzjonali). Il-Gwardja tal-Kosta hija maqsuma bejn ekwipaġġi tan-navigazzjoni marittima u ekwipaġġi ta 'appoġġ li jwettqu operazzjonijiet ta' sigurtà marittima u infurzar tal-liġi marittima, kif ukoll operazzjonijiet relatati mad-difiża.

Ir-rwol tal-battaljun ta' appoġġ huwa li jipprovdi appoġġ biex iżid in-numri fil-ġlied u jipprovdi taħriġ ta' kompetenza biex jippermetti r-rieda tal-forza. L-1 Reġiment tal-Inġinier ġie ffurmat minħabba domanda akbar għall-inġiniera militari u r-rwol tiegħu huwa li jipprovdi servizzitta'a’ inġinerija meta u fejn ikunu meħtieġa. Il-Kwartieri Ġenerali tal-JDF fih il-Kmandant tal-JDF, l-Istaff Ġenerali, kif ukoll is-sezzjonijiet tal-Intelligence, l-uffiċċju tal-Avukat Imħallef, l-Amministrazzjoni u l-Procurement.

F’dawn l-aħħar snin, il-JDF ġie msejjaħ biex jassisti lill-korp tal-pulizija tal-pajjiż, il-Forza tal-Konstabulari tal-Ġamajka (JCF), fil-ġlieda kontra t-traffikar tad-droga u rata ta' kriminalità li qed tiżdied li tinkludi waħda mill-ogħla rati ta’ omiċidju fid-dinja. L-unitajiet tal-JDF iwettqu b'mod attiv rondi armati mal-JCF f'żoni ta' kriminalità għolja u distretti magħrufa għall-gruppi. Kien hemm kontroversja vokali kif ukoll appoġġ għal dan ir-rwol tal-JDF. Fl-2017, il-Ġamajka ffirmat it-trattat tan-NU dwar il-Projbizzjoni tal-Armi Nukleari.

Il-Ġamajka hija l-91 pajjiż l-aktar paċifiku fid-dinja, skont l-Indiċi Globali tal-Paċi tal-2024.

Diviżjonijiet amministrattivi

Il-Ġamajka hija maqsuma f'14-il parroċċa, li huma miġbura fi tliet kontej storiċi li m'għandhom l-ebda rilevanza amministrattiva.

Fil-kuntest tal-gvern lokali, il-parroċċi jissejħu "awtoritajiet lokali". Dawn l-awtoritajiet lokali jissejħu wkoll "korporazzjonijiet muniċipali", li huma muniċipalitajiet urbani jew townships. [ 98 ] Kull muniċipalità urbana ġdida għandu jkollha popolazzjoni ta' mill-inqas 50,000, u muniċipalità urbana għandu jkollha numru determinat mill-Ministru tal-Gvern Lokali. Bħalissa m'hemm l-ebda muniċipalitajiet urbani.

Il-gvernijiet lokali tal-parroċċi ta' Kingston u St. Andrews huma kkonsolidati bħala l-muniċipalità tal-Belt ta' Kingston u St. Andrew Municipal Corporation. L-aktar muniċipalità ġdida hija Portmore Muniċipalità, maħluqa fl-2003. Filwaqt li tinsab ġeografikament fil-parroċċa ta 'Santa Katarina, hija rregolata b'mod indipendenti.

Ġeografija u ambjent

Il-Ġamajka hija t-tielet l-akbar gżira fil-Karibew. Hija tinsab bejn latitudnijiet 17° u 19° N, u lonġitudnijiet 76° u 79° W. Il-muntanji jiddominaw l-intern: il-Muntanji Don Figuerero, Santa Cruz, u May Day fil-punent, il-Muntanji Dry Harbour fiċ-ċentru, u l-Muntanji John Crow u l-Muntanji Blu fil-lvant, dawn tal-aħħar fihom il-Blue Mountain Peak, l-ogħla tal-Ġamajka. muntanja f'2,256 m. Huma mdawra minn pjanura kostali dejqa. Il-Ġamajka għandha żewġt ibliet, l-ewwel hija Kingston, iċ-ċentru tal-kapital u tan-negozju, li tinsab fuq il-kosta tan-nofsinhar u t-tieni hija Montego Bay, waħda mill-ibliet l-aktar magħrufa fil-Karibew għat-turiżmu, li tinsab fuq il-kosta tat-tramuntana. Kingston Harbour huwa s-seba' l-akbar port naturali fid-dinja, li kkontribwixxa biex il-belt ġiet innominata kapitali fl-1872. Bliet notevoli oħra jinkludu Portmore, Spanish Town, Savanna la Mar, Mandeville u l-bliet resort ta' Ocho Rios, Port Antonio u Negril.

L-attrazzjonijiet turistiċi jinkludu Dunn's River Falls f'St. Ann, YS Falls f'Santa Eliżabetta, il-Blue Lagoon f'Portland, il-krater ta' vulkan rieqed, u Port Royal, post ta' terremot kbir fl-1692 li għen biex jiffurmaw it-tombolo ta' Palisadoes tal- gżira.

Fost il-varjetà ta' ekosistemi terrestri, akkwatiċi u tal-baħar hemm foresti tal-franka niexfa u umda, foresti tropikali tropikali, foresti tax-xatt, artijiet mistagħdra, għerien, xmajjar, sodod tal-ħaxix tal-baħar u sikek tal-qroll. L-awtoritajiet rrikonoxxew l-importanza u l-potenzjal enormi tal-ambjent u ħatru wħud mill-aktar żoni "fertili" bħala "protetti." Żoni protetti fuq il-gżira jinkludu l-Cockpit Country, Hellshire Hills u r-riżervi tal-foresti Litchfield. Fl-1992, l-ewwel park tal-baħar tal-Ġamajka, li jkopri kważi 15-il kilometru kwadru (5.8 sq mi), ġie stabbilit f'Montego Bay. Iż-Żona Protetta ta' Portland Bight ġiet innominata fl-1999. Is-sena ta' wara nħoloq il-Park Nazzjonali tal-Muntanji Blue u John Crow, li jinkludi madwar 300 mil kwadru (780 km2) ta' żona ta' deżert li jsostni eluf ta' speċi ta' siġar u felċi u annimali rari.

Hemm diversi gżejjer żgħar 'il barra mill-kosta tal-Ġamajka, l-aktar dawk fil-Portland Bight, bħal Pigeon Island, Salt Island, Dolphin Island, Long Island, Great Goat Island u Little Goat Island, u wkoll Lime Cay, li tinsab aktar fil-lvant. Ħafna aktar 'il bogħod, madwar 50-80 km mill-kosta tan-nofsinhar, hemm iċ-ċkejkna Morant Cays u Pedro Cays.

Klima

Il-klima fil-Ġamajka hija tropikali, b'temp sħun u umdu, għalkemm ir-reġjuni interni ogħla huma aktar moderati. Xi reġjuni tal-kosta tan-Nofsinhar, bħall-Pjanura Liguanea u l-Pjanuri Pedro, huma żoni ta' dell tax-xita relattivament niexfa.

Il-Ġamajka tinsab fir-reġjun ewlieni li qed jiżviluppa għall-attività taċ-ċikluni tropikali fl-Atlantiku, u minħabba dan, il-gżira kultant issofri ħsara sinifikanti mill-maltempati. L-uragani Charlie u Gilbert laqtu direttament lill-Ġamajka fl-1951 u fl-1988, rispettivament, u kkawżaw ħsara sinifikanti u ħafna mwiet. Fis-snin 2000, l-uragani Ivan, Dean, u Gustav ġabu wkoll kundizzjonijiet ħorox tat-temp fil-gżira.

Flora u fawna

Il-klima tal-Ġamajka hija tropikali u ssostni ekosistemi diversi b'rikkezza kbira ta' pjanti u annimali. Il-ħajja tal-pjanti tagħha nbidlet konsiderevolment matul is-sekli; Meta l-Ispanjoli waslu fl-1494, ħlief għal ikklerjar agrikoli żgħar, il-pajjiż kien densament imsaġar. Is-settlers Ewropej qatgħu siġar kbar tal-injam għall-bini tal-vapuri u l-provvista, u neħħew pjanuri, savannahs, u għoljiet tal-muntanji għal kultivazzjoni agrikola intensiva. Ġew introdotti ħafna pjanti ġodda, inklużi l-kannamieli taz-zokkor, il-banana, u s-siġar taċ-ċitru.

Il-Ġamajka hija dar għal madwar 3,000 speċi ta' pjanti tal-fjuri indiġeni (li minnhom aktar minn 1,000 huma endemiċi u 200 huma speċi ta' orkidej), eluf ta' speċi ta' flora li ma tfjoriex, u madwar 20 ġonna botaniċi, li wħud minnhom għandhom diversi mijiet ta' snin. Żoni ta' xita qawwija fihom ukoll stands ta' bambu, felċi, ebony, kawba u rosewood. Il-kakti u pjanti simili minn żoni niexfa jinstabu tul iż-żona kostali tan-Nofsinhar u tal-Lbiċ. Partijiet tal-punent u tal-Lbiċ jikkonsistu f'mergħat kbar, bi stands imxerrda ta' siġar. Il-Ġamajka hija dar għal tliet ekoreġjuni terrestri, il-Foresti Mxarrba Ġamajkani, il-Foresti Niexfa Ġamajkani, u l-Mangrovi tal-Antilli l-Kbar. Kellha punteġġ medju tal-Indiċi tal-Integrità tal-Pajsaġġ tal-Foresti tal-2019 ta' 5.01/10, u kklassifikah fil-110 post globalment minn 172 pajjiż.

