Ġeroglifiku hu karattru tal eqdem kitba Ġeroglifiċi fuq it tempju ta Kom Ombo Il kitba ġeroglifika Eġizzjana hi figuratt
Ġeroglifiċi Eġizzjani

Ġeroglifiku hu karattru tal-eqdem kitba .
Il-kitba ġeroglifika Eġizzjana hi figurattiva: il-karattri li jagħmluha jirrappreżentaw oġġetti varji, — naturali jew magħmulin mill-bniedem — bħal pjanti, xbihat ta' allat, bnedmin u annimali .... L- tradizzjonalment jiddistingwu tliet kategoriji ta' karattri: Il-karattri-kliem (jew ), li jfissru oġġett jew, permezz tal-, azzjoni, il-karattri fonetiċi (jew ), li jikkorrispondu għal konsonanti waħda jew sensiela ta' konsonanti ; id-, karattri "siekta" li jindikaw il- li tappartieni għalih il-kelma.
Il-kitba ġeroglifika dehret fl-aħħar tar-raba' millenju qabel l-epoka tagħna fl- (fin-nofsinhar tal-pajjiż) u ntużat sal-epoka Rumana, jiġifieri għal aktar minn tlett elef sena. L-għarfien tal-ġeroglifiċi ntilef meta l-imperatur għalaq il-postijiet ta' qima pagana madwar it-380, u kien meħtieġ il-ġenju ta' wara l-iskoperta tal- biex jikser, wara erbatax-il seklu, dak li kien qiesu "siġill fuq fomm id-deżert" .
Etimoloġija
Il-kelma ġeroglifiku ġejja mill- ἱερογλύφος / jeroglufos, iffurmata minn ἱερός/ jeros ("imqaddes") u γλύφειν/ glufein" ("tnaqqix").
Fl-epoka Greko-Ruman, kienet tfisser "wieħed li jonqox il-ġeroglifiċi" u mhux il-ġeroglifiċi nfushom, li huma τὰ ἱερογλυφικά (γράμματα)/ tà jeroglyfiká (grámmata), jiġifieri "il-karattri mqaddsa imnaqqxin" fuq il-monumenti (stele, tempji u oqbra). Fl-aħħar, saret bidla fit-tifsira, il-kelma ġeroglifiċi spiċċat biex tfisser il-karattri ġeroglifiċi stess.
L-Eġizzjani nfushom kienu jsejħu l-kitba medu-netjer ("kelma divina") li fit-traskrizzjoni hi mdw nṯr :
|
It-terminu ġeroglifiċi illum twessa' fit-tifsira tiegħu u sar jintuża għal kitba oħra li tuża l-istess prinċipju bħall-Eġizzjan. Hekk, wieħed jgħid jew . Min-naħa l-oħra ma nistgħux insejħu l- ġeroglifiċi (dawn huma ). Ġeroglifiċi bħas-sinogrammmi jappartienu għal-grupp iżjed vast ta' (li m'għandniex inħalltuh ma l-, simboli speċifiċi għal intrapriża jew prodott.)
Storja u evoluzzjoni
Il-kitba ġeroglifika insibuha mir-raba' millenju QK: l-iskrizzjoni l-aktar antika ġiet skoperta fl-1992 fuq qabar fis-sit antik ta' , u tmur lura għas-snin 3250/3200 QK, jiġifieri fl-istess ħin meta dehru l- fil- . Kienet tintuża għal aktar minn 3000 sena: l-aħħar iskrizzjoni magħrufa s'issa għandha d-data tal-24 ta' Awissu 394, u tinsab fil-tempju ta' .
Mill-Imperu Antik Eġizzjan 'l hawn, l-Eġizzjan ġeroglifiku kien sistema ta' kitba li fiha kien hemm imħallta l-, karattri tal-konsonanti (unilitteri, bilitteri u anki trilitteri) u d-determinattivi (ara iżed 'l isfel). Mit-tmintax id-dinastija Eġizzjana 'l hawn, l-iskribi kienu jużaw ċertu numru ta' karattri bilitterali bħala (sȝ, bȝ, kȝ eċċ. ) biex jittraskrivu l-ismijiet jew ta' nisel semitiku, iżda l-kitba msejħa sillabika ma ġietx minn dan il-qasam.
Kienet x'kienet il-funzjoni tagħhom, il-karattri kienu dejjem figurattivi: kienu jirrappreżentaw xi ħaġa tanġibbli, ta' spiss tingħaraf faċilment, anke minn xi ħadd li ma jkunx jaf it-tifsira tal-karattru. Fil-fatt, fid-disinn tal-ġeroglifiċi, l-Eġizzjani ħadu l-ispirazzjonu minn madwarhom: oġġetti ta' ħajja ta' kuljum, annimali, pjanti, partijiet tal-ġisem. Matul l-epoka tal-Imperu Antik, l-Imperu Nofsani u l-Imperu l-Ġdid kien hemm madwar seba' mitt karattru ġeroglifiku, waqt li fl-epoka Greko-Rumana, kien hemm aktar minn sitt elef.
Il ġeroglifiċi kienu minquxin fuq il-ġebel jew fil-każ tal-kitba jeratika, imħażżin bil- u l-linka fuq materjal inqas durevoli.
L-użu ta' ġeroglifiċi minquxin deher qabel il-, u hekk m'għandux x'jaqsam mal-ħtiġijiet amministrattivi ta' stat fil-formazzjoni tiegħu. Kien limitat għal oqsma fejn l-estetika u/jew il-valur ta' kliem maġiku kienu importanti: formoli ta' offerti, affreski funerarji, testi reliġjużi, iskrizzjonijiet uffiċjali. Il-kitba kienet għall-ewwel tikkonsisti f’isktrizzjonijiet qosra – titli li jirreferu għal sovran, battalja, kwantità, imbagħad madwar l-2700 QK, matul il-renju tal-Fargħun notevoli għall-iżvilupp tal-funzjonijiet reliġjużi u r-riti funerarji, bdew jiżviluppaw frażi mibnija li nsibu l-iżjed fil-.
Wara ż-żmien li ħadet is-sistema ta' kitba tat-tip ġeroglifiku biex tiżviluppa, nistgħu niddistingwu erba' fażijiet ta' evoluzzjoni (u ta' semplifikazzjoni progressiva) ta' din il-kitba: wara l-fażi ġeroglifika, tiġi l-fażi tal-ġeroglifiċi linjari, imbagħad tiġi dik tal-kitba jeratika, imbagħad tmiss dik tal- kitba demotika, u fl-aħħar jiġi l-, bħala l-aħħar pass tal-proċess ta' astrazzjoni u semplifikazzjoni.
L-ewwel semplifikazzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana li jiddistingwu l-Eġittoloġi, hi dik tal-ġeroglifiċi linjari. Dawn żammew l-aspett figurattiv tal-ġeroglifiċi minquxin, iżda huma mpinġijin b'inqas reqqa minn dawk tal-aħħar. Il-ġeroglifiċi linjari huma l-ewwel pass lejn l-astrazzjoni ta' din is-sistema ta' rappreżentazzjoni. Kienu jpinġuhom fuq is- tal-injam u l-papiri tal-"kotba tal-mejtin".
Il-kitba jeratika jew saċerdotali, it-tielet stadju tal-evoluzzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana, hi l-forma kursiva tagħha u kienet ristretta għal dokumenti amministrattivi u dokumenti privati. Kienu jiktbuha bil-pinzell fuq l- (biċċiet tal-fuħħar jew ġebla tal-franka), twavel żgħar tal-injam jew, aktar rari fuq il- u l-, li kienu jqumu ħafna iżjed.
Mill-epoka Sajitika (is-sittax-il dinastija Eġizzjana), il-jerartika kienet parzjalment sostitwita minn kursiva ġdida, id-demotika jew tal-poplu. Din hi semplifikazzjoni estrema tal-jeratika, riżervata għall-atti amministrattivi u dokumenti tal-ħajja ta' kuljum u għalhekk issemiet "popolari". Il- ma baqgħitx tintuża ħlief biex jinkitbu xi testi saċerdotali jew reliġjużi, flimkien mal-ġeroglafiċi u għalhekk ħadet l-isem "saċerdotali." Fl-epoka , il-Grieg beda aktar u aktar jintuża bħala l-lingwa amministrattiva: minn 146 QK il-kuntratti miktubin biss bid-demotika kienu tilfu kull valur legali[Referenza meħtieġa].
