Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Dan l artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal istandard tal Wikipedija B mod partikolari dan l artiklu huwa
Ġann Piet Franġisk De Soldanis
| Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. B'mod partikolari, dan l-artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il-fatti u perspettivi dwar is-suġġett. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
“ L-aktar bniedem erudit tal-gżira ”
—Abbé Delaporte fuq De Soldanis fi ktieb tal-vjaġġi tiegħu ppubblikat fl-1787
Ġann Piet Franġisk De Soldanis (Rabat, - ) kien lingwista, storiku u studjuż tal-ilsien Malti. Kien bniedem għaref u ta' kultura vasta mhux biss jekk inqabbluh ma' studjużi oħra fil-gżejjer Maltin imma wkoll jekk inpoġġuh fil-kuntest Ewropew.
| Ġann Piet Franġisk De Soldanis | |
|---|---|
| Ħajja | |
| Twelid | Rabat, 1712 |
| Mewt | 30 Jannar 1770 |
| Post tad-dfin | |
| Edukazzjoni | |
| Alma mater | Università ta’ Padova |
| Okkupazzjoni | |
| Okkupazzjoni | avukat kittieb |
| Sħubija | (en) (en) |
Studji
Ta' sbatax-il sena laħaq kanonku tal-Knisja Kolleġġjata ta' Għawdex saħansitra qabel ordnat saċerdot, skont ma' kiteb Ġużè Cassar Pullicino. Kien studja l- u lingwi oħra f'Malta kif ukoll il-filosofija u t-teoloġija fil-Kulleġġ Ġiżwita tal-Belt Valletta. Kiseb ukoll il-lawrja fil-liġi mill-Università ta' Padova. Kien imsieħeb f'mill-anqas erba' akkademji Taljani u kien jikkorrispondi regolarment mal-imsieħba l-oħra.
De Soldanis, għaldaqstant, ma kienx studjuż iżolat intellettwalment f'Għawdex jew fl-arċipelagu Malti. Kien tassew studjuż kosmopolita li kien jaf sew fuq il-kurrenti ta' studju fl-Ewropa u kien midħla tax-xogħol ta' studjużi barranin li wħud minnhom kien iltaqa' magħhom personalment meta kien isiefer.
Kien ukoll midħla ta' għorrief Maltin oħrajn bħal ma kien, Ignazio Saverio Mifsud. M'hemmx dubju li kien stmat ferm minn filoloġi, letterati u riċerkaturi barranin li kienu rrikonoxxew għerfu u l-ħila tiegħu fir-riċerka skont in-normi ta' dak iż-żmien. Bħall-veri għorrief, De Soldanis ma kienx jiddejjaq jgħin lil ħaddieħor biex iwessa' l-orizzonti tiegħu u dan jidher mill-fatt li kien jislef kotba tiegħu lil studjużi oħra.
Fi ftit kliem, De Soldanis kien studjuż modern f'ħafna aspetti, moħħu miftuħ u ħerqan li jagħmel tiftix fuq oqsma differenti tal-għerf filwaqt li kien dejjem lest jaqsam dak li jaf ma' ħaddieħor.
Ir-reputazzjoni tajba ta' De Soldanis kienet magħrufa f'pajjiżna – inħatar l-ewwel bibljotekarju fl-1763 – u nota dwaru ddaħħlet mill-Konti Giovannantonio Ciantar fil-ktieb monumentali tiegħu Malta Illustrata li ħareġ fl-1780, għaxar snin wara l-mewt ta' De Soldanis.