Il-fawna tal-Ġamajka, tipika tal-Karibew, tinkludi annimali selvaġġi diversifikati ħafna b'ħafna speċi endemiċi. Bħal gżejjer oċeaniċi oħra, il-mammiferi terrestri huma fil-biċċa l-kbira speċi varji ta’ friefet il-lejl li minnhom mill-inqas tliet speċi endemiċi jinsabu fil-Pajjiż tal-Pitju biss, li waħda minnhom hija fil-periklu. Speċi oħra ta' friefet il-lejl jinkludu friefet il-lejl li jiekol it-tin u friefet il-lejl b’denb tax-xagħar. L-uniku mammiferu indiġenu mhux friefet il-lejl li għadu jeżisti fil-Ġamajka huwa l-hutia Ġamajkana, magħrufa lokalment bħala l-coney. Mammiferi introdotti bħall-ħanżir selvaġġ u l-mongoose żgħira Asjatika huma wkoll komuni. Il-Ġamajka hija wkoll dar għal madwar 50 speċi ta' rettili, l-akbar minnhom huwa l-kukkudrill Amerikan; madankollu, huwa preżenti biss fix-Xmara Negro u xi żoni oħra. Gremxul bħal anoles, iguanas u sriep bħal runners u l-boa Ġamajkani (l-akbar serp fil-gżira), huma komuni f'żoni bħal Cockpit Country. L-ebda waħda mit-tmien speċi ta' sriep indiġeni tal-Ġamajka ma huma velenużi.

Il-Ġamajka hija dar għal xi 289 speċi ta' għasafar, li minnhom 27 huma endemiċi, inkluż il-pappagall tal-bekk iswed fil-periklu u s-sewda tal-Ġamajka, li t-tnejn jinstabu biss fil-Pajjiż tal-Kabina tal-Pitju. Hija wkoll id-dar indiġena ta' erba' speċi ta' colibri (li tlieta minnhom ma jinstabu mkien ieħor fid-dinja): il-kolibrì tal-billed iswed, il-mango tal-Ġamajkan, il-kolibrì tal-verbena, u l-kolibrì bil-billed aħmar. Il-kolibrì bil-billed aħmar, magħruf lokalment bħala l-“għasfur tat-tabib”, huwa s-simbolu nazzjonali tal-Ġamajka. Speċi notevoli oħra jinkludu t-tody Ġamajkani u l-flamingo komuni.

Speċi waħda ta' fekruna tal-ilma ħelu hija indiġena fil-Ġamajka, il-fekruna tal-Ġamajka. Jinstab biss fil-Ġamajka u xi gżejjer fil-Baħamas. Barra minn hekk, ħafna tipi ta' żrinġijiet huma komuni fuq il-gżira, speċjalment żrinġijiet tas-siġar.

L-ilmijiet tal-Ġamajkani fihom riżorsi konsiderevoli tal-ħut tal-ilma ħelu u tal-ilma mielaħ. Il-varjetajiet ewlenin tal-ħut tal-ilma mielaħ huma kingfish, sawrell, kavalli, merlangu, bonito u tonn. Ħut li kultant jidħol f'ambjenti ta' ilma ħelu u estwarji jinkludu snook, grouper, snapper tal-mangrove, u mulet. Ħut li jqattgħu l-biċċa l-kbira ta' ħajjithom fl-ilmijiet friski tal-Ġamajka jinkludu ħafna speċi ta' livebearers, killifish, gobies tal-ilma ħelu, il-mullet tal-muntanji u s-sallura Amerikana. Tilapia ġiet introdotta mill-Afrika għall-akkwakultura u hija komuni ħafna. Id-delfini, il-pappagall u l-lamantin fil-periklu jistgħu jidhru wkoll fl-ilmijiet tal-madwar tal-Ġamajka.

L-insetti u invertebrati oħra huma abbundanti, inkluż l-akbar centipede fid-dinja, iċ-ċintipede ġgant tal-Amażonja. Il-Ġamajka hija dar għal madwar 150 speċi ta' friefet u kamla, inklużi 35 speċi indiġeni u 22 sottospeċi. Hija wkoll id-dar nattiva tal-farfett swallowtail Ġamajkan, l-akbar farfett fl-Emisferu tal-Punent.

Ħajja akkwatika

L-ekosistemi tas-sikek tal-qroll huma importanti għaliex jipprovdu lin-nies sors ta’ għajxien, ikel, rikreazzjoni u komposti mediċinali, u jipproteġu l-art li jgħixu fiha. Il-Ġamajka tiddependi fuq l-oċean u l-ekosistema tiegħu għall-iżvilupp tagħha. Madankollu, il-ħajja tal-baħar fil-Ġamajka qed tiġi affettwata wkoll. Jista' jkun hemm ħafna fatturi li jikkontribwixxu biex il-ħajja tal-baħar ma tkunx fl-aqwa saħħa. L-oriġini ġeoloġika tal-Ġamajka, il-karatteristiċi topografiċi u x-xita staġjonali għolja jagħmluha suxxettibbli għal varjetà ta' perikli naturali li jistgħu jaffettwaw l-ambjenti kostali u oċeaniċi. Dawn jinkludu żidiet fil-maltemp, fallimenti fl-inklinazzjonijiet (valangi), terremoti, għargħar, u uragani. Is-sikek tal-qroll fin-Negril Marine Park (NMP), il-Ġamajka, ġew affettwati dejjem aktar mit-tniġġis tan-nutrijenti u l-fjorituri tal-makroalka wara għexieren ta' snin ta' żvilupp intensiv bħala destinazzjoni turistika ewlenija.

Fatturi oħra minn dawk jistgħu jinkludu t-turiżmu: il-Ġamajka hija post turistiku ħafna, il-gżira tattira nies numerużi li jivvjaġġaw hawn minn madwar id-dinja. L-industrija tat-turiżmu Ġamajkana tammonta għal 32% tal-impjiegi totali u 36% tal-PGD tal-pajjiż u tiddependi ħafna fuq ix-xemx, il-baħar u r-ramel, b'dawn l-aħħar żewġ attributi jiddependu fuq ekosistemi b'saħħithom tas-sikek tal-qroll. Minħabba t-turiżmu tal-Ġamajka, żviluppaw studju biex jaraw jekk it-turist ikunx lest li jgħin finanzjarjament jimmaniġġja l-ekosistema tal-baħar tiegħu għax il-Ġamajka waħedha ma tistax tagħmel dan. L-oċean jgħaqqad kull pajjiż fid-dinja, iżda kulħadd u kollox qed jaffettwa l-fluss u l-ħajja fl-oċean. Il-Ġamajka huwa post turistiku ħafna speċifikament għall-bajjiet tagħha. Jekk l-oċeani tagħha ma jkunux qed jiffunzjonaw fl-aħjar tagħhom, allura l-benessri tal-Ġamajka u n-nies li jgħixu hemmhekk se jibda jiddeterjora. Skont l-OECD, l-oċeani jikkontribwixxu $1.5 triljun fis-sena f’valur miżjud għall-ekonomija ġenerali. Pajjiż li qed jiżviluppa li jinsab fuq gżira se jieħu l-biċċa l-kbira tad-dħul tiegħu mill-oċean.

Tniġġis

It-tniġġis ġej minn tnixxija, sistemi tad-drenaġġ, u żibel. Madankollu, dan kollu normalment jispiċċa fl-oċean wara li tkun ix-xita jew l-għargħar. Dak kollu li jispiċċa fl-ilma jibdel il-kwalità u l-bilanċ tal-oċean. Il-kwalità ħażina tal-ilma kostali affettwat b'mod negattiv is-sajd, it-turiżmu u l-marikultura, kif ukoll iddgħajjef is-sostenibbiltà bijoloġika tar-riżorsi ħajjin f'ħabitats oċeaniċi u kostali. Il-Ġamajka timporta u tesporta ħafna oġġetti mill-ilmijiet tagħha. Xi wħud mill-importazzjonijiet li jidħlu fil-Ġamajka jinkludu żejt mhux raffinat u prodotti taż-żejt. Il-problemi jinkludu inċidenti fuq il-baħar; riskju ta' tixrid permezz ta' trasport lokali u internazzjonali ta' żejt u prodotti taż-żejt. It-tixrid taż-żejt jista' jfixkel il-ħajja tal-baħar b'kimiċi li normalment ma' jinstabux fl-oċean. Forom oħra ta' tniġġis iseħħu wkoll fil-Ġamajka. Il-mekkaniżmi tar-rimi ta' skart solidu fil-Ġamajka bħalissa mhumiex adegwati. L-iskart solidu jasal fl-ilma permezz tal-forzi tax-xita. L-iskart solidu jagħmel ħsara wkoll lill-annimali selvaġġi, partikolarment l-għasafar, il-ħut u l-fkieren li jieklu fuq wiċċ l-ilma u jiżbaljaw id-debris f'wiċċ l-ilma għall-ikel. Pereżempju, il-plastik jista' jinqabad fl-għenuq tal-għasafar u l-fkieren, u b'hekk ikun diffiċli għalihom biex jieklu u jieħdu n-nifs hekk kif jibdew jikbru, u b’hekk il-plastik jissikka madwar għonqhom. Biċċiet tal-plastik, metall u ħġieġ jistgħu jiġu żbaljati ma 'ikel li jiekol il-ħut. Kull Ġamajkan jiġġenera 1 kg (2 lb) ta' skart kuljum; 70% biss minn dan jinġabar mill-Awtorità Nazzjonali għall-Ġestjoni tal-Iskart Solidu (NSWMA); it-30% li jifdal jinħaraq jew jintrema f'ravines jew passaġġi tal-ilma.