Finalment, il-Koptiku kien l-aħħar fażi tal-lingwa u tal-kitba Eġizzjana. Dan għadu jintuża sal-lum, imma biss bħala lingwa liturgika. Jinkiteb permezz tal-alfabett Grieg li ġew miżjudin miegħu seba' karattri demotiċi għall-ħsejjes li mhumiex fil-Grieg.
Il-kitba Eġizzjana m'għadhiex tintuża illum biex tinkiteb xi lingwa. Madankollu, skont xi riċerkaturi, kienet hi, permezz tal-proto-Sinajitiku, li welldet l-, li minn naħa tiegħu nissel l-alfabett Lhudi, Aramajk u Grieg, u minn tal-aħħar ħargu l-karattri Latini u Ċirilliċi.
Is-sistema ta' kitba
Il-ġeroglifiċi huma kollha, jew kważi kollha, figurattivi: dawn jirrappreżentaw elementi veri jew immaġinarji, xi kultant stilizzati u semplifikati, iżda fil-parti l-kbira, jintgħarfu perfettament.
, id-deċifratur tal-ġeroglafiċi, meqjus bħala missier l- ddefinixxa s-sistema ġeroglifika hekk:
Din hi sistema kumplessa, kitba li hi fl-istess ħin figurattiva, simbolika, u fonetika, fl-istess test, fl-istess frażi, u għandi ngħid kważi fl-istess kelma.. |
Fil-fatt, l-istess karattru jista' jiġi interpretat b'modi differenti skont il-kuntest: bħala fonogramma (qari fonetiku), bħala jew bħala determinattiv (qari semantiku). Se naraw iktar tard li l-karattri determinattivi, li ma jinqarawx, jgħinu fil-qari billi "jiddeterminaw" il-qasam lessikali li l-kelma tappartieni għalih. Għalhekk, il-karattru determinattiv ta' "raġel bilqiegħda" (A1 fil-lista totali tal-ġeroglifiċi skond il-klassifikazzjoni ta' ) jakkumpanja l-kliem li juru l-funzjoni ("", "qassis"), il-professjoni ("bennej"), l-etniċità ("Ażjatiku", "Eġizzjan", "Libjan", "Nubjan ") jew rabta tal-familja ("missier", "iben", "ħu").
Fis-sezzjonijiet li ġejjin, il-ġeroglafiċi se jiġu traslitterati, jiġifieri jerġgħu jiġu traskritti permezz ta' simboli ta' sistema oħra.
Qari fonetiku
Fil-qari fonetiku wieħed jaqra l-karattru independentament mit-tifsira tiegħu, skont il-prinċipju ta' . Il-fonogrammi huma ffurmati jew minn konsonanti (karattri msejħin "mono-" jew unilitteri"), żewġ karattri (karattri "bilitteri") jew tlieta (karattri "trilitteri"). L-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru jagħmlu il-psewdo-alfabett ġeroglifiku (ara hawn taħt).
Il-kitba ġeroglifika tixbaħ lil : il-vokali ma jinkitbux, differenti mill- pereżempju. Hi kitba difettuża (scriptio defectiva).
Mela, il-ġeroglifiku li jirrappreżenta papra jinqara "sȝ", għax dawn kienu l-konsonanti tal-kelma għal dan l-annimal. Fl-istess ħin wieħed juża l-karattru ta' papra mingħajr l-ebda konnessjoni mal-annimal biex jirrappreżenta l- "s" u "ȝ" wara xulxin (independament mill-vokali li jistgħu jakkumpanjaw dawn il-konsonanti) u hekk jikteb kliem bħal "sȝ", (iben) jew, b'żieda ta' karattri li nagħtu dettalji dawrhom iktar tard, "sȝw", (għases), "sȝṯ.w" (terra ferma).
| : il-karattru sȝ ; |
| : l-istess karattru użat waħdu (is-sens tal-linja vertikali żgħira jiġi spjegat aktar tard) li jfisser "papra" jew ma' determinattiv addattat, "iben", żewġ kelmiet bl-istess konsonanti; |
| : Il-karattru sȝ ġewwa l-kelam sȝw, (għases) u fi |
| : sȝṯ.w, (terra ferma). |
L-"alfabett" ġeroglifiku
Għal xi karattri, il-prinċipju ta' rebus sar dak ta' : tinqara biss l-ewwel konsonanti tal-kelma.
Ideogramma | Oġġett rappreżentat | Użu bħala ideogramma | Valur fonetiku tal-ideogramma | Valur unilitteru | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| ħalq | "ħalq" | /rȝ/ | /r/ | |||
| sieq | "post (fejn wieħed iqiegħed siequ) » | /bw/ | /b/ | |||
| kobra | "kobra" | /ḏt/ | /ḏ / |
Hekk, nistgħu niġbru fi gruppi l-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru f'xorta ta' "alfabett" ġeroglifiku, li, però qatt ma ntuża biex jieħu post il-ġeroglifiċi l-oħra, għalkemm dan seta' jsir. Infatti il-kliem Eġizzjan kollu setgħu jinkitbu permezz ta' dawn il-karattri, iżda l-Eġizzjani qatt ma ħadu dan il-pass u ssemplifikaw il-kitba kumplessa tagħhom f’alfabett. Il-psewdo alfabett Eġizzjan huwa magħmul minn karattri li jindikaw konsonanti waħda biss, għalkemm xi wħud minnhom jindikaw aktar minn waħda meta jintużaw bħala .
Karattru | Oġġett rappreżentat | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| ȝ | avultun | Lhudija | G 1 | |||
| ỉ | qasba twarrad | Lhudija | M 17 | |||
| y | qasba twarrad | Lhudija | - | |||
| ˁ | driegħ quddimija | Lhudija | D 36 | |||
| w | ferħ tas-summien | [u] | G 43 | |||
| b | sieq | [b] | D 58 | |||
| p | siġġu | [p] | Q 3 | |||
| f | serp bil-qrun | [f] | I 9 | |||
| m | kokka | [m] | G 17 | |||
| n | ilma | [n] | N 35 | |||
| r | ħalq | [r] | D 21 | |||
| h | pjan jew bitħa ta' dar | [h] | O 4 | |||
| ḥ | merilla tal-ħajt tal-għażel | [h] emfatiku | V 28 | |||
| ḫ | kobba spag (?) | [x] | Aa 1 | |||
| ẖ | denb ta' barri | [ç] | F 32 | |||
| s | firrol | [z] | O 34 | |||
| ś | għażel mitwi | [s] | S 29 | |||
| š | għadira | [ʃ] | N 37 | |||
| ḳ | żurżieqa | [kw] | N 29 | |||
| k | qoffa | [k] | V 31 | |||
| g | buqar | [g] | W 11 | |||
| t | ħobża | [t] | X 1 | |||
| ṯ | xikel għall-annimali | tj | V 13 | |||
| d | id | [d] | D 46 | |||
| ḏ | kobra | [d͡ʒ] | I 10 |
Kumplamenti fonetiċi
Il-kitba Eġizzjana hi spiss superfluwa: fil-fatt, jiġri spiss ħafna li kelma tkun segwita minn karattri diversi li jindikaw l-istess ħsejjes biex jiggwidaw il-qarrej. Pereżempju, il-kelma nfr, "sabieħ, tajjeb, perfett" tista' tinkiteb bit-trilitteru
|
biss, iżda ħafna aktar spiss ma' dan it-trilitteru kienu jiġu miżdudin l-unilitteri f u r. Allura tinkiteb nfr + f +r, imma tinqara nfr.