Studju tal-Ilsien Malti
De Soldanis kien minn tal-ewwel fl-istudju metodiku tal-Malti. Fost ix-xogħlijiet ewlenin tiegħu, miktub waqt li kien Ruma, insibu grammatika tal-Malti msejħa fil-qosor “Della Lingua Punica presentemente usata da' Maltesi…” li ġiet ippubblikata fl-1750. De Soldanis kien iqis il-Malti bħala lingwa mnissla direttament mill-Puniku, fdal tal-ilsien li kienu jitkellmu l-Feniċi u l-Kartaġiniżi li dak iż-żmien kien maħsub li kienu l-ewwel nies li għexu f'Malta. Biex isostni t-teżi tiegħu, De Soldanis jistrieħ, fost ħwejjeġ oħra, fuq l-asserzjoni li l-Maltin setgħu jifhmu l-kliem Puniku fid-dramm ta' Plautus Hanno. De Soldanis ma kienx waħdu li għamel dan l-iżball. Ironikament, jidher li oriġinarjament, kien aktar tal-fehma li l-Malti għandu nisel Għarbi imma mbagħad bidel fehmtu anki jekk studjużi oħra barranin ta' nofs is-seklu tmintax kienu għarfu n-nisel Għarbi ta' lsienna.
De Soldanis kien ukoll tal-fehma li l-Malti seta' jgħin fl-istudju tal-Etrusku, idea xi ftit fantastika għal żmienna – l-Etrusku mhux relatat ma' lingwi oħra u għadu xi ftit misterjuż anki llum. B'danakollu, lanqas f'dan l-iżball ma kien waħdu De Soldanis għaliex kien hemm studjużi oħra li kienu jispekolaw xi konnessjoni bejn l-Etrusku u l-ilsna Semitiċi, idea li ġiet skartata biss lejn l-aħħar tas-seklu dsatax.
De Soldanis kellu skop preċiż fil-kitba ta' din il-grammatika u tad-dizzjunarju tiegħu u dan kien illi permezz tagħhom ipoġġi l-Malti fuq l-istess livell ta' lingwi oħra li kellhom alfabett aċċettat u uniformi, kif ukoll dizzjunarju, u b'hekk setgħu jiġu apprezzati. Għal De Soldanis, l-ilsien Malti kien wirt imprezzabbli tal-poplu Malti u għelm tal-identità Maltija.
Fil-kitba ta' din il-grammatika, De Soldanis wera ġudizzju tajjeb ħafna meta, wara li kkonsulta lingwisti fl-Università La Sapienza ta' Ruma, ippropona u uża karattri tal-alfabett Latin biex jikteb il-Malti u, għaldaqstant, nistgħu ngħidu li kien prekursur tal-użu tal-alfabett Latin li nużaw illum. Kontrarjament, Mikiel Anton Vassalli kien għal xi żmien ħareġ b'alfabett b'karattri mħallta li qatt ma qabad art għax ma kienx prattiku. De Soldanis jistqarr li l-alfabett tiegħu kien ġie apprezzat minn studjużi barranin.
Bħal Vassalli warajh, De Soldanis jilmenta u jikkritika l-Malti mħallat, anzi hu jsejjaħlu “ippastardjat”, li kienu jitkellmu xi nies tal-Belt billi jitaljanizzaw il-Malti kemm fil-vokabolarju u kemm fil-pronunzja. Naturalment, illum inħarsu lejn din l-idea xi ftit romantika b'ottika differenti. Il-lingwi huma ħaġa ħajja u jeżistu f'soċjetà li tevolvi kontinwament. Illum, aktar milli ninsistu fuq il-purità xi ftit mitika tal-lingwa, għandna ninsistu aktar fuq l-użu ta' Malti korrett – korrett f'dik li hi grammatika u f'dawk li huma idjoma u vokabolarju kemm jekk huma ta' nisel Għarbi u kemm jekk le.
Kitbiet
De Soldanis kiteb numru ġmielu ta' xogħlijiet li qatt ma ġew ippubblikati. Importanti ħafna fost dawn insibu dizzjunarju f'erba' volumi manuskritti msejjaħ “Damma tal-Kliem Kartaġiniż imxerred fil-fomm tal-Maltin u Għawdxin”. Dan hu wieħed mill-ewwel dizzjunarji tal-Malti li qatt ġew ikkompilati u juri sforz serju sabiex jinkiteb dizzjunarju komplut aktar minn sempliċi lista ta' kliem imfisser bit-Taljan jew lingwa oħra. F'dan is-sens, huwa wkoll l-eqdem li wasal għandna. Dan il-manuskritt konservat fil-Bibljoteka Nazzjonali ġie studjat sewwa u kien is-suġġett ta' teżijiet ta' livell għoli fl-Università ta' Malta. Kien ukoll ġie mifli sew minn Vassalli hu u jaħdem fuq id-dizzjunarju tiegħu. Kien xogħol li ħa ħafna żmien lil De Soldanis biex kitbu u jixhed kemm kien prolifiku u attent fil-ħidma tiegħu u kemm kellu interessi varji.