Politika ambjentali

Qed jiġu stabbiliti politiki biex jgħinu jippreservaw l-oċean u l-ħajja taħt l-ilma. L-għan tal-ġestjoni integrata taż-żona kostali (ICZM) huwa li tittejjeb il-kwalità tal-ħajja tal-komunitajiet umani li jiddependu fuq ir-riżorsi kostali, filwaqt li tinżamm id-diversità bijoloġika u l-produttività tal-ekosistemi kostali. L-iżvilupp ta 'pajjiż sottożviluppat jista' jaffettwa l-ekosistema tal-oċeani minħabba l-kostruzzjoni kollha li ssir biex jiġi żviluppat il-pajjiż. Il-bini żejjed, immexxi minn forzi qawwija tas-suq, kif ukoll il-faqar fost xi setturi tal-popolazzjoni, u l-isfruttament distruttiv jikkontribwixxu għat-tnaqqis tar-riżorsi tal-oċeani u kostali. L-iżvilupp ta' prattiċi li jikkontribwixxu għall-ħajja tan-nies, iżda wkoll għall-ħajja tal-oċean u l-ekosistema tiegħu. Xi wħud minn dawn il-prattiki jinkludu: l-iżvilupp ta' prattiki tas-sajd sostenibbli, l-iżgurar ta' tekniki u prattiki ta' marikultura sostenibbli, ġestjoni sostenibbli tat-trasport marittimu, u l-promozzjoni ta' prattiki ta' turiżmu sostenibbli.

Demografija

Oriġini etniċi

Tqassim tat-tweġibiet miċ-ċensiment uffiċjali tal-2011 tal-Università tal-West Indies.

• Antenati Afrikani 76.3 2,047,668
• Afro-Ewropej 15.1 405,240
• Indjani tal-Lvant u Afro-Indjani tal-Lvant 3.4 91,246
• Kawkasi 3.2 85,878
• Ċiniż 1.2 32,224
• Oħrajn 0.8 21,470
• Total 100.0% 2,683,707

L-għeruq etniċi differenti tal-Ġamajka huma riflessi fil-motto nazzjonali "Minn Ħafna, Nies Wieħed". Dak il-motto ta' “F'ħafna, poplu wieħed” huwa mistoqsi minn ħafna fuq il-gżira, għax il-Ġamajka hija fil-biċċa l-kbira ta' razza waħda u jemmnu li kien hekk minħabba li l-missirijiet fundaturi [awturi tal-kostituzzjoni tal-pajjiż] tal-Ġamajka kienu magħmula minn irġiel min Kienu l-aktar abjad jew membri tal-"klassi kannella," li rrappreżentaw ħażin il-fehmiet tal-maġġoranza tal-popolazzjoni sewda tal-pajjiż.

Il-biċċa l-kbira tal-popolazzjoni ta '2,812,000 (stima ta' Lulju 2018) hija ta' dixxendenza Afrikana jew parzjalment Afrikana, u ħafna jistgħu jintraċċaw l-oriġini tagħhom fil-pajjiżi tal-Afrika tal-Punent tal-Gana u n-Niġerja tal-lum. Żoni antenati importanti oħra huma l-Ewropa, l-Asja t'Isfel, u l-Asja tal-Lvant. Huwa rari għall-Ġamajkani li jidentifikaw bir-razza, kif huwa prominenti f'pajjiżi oħra bħall-Istati Uniti, u ħafna mill-Ġamajkani jqisu n-nazzjonalità Ġamajkana bħala identità fiha nnifisha, li jidentifikaw sempliċement bħala "Ġamajkani" irrispettivament mill-etniċità. Studju wieħed sab li t-taħlita medja fil-gżira kienet 78.3% Afrikana Sub-Saħarjana, 16.0% Ewropea, u 5.7% Asjatika tal-Lvant.

Studju aktar preċiż imwettaq mill-Università lokali tal-West Indies - il-popolazzjoni tal-Ġamajka hija b'mod aktar preċiż 76.3% ta' dixxendenza Afrikana jew Iswed, 15.1% Afro-Ewropej (jew lokalment imsejjaħ il-bniedem kannella jew klassi Browning), 3, 4% Indjani tal-Lvant u Indjani Afro-Lvant, 3.2% Kawkasi, 1.2% Ċiniżi u 0.8% oħrajn.

Il-maroons Ġamajkani ta' Accompong u insedjamenti oħra huma dixxendenti ta' skjavi Afrikani li ħarbu mill-pjantaġġuni lejn l-intern, fejn stabbilixxew il-komunitajiet awtonomi tagħhom stess. Ħafna Maroons għad għandhom it-tradizzjonijiet tagħhom stess u jitkellmu l-lingwa tagħhom stess, magħrufa lokalment bħala Kromanti.

L-Asjatiċi jiffurmaw it-tielet l-akbar grupp (wara l-klassi Browning, jiġifieri, dixxendenti tal-mulatti waqt l-iskjavitù u taħlitiet interrazzjali oħra ta' wara l-emanċipazzjoni) u jinkludu Indo-Ġamajkani u Ġamajkani Ċiniżi. Il-biċċa l-kbira huma dixxendenti minn ħaddiema indentured miġjuba mill-gvern kolonjali Brittaniku biex jimlew in-nuqqas ta' ħaddiema wara l-abolizzjoni tal-iskjavitù fl-1838. Flimkien mal-kontropartijiet Indjani tagħhom, il-Ġamajkani Ċiniżi wkoll kellhom rwol integrali fil-komunità u l-istorja mill-Ġamajka.

Hemm madwar 20,000 Ġamajkan ta' dixxendenza Lebaniża u Sirjana. Ħafna kienu immigranti Kristjani li ħarbu mill-okkupazzjoni Ottomana tal-Libanu fil-bidu tas-seklu 19. Maż-żmien, id-dixxendenti tiegħu saru politiċi u negozjanti ta' suċċess kbir.

L-ewwel mewġa ta 'immigranti Ingliżi waslu fuq il-gżira fl-1655 wara li rebħu l-Ispanjol, u storikament kienu l-grupp dominanti. L-ewwel immigranti Irlandiżi waslu fil-Ġamajka fis-seklu 17 bħala priġunieri tal-gwerra u aktar tard bħala ħaddiema bi kuntratt. L-Iskoċċiżi wkoll kellhom impatt sinifikanti fuq il-gżira. Skont il-gazzetta Scotland Herald, il-Ġamajka għandha aktar nies li jużaw il-kunjomijiet Campbell mill-popolazzjoni tal-Iskozja nnifisha, u l-ogħla persentaġġ ta 'kunjomijiet Skoċċiżi barra mill-Iskozja. Il-kunjomijiet Skoċċiżi jiffurmaw madwar 60% tal-kunjomijiet fid-direttorji tat-telefon Ġamajkani. L-ewwel abitanti Ġamajkani tal-Iskozja kienu "ribelli" eżiljati. Wara ġew segwiti minn negozjanti ambizzjużi li qattgħu żmien bejn il-proprjetà rurali kbar tagħhom fl-Iskozja u l-gżira. Bħala riżultat, ħafna mill-pjantaġġuni tal-iskjavi fuq il-gżira kienu proprjetà ta' rġiel Skoċċiżi, li rriżulta f'numru kbir ta' Ġamajkani ta' razza mħallta ta' antenati Skoċċiżi. Immigrazzjoni għolja mill-Iskozja kompliet sa ferm wara l-indipendenza.

Hemm ukoll popolazzjoni Ġamajkana sinifikanti ta' dixxendenza Portugiża li hija prinċipalment ta’ wirt Lhudi Sefardi. L-ewwel Lhud waslu bħala esploraturi minn Spanja fis-seklu 15 wara li ġew imġiegħla jagħżlu bejn tkeċċija jew konverżjoni għall-Kristjaneżmu. Numru żgħir minnhom saru sidien tal-iskjavi jew pirati. Il-Ġudaiżmu eventwalment sar influwenti ħafna fil-Ġamajka u llum jista’ jidher f’ħafna ċimiterji Lhud madwar il-pajjiż. Matul l-Olokawst, il-Ġamajka saret kenn għal-Lhud li qed jaħarbu mill-persekuzzjoni fl-Ewropa.

Fl-2015, l-immigrazzjoni kienet żdiedet, li ġejja prinċipalment miċ-Ċina, Ħaiti, Kuba, Venezwela u l-Amerika Latina; 20,000 Latin Amerikan għexu fil-Ġamajka. Fl-2016, il-Prim Ministru Andrew Holness issuġġerixxa li ssir it-tieni lingwa uffiċjali tal-Ġamajka Spanjola. Madwar 7,000 Amerikan jgħixu fil-Ġamajka.