Il-karattri superfluwi li jakkumpanjaw il-karattri bilitteri jew trilitteri jissejħu "kumplamenti fonetiċi". Dawn ġeneralment jitqegħdu wara l-karattru li jikikumplamentaw, u b'hekk iservu ta' għajnuna għall-qari. Però xi minn daqqiet l-iskriba jaqleb l-ordni għal raġunijiet ta' kalligrafija u jqegħdhom warajh jew jinkwadrawh (ara hawn isfel):
| mdw +d +w (il-kumplamenti huma mqegħdin wara) → tinqara mdw, "kliem, ilsien" ; |
| ḫ +p +ḫpr +r +j (il-kumplamenti jinkwadraw) → tinqara ḫpr.j, "Khepri". |
Il-kumplamenti fonetiċi jgħinu biex wieħed jista' jiddistingwi bejn kliem , jiġifieri li għandhom l-istess pronunzja imma tifsira differenti. Fil-fatt, il-karattri mhux dejjem jinqraw l-istess:
| pereżempju s-siġġu jista jinqara st, ws u ḥtm, skont il-kuntest li jkun qiegħed fih |
Il-preżenza tal-kumplamenti fonetiċi - u determinattiv addatat – tgħin fil-qari ta' dak li jkun ġej:
- st :
| st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu d-determinattiv tad-dar jew li għandu xjaqsam magħha), "siġġu, tron, inħawi" ; |
| st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu l-bajda, determinattiv tal-isem tal-alla mara Iside), "". |
- ws :
| wsjr (miktua ws+jr, bil-kumplament fonetiku l-għajn, li jinqara jr, segwit mid-determinattiv ta' alla), "". |
- ḥtm :
| | ḥtm.t (miktuba ḥ+ḥtm+m+t, bid-determinattiv tax-xakall), tip ta' annimal salvaġġ, forsi ors ; |
| ḥtm (miktuba ḥ+ḥtm+t, bid-determinattiv tal-għasfur itir), "għosfor". |
Fl-aħħarnett, xi kultant ġara li xi kliem inbidlu fil-pronunzja tagħhom fl-Eġizzjani antik: f'dan il-każ, mhux rari li l-kitba adottat kompromess fin-notazzjoni, iż-żewġ modi ta' qari kienu indikati flimkien. Dan hu partikolarment il-każ għall-aġettiv bnrj, "ħelu" (jiġifieri ta' togħma tajba), li sar bnj, u għall-verb swri, "xorob", li sar swj. Fl-Eġizzjan nofsani jinkitbu bnrj u swri,
| , li jinqara fl-istess ħin bnj u swj, ir-r ma tneħħietx biex tinżamm rabta tal-kitba mal-kelma antika. |
Qari semantiku
Barra l-interpretazzjoni fonetika, il-karattri jistgħu jinqraw għat-tifsira tagħhom: f'dan il-każ nitkellmu dwar logogrammi (aktar preċiżament dwar ideogrammi) u determinattivi (jew semagrammi).
Logogrammi
Ġeroglifiku użat bħala logogramma jindika l-oġġett li hu l-xbieha tiegħu. Il-logogrammi għalhekk huma l-aktar spiss nomi komuni; huma ġeneralment akkumpanjati b'linja wieqfa li turi l-valur tal-logogramma (l-użu tal-linja wieqfa hi spjegata iżjed 'l isfel) fit-teorija, kull ġeroglifiku seta' jservi bħala logogramma. Il-logogrammi jistgħu ikunu akkumpanjati minn kumplamenti fonetiċi. F'xi każijiet, ir-relazzjoni semantika hija indiretta, jew .
Ġeroglifiċi | Pronunzja | Oġġett rappreżentat | Tifsira | |||
---|---|---|---|---|---|---|
| rˁ | xemx | ||||
| pr | dar | ||||
| swt | qasba (t hi l-kumplament fonetiku) | ||||
| ḏw | muntanja | ||||
| nṯr | standard tat-tempju | Alla | |||
| bȝ | għasfur b'ras ta' bniedem (rappreżentazzjoni tradizzjonali tal-) | ruħ, "" | |||
| dšr | "fenikottru" – il-fonogramma li tikkorrispondi miegħu tfisser "aħmar", u l-għasfur hu assoċjat permezz ta' metonimija ma' dan il-kulur. |
Determinattivi
Id-determinattivi jew semagrammi jitqegħdu fl-aħħar tal-kelma. Dawn huma karattri siekta li jservu biex juru l-qasam lessikali tal-kelma. Billi l-każijiet ta' huma spissi ħafna (speċjalment peress li konsonanti biss jinkitbu), l-għajnuna tad-determinattivi hi importanti ħafna. Kieku l-istess proċedura kienet teżisti fil-Malti, konna niktbu wara l-kliem omografi indiċi li ma jinqarax, iżda li jiċċara t-tifsira: pereżempju hekk nistgħu niddistingwu bejn "bies [imħabba]" u "bies [għasfur]".
Hemm ħafna determinattivi: allat, bnedmin, partijiet tal-ġisem tal-bniedem, annimali, pjanti eċċ. Ċerti determinattivi għandhom tifsira proprja u tifsira figurattiva. Pereżempju r-roll tal-papiru,
| iservi biex jindika l-kitba jew l-idejat astratti. |
Hawn nagħtu xi eżempji tal-użu tad-determinattivi biex nuru l-importanza tagħhom:
Kelma |
|
|
|
|
| |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pronunzja | nfr.w | nfr.t | nfr.w | nfr | nfr | |||||||||||||||||||||
Piktogramma determinattiva | tifel jagħmel idejh ma' ħalqu | mara bilqiegħda | dar | strixxa drapp bil-frenża | buqar bis-sinjal tal-plural | |||||||||||||||||||||
Qasam lessikali indikat | tifel jew tifla, żagħżugħ jew żagħżugħa | mara | dar, binja | drap, ilbies | buqar, platti tal-fuħħar, xorb | |||||||||||||||||||||
Tifsira tal-kelma | rekluti militari | xebba | pedamenti | ilbies | inbid, birra |
Nota:
| Dan id-determinattiv juri li l-kelma tiġri tliet darbiet, jiġifieri l-plural (billi l-lingwa Eġizzjana kellha plural imtenni kultant indikat b'żewġ linji). |
Dawn il-kliem kollha għandhom konnotazzjoni tajba "tajjeb, sabieħ, perfett". Ta' minn jinnnota li dizzjunarju reċenti jagħti xi għoxrin kelma li jinqraw "nfr" jew jibdew b'din il-kelma – prova tar-rikkezza straordinarja tal-lingwa Eġizzjana.
Id-direzzjoni tal-kitba
Il-ġeroglifiċi jinkitbu mil-lemin għax-xellug, mix-xellug għal-lemin, jew minn fuq għal isfel, imma d-direzzjoni tas-soltu hi mil-lemin għax-xellug. Il-qarrej, biex ikun jaf id-direzzjoni tal-kitba, irid iħares lejn id-direzzjoni li fiha huma mdawrin il-ġeroglifiċi asimmetriċi. Pereżempju, meta l-figuri tal-bniedem u l-annimali, li jistgħu jingħarfu faċilment, iħarsu lejn ix-xellug, il-kitba trid tinqara mix-xellug għal-lemin u viċeversa.
Il-kliem mhumiex separati bi spazji jew punteġġjatura. Madankollu, xi karattri jidhru l-iżjed fl-aħħar tal-kelma, u għalhekk xi drabi hu possibbli li wieħed jagħraf il-kliem b'dan il-mod. Però huwa ċar li l-qsim ta' test fi kliem jista' jsir biss b'għarfien sod tal-lingwa u s-sintassi tagħha.
Il-kwadrat
Il-ġeroglifiċi ma jitqegħdux sempliċement f'linja wieħed wara l-ieħor: fil-fatt, dawn jitqassmu b'mod armonjuż f'kwadri jew kaxex virtwali (jiġifieri, mhux impinġijin), jew kwadrati, bl-istess mod bħas-. Bid-differenza li s-sinogrammi jimlew il-kwadrat sħiħ waqt li ċerti ġeroglifiċi jimlew nofs biss, orizzontalment jew vertikalment, u x'uħud kwart biss.
Kwadrat | Nofs kwadrat orizontali | Nofs kwadrat vertikali | Kwart ta' kwadrat | |||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
L-ordni tal-kitba tal-elementi rranġati f'kwadrat hi indipendenti mid-direzzjoni tal-kitba ġlobali li tista' tkun minduda (kwadrati rranġati f'ringieli) jew wieqfa (kwadrati rranġati f'kolonni). Il-karattri li jokkupaw kwadrat jinqraw mix-xellug għal-lemin u mbagħad minn fuq għal isfel jew minn fuq għal isfel u mbagħad mix-xellug għal-lemin.
Karatteristiċi kalligrafiċi u restrizzjonijiet
Hemm bosta karatteristiċi kalligrafiċi. L-ewlenin fosthom huma dawn:
- il-karattri huma maqsumin f'kwadrati (ara hawn fuq);
- biex jiġi żgurat li kwadrat ikun komplut, kultant il-karattri jinqalbu biex is-sett jiġi iżjed kumpatt. Bl-istess mod, il-kumplamenti fonetiċi jintgħażlu b'mod li joqgħodu tajjeb fil-kwadrat anki akkost li xi ftit minnhom ikunu superfluwi;
- xi karattri jistgħu jitħallew barra, speċjalment dawk li jindikaw il-fonemi ȝ u j;
- il-karattri li jindikaw l-allat jitqegħdu fir-ras ta' dikjarazzjoni, frażi jew kelma komposta, bħala antepożizzjoni onorifika (inverżjoni rispettuża).