Fil-kitba tad-Damma, De Soldanis wera atteġġjament modern fis-sens li daħħal il-kliem kollu użat fi żmienu mingħajr ma eskluda, kif għamel Vassalli warajh, kliem li kien jidhirlu li huwa estranju għall-Malti minħabba l-argument tal-puriżmu lingwistiku.
Hu u jagħti t-tifsir tal-kliem Malti, De Soldanis jikteb dwar suġġetti bħal drawwiet soċjali u folkloristiċi. Ngħidu aħna, taħt il-kelma qarcilla, De Soldanis jagħti tagħrif dwar drawwa antika li kienet għadha ħajja fi żmienu – din kienet li fil-karnival kien ikun hemm xi ħadd jagħmilha ta' nutar u kien jieqaf f'kull kantuniera u jagħmel ta' bir-ruħu jaqra kuntratt matrimonjali miktub forma ta' taqbila mimlija ċajt u umoriżmu.
De Soldanis ħallielna wkoll djalogi ħelwin u naturali bil-Malti. Dawn id-djalogi bejn persuni Maltin jew Għawdxin ta' klassijiet soċjali differenti jixhdu l-Malti kif kien mitkellem fis-seklu tmintax u, għalkemm fihom xi kliem li llum huwa rari, fil-biċċa l-kbira jinftehmu sewwa mill-Maltin tal-lum. Fihom insiru nafu aspetti differenti tal-ħajja soċjali u ekonomika Maltija tas-seklu tmintax u kif kienu jitħaddtu bejniethom il-Maltin, kemm dawk tal-irħula u kemm dawk tal-ibliet.
De Soldanis ġabar ukoll ftit anqas minn erba' mitt proverbju u għidut ieħor li kienu kurrenti fi żmienu. Dan ix-xogħol għadu manuskritt.
Għawdex
Minkejja s-safar tiegħu u l-kuntatti internazzjonali li kellu, De Soldanis kien iħobb lil Għawdex u ried illi jagħmel dak li kien għamel għal Malta seklu qablu Ġan Franġisk Abela fl-1647 bil-famuża Della Descrittione di Malta. De Soldanis, għalhekk, kiteb Il Gozo antico-moderno li fih kiteb dwar it-toponomija ta' Għawdex, l-istorja tal-Kolleġġjata u knejjes oħra, il-ġrajja ta' ordnijiet reliġjużi, kif ukoll fuq drawwiet u aspetti folkloristiċi u soċjali tal-ħajja Għawdxija. Ittanta wkoll jikteb l-istorja tal-gżira tiegħu mill-ibgħad żminijiet kif kienu jimmaġinaw fi żmienu -- żmien il-ġganti li bnew it-tempji megalitiċi – u wasal saż-żminijiet tal-ħakma tal-Ordni ta' San Ġwann li taħtha għex ħajtu kollha.
Politika u Patrijottiżmu
De Soldanis kien mixgħul bl-imħabba għal art twelidu u bla dubju kien patrijott. Mit-tmienja u ħamsin sena li għex, De Soldanis għex tlieta u tletin minnhom taħt is-saltna twila u despotika tal-Gran Mastru Emanuel Pinto de Fonseca li kien aktarx iqis lilu nnifsu bħala monarka assolut fil-vena tal-monarki Franċiżi ta' żmienu. F'waħda mill-kitbiet tiegħu De Soldanis fisser ideat li kienu jixhdu x-xewqa għal tibdil politiku f'Malta, tant li l-Inkwiżitur, allarma lis-Segretarju tal-Istat tas-Santa Sede li De Soldanis ried idaħħal repubblika minflok is-saltna awtokratika ta' Pinto. Il-Gran Mastru għajjar lil De Soldanis “insolenti u vili” u rrapportah lill-Papa: De Soldanis spiċċa interrogat Ruma u ordnat jagħmel apoloġija lill-Gran Mastru.