Lingwi

Il-Ġamajka hija meqjusa bħala pajjiż bilingwi, b'żewġ lingwi ewlenin użati mill-popolazzjoni. Il-lingwa uffiċjali hija l-Ingliż (Ġamajkan), li "jintuża fl-oqsma kollha tal-ħajja pubblika", inklużi l-gvern, is-sistema legali, il-midja, u l-edukazzjoni. Madankollu, il-lingwa mitkellma prinċipali hija krejola bbażata fl-Ingliż imsejjaħ Patois Ġamajkan (jew Patwa). It-tnejn jeżistu fuq continuum djalett, bil-kelliema jużaw reġistru tat-taħdit differenti skont il-kuntest u ma’ min qed jitkellmu. "Pure" Patois, għalkemm kultant meqjus bħala sempliċi djalett partikolarment aberranti tal-Ingliż, huwa essenzjalment reċiprokament inkomprensibbli mal-Ingliż Standard u huwa l-aħjar meqjus bħala lingwa separata. Stħarriġ tal-2007 mill-Unità tal-Lingwa tal-Ġamajka sab li 17.1 fil-mija tal-popolazzjoni kienet monolingwi bil-Ġamajkan Standard English (JSE), 36.5 fil-mija kienu monolingwi fil-Patois, u 46.4 fil-mija kienu bilingwi, għalkemm stħarriġ preċedenti kien indikaw grad ogħla ta’ bilingwi (sa sa 90 fil-mija). Is-sistema edukattiva Ġamajkana kienet bdiet biss fl-2015 biex toffri struzzjoni formali f'Patois, filwaqt li żammet il-JSE bħala l-lingwa uffiċjali tal-istruzzjoni.

Barra minn hekk, xi Ġamajkani jużaw wieħed jew aktar minn dawn li ġejjin: Lingwa tas-Sinjali Ġamajkani (JSL), Lingwa tas-Sinjali Amerikana (ASL), jew il-Lingwa tas-Sinjali tal-Ġamajkani indiġeni (Konchri Sain), li qed tonqos. Kemm JSL kif ukoll ASL qed jissostitwixxu malajr lil Konchri Sain għal diversi raġunijiet.

Emigrazzjoni

Ħafna Ġamajkani emigraw lejn pajjiżi oħra, speċjalment ir-Renju Unit, l-Istati Uniti u l-Kanada. Fil-każ tal-Istati Uniti, madwar 20,000 Ġamajkani jiksbu residenza permanenti kull sena. Kien hemm ukoll emigrazzjoni tal-Ġamajkani lejn pajjiżi oħra tal-Karibew bħal Puerto Rico, il-Gujana u l-Baħamas. Fl-2004 kien stmat li sa 2.5 miljun Ġamajkani u dixxendenti Ġamajkani kienu qed jgħixu barra.

Madwar 800,000 Ġamajkani jgħixu fir-Renju Unit, li jagħmluhom bil-bosta l-akbar grupp Afro-Karibew fil-pajjiż. Migrazzjoni fuq skala kbira mill-Ġamajka lejn ir-Renju Unit seħħet prinċipalment fis-snin 50 u 60, meta l-pajjiż kien għadu taħt il-ħakma Brittanika. Hemm komunitajiet Ġamajkani fil-biċċa l-kbira tal-bliet ewlenin fir-Renju Unit. Konċentrazzjonijiet ta 'Ġamajkani espatrijati huma pjuttost konsiderevoli f'bosta bliet fl-Istati Uniti, inklużi New York City, Buffalo, iż-żona metropolitana ta' Miami, Atlanta, Chicago, Orlando, Tampa, Washington, D.C., Philadelphia, Hartford, Providence, u Los Angels. Fil-Kanada, il-popolazzjoni Ġamajkana hija ċċentrata f'Toronto, b'komunitajiet iżgħar fi bliet bħal Hamilton, Montreal, Winnipeg, Vancouver u Ottawa. Il-Kanadiżi Ġamajkani jinkludu madwar 30% tal-popolazzjoni kollha sewda Kanadiża. Grupp notevoli, għalkemm ħafna iżgħar, ta' emigranti huma Ġamajkani fl-Etjopja. Dawn huma l-aktar Rastafarians, li fil-ħarsa tad-dinja teoloġika tagħhom l-Afrika hija l-art imwiegħda, jew "Sijon", jew aktar speċifikament l-Etjopja, minħabba r-reverenza li kellha għall-eks imperatur Etjopjan Haile Selassie. Ħafna jgħixu fil-belt żgħira ta’ Shashamane, madwar 150 mil (240 km) fin-nofsinhar tal-kapitali, Addis Ababa.

Reliġjon

Il-Kristjaneżmu huwa l-akbar reliġjon ipprattikata fil-Ġamajka. Madwar 70% huma Protestanti; Kattoliċi Rumani huma biss 2% tal-popolazzjoni. Skont iċ-ċensiment tal-2001, l-akbar denominazzjonijiet Protestanti fil-pajjiż huma l-Knisja ta’ Alla (24%), il-Knisja Avventista tas-Seba' Jum (11%), il-Pentekostali (10%), il-Battista (7%), l-Anglikani. (4%), il-Knisja Magħquda (2%), il-Metodisti (2%), il-Moravi (1%), u l-Plymouth Brethren (1%). Bedwardism huwa forma ta 'Kristjaneżmu indiġeni għall-gżira, kultant meqjusa bħala fidi separata. Il-fidi Nisranija kisbet aċċettazzjoni meta abolizzjonisti Kristjani Brittaniċi u missjunarji Battisti ngħaqdu ma' eks skjavi edukati fil-ġlieda kontra l-iskjavitù.

Il-moviment Rastafari għandu 29,026 segwaċi, skont iċ-ċensiment tal-2011, b'25,325 raġel Rastafari u 3,701 mara Rastafari. Il-fidi oriġinat fil-Ġamajka fis-snin tletin u, għalkemm għandha l-għeruq tagħha fil-Kristjaneżmu, għandha fokus qawwi Afrocentric, qisu figuri bħan-nazzjonalista iswed Ġamajkan Marcus Garvey u Haile Selassie, l-eks imperatur tal-Etjopja. Il-moviment Rastafari minn dak iż-żmien infirex madwar id-dinja, speċjalment f'żoni b'dijaspori kbar suwed jew Afrikani.

uq il-gżira huma pprattikati diversi twemmin reliġjuż tradizzjonali u prattiċi derivati ​​mill-Afrika, notevolment Kumina, Convince, Myal u Obeah.

Reliġjonijiet oħra fil-Ġamajka jinkludu lix-Xhieda ta' Jehovah (2% tal-popolazzjoni), il-fidi Bahá'í, li forsi għandha 8,000 segwaċi u 21 Assemblea Spiritwali Lokali, Mormoniżmu, Buddiżmu u Induiżmu. Il-festival hindu Diwali huwa ċċelebrat kull sena fost il-komunità Indo-Ġamajkana.

Hemm ukoll popolazzjoni żgħira ta' madwar 200 Lhudi, li jiddeskrivu lilhom infushom bħala liberali-konservattivi. L-ewwel Lhud fil-Ġamajka jittraċċaw l-għeruq tagħhom fil-bidu tas-seklu 15 fi Spanja u l-Portugall. Kahal Kadosh Shaare Shalom, magħrufa wkoll bħala l-Kongregazzjoni Magħquda tal-Iżraelin, hija sinagoga storika li tinsab fil-belt ta' Kingston. Oriġinarjament mibni fl-1912, huwa l-post ta' qima Lhudi uffiċjali u l-uniku li baqa’ fuq il-gżira. Il-popolazzjoni Lhudija li darba kienet abbundanti kkonvertit volontarjament għall-Kristjaneżmu maż-żmien. Shaare Shalom hija waħda mill-ftit sinagogi fid-dinja li fihom artijiet miksija bir-ramel u hija destinazzjoni turistika popolari.

Gruppi żgħar oħra jinkludu l-Musulmani, li jippretendu 5,000 segwaċi. Il-vaganzi Musulmani ta' Asura (magħrufa lokalment bħala Hussay jew Hosay) u Eid ġew iċċelebrati madwar il-gżira għal mijiet ta' snin. Fil-passat, kull pjantaġġuni f'kull parroċċa kienet tiċċelebra lil Hosay. Illum ġie msejjaħ karnival Indjan u forsi huwa magħruf l-aktar fi Clarendon, fejn jiġi ċċelebrat kull Awwissu. Nies tar-reliġjonijiet kollha jattendu l-avveniment, u juru rispett reċiproku.

Edukazzjoni

L-emanċipazzjoni tal-iskjavi ħabbret it-twaqqif ta' sistema edukattiva għall-massa. Qabel l-emanċipazzjoni kien hemm ftit skejjel biex jedukaw lin-nies tal-post u ħafna bagħtu lil uliedhom l-Ingilterra biex jaċċessaw edukazzjoni ta' kwalità. Wara l-emanċipazzjoni, il-Kummissjoni tal-Indi tal-Punent tat somma flus biex tistabbilixxi skejjel primarji, issa magħrufa bħala skejjel ta' kull età. Ħafna minn dawn l-iskejjel ġew stabbiliti mill-knejjes. Din kienet il-ġenesi tas-sistema moderna tal-iskola Ġamajkana.

Bħalissa hemm il-kategoriji ta' skejjel li ġejjin:

• Tfulija bikrija: edukazzjoni bażika, tat-trabi u privata qabel l-iskola. Grupp ta' età: 2 sa 5 snin.

Primarja: proprjetà pubblika u privata (proprjetà privata jissejħu skejjel preparatorji). Etajiet minn 3 sa 12-il sena.

• Sekondarja: proprjetà pubblika u privata. Etajiet minn 10 sa 19-il sena. L-iskejjel sekondarji fil-Ġamajka jistgħu jkunu istituzzjonijiet ta' sess wieħed jew ko-edukazzjoni, u ħafna skejjel isegwu l-mudell tradizzjonali tal-iskola sekondarja Ingliża użata fl-Indi tal-Punent Brittaniċi.
• Edukazzjoni ogħla: kulleġġi komunitarji, skejjel normali, bil-Kulleġġ tal-Għalliema Mico (bħalissa Il-Kulleġġ Universitarju MICO) huwa l-eqdem, imwaqqaf fl-1836; Shortwood Teachers' College (darba kienet istituzzjoni ta' taħriġ ta' għalliema kollha nisa); ċentri ta' taħriġ vokazzjonali, kulleġġi u universitajiet, proprjetà pubblika u privata. Hemm ħames universitajiet lokali: l-Università tal-West Indies (Mona Campus); l-Università tat-Teknoloġija tal-Ġamajka, li qabel kienet il-Kulleġġ tax-Xjenza u t-Teknoloġija tal-Arti (CAST); Università tal-Karibew tat-Tramuntana, li qabel kienet il-Kulleġġ tal-Indi tal-Punent; l-Università tal-Commonwealth tal-Karibew, li qabel kienet il-Kulleġġ Universitarju tal-Karibew; u l-Università Internazzjonali tal-Karibew.

Barra minn hekk, hemm ħafna kulleġġi ta' taħriġ tal-komunità u tal-għalliema.

L-edukazzjoni hija ħielsa mit-tfulija sas-sekondarja. Hemm ukoll opportunitajiet għal dawk li ma jaffordjawx edukazzjoni ogħla fil-qasam professjonali, permezz tal-programm tal-Aġenzija Nazzjonali għat-Taħriġ u l-Impjiegi Umani u t-Taħriġ (HEART Trust-NTA), li huwa miftuħ għall-popolazzjoni nazzjonali kollha ta' età u permezz ta' a netwerk wiesa' ta' boroż ta' studju għal universitajiet differenti.

Universitajiet

Il-Ġamajka għandha 20 università b'447 programm ta' studju.

Barra minn hekk, l-università 20 fi 278 programm ta' Baċellerat, 17-il università f'126 programm ta' Master u 5 universitajiet fi 43 programm ta' Dottorat.

Uħud mill-universitajiet l-aktar importanti fil-Ġamajka huma: Università tat-Tramuntana tal-Karibew, Università Marittima tal-Karibew, Mico University College, University College of the Karibew, University of the West Indies.

L-Università tal-West Indies hija l-ogħla klassifikata fil-Ġamajka fil-Klassifiki kumplessivi tal-Università ta' Times Higher Education World.

Ekonomija

Il-Ġamajka hija ekonomija mħallta b'intrapriżi tal-istat u kumpaniji tas-settur privat. Is-setturi ewlenin tal-ekonomija Ġamajkana jinkludu l-agrikoltura, il-minjieri, il-manifattura, it-turiżmu, ir-raffinar taż-żejt, is-servizzi finanzjarji u tal-assigurazzjoni. It-turiżmu u l-minjieri huma s-sorsi ewlenin tal-munita barranija. Nofs l-ekonomija tal-Ġamajka tiddependi fuq is-servizzi, u nofs id-dħul tagħha ġej minn servizzi bħat-turiżmu. Huwa stmat li 4.3 miljun turist barrani jżuru l-Ġamajka kull sena. Skont il-Bank Dinji, il-Ġamajka hija pajjiż bi dħul medju superjuri li, bħall-ġirien tiegħu tal-Karibew, huwa vulnerabbli għall-effetti tat-tibdil fil-klima, għargħar, u uragani. Fl-2018, il-Ġamajka rrappreżentat lill-Komunità tal-Karibew CARICOM fil-laqgħat annwali tal-G20 u l-G7. Fl-2021, il-Ġamajka rrappurtat l-inqas rata ta' qgħad f'50 sena.

Bl-appoġġ ta' istituzzjonijiet finanzjarji multilaterali, l-attività tas-settur privat żdiedet u r-rwol tal-forzi tas-suq fl-allokazzjoni tar-riżorsi żdied. Il-gvern segwa programm ta' liberalizzazzjoni u stabbilizzazzjoni ekonomika billi neħħi l-kontrolli tal-kambju, iżżid ir-rata tal-kambju, tnaqqas it-tariffi, stabbilizza d-dollaru Ġamajkan, tnaqqas l-inflazzjoni, u tneħħi r-restrizzjonijiet fuq l-investiment barrani. Saret enfasi fuq iż-żamma ta' dixxiplina fiskali stretta, ftuħ akbar għall-flussi kummerċjali u finanzjarji, il-liberalizzazzjoni tas-suq, u t-tnaqqis tad-daqs tal-gvern. Matul dan il-perjodu, ħafna mill-ekonomija ngħatat lura lill-proprjetà tas-settur privat permezz ta' programmi ta' diżinvestiment u privatizzazzjoni. Iż-żoni ta' kummerċ ħieles ta' Kingston, Montego Bay u Spanish Town jippermettu importazzjonijiet mingħajr dazju, profitti mingħajr taxxa u ripatrijazzjoni ħielsa tal-qligħ mill-esportazzjoni.

L-ekonomija tal-Ġamajka kibret b'mod qawwi wara s-snin tal-indipendenza, iżda mbagħad staġnat fis-snin tmenin, minħabba tnaqqis qawwi fil-prezz tal-boksajt u ċaqliq fil-prezz tal-agrikoltura. Is-settur finanzjarju kien fl-inkwiet fl-1994, b'ħafna banek u kumpaniji tal-assigurazzjoni jsofru telf kbir u problemi ta' likwidità. Skont is-Segretarjat tal-Commonwealth, “il-gvern ħoloq il-Financial Sector Adjustment Company (Finsac) f’Jannar 1997 biex jassisti lil dawn il-banek u kumpaniji, ipprovdihom fondi bi skambju għal kapital, u akkwista ishma sostanzjali f’banek, kumpaniji tal-assigurazzjoni u kumpaniji relatati. .." iżda biss exasperat il-problema u wassal lill-pajjiż għal dejn barrani kbir. Mill-2001, ladarba s-saħħa finanzjarja ta' dawn il-banek u l-kumpaniji kienet ġiet restawrata, Finsac ċediethom.” Il-Gvern tal-Ġamajka jibqa' impenjat li jnaqqas l-inflazzjoni, bil-għan fit-tul li jġibha konformi ma' dik tal-imsieħba kummerċjali ewlenin tiegħu.

Fl-1996 u fl-1997 kien hemm tnaqqis fil-PGD minħabba l-biċċa l-kbira ta' problemi sinifikanti fis-settur finanzjarju u, fl-1997, nixfa severa mal-gżira kollha (l-agħar f'70 sena) u uragan li naqqas drastikament il-produzzjoni agrikola. Fl-1997 u l-1998, il-PGD nominali kien bejn wieħed u ieħor għoli ta' madwar 8 fil-mija tal-PGD u mbagħad niżel għal 4½ fil-mija tal-PGD fl-1999 u fl-2000. stabbiltà relattiva fis-suq tal-kambju.

Riżultati ekonomiċi riċenti juru li l-ekonomija Ġamajkana qed tirkupra. Il-produzzjoni agrikola, mutur ewlieni tat-tkabbir, żdiedet għal 5.5% fl-2001 meta mqabbla mal-perjodu korrispondenti fl-2000, li tindika l-ewwel rata ta 'tkabbir pożittiv fis-settur minn Jannar 1997. Fl-2021, il-Ġamajka rrappurtat żieda ta' 7.9% fil-qamħirrum, 6.1 % fil-pjantaġġini, 10.4 % fil-banana, 2.2 % fl-ananas, 13.3 % fit-taro, 24.9 % % fil-ġewż tal-Indi u 10.6 % fil-produzzjoni tal-ħalib sħiħ. Il-produzzjoni ta' boksajt u alumina żdiedet b'5.5% minn Jannar sa Diċembru 1998, meta mqabbla mal-perjodu korrispondenti fl-1997. Il-produzzjoni ta' boksajt ta' Jannar irreġistrat żieda ta' 7.1% meta mqabbla ma' Jannar 1998 u Alcoa Tippjana li tkompli tespandi l-produzzjoni tal-alumina sal-2009. Il-Ġamajka hija l- il-ħames l-akbar esportatur tal-boksajt fid-dinja, wara l-Awstralja u l-Ginea. Il-pajjiż jesporta wkoll ġebel tal-ġir, li minnu għandu depożiti kbar. Il-gvern bħalissa qed jimplimenta pjanijiet biex iżid l-estrazzjoni tiegħu.

L-esportazzjonijiet agrikoli tal-Ġamajka huma zokkor, banana, kawkaw, coconut, melassa, larinġ, lam, grejpfrut, rum, yams, allspice (li minnhom huwa l-akbar esportatur fid-dinja u ta' "l-aktar kwalità eċċezzjonali"), u Blue coffee Mountain, li hija meqjusa bħala marka Gourmet magħrufa mad-dinja kollha.

Il-Ġamajka għandha varjetà wiesgħa ta' attivitajiet industrijali u kummerċjali. L-industrija tal-avjazzjoni hija kapaċi twettaq il-biċċa l-kbira tal-manutenzjoni ta' rutina tal-inġenji tal-ajru, ħlief għal tiswijiet strutturali tqal. Hemm ammont konsiderevoli ta 'appoġġ tekniku għat-trasport agrikolu u l-avjazzjoni. Il-Ġamajka għandha ammont konsiderevoli ta 'inġinerija industrijali, manifattura ħafifa, inkluż fabbrikazzjoni tal-metall, soqfa tal-metall u manifattura ta' għamara. Ipproċessar ta 'ikel u xorb, manifattura ta' oġġetti tal-ħġieġ, ipproċessar ta' softwer u dejta, stampar u pubblikazzjoni, sottoskrizzjoni ta' assigurazzjoni, mużika u reġistrazzjoni, u attivitajiet ta' edukazzjoni avvanzata jistgħu jinstabu f'żoni urbani akbar. L-industrija tal-kostruzzjoni Ġamajkana hija kompletament awtosuffiċjenti, bi standards tekniċi professjonali u gwida.

Il-kriżi ekonomika globali kellha impatt sinifikanti fuq l-ekonomija Ġamajkana, li rriżultat fi tkabbir ekonomiku negattiv. Il-gvern implimenta Inizjattiva ġdida ta' Ġestjoni tad-Dejn, il-Ġamajka Debt Exchange (JDX), fl-14 ta' Jannar 2010. L-inizjattiva tippermetti lid-detenturi ta' bonds tal-Gvern tal-Ġamajka (GOJ) li jirritornaw strumenti ta' rendiment għoli għal bonds b'rendimenti aktar baxxi u maturitajiet itwal. . L-offerta ġiet aċċettata minn aktar minn 95% tal-istituzzjonijiet finanzjarji lokali u kienet meqjusa bħala suċċess mill-gvern.

Grazzi għas-suċċess tal-programm JDX, il-gvern immexxi minn Bruce Golding irnexxielu jiffirma ftehim ta' self mal-IMF fl-4 ta' Frar 2010 fl-ammont ta' 1.27 biljun dollaru. Il-ftehim tas-self għandu tul ta' tliet snin.

Xjenza u teknoloġija

Is-settur tax-Xjenza, it-Teknoloġija u l-Innovazzjoni (SCI) huwa mmexxi mill-Kummissjoni Nazzjonali għax-Xjenza u t-Teknoloġija (NCST) u l-Kunsill tar-Riċerka Xjentifika (SRC). It-tnejn huma taħt id-direzzjoni tal-Ministeru tax-Xjenza, l-Enerġija u t-Teknoloġija.

Il-Gvern stabbilixxa aġenda biex jippromwovi l-iżvilupp tax-xjenza u t-teknoloġija fil-Ġamajka. Minkejja xi suċċessi, bħat-tkabbir tal-industrija nutraċewtika, kien diffiċli li r-riżultati jiġu tradotti f'teknoloġiji, prodotti u servizzi nazzjonali, l-aktar minħabba restrizzjonijiet tal-baġit nazzjonali. Madankollu, biż-żieda fl-ispazju fiskali tal-Ġamajka, bħala riżultat tal-programm reċenti tagħha mal-IMF, il-Gvern impenja ruħu li jżid l-infiq fuq ir-riċerka u l-iżvilupp.

Il-Ġamajkani għamlu xi kontribuzzjonijiet xjentifiċi u mediċi notevoli, inkluż l-iskoperta tal-kwashiorkor, it-trattament pijunier għall-anemija pedjatrika taċ-ċelluli sickle, u l-invenzjoni ta' diversi sistemi ta' appoġġ tal-vetturi spazjali.

Infrastruttura

Trasport

L-infrastruttura tat-trasport fil-Ġamajka tikkonsisti minn toroq, ferroviji u trasport bl-ajru, bit-toroq ikunu s-sinsla tas-sistema interna tat-trasport tal-gżira.

Toroq

In-netwerk tat-toroq tal-Ġamajka jikkonsisti fi kważi 21,000 kilometru (13,000 mi) ta' toroq, li minnhom aktar minn 15,000 kilometru (9,300 mi) huma asfaltati. Inħolqot sistema ta' awtostradi, l-ewwel toroq bħal dawn b'aċċess ikkontrollat ​​fuq il-gżira, li tgħaqqad iċ-ċentri tal-popolazzjoni ewlenin tal-gżira. Dan il-proġett s'issa ra t-tlestija ta' 33 kilometru (21 mi) ta' awtostradi.

Ferroviji

Il-ferroviji fil-Ġamajka m'għadhomx l-importanza li qabel kellhom, peress li fil-biċċa l-kbira ġew sostitwiti bit-toroq bħala l-mezz ewlieni tat-trasport. Mill-272 kilometru (169 mil) tal-ferroviji fil-Ġamajka, 57 kilometru (35 mil) biss jibqgħu joperaw, u bħalissa jintużaw għat-trasport tal-boksajt. Fit-13 ta' April, 2011, reġa' beda servizz limitat għall-passiġġieri bejn May Pen, Spanish Town u Linstead.

Trasport bl-ajru

Hemm tliet ajruporti internazzjonali fil-Ġamajka b'terminals moderni, runways twal u t-tagħmir tan-navigazzjoni meħtieġ biex jakkomodaw l-ajruplani bil-ġett kbar użati fl-ivvjaġġar bl-ajru modern: l-Ajruport Internazzjonali Norman Manley f’Kingston; l-Ajruport Internazzjonali Ian Fleming f'Boscobel, Parroċċa ta' Santa Marija; u l-akbar ajruport u l-aktar traffikużi tal-gżira, l-Ajruport Internazzjonali Sir Donald Sangster fil-belt resort ta' Montego Bay. L-Ajruporti Internazzjonali ta’ Manley u Sangster huma d-dar tal-linja tal-ajru nazzjonali tal-pajjiż, l-Air Jamaica. Barra minn hekk, hemm ajruporti lokali tal-vjaġġaturi f'Tinson Pen (Kingston), Port Antonio u Negril, li jservu titjiriet interni biss. Ħafna ċentri rurali żgħar oħra għandhom airstrips privati ​​fuq pjantaġġuni taz-zokkor jew minjieri tal-boksajt.

Portijiet, navigazzjoni u fanali

Minħabba l-lokazzjoni tagħha fil-Baħar Karibew, fuq ir-rotta tat-tbaħħir lejn il-Kanal tal-Panama u l-prossimità relattiva tagħha għal swieq kbar tal-Amerika ta' Fuq u swieq emerġenti tal-Amerika Latina, il-Ġamajka tirċievi ħafna traffiku tal-kontejners marittimi. It-terminal tal-kontejners tal-Port ta' Kingston għadda minn espansjoni kbira tal-kapaċità f'dawn l-aħħar snin biex jimmaniġġja kemm it-tkabbir diġà realizzat kif ukoll dak ipproġettat għas-snin li ġejjin. Il-Port Ħieles ta' Montego f'Montego Bay jieħu ħsieb ukoll varjetà ta' merkanzija bħal (għalkemm aktar limitata minn) il-Port ta' Kingston, prinċipalment prodotti agrikoli.

Hemm diversi portijiet oħra li jinsabu madwar il-gżira, inkluż Port Esquivel f'Santa Katarina (WINDALCO), Rocky Point f'Clarendon, Port Kaiser f'Santa Eliżabetta, Port Rhoades f'Discovery Bay, Reynolds Pier f'Ocho Rios, u Boundbrook Port fil-Port. Antonio .

Biex tiffaċilita n-navigazzjoni, il-Ġamajka għandha disa' fanali. Hija miżmuma mill-Awtorità tal-Port tal-Ġamajka, aġenzija tal-Ministeru tat-Trasport u x-Xogħlijiet Pubbliċi.

Enerġija

Il-Ġamajka tiddependi fuq l-importazzjonijiet taż-żejt biex tissodisfa l-ħtiġijiet nazzjonali tal-enerġija tagħha. Bosta siti tat-test ġew esplorati għaż-żejt, iżda ma' nstabu l-ebda kwantitajiet kummerċjalment vijabbli.

L-enerġija elettrika tal-Ġamajka hija prodotta minn ġeneraturi tad-diżil (żejt tal-fjuwil) li jinsabu fil-Port il-Qadim. Din il-faċilità ġiet mgħammra wkoll b'kapaċità ta' ħażna u ġenerazzjoni ta' gass naturali likwifikat. Power stations oħra iżgħar (l-aktar proprjetà tal-Jamaica Public Service Company, il-fornitur tal-elettriku tal-gżira) jappoġġjaw il-grilja elettrika tal-gżira, inkluż il-Huns Bay Power Station, il-Bogue Saint James Power Station, l-impjant tal-enerġija Rockfort Saint Andrew u impjanti idroelettriċi żgħar f' Xmara White, Rio Bueno, Xmara Morant, Xmara Iswed (Maggotty) u Xmara Roaring. Wind farm, proprjetà tal-Petroleum Corporation tal-Ġamajka, ġie stabbilit f'Wigton, Manchester.

Il-Ġamajka ħadmet b'suċċess reattur nukleari SLOWPOKE-2 ta 'kapaċità ta' 20 kW mill-bidu tas-snin tmenin, iżda m'hemm l-ebda pjanijiet biex tespandi l-enerġija nukleari fil-preżent.

Il-Ġamajka timporta madwar 80,000 barmil (13,000 m3) ta' prodotti tal-enerġija taż-żejt mhux raffinat kuljum, inklużi prodotti ta' asfalt u lubrikanti. 20% biss tal-fjuwils importati jintużaw għat-trasport bit-triq, il-bqija jintuża fl-industrija tal-boksajt, il-ġenerazzjoni tal-elettriku u l-avjazzjoni. Ir-raffinerija ta’ Petrojam f’Kingston tipproċessa 30,000 barmil kuljum ta' importazzjoni ta' żejt mhux raffinat f’diversi fjuwils tal-muturi u asfalt.

Il-Ġamajka tipproduċi kwantitajiet enormi ta' alkoħol għall-konsum (mill-inqas 5% ta' kontenut ta' ilma), li l-biċċa l-kbira tagħhom tidher li tiġi kkunsmata bħala xarba u l-ebda waħda minnhom ma tintuża bħala fjuwil tal-magni. Jeżistu faċilitajiet biex jirfinaw materja prima ta' etanol idratat f'etanol anidru (0% kontenut ta' ilma), iżda sa kmieni fl-2007 il-proċess deher mhux ekonomiku u l-impjant tal-produzzjoni kien idle. Minn dak iż-żmien il-faċilità ġiet akkwistata minn West Indies Petroleum Ltd. u repurposed għal distillati taż-żejt.

Komunikazzjoni

Il-Ġamajka għandha sistema ta' komunikazzjoni bit-telefon kompletament diġitali b’penetrazzjoni mobbli ta’ aktar minn 95%.

Iż-żewġ operaturi mobbli tal-pajjiż, FLOW Jamaica (li qabel kienet LIME, bMobile u Cable u Wireless Jamaica) u Digicel Jamaica, nefqu miljuni fuq titjib u espansjoni tan-netwerk. L-aktar operatur ġdid, Digicel, ingħata liċenzja fl-2001 biex jopera servizzi mobbli fis-suq tat-telekomunikazzjoni li kien għadu kif ġie liberalizzat li darba kien id-dominju esklussiv tal-monopolju eżistenti FLOW (dak iż-żmien Cable and Wireless Jamaica). Digicel għażlet is-sistema mingħajr fili GSM li tintuża aktar, filwaqt li operatur preċedenti, Oceanic (li sar Claro Jamaica u aktar tard ingħaqad ma' Digicel Jamaica fl-2011) għażel l-istandard CDMA. FLOW (li qabel kienet "LIME" - qabel l-għaqda ma' Columbus Communications) li kienet bdiet bl-istandard TDMA, sussegwentement imtejba għal GSM fl-2002, iddekummissjonat TDMA fl-2006 u uża dak l-istandard biss sal-2009, meta LIME nediet in-netwerk 3G tagħha. Iż-żewġ operaturi bħalissa jipprovdu kopertura mal-gżira kollha bit-teknoloġija HSPA+ (3G). Bħalissa, Digicel biss toffri LTE lill-klijenti tagħha filwaqt li FLOW Ġamajka impenjat ruħha li tniedi LTE fil-bliet ta' Kingston u Montego Bay, postijiet fejn bħalissa jinsab in-netwerk LTE ta' Digicel biss, fi żmien qasir.

Parteċipant ġdid fis-suq tal-komunikazzjoni tal-Ġamajka, Flow Jamaica, installat kejbil sottomarin ġdid li jgħaqqad il-Ġamajka mal-Istati Uniti. Dan il-kejbil ġdid iġib in-numru totali ta' kejbils taħt il-baħar li jgħaqqdu l-Ġamajka mal-bqija tad-dinja għal erbgħa. Cable and Wireless Communications (il-kumpanija prinċipali ta' LIME) akkwistat il-kumpanija fl-aħħar tal-2014 u ssostitwixxa l-marka LIME tagħha ma' FLOW. FLOW Ġamajka bħalissa għandha l-akbar numru ta' abbonati tal-broadband u tal-cable fil-gżira u għandha wkoll miljun abbonat tal-mowbajl, it-tieni biss wara Digicel (li kellha, fl-aqwa tagħha, aktar minn 2 miljun abbonament mobbli fuq in-netwerk tagħha).

Digicel daħlet fis-suq tal-broadband fl-2010 u toffri l-broadband WiMAX, kapaċi sa 6 Mbit/s għal kull abbonat. Biex iżżid is-sehem tal-broadband tagħha wara l-għaqda LIME/FLOW fl-2014, il-kumpanija introduċiet servizz broadband ġdid imsejjaħ Digicel Play, li hija t-tieni offerta FTTH tal-Ġamajka (wara t-tnedija ta' LIME f'komunitajiet magħżula fl-2011). Bħalissa huwa disponibbli biss fil-parroċċi ta' Kingston, Portmore u St Andrew. Joffri veloċitajiet sa 200 Mbit/s downstream, 100 Mbit/s upstream fuq netwerk tal-fibra ottika pura. Il-kompetitur ta' Digicel, FLOW Jamaica, għandu netwerk li jikkonsisti f'ADSL, Coaxial u Fiber to the Home (wiret minn LIME) u joffri biss veloċitajiet sa 100 Mbit/s. FLOW impenjat ruħha li tespandi l-offerta tal-fibra tagħha għal aktar żoni biex tiġġieled id-dħul ta' Digicel fis-suq.

Tħabbar li l-Uffiċċji Pubbliċi u r-Regolament tas-Servizzi (OUR), il-Ministeru tax-Xjenza, Teknoloġija, Enerġija u Minjieri (MSTEM) u l-Awtorità għall-Ġestjoni tal-Ispettru (SMA) taw l-approvazzjoni tagħhom għal liċenzja oħra ta' operatur mobbli f’Jannar 2016 L-identità ta’ dan parteċipant ġie determinat fl-20 ta' Mejju, 2016, meta l-Gvern tal-Ġamajka sejjaħ lill-operatur il-ġdid bħala Symbiote Investments Limited li jopera bħala Caricel. Il-kumpanija se tiffoka fuq offerti ta' dejta 4G LTE u se tibda topera fiż-żona metropolitana ta' Kingston u aktar tard se tespandi għall-bqija tal-Ġamajka.

Kultura

Mużika

Il-kultura Ġamajkana għandha preżenza globali qawwija. Il-ġeneri tal-mużika reggae, ska, mento, rocksteady, dub u, aktar reċentement, dancehall u ragga oriġinaw fl-industrija tar-reġistrazzjoni urbana vibranti u popolari tal-gżira. Dawn min-naħa tagħhom influwenzaw ħafna ġeneri oħra, bħal punk rock (permezz ta' reggae u ska), dub poetry, new wave, two-tone, lovers rock, reggaetón, jungle, drum and bass, dubstep, grime u mużika rap Amerikana. Xi rappers, bħal The Notorious B.I.G., Busta Rhymes, u Heavy D, huma ta' nisel Ġamajkani.

Bob Marley huwa probabbilment l-aktar mużiċist Ġamajkan magħruf; mal-band tiegħu The Wailers kellu sensiela ta' suċċessi fis-sittinijiet u s-sebgħinijiet, popolarizzaw ir-reggae internazzjonalment u biegħu miljuni ta' diski. Ħafna artisti oħra magħrufa internazzjonalment twieldu fil-Ġamajka, inklużi Toots Hibbert, Millie Small, Lee "Scratch" Perry, Gregory Isaacs, Half Pint, Protoje, Peter Tosh, Bunny Wailer, Big Youth, Jimmy Cliff, Dennis Brown, Desmond Dekker, Beres. Hammond, Beenie Man, Shaggy, Grace Jones, Shabba Ranks, Super Cat, Buju Banton, Sean Paul, I Wayne, Bounty Killer u ħafna oħrajn. Baned li ġew mill-Ġamajka jinkludu Black Uhuru, Third World Band, Inner Circle, Chalice Reggae Band, Culture, Fab Five u Morgan Heritage.

Letteratura

Il-ġurnalist u awtur HG de Lisser uża pajjiżu bħala l-ambjent għall-bosta rumanzi tiegħu. Imwieled Falmouth, il-Ġamajka, de Lisser ħadem bħala reporter għall-Jamaica Times minn età żgħira u fl-1920 beda jippubblika l-magazine Planters' Punch. The White Witch of Rosehall hija waħda mill-aktar rumanzi magħrufa tagħha. Huwa nħatar president onorarju tal-Assoċjazzjoni tal-Istampa tal-Ġamajka; Ħadem matul il-karriera professjonali tiegħu biex jippromwovi l-industrija taz-zokkor Ġamajkana.

Roger Mais, ġurnalist, poeta u drammaturgu, kiteb bosta stejjer, drammi u rumanzi, fosthom The Hills Were Joyful Together (1953), Brother Man (1954), u Black Lightning (1955).

Ian Fleming, li kellu dar fil-Ġamajka fejn qatta’ żmien konsiderevoli, uża ripetutament il-gżira bħala ambjent fir-rumanzi tiegħu ta’ James Bond, fosthom Live and Let Die, Doctor No, For Your Eyes Only, The Man with the Gun gold u Octopussy. u The Living Daylights.

Marlon James (1970), rumanzier, ippubblika tliet rumanzi: John Crow's Devil (2005), The Book of Night Women (2009) u A Brief History of Seven Killings (2014), rebbieħ tal-Premju Man Booker 2015.

Film

Il-Ġamajka għandha storja fl-industrija tal-films li tmur lura għall-bidu tas-snin sittin Ħarsa lejn iż-żgħażagħ delinkwenti fil-Ġamajka hija ppreżentata fil-film tal-kriminalità mużikali tas-snin sebgħin, The Harder They Come, li għandu Jimmy Cliff bħala mużiċist ta' reggae frustrat (u psikotiku) li jinżel. fi spree kriminalità qtil. Films oħra tal-Ġamajkani notevoli jinkludu Countryman, Rockers, Dancehall Queen, One Love, Shottas, Out the Gate, Third World Cop u Kingston Paradise. Il-Ġamajka spiss tintuża wkoll bħala post tal-iffilmjar, bħall-film ta' James Bond Dr No (1962), Papillon (1973) b'protagonisti Steve McQueen, Cocktail (1988) b'protagonisti lil Tom Cruise, u l-kummiedja Cool Runnings tal-1993, li hija bbażat b’mod laxk fuq l-istorja vera tal-ewwel tim tal-Bobsleigh tal-Ġamajka li qed jipprova jidħol fl-Olimpjadi tax-Xitwa.

Kċina

Il-gżira hija famuża għall-ħwawar Ġamajkani, il-curries u r-ross u l-piżelli, li huma parti integrali mill-kċina Ġamajkani. Il-Ġamajka hija wkoll dar għall-birra Red Stripe u l-kafè Ġamajkani Blue Mountain.

Simboli nazzjonali

(Mis-Servizz ta' Informazzjoni tal-Ġamajka)

• Għasfur nazzjonali: colibri bil-billed aħmar (imsejjaħ ukoll għasfur tat-tabib) (colibri, Trochilus polytmus)
• Fjura nazzjonali - palo santo (Guiacum officinale)
• Siġra nazzjonali: mahoe blu (Hibiscus elatus)
• Frott nazzjonali: ackee (Blighia sapida)
• Motto nazzjonali: "F'ħafna, poplu wieħed"

Sport

L-isport huwa parti integrali mill-ħajja nazzjonali fil-Ġamajka u l-atleti tal-gżira għandhom it-tendenza li jwettqu livell ferm ogħla minn dak li normalment ikun mistenni minn pajjiż daqshekk żgħir. Filwaqt li l-aktar sport lokali popolari huwa l-cricket, fix-xena internazzjonali l-Ġamajkani kellhom it-tendenza li jwettqu prestazzjoni partikolarment tajba fl-atletika tal-korsa u l-kamp.

Il-pajjiż kien wieħed mill-ospiti tat-Tazza tad-Dinja tal-Cricket 2007 u t-tim tal-cricket tal-West Indies huwa wieħed minn 12-il tim membru sħiħ tal-ICC li qed jipparteċipaw fil-cricket tat-Test internazzjonali. It-tim nazzjonali tal-cricket tal-Ġamajka jikkompeti fuq livell reġjonali u jipprovdi wkoll plejers għat-tim tal-West Indies. Sabina Park huwa l-uniku post tat-Test fil-gżira, iżda Greenfield Stadium jintuża wkoll għall-cricket.

Mill-indipendenza tagħha, il-Ġamajka pproduċiet b'mod konsistenti atleti ta 'klassi dinjija fl-atletika. Matul l-aħħar sitt deċennji, il-Ġamajka pproduċiet għexieren ta' sprinters ta' klassi dinjija, inkluż iċ-champion Olimpiku u tad-dinja Usain Bolt, detentur tar-rekord dinji fil-100 m tal-irġiel f'9.58 s, u l-200 m tal-irġiel f'19.19 s. Sprinters Ġamajkani notevoli oħra jinkludu Arthur Wint, l-ewwel midalja tad-deheb Olimpika Ġamajkana; Donald Quarrie, Elaine Thompson doppju ċampjin Olimpiku ta' Rio 2016 fil-100m u l-200m, champion Olimpiku u eks-detentur tar-rekord dinji tal-200m; Roy Anthony Bridge, parti mill-Kumitat Olimpiku Internazzjonali; Merlene Ottey Delloreen Ennis-Londra Shelly-Ann Fraser-Pryce, eks champion tad-dinja u darbtejn Olimpiku tal-100m; Kerron Stewart Aleen Bailey Juliet Cuthbert tliet darbiet midalja tad-deheb Olimpika; Veronica Campbell-Brown Sherone Simpson Brigitte Foster-Hylton Yohan Blake Herb McKenley George Rhoden, midalja tad-deheb Olimpika; Deon Hemmings, midalja tad-deheb Olimpika; kif ukoll Asafa Powell, eks detentur tar-rekord dinji tal-100 m u darbtejn finalista Olimpiku tal-100 m u rebbieħa tal-midalja tad-deheb tal-4 × 100 m Olimpiku tal-2008 Sanya Richards-Ross twieldet ukoll fil-Ġamajka.

Il-futbol u t-tiġrijiet taż-żwiemel huma sports popolari oħra fil-Ġamajka. It-tim nazzjonali tal-futbol ikkwalifikat għat-Tazza tad-Dinja tal-FIFA tal-1998 kien l-ewwel sport tal-Ġamajka. Illum, it-tiġrijiet taż-żwiemel jipprovdu xogħol għal madwar 20,000 ruħ, inklużi dawk li jrabbu ż-żwiemel, il-grooms u l-ħarrieġa. Barra minn hekk, diversi Ġamajkani huma magħrufa internazzjonalment għas-suċċess tagħhom fit-tlielaq taż-żwiemel, inkluż Richard DePass, li darba kellu l-Guiness Book of World Records għall-biċċa l-kbira tar-rebħiet f’ġurnata waħda, ir-rebbieħ tal-premju Kanadiż George HoSang u r-rebbieħa tal-premjijiet Amerikani Charlie Hussey, Andrew Ramgeet u Barrington. Harvey.

It-tlielaq tal-muturi huwa wkoll sport popolari fil-Ġamajka, b'diversi korsi tat-tlielaq tal-muturi u assoċjazzjonijiet tat-tlielaq madwar il-pajjiż.

It-tim nazzjonali tal-Bobsleigh Ġamajkan darba kien kontestant serju fl-Olimpjadi tax-Xitwa, u għeleb ħafna timijiet stabbiliti. Iċ-ċess u l-baskitbol jintlagħbu ħafna fil-Ġamajka u huma appoġġjati mill-Federazzjoni taċ-Ċess tal-Ġamajka (JCF) u l-Federazzjoni tal-Basketball tal-Ġamajka (JBF), rispettivament. Netball huwa wkoll popolari ħafna fuq il-gżira, u t-tim nazzjonali tan-netball tal-Ġamajka, imsejjaħ The Sunshine Girls, huwa konsistentement ikklassifikat fl-aqwa ħamsa fid-dinja.

Il-kampjonat tar-rugby ilu jintlagħab fil-Ġamajka mill-2006. It-tim tal-kampjonat nazzjonali tar-rugby tal-Ġamajka jikkonsisti minn plejers li jilagħbu fil-Ġamajka u għal klabbs professjonali u semi-professjonali bbażati fir-Renju Unit (partikolarment fis-Super League u l-Kampjonat). F'Novembru 2018, għall-ewwel darba, it-tim tal-kampjonat tar-rugby Ġamajkani kkwalifika għat-Tazza tad-Dinja tar-Rugby League wara li għeleb lill-Istati Uniti u lill-Kanada. Il-Ġamajka se tilgħab fit-Tazza tad-Dinja tar-Rugby League 2021 fl-Ingilterra.

Skont ESPN, l-atleta professjonali Ġamajkan l-aktar imħallas fl-2011 kien Justin Masterson, starting pitcher għat-tim tal-baseball ta' Cleveland Indians fl-Istati Uniti.

Bliet

• Kingston
• Spanish Town/Santiago de la Vega
• Ocho Rios/Ocho Ríos/Eight Rivers
• Half Way Tree
• May Pen
• Mandeville
• Montego Bay
• Savanna-la-Mar
• Saint Ann's Bay
• Black River
• Port Maria
• Morant Bay
• Port Antonio
• Falmouth
• Lucea

Referenzi

1. ^ "Rapport tal-Iżvilupp Uman 2011" (PDF). Nazzjonijiet Uniti. 2011. Miġbur 2011-11-05.
2. ^ "Top 5 Largest Countries in the Caribbean". Aneki.com. Miġbur 2012-08-06.
3. ^ Kif rappreżentata fl-, fis-sens li tibda bil-ħoss "sh.
4. ^ "Taíno Dictionary" (bl-Ispanjol). The United Confederation of Taíno People. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-10-16. Miġbur 2007-10-18.