Madankollu, anki jekk il-ġeroglifiċi jkunu maqlubin dan ma jagħmilx differenza fit-trażlitterazzjoni u l-qari.
Karattri miżjudin
Sostituzzjoni b'linja mżerżqa
Il-karattri offensivi, ta' gwaj, tabù, rari jew kumplessi jistgħu jiġu mibdulin f'linja mżerżqa:
| ms(j), verb li jfisser "welled", jista' jinkiteb: |
| id-determinattivi ta' mara qiegħda teħles (l-aħħar karattru) kien kultant meqjus offensiv (jew sempliċiment diffiċli wisq biex jitpinġa); |
| m(w)t, "mewt", tinkiteb ukoll: |
| biex jiġi evitat id-determinattiv tal-għadu fuq l-art (l-aħħar karattru), karattru ta' gwaj. |
Cartouche
Cartouche, li jfisser skartoċċ bil-Franċiż, għandu din il-forma:
|
Jitqegħdu fil-cartouches l-ismijiet ta' allat (eċċezzjonalment) u l-aħħar żewġ ismijiet, re tal-Eġittu l-Għoli u l-Baxx u iben Re, tat-titli tal-faragħuni (dejjem):
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
jtn, "" | jmn-rˁ, "" | qljwpȝdrȝ.t, "Kleopatra" |
Karattri biex jimlew
Jintużaw xi karattri biex jimtlew il-kwadrati li ma jkunux kompluti.
Karattri magħqudin
Hemm xi karattri li huma magħmulin minn diversi oħra magħqudin flimkien. Dawn il-karattri, però jeżistu indipendentament u jservu bħala karattri ġodda: pereżempju, driegħ quddimija żżom xettru sservi bħala determinattiv għall-kliem li jfissru "mexxa, iggverna, ikkmanda" u d-derivati tagħhom.
Repetizzjoni
Jekk karattru ta' nom jidher darbtejn wara xulxin dan jindika li hu mtenni, waqt li jekk jidher tliet darbiet juri li hu fil-plural.
Karattri mhux figurattivi
Dawn huma:
- Linja wieqfa li tindika li l-karattru hu ideogramma (fil-każi ta' ambigwità fejn l-istess karattru jista' jservi bħala ideogramma jew karattru fonetiku);
- Żewġ linji mżerżqin li juru li nom huwa mtenni jew tliet linji weqfin li juru li nom hu fil-plural;
- U, misluf mill-kitba jeratika, is-suffiss tal-formazzjoni tal-plural:
.
L-ortografija
Il-kunċett ta' ortografija "korretta" fl-Eġizzjan ġeroglifiku ma nistgħux inħarsu lejh bħal fil-lingwi moderni. Tabilħaqq, għal kważi kull kelma, kien hemm varjant wieħed jew aktar. Għalhekk, wieħed jiddubita jekk il-kunċett ta' ortografija kienx jeżisti fil-lingwa Eġizzjana. Fil-fatt, insibu:
- Karattri żejda;
- Ommissjoniet ta' grafemi, li ma nafux kinux apposta jew le;
- Bdil ta' grafema b'oħra, li jagħmilha impossibbli li ssir distinzjoni bejn "żball" jew ortografija "alternattiva";
- Żbalji u ommissjonijiet fil-kitba tal-karattrii, l-aktar problematiċi meta l-kitba tkun kursiva: kitba jeratika imma l-iżjed demotika fejn l-skematizzazzjoni tal-karattri hi estrema.
Referenzi
- ^ Il-metonimija, mill-Grieg μετα, li tfissser trasferiment, u ονομα, "isem") hi li tikkonsisti f'sostituzzjoni ta' kelma b'oħra li tappartieni għall-istess , li għandha mal-ewwel waħda relazzjoni ta' kontigwità logika jew materjali, pereżempju: "illum irrid nistudja Dun Karm / ix-xogħlijiet ta' dun Karm".
- ^ Fl-Eġizzjan ġeroglifiku il- ma jinkitbux.
- ^ Michel Dewachter, Champollion – Un scribe pour l'Egypte, Gallimard, Pariġi, 1990
- ^ "Il-lingwi mqaddsa ħallewna naqraw il-vokabularju tagħhom mitluf, meta fuq il-granit ta' Meżrajim, Champollion iddeċifra dawn il-ġeroglifiċi li kienu qieshom siġill imqiegħed fuq fomm id-deżert, u li wieġbu mis-skiet etern tagħhom ... "(François-René de Chateaubriand, Les Memoires d'Outre-Tombe, IV, XII, Kap. 9)
- ^ Günter Dreyer, Recent Discoveries at Abydos Cemetery U, f' "The Nile Delta in Transition : 4th-3th Millenium BC", edit. M.Van Den Brink, Tel Aviv, 1992, p. 293-1299
- ^ L-aħħar isem ta' sovran miktub bil-ġeroglifiċi – li hu tal-imperatur Ruman (249 sal-251) – jinsab fit-tempju ta'
- ^ E. Edel p. 13 (Ara l-Bibljografija)
- ^ pinen magħmulin mill-qasab
- ^ W. V. Davies, p.129 u wara; J. F. Healy, p.197 u wara. (Ara l-Bibljografija)
- ^ Jean-François Champollion,Ittra lil M. Dacier dwar l-alfabett tal-ġeroglifiċi fonetiċi, 27 ta' Settembru 1822
- ^ karattru li jirrappreżenta ħoss jew
- ^ Abġad hu alfabett li juri biss il-konsonanti bħal fl-Għarbi, fil- u . L-isem "abġad" ġej mill-ewwel erba' ittri tal-alfabett Għarbi storiku: ʾalif, bāʼ, ǧīm u dāl.
- ^ Alan H. Gardiner, pġ. 507 (Ara l-Bibljografija)
- ^ Antonio Loprieno (Ara l-Bibljografija)
- ^ Antonio Loprieno (Ara l-Bibljografija)
- ^ meħudin minn Je lis les hiéroglyphes ta' Jean Capart
- ^ Determinative Signs In Egyptian Jim Loy
- ^ Raymond O. Faulkner, A Concise Dictionary of Middle Egyptian
Eżempji ta' ġeroglifiċi
Bibljografija
- Dwar l-etimoloġija, l-istorja u l-evoluzzjoni :
- Jean Vercoutter (1992). Presses universitaires de France (ed.). L'Égypte et la vallée du Nil, Tome 1. It-test "PUF" mhux se jintuża (għajnuna)
- Elmar Edel (1955). Pontificium Institutum Biblicum (ed.). Altägyptische Grammatik. pp. 1–12. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Alan Henderson Gardiner (1973). The Griffith Institute (ed.). Egyptian Grammar - Being an Introduction to the Study of Hieroglyphs. pp. 6 u wara. ISBN 0-900416-35-1.
- Gustave Lefebvre (1955). Imprimerie de l’Institut français d’archéologie orientale (ed.). Grammaire de l’égyptien classique. pp. 5 u wara. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Pascal Vernus (1982). Le Sycomore (ed.). Espace et idéologie dans l'écriture égyptienne. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Christiane Ziegler (1991). Editions de la Réunion des musées nationaux (ed.). Les Hiéroglyphes, département des Antiquités égyptiennes. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Antonio Loprieno (2004). Cambridge University Press (ed.). Ancient Egyptian - A Linguistic Introduction. pp. 5 u wara.
- Michel Malaise et Jean Winand (1999). CIPL, Aegyptiaca Leodiensia 6 (ed.). Grammaire raisonnée de l'égyptien classique. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Jean-Pierre Guglielmi (2010). Assimil (ed.). L'Égyptien hiéroglyphique - (+ 4 CD awdjo). Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Cours d'égyptien hiéroglyphique. Parametru mhux magħruf
|référence=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|awturs=
injorat (għajnuna) - François Neveu (1996). Khéops (ed.). La langue des Ramsès - grammaire du néo-égyptien. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - W. V. Davies (1996). British Museum Press (ed.). Egyptian Hieroglyphs.
- J. F. Healy (1990). Berkeley : University of California Press (ed.). The early Alphabet. ISBN 0-520-07309-6. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - James Peter Allen (2000). Cambridge (ed.). Middle Egyptian: An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs. ISBN 0-521-77483-7..
- Dwar il-kitba "sillabika" :
- Jean-François Champollion (1836). Institut d'Orient : M. Sidhom (ed.). Principes généraux de l'écriture sacrée égyptienne : appliquée à la représentation de la langue parlée. ISBN 2-905304-00-6. Parametru mhux magħruf
|publi=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|belt=
injorat (għajnuna) - Jaroslav Černý u Sarah I. Groll (1975). Biblical Institute Press (ed.). A Late Egyptian Grammar. p. 2. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Adolf Erman (1979). Georg Olms Verlag (ed.). Neuägyptische Grammatik. pp. 15–19. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Ernest Alfred Thompson Wallis Budge (1910). Dover Publications (ed.). Egyptian language : easy lessons in Egyptian hieroglyphics. ISBN 0-486-21394-3. It-test "E. A. Wallis Budge" mhux se jintuża (għajnuna); Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Friedrich Junge (1999). Harrassowitz Verlag (ed.). Neuägyptisch - Einführung in die Grammatik. pp. 44 sq. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Jean-Claude Goyon (2006). Éditions A.C.V. (ed.). Grammaire de l'égyptien hiéroglyphique : du moyen empire au début du nouvel empire. ISBN 2-913033-10-5. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna)
- Jean-François Champollion (1836). Institut d'Orient : M. Sidhom (ed.). Principes généraux de l'écriture sacrée égyptienne : appliquée à la représentation de la langue parlée. ISBN 2-905304-00-6. Parametru mhux magħruf
- Dwar is-sistema ta' kitba :
- Erhart Gräfe (2001). Harrassowitz Verlag (ed.). Mittelägyptisch - Grammatik für Anfänger. pp. 5–15. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Gustave Lefebvre (1955). Imprimerie de l’Institut français d'archéologie orientale (ed.). Grammaire de l’égyptien classique. pp. 9–25. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna).
- Erhart Gräfe (2001). Harrassowitz Verlag (ed.). Mittelägyptisch - Grammatik für Anfänger. pp. 5–15. Parametru mhux magħruf
- Dwar il-valur fonetiku tal-karattri "alfabetiċi" :
- Gaston Maspero (1917). H. Champion (ed.). Introduction à l'étude de la phonétique égyptienne. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna) - Gustave Lefebvre (1955). Imprimerie de l’Institut français d’archéologie orientale (ed.). Grammaire de l’égyptien classique. pp. 25–31. Parametru mhux magħruf
|belt=
injorat (għajnuna)
- Gaston Maspero (1917). H. Champion (ed.). Introduction à l'étude de la phonétique égyptienne. Parametru mhux magħruf
Ħoloq esterni
Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Ġeroglifiċi Eġizzjani |
- [2]
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Ġeroglifiċi Eġizzjani, X'inhi Ġeroglifiċi Eġizzjani? Xi tfisser Ġeroglifiċi Eġizzjani?
Ġeroglifiku hu karattru tal eqdem kitba Ġeroglifiċi fuq it tempju ta Kom Ombo Il kitba ġeroglifika Eġizzjana hi figurattiva il karattri li jagħmluha jirrapprezentaw oġġetti varji naturali jew magħmulin mill bniedem bħal pjanti xbihat ta allat bnedmin u annimali L tradizzjonalment jiddistingwu tliet kategoriji ta karattri Il karattri kliem jew li jfissru oġġett jew permezz tal azzjoni il karattri fonetiċi jew li jikkorrispondu għal konsonanti waħda jew sensiela ta konsonanti id karattri siekta li jindikaw il li tappartieni għalih il kelma Il kitba ġeroglifika dehret fl aħħar tar raba millenju qabel l epoka tagħna fl fin nofsinhar tal pajjiz u ntuzat sal epoka Rumana jiġifieri għal aktar minn tlett elef sena L għarfien tal ġeroglifiċi ntilef meta l imperatur għalaq il postijiet ta qima pagana madwar it 380 u kien meħtieġ il ġenju ta wara l iskoperta tal biex jikser wara erbatax il seklu dak li kien qiesu siġill fuq fomm id dezert EtimoloġijaIl kelma ġeroglifiku ġejja mill ἱeroglyfos jeroglufos iffurmata minn ἱeros jeros imqaddes u glyfein glufein tnaqqix Fl epoka Greko Ruman kienet tfisser wieħed li jonqox il ġeroglifiċi u mhux il ġeroglifiċi nfushom li huma tὰ ἱeroglyfika grammata ta jeroglyfika grammata jiġifieri il karattri mqaddsa imnaqqxin fuq il monumenti stele tempji u oqbra Fl aħħar saret bidla fit tifsira il kelma ġeroglifiċi spiċċat biex tfisser il karattri ġeroglifiċi stess L Eġizzjani nfushom kienu jsejħu l kitba medu netjer kelma divina li fit traskrizzjoni hi mdw nṯr It terminu ġeroglifiċi illum twessa fit tifsira tiegħu u sar jintuza għal kitba oħra li tuza l istess prinċipju bħall Eġizzjan Hekk wieħed jgħid jew Min naħa l oħra ma nistgħux insejħu l ġeroglifiċi dawn huma Ġeroglifiċi bħas sinogrammmi jappartienu għal grupp izjed vast ta li m għandniex inħalltuh ma l simboli speċifiċi għal intrapriza jew prodott Storja u evoluzzjoniL aħħar iskrizzjoni ġeroglifika magħrufa Bieb ta Adrijanu ġo Philae Il kitba ġeroglifika insibuha mir raba millenju QK l iskrizzjoni l aktar antika ġiet skoperta fl 1992 fuq qabar fis sit antik ta u tmur lura għas snin 3250 3200 QK jiġifieri fl istess ħin meta dehru l fil Kienet tintuza għal aktar minn 3000 sena l aħħar iskrizzjoni magħrufa s issa għandha d data tal 24 ta Awissu 394 u tinsab fil tempju ta Mill Imperu Antik Eġizzjan l hawn l Eġizzjan ġeroglifiku kien sistema ta kitba li fiha kien hemm imħallta l karattri tal konsonanti unilitteri bilitteri u anki trilitteri u d determinattivi ara ized l isfel Mit tmintax id dinastija Eġizzjana l hawn l iskribi kienu juzaw ċertu numru ta karattri bilitterali bħala sȝ bȝ kȝ eċċ biex jittraskrivu l ismijiet jew ta nisel semitiku izda l kitba msejħa sillabika ma ġietx minn dan il qasam Kienet x kienet il funzjoni tagħhom il karattri kienu dejjem figurattivi kienu jirrapprezentaw xi ħaġa tanġibbli ta spiss tingħaraf faċilment anke minn xi ħadd li ma jkunx jaf it tifsira tal karattru Fil fatt fid disinn tal ġeroglifiċi l Eġizzjani ħadu l ispirazzjonu minn madwarhom oġġetti ta ħajja ta kuljum annimali pjanti partijiet tal ġisem Matul l epoka tal Imperu Antik l Imperu Nofsani u l Imperu l Ġdid kien hemm madwar seba mitt karattru ġeroglifiku waqt li fl epoka Greko Rumana kien hemm aktar minn sitt elef Il ġeroglifiċi kienu minquxin fuq il ġebel jew fil kaz tal kitba jeratika imħazzin bil u l linka fuq materjal inqas durevoli L uzu ta ġeroglifiċi minquxin deher qabel il u hekk m għandux x jaqsam mal ħtiġijiet amministrattivi ta stat fil formazzjoni tiegħu Kien limitat għal oqsma fejn l estetika u jew il valur ta kliem maġiku kienu importanti formoli ta offerti affreski funerarji testi reliġjuzi iskrizzjonijiet uffiċjali Il kitba kienet għall ewwel tikkonsisti f isktrizzjonijiet qosra titli li jirreferu għal sovran battalja kwantita imbagħad madwar l 2700 QK matul il renju tal Fargħun notevoli għall izvilupp tal funzjonijiet reliġjuzi u r riti funerarji bdew jizviluppaw frazi mibnija li nsibu l izjed fil Ħajt tat Wara z zmien li ħadet is sistema ta kitba tat tip ġeroglifiku biex tizviluppa nistgħu niddistingwu erba fazijiet ta evoluzzjoni u ta semplifikazzjoni progressiva ta din il kitba wara l fazi ġeroglifika tiġi l fazi tal ġeroglifiċi linjari imbagħad tiġi dik tal kitba jeratika imbagħad tmiss dik tal kitba demotika u fl aħħar jiġi l bħala l aħħar pass tal proċess ta astrazzjoni u semplifikazzjoni L ewwel semplifikazzjoni tas sistema ta kitba Eġizzjana li jiddistingwu l Eġittoloġi hi dik tal ġeroglifiċi linjari Dawn zammew l aspett figurattiv tal ġeroglifiċi minquxin izda huma mpinġijin b inqas reqqa minn dawk tal aħħar Il ġeroglifiċi linjari huma l ewwel pass lejn l astrazzjoni ta din is sistema ta rapprezentazzjoni Kienu jpinġuhom fuq is tal injam u l papiri tal kotba tal mejtin Il kitba jeratika jew saċerdotali it tielet stadju tal evoluzzjoni tas sistema ta kitba Eġizzjana hi l forma kursiva tagħha u kienet ristretta għal dokumenti amministrattivi u dokumenti privati Kienu jiktbuha bil pinzell fuq l biċċiet tal fuħħar jew ġebla tal franka twavel zgħar tal injam jew aktar rari fuq il u l li kienu jqumu ħafna izjed Mill epoka Sajitika is sittax il dinastija Eġizzjana il jerartika kienet parzjalment sostitwita minn kursiva ġdida id demotika jew tal poplu Din hi semplifikazzjoni estrema tal jeratika rizervata għall atti amministrattivi u dokumenti tal ħajja ta kuljum u għalhekk issemiet popolari Il ma baqgħitx tintuza ħlief biex jinkitbu xi testi saċerdotali jew reliġjuzi flimkien mal ġeroglafiċi u għalhekk ħadet l isem saċerdotali Fl epoka il Grieg beda aktar u aktar jintuza bħala l lingwa amministrattiva minn 146 QK il kuntratti miktubin biss bid demotika kienu tilfu kull valur legali Referenza meħtieġa Finalment il Koptiku kien l aħħar fazi tal lingwa u tal kitba Eġizzjana Dan għadu jintuza sal lum imma biss bħala lingwa liturgika Jinkiteb permezz tal alfabett Grieg li ġew mizjudin miegħu seba karattri demotiċi għall ħsejjes li mhumiex fil Grieg Il kitba Eġizzjana m għadhiex tintuza illum biex tinkiteb xi lingwa Madankollu skont xi riċerkaturi kienet hi permezz tal proto Sinajitiku li welldet l li minn naħa tiegħu nissel l alfabett Lhudi Aramajk u Grieg u minn tal aħħar ħargu l karattri Latini u Ċirilliċi Is sistema ta kitbaRiproduzzjoni tal Il ġeroglifiċi huma kollha jew kwazi kollha figurattivi dawn jirrapprezentaw elementi veri jew immaġinarji xi kultant stilizzati u semplifikati izda fil parti l kbira jintgħarfu perfettament id deċifratur tal ġeroglafiċi meqjus bħala missier l ddefinixxa s sistema ġeroglifika hekk Din hi sistema kumplessa kitba li hi fl istess ħin figurattiva simbolika u fonetika fl istess test fl istess frazi u għandi ngħid kwazi fl istess kelma Fil fatt l istess karattru jista jiġi interpretat b modi differenti skont il kuntest bħala fonogramma qari fonetiku bħala jew bħala determinattiv qari semantiku Se naraw iktar tard li l karattri determinattivi li ma jinqarawx jgħinu fil qari billi jiddeterminaw il qasam lessikali li l kelma tappartieni għalih Għalhekk il karattru determinattiv ta raġel bilqiegħda A1 fil lista totali tal ġeroglifiċi skond il klassifikazzjoni ta jakkumpanja l kliem li juru l funzjoni qassis il professjoni bennej l etniċita Azjatiku Eġizzjan Libjan Nubjan jew rabta tal familja missier iben ħu Fis sezzjonijiet li ġejjin il ġeroglafiċi se jiġu traslitterati jiġifieri jerġgħu jiġu traskritti permezz ta simboli ta sistema oħra Qari fonetiku Fil qari fonetiku wieħed jaqra l karattru independentament mit tifsira tiegħu skont il prinċipju ta Il fonogrammi huma ffurmati jew minn konsonanti karattri msejħin mono jew unilitteri zewġ karattri karattri bilitteri jew tlieta karattri trilitteri L erbgħa u għoxrin karattru unilitteru jagħmlu il psewdo alfabett ġeroglifiku ara hawn taħt Il kitba ġeroglifika tixbaħ lil il vokali ma jinkitbux differenti mill perezempju Hi kitba difettuza scriptio defectiva Mela il ġeroglifiku li jirrapprezenta papra jinqara sȝ għax dawn kienu l konsonanti tal kelma għal dan l annimal Fl istess ħin wieħed juza l karattru ta papra mingħajr l ebda konnessjoni mal annimal biex jirrapprezenta l s u ȝ wara xulxin independament mill vokali li jistgħu jakkumpanjaw dawn il konsonanti u hekk jikteb kliem bħal sȝ iben jew b zieda ta karattri li nagħtu dettalji dawrhom iktar tard sȝw għases sȝṯ w terra ferma il karattru sȝ l istess karattru uzat waħdu is sens tal linja vertikali zgħira jiġi spjegat aktar tard li jfisser papra jew ma determinattiv addattat iben zewġ kelmiet bl istess konsonanti Il karattru sȝ ġewwa l kelam sȝw għases u fi sȝṯ w terra ferma L alfabett ġeroglifiku Għal xi karattri il prinċipju ta rebus sar dak ta tinqara biss l ewwel konsonanti tal kelma Ezempji tal uzu ta ideogrammi għall valur unilitteru tagħhom Ideogramma Oġġett rapprezentat Uzu bħala ideogramma Valur fonetiku tal ideogramma Valur unilitteru ħalq ħalq rȝ r sieq post fejn wieħed iqiegħed siequ bw b kobra kobra ḏt ḏ Hekk nistgħu niġbru fi gruppi l erbgħa u għoxrin karattru unilitteru f xorta ta alfabett ġeroglifiku li pero qatt ma ntuza biex jieħu post il ġeroglifiċi l oħra għalkemm dan seta jsir Infatti il kliem Eġizzjan kollu setgħu jinkitbu permezz ta dawn il karattri izda l Eġizzjani qatt ma ħadu dan il pass u ssemplifikaw il kitba kumplessa tagħhom f alfabett Il psewdo alfabett Eġizzjan huwa magħmul minn karattri li jindikaw konsonanti waħda biss għalkemm xi wħud minnhom jindikaw aktar minn waħda meta jintuzaw bħala Psewdo alfabett ġeroglifika fl ordni konvenzjonali tad dizzjunarji u l grammatki Karattru Oġġett rapprezentat ȝ avultun Lhudija G 1 ỉ qasba twarrad Lhudija M 17 y qasba twarrad Lhudija ˁ driegħ quddimija Lhudija D 36 w ferħ tas summien u G 43 b sieq b D 58 p siġġu p Q 3 f serp bil qrun f I 9 m kokka m G 17 n ilma n N 35 r ħalq r D 21 h pjan jew bitħa ta dar h O 4 ḥ merilla tal ħajt tal għazel h emfatiku V 28 ḫ kobba spag x Aa 1 ẖ denb ta barri c F 32 s firrol z O 34 s għazel mitwi s S 29 s għadira ʃ N 37 ḳ zurzieqa kw N 29 k qoffa k V 31 g buqar g W 11 t ħobza t X 1 ṯ xikel għall annimali tj V 13 d id d D 46 ḏ kobra d ʒ I 10 Kumplamenti fonetiċi Ras ta gendus serp id Il kitba Eġizzjana hi spiss superfluwa fil fatt jiġri spiss ħafna li kelma tkun segwita minn karattri diversi li jindikaw l istess ħsejjes biex jiggwidaw il qarrej Perezempju il kelma nfr sabieħ tajjeb perfett tista tinkiteb bit trilitteru biss izda ħafna aktar spiss ma dan it trilitteru kienu jiġu mizdudin l unilitteri f u r Allura tinkiteb nfr f r imma tinqara nfr Il karattri superfluwi li jakkumpanjaw il karattri bilitteri jew trilitteri jissejħu kumplamenti fonetiċi Dawn ġeneralment jitqegħdu wara l karattru li jikikumplamentaw u b hekk iservu ta għajnuna għall qari Pero xi minn daqqiet l iskriba jaqleb l ordni għal raġunijiet ta kalligrafija u jqegħdhom warajh jew jinkwadrawh ara hawn isfel mdw d w il kumplamenti huma mqegħdin wara tinqara mdw kliem ilsien ḫ p ḫpr r j il kumplamenti jinkwadraw tinqara ḫpr j Khepri Il kumplamenti fonetiċi jgħinu biex wieħed jista jiddistingwi bejn kliem jiġifieri li għandhom l istess pronunzja imma tifsira differenti Fil fatt il karattri mhux dejjem jinqraw l istess perezempju s siġġu jista jinqara st ws u ḥtm skont il kuntest li jkun qiegħed fih Il prezenza tal kumplamenti fonetiċi u determinattiv addatat tgħin fil qari ta dak li jkun ġej st st miktuba st t l aħħar karattru hu d determinattiv tad dar jew li għandu xjaqsam magħha siġġu tron inħawi st miktuba st t l aħħar karattru hu l bajda determinattiv tal isem tal alla mara Iside ws wsjr miktua ws jr bil kumplament fonetiku l għajn li jinqara jr segwit mid determinattiv ta alla ḥtm ḥtm t miktuba ḥ ḥtm m t bid determinattiv tax xakall tip ta annimal salvaġġ forsi ors ḥtm miktuba ḥ ḥtm t bid determinattiv tal għasfur itir għosfor Fl aħħarnett xi kultant ġara li xi kliem inbidlu fil pronunzja tagħhom fl Eġizzjani antik f dan il kaz mhux rari li l kitba adottat kompromess fin notazzjoni iz zewġ modi ta qari kienu indikati flimkien Dan hu partikolarment il kaz għall aġettiv bnrj ħelu jiġifieri ta togħma tajba li sar bnj u għall verb swri xorob li sar swj Fl Eġizzjan nofsani jinkitbu bnrj u swri u li jinqara fl istess ħin bnj u swj ir r ma tneħħietx biex tinzamm rabta tal kitba mal kelma antika Qari semantiku Barra l interpretazzjoni fonetika il karattri jistgħu jinqraw għat tifsira tagħhom f dan il kaz nitkellmu dwar logogrammi aktar preċizament dwar ideogrammi u determinattivi jew semagrammi Logogrammi Ġeroglifiku uzat bħala logogramma jindika l oġġett li hu l xbieha tiegħu Il logogrammi għalhekk huma l aktar spiss nomi komuni huma ġeneralment akkumpanjati b linja wieqfa li turi l valur tal logogramma l uzu tal linja wieqfa hi spjegata izjed l isfel fit teorija kull ġeroglifiku seta jservi bħala logogramma Il logogrammi jistgħu ikunu akkumpanjati minn kumplamenti fonetiċi F xi kazijiet ir relazzjoni semantika hija indiretta jew Ezempji ta ġeroglifiċi uzati bħala logogrammi Fl aħħar tliet ezempji ir relazzjoni semantika hi metonimika jew metaforika Ġeroglifiċi Pronunzja Oġġett rapprezentat Tifsira rˁ xemx pr dar swt qasba t hi l kumplament fonetiku ḏw muntanja nṯr standard tat tempju Alla bȝ għasfur b ras ta bniedem rapprezentazzjoni tradizzjonali tal ruħ dsr fenikottru il fonogramma li tikkorrispondi miegħu tfisser aħmar u l għasfur hu assoċjat permezz ta metonimija ma dan il kulur Determinattivi Id determinattivi jew semagrammi jitqegħdu fl aħħar tal kelma Dawn huma karattri siekta li jservu biex juru l qasam lessikali tal kelma Billi l kazijiet ta huma spissi ħafna speċjalment peress li konsonanti biss jinkitbu l għajnuna tad determinattivi hi importanti ħafna Kieku l istess proċedura kienet tezisti fil Malti konna niktbu wara l kliem omografi indiċi li ma jinqarax izda li jiċċara t tifsira perezempju hekk nistgħu niddistingwu bejn bies imħabba u bies għasfur Hemm ħafna determinattivi allat bnedmin partijiet tal ġisem tal bniedem annimali pjanti eċċ Ċerti determinattivi għandhom tifsira proprja u tifsira figurattiva Perezempju r roll tal papiru iservi biex jindika l kitba jew l idejat astratti Hawn nagħtu xi ezempji tal uzu tad determinattivi biex nuru l importanza tagħhom Ezempji ta determinattivi ġeroglifiċi li jneħħu l ambigwita bejn l nfr Kelma Pronunzja nfr w nfr t nfr w nfr nfr Piktogramma determinattiva tifel jagħmel idejh ma ħalqu mara bilqiegħda dar strixxa drapp bil frenza buqar bis sinjal tal plural Qasam lessikali indikat tifel jew tifla zagħzugħ jew zagħzugħa mara dar binja drap ilbies buqar platti tal fuħħar xorb Tifsira tal kelma rekluti militari xebba pedamenti ilbies inbid birra Nota Dan id determinattiv juri li l kelma tiġri tliet darbiet jiġifieri l plural billi l lingwa Eġizzjana kellha plural imtenni kultant indikat b zewġ linji Dawn il kliem kollha għandhom konnotazzjoni tajba tajjeb sabieħ perfett Ta minn jinnnota li dizzjunarju reċenti jagħti xi għoxrin kelma li jinqraw nfr jew jibdew b din il kelma prova tar rikkezza straordinarja tal lingwa Eġizzjana Id direzzjoni tal kitba Il ġeroglifiċi jinkitbu mil lemin għax xellug mix xellug għal lemin jew minn fuq għal isfel imma d direzzjoni tas soltu hi mil lemin għax xellug Il qarrej biex ikun jaf id direzzjoni tal kitba irid iħares lejn id direzzjoni li fiha huma mdawrin il ġeroglifiċi asimmetriċi Perezempju meta l figuri tal bniedem u l annimali li jistgħu jingħarfu faċilment iħarsu lejn ix xellug il kitba trid tinqara mix xellug għal lemin u viċeversa Il kliem mhumiex separati bi spazji jew punteġġjatura Madankollu xi karattri jidhru l izjed fl aħħar tal kelma u għalhekk xi drabi hu possibbli li wieħed jagħraf il kliem b dan il mod Pero huwa ċar li l qsim ta test fi kliem jista jsir biss b għarfien sod tal lingwa u s sintassi tagħha Il kwadrat Il ġeroglifiċi ma jitqegħdux sempliċement f linja wieħed wara l ieħor fil fatt dawn jitqassmu b mod armonjuz f kwadri jew kaxex virtwali jiġifieri mhux impinġijin jew kwadrati bl istess mod bħas Bid differenza li s sinogrammi jimlew il kwadrat sħiħ waqt li ċerti ġeroglifiċi jimlew nofs biss orizzontalment jew vertikalment u x uħud kwart biss Ezempji ta ġeroglifiċi li jokkupaw kwadrat nofs kwadrat u kwart ta kwadrat Kwadrat Nofs kwadrat orizontali Nofs kwadrat vertikali Kwart ta kwadrat L ordni tal kitba tal elementi rranġati f kwadrat hi indipendenti mid direzzjoni tal kitba ġlobali li tista tkun minduda kwadrati rranġati f ringieli jew wieqfa kwadrati rranġati f kolonni Il karattri li jokkupaw kwadrat jinqraw mix xellug għal lemin u mbagħad minn fuq għal isfel jew minn fuq għal isfel u mbagħad mix xellug għal lemin Karatteristiċi kalligrafiċi u restrizzjonijiet Hemm bosta karatteristiċi kalligrafiċi L ewlenin fosthom huma dawn il karattri huma maqsumin f kwadrati ara hawn fuq biex jiġi zgurat li kwadrat ikun komplut kultant il karattri jinqalbu biex is sett jiġi izjed kumpatt Bl istess mod il kumplamenti fonetiċi jintgħazlu b mod li joqgħodu tajjeb fil kwadrat anki akkost li xi ftit minnhom ikunu superfluwi xi karattri jistgħu jitħallew barra speċjalment dawk li jindikaw il fonemi ȝ u j il karattri li jindikaw l allat jitqegħdu fir ras ta dikjarazzjoni frazi jew kelma komposta bħala antepozizzjoni onorifika inverzjoni rispettuza Madankollu anki jekk il ġeroglifiċi jkunu maqlubin dan ma jagħmilx differenza fit trazlitterazzjoni u l qari Karattri mizjudin Sostituzzjoni b linja mzerzqa Karattru kultant meqjus offensiv welled Il karattri offensivi ta gwaj tabu rari jew kumplessi jistgħu jiġu mibdulin f linja mzerzqa ms j verb li jfisser welled jista jinkiteb id determinattivi ta mara qiegħda teħles l aħħar karattru kien kultant meqjus offensiv jew sempliċiment diffiċli wisq biex jitpinġa m w t mewt tinkiteb ukoll biex jiġi evitat id determinattiv tal għadu fuq l art l aħħar karattru karattru ta gwaj Cartouche Cartouche li jfisser skartoċċ bil Franċiz għandu din il forma Hawn jitqegħdu l ġeroglifiċi Jitqegħdu fil cartouches l ismijiet ta allat eċċezzjonalment u l aħħar zewġ ismijiet re tal Eġittu l Għoli u l Baxx u iben Re tat titli tal faragħuni dejjem jtn jmn rˁ qljwpȝdrȝ t Kleopatra Karattri biex jimlew Jintuzaw xi karattri biex jimtlew il kwadrati li ma jkunux kompluti Karattri magħqudin Hemm xi karattri li huma magħmulin minn diversi oħra magħqudin flimkien Dawn il karattri pero jezistu indipendentament u jservu bħala karattri ġodda perezempju driegħ quddimija zzom xettru sservi bħala determinattiv għall kliem li jfissru mexxa iggverna ikkmanda u d derivati tagħhom Repetizzjoni Jekk karattru ta nom jidher darbtejn wara xulxin dan jindika li hu mtenni waqt li jekk jidher tliet darbiet juri li hu fil plural Karattri mhux figurattivi Dawn huma Linja wieqfa li tindika li l karattru hu ideogramma fil kazi ta ambigwita fejn l istess karattru jista jservi bħala ideogramma jew karattru fonetiku Zewġ linji mzerzqin li juru li nom huwa mtenni jew tliet linji weqfin li juru li nom hu fil plural U misluf mill kitba jeratika is suffiss tal formazzjoni tal plural L ortografija Il kunċett ta ortografija korretta fl Eġizzjan ġeroglifiku ma nistgħux inħarsu lejh bħal fil lingwi moderni Tabilħaqq għal kwazi kull kelma kien hemm varjant wieħed jew aktar Għalhekk wieħed jiddubita jekk il kunċett ta ortografija kienx jezisti fil lingwa Eġizzjana Fil fatt insibu Karattri zejda Ommissjoniet ta grafemi li ma nafux kinux apposta jew le Bdil ta grafema b oħra li jagħmilha impossibbli li ssir distinzjoni bejn zball jew ortografija alternattiva Zbalji u ommissjonijiet fil kitba tal karattrii l aktar problematiċi meta l kitba tkun kursiva kitba jeratika imma l izjed demotika fejn l skematizzazzjoni tal karattri hi estrema Referenzi Il metonimija mill Grieg meta li tfissser trasferiment u onoma isem hi li tikkonsisti f sostituzzjoni ta kelma b oħra li tappartieni għall istess li għandha mal ewwel waħda relazzjoni ta kontigwita logika jew materjali perezempju illum irrid nistudja Dun Karm ix xogħlijiet ta dun Karm Fl Eġizzjan ġeroglifiku il ma jinkitbux Michel Dewachter Champollion Un scribe pour l Egypte Gallimard Pariġi 1990 Il lingwi mqaddsa ħallewna naqraw il vokabularju tagħhom mitluf meta fuq il granit ta Mezrajim Champollion iddeċifra dawn il ġeroglifiċi li kienu qieshom siġill imqiegħed fuq fomm id dezert u li wieġbu mis skiet etern tagħhom Francois Rene de Chateaubriand Les Memoires d Outre Tombe IV XII Kap 9 Gunter Dreyer Recent Discoveries at Abydos Cemetery U f The Nile Delta in Transition 4th 3th Millenium BC edit M Van Den Brink Tel Aviv 1992 p 293 1299 L aħħar isem ta sovran miktub bil ġeroglifiċi li hu tal imperatur Ruman 249 sal 251 jinsab fit tempju ta E Edel p 13 Ara l Bibljografija pinen magħmulin mill qasab W V Davies p 129 u wara J F Healy p 197 u wara Ara l Bibljografija Jean Francois Champollion Ittra lil M Dacier dwar l alfabett tal ġeroglifiċi fonetiċi 27 ta Settembru 1822 karattru li jirrapprezenta ħoss jew Abġad hu alfabett li juri biss il konsonanti bħal fl Għarbi fil u L isem abġad ġej mill ewwel erba ittri tal alfabett Għarbi storiku ʾalif baʼ ǧim u dal Alan H Gardiner pġ 507 Ara l Bibljografija Antonio Loprieno Ara l Bibljografija Antonio Loprieno Ara l Bibljografija meħudin minn Je lis les hieroglyphes ta Jean Capart Determinative Signs In Egyptian Jim Loy Raymond O Faulkner A Concise Dictionary of Middle EgyptianEzempji ta ġeroglifiċiĠeroglifiċi meħudin mill Ġrammatka Eġizzjana ta Jean Francois ChampollionBibljografijaDwar l etimoloġija l istorja u l evoluzzjoni Jean Vercoutter 1992 Presses universitaires de France ed L Egypte et la vallee du Nil Tome 1 It test PUF mhux se jintuza għajnuna Elmar Edel 1955 Pontificium Institutum Biblicum ed Altagyptische Grammatik pp 1 12 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Alan Henderson Gardiner 1973 The Griffith Institute ed Egyptian Grammar Being an Introduction to the Study of Hieroglyphs pp 6 u wara ISBN 0 900416 35 1 Gustave Lefebvre 1955 Imprimerie de l Institut francais d archeologie orientale ed Grammaire de l egyptien classique pp 5 u wara Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Pascal Vernus 1982 Le Sycomore ed Espace et ideologie dans l ecriture egyptienne Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Christiane Ziegler 1991 Editions de la Reunion des musees nationaux ed Les Hieroglyphes departement des Antiquites egyptiennes Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Antonio Loprieno 2004 Cambridge University Press ed Ancient Egyptian A Linguistic Introduction pp 5 u wara Michel Malaise et Jean Winand 1999 CIPL Aegyptiaca Leodiensia 6 ed Grammaire raisonnee de l egyptien classique Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Jean Pierre Guglielmi 2010 Assimil ed L Egyptien hieroglyphique 4 CD awdjo Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Cours d egyptien hieroglyphique Parametru mhux magħruf reference injorat għajnuna Parametru mhux magħruf awturs injorat għajnuna Francois Neveu 1996 Kheops ed La langue des Ramses grammaire du neo egyptien Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna W V Davies 1996 British Museum Press ed Egyptian Hieroglyphs J F Healy 1990 Berkeley University of California Press ed The early Alphabet ISBN 0 520 07309 6 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna James Peter Allen 2000 Cambridge ed Middle Egyptian An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs ISBN 0 521 77483 7 Dwar il kitba sillabika Jean Francois Champollion 1836 Institut d Orient M Sidhom ed Principes generaux de l ecriture sacree egyptienne appliquee a la representation de la langue parlee ISBN 2 905304 00 6 Parametru mhux magħruf publi injorat għajnuna Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Jaroslav Cerny u Sarah I Groll 1975 Biblical Institute Press ed A Late Egyptian Grammar p 2 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Adolf Erman 1979 Georg Olms Verlag ed Neuagyptische Grammatik pp 15 19 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Ernest Alfred Thompson Wallis Budge 1910 Dover Publications ed Egyptian language easy lessons in Egyptian hieroglyphics ISBN 0 486 21394 3 It test E A Wallis Budge mhux se jintuza għajnuna Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Friedrich Junge 1999 Harrassowitz Verlag ed Neuagyptisch Einfuhrung in die Grammatik pp 44 sq Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Jean Claude Goyon 2006 Editions A C V ed Grammaire de l egyptien hieroglyphique du moyen empire au debut du nouvel empire ISBN 2 913033 10 5 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Dwar is sistema ta kitba Erhart Grafe 2001 Harrassowitz Verlag ed Mittelagyptisch Grammatik fur Anfanger pp 5 15 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Gustave Lefebvre 1955 Imprimerie de l Institut francais d archeologie orientale ed Grammaire de l egyptien classique pp 9 25 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Dwar il valur fonetiku tal karattri alfabetiċi Gaston Maspero 1917 H Champion ed Introduction a l etude de la phonetique egyptienne Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Gustave Lefebvre 1955 Imprimerie de l Institut francais d archeologie orientale ed Grammaire de l egyptien classique pp 25 31 Parametru mhux magħruf belt injorat għajnuna Ħoloq esterniWikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x jaqsmu ma Ġeroglifiċi Eġizzjani 2