De Soldanis ma kienx biss studjuż akkademiku imma wkoll patrijott li kien xorob mill-għajn tal-illuminiżmu u xtaq jara riformi soċjali fl-edukazzjoni u emanċipazzjoni politika akbar imma forsi ma żviluppax il-ħsieb politiku tiegħu biżżejjed li jindirizza lill-poplu Malti bħala “nazzjon”. Dan għamlu Vassalli li kien iżgħar minn De Soldanis b'medda ta' żewġ ġenerazzjonijiet u seta' forsi jixtarr aħjar l-ideat illuministi mxerrda aktar mir-rivoluzzjoni Franċiża li ġrat wara l-mewt ta' De Soldanis.
Il-figura tiegħu tul iż-żmien
Ġużè Cassar Pullicino kien fost tal-ewwel li tana bijografija fil-qosor u wara ġew ippubblikati diversi artikli u saru mill-anqas tliet teżijiet fuq aspetti diversi tal-opra ta' De Soldanis. Fis-sena 2010, ġiet stampata ħarġa speċjali tal-Journal of Maltese Studies iddedikata kollha għal essays fuq De Soldanis. Hemm ukoll skejjel imsemmija għalih.
Jidher li hemm qbil fost l-istudjużi li l-figura ta' De Soldanis jistħoqqilha tingħata aktar importanza milli kienet tingħata fl-imgħoddi. Hu veru li l-istudji lingwistiċi ta' De Soldanis ingħataw għarfien mistħoqq imma hu veru wkoll li l-istatura kbira ta' dak il-patrijott u studjuż mill-aqwa – Mikiel Anton Vassalli – tfiet xi ftit l-importanza ta' De Soldanis. Illum jidher li dan qed jiġi irrimedjat u De Soldanis qed jingħata aktar il-ġieħ li jistħoqqlu. Vassalli twieled sitt snin qabel il-mewt ta' De Soldanis imma dan tal-aħħar wera t-triq u nebbaħ lil Vassalli fl-istudji lingwistiċi. Vassalli, sakemm għaraf aħjar l-għeruq mill-Għarbi fl-ilsien Malti, kien tal-fehma, bħal De Soldanis, li l-oriġini tal-Malti huwa l-Puniku.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Ġann Piet Franġisk De Soldanis, X'inhi Ġann Piet Franġisk De Soldanis? Xi tfisser Ġann Piet Franġisk De Soldanis?
Dan l artiklu għandu bzonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal istandard tal Wikipedija B mod partikolari dan l artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il fatti u perspettivi dwar is suġġett Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l artiklu skont il konvenzjonijiet tal Wikipedija L aktar bniedem erudit tal gzira Abbe Delaporte fuq De Soldanis fi ktieb tal vjaġġi tiegħu ppubblikat fl 1787 Ġann Piet Franġisk De Soldanis Rabat kien lingwista storiku u studjuz tal ilsien Malti Kien bniedem għaref u ta kultura vasta mhux biss jekk inqabbluh ma studjuzi oħra fil gzejjer Maltin imma wkoll jekk inpoġġuh fil kuntest Ewropew Ġann Piet Franġisk De SoldanisĦajjaTwelid Rabat 1712Mewt 30 Jannar 1770Post tad dfinEdukazzjoniAlma mater Universita ta PadovaOkkupazzjoniOkkupazzjoni avukat kittiebSħubija en en StudjiTa sbatax il sena laħaq kanonku tal Knisja Kolleġġjata ta Għawdex saħansitra qabel ordnat saċerdot skont ma kiteb Ġuze Cassar Pullicino Kien studja l u lingwi oħra f Malta kif ukoll il filosofija u t teoloġija fil Kulleġġ Ġizwita tal Belt Valletta Kiseb ukoll il lawrja fil liġi mill Universita ta Padova Kien imsieħeb f mill anqas erba akkademji Taljani u kien jikkorrispondi regolarment mal imsieħba l oħra De Soldanis għaldaqstant ma kienx studjuz izolat intellettwalment f Għawdex jew fl arċipelagu Malti Kien tassew studjuz kosmopolita li kien jaf sew fuq il kurrenti ta studju fl Ewropa u kien midħla tax xogħol ta studjuzi barranin li wħud minnhom kien iltaqa magħhom personalment meta kien isiefer Kien ukoll midħla ta għorrief Maltin oħrajn bħal ma kien Ignazio Saverio Mifsud M hemmx dubju li kien stmat ferm minn filoloġi letterati u riċerkaturi barranin li kienu rrikonoxxew għerfu u l ħila tiegħu fir riċerka skont in normi ta dak iz zmien Bħall veri għorrief De Soldanis ma kienx jiddejjaq jgħin lil ħaddieħor biex iwessa l orizzonti tiegħu u dan jidher mill fatt li kien jislef kotba tiegħu lil studjuzi oħra Fi ftit kliem De Soldanis kien studjuz modern f ħafna aspetti moħħu miftuħ u ħerqan li jagħmel tiftix fuq oqsma differenti tal għerf filwaqt li kien dejjem lest jaqsam dak li jaf ma ħaddieħor Ir reputazzjoni tajba ta De Soldanis kienet magħrufa f pajjizna inħatar l ewwel bibljotekarju fl 1763 u nota dwaru ddaħħlet mill Konti Giovannantonio Ciantar fil ktieb monumentali tiegħu Malta Illustrata li ħareġ fl 1780 għaxar snin wara l mewt ta De Soldanis Studju tal Ilsien MaltiDe Soldanis kien minn tal ewwel fl istudju metodiku tal Malti Fost ix xogħlijiet ewlenin tiegħu miktub waqt li kien Ruma insibu grammatika tal Malti msejħa fil qosor Della Lingua Punica presentemente usata da Maltesi li ġiet ippubblikata fl 1750 De Soldanis kien iqis il Malti bħala lingwa mnissla direttament mill Puniku fdal tal ilsien li kienu jitkellmu l Feniċi u l Kartaġinizi li dak iz zmien kien maħsub li kienu l ewwel nies li għexu f Malta Biex isostni t tezi tiegħu De Soldanis jistrieħ fost ħwejjeġ oħra fuq l asserzjoni li l Maltin setgħu jifhmu l kliem Puniku fid dramm ta Plautus Hanno De Soldanis ma kienx waħdu li għamel dan l izball Ironikament jidher li oriġinarjament kien aktar tal fehma li l Malti għandu nisel Għarbi imma mbagħad bidel fehmtu anki jekk studjuzi oħra barranin ta nofs is seklu tmintax kienu għarfu n nisel Għarbi ta lsienna De Soldanis kien ukoll tal fehma li l Malti seta jgħin fl istudju tal Etrusku idea xi ftit fantastika għal zmienna l Etrusku mhux relatat ma lingwi oħra u għadu xi ftit misterjuz anki llum B danakollu lanqas f dan l izball ma kien waħdu De Soldanis għaliex kien hemm studjuzi oħra li kienu jispekolaw xi konnessjoni bejn l Etrusku u l ilsna Semitiċi idea li ġiet skartata biss lejn l aħħar tas seklu dsatax De Soldanis kellu skop preċiz fil kitba ta din il grammatika u tad dizzjunarju tiegħu u dan kien illi permezz tagħhom ipoġġi l Malti fuq l istess livell ta lingwi oħra li kellhom alfabett aċċettat u uniformi kif ukoll dizzjunarju u b hekk setgħu jiġu apprezzati Għal De Soldanis l ilsien Malti kien wirt imprezzabbli tal poplu Malti u għelm tal identita Maltija Fil kitba ta din il grammatika De Soldanis wera ġudizzju tajjeb ħafna meta wara li kkonsulta lingwisti fl Universita La Sapienza ta Ruma ippropona u uza karattri tal alfabett Latin biex jikteb il Malti u għaldaqstant nistgħu ngħidu li kien prekursur tal uzu tal alfabett Latin li nuzaw illum Kontrarjament Mikiel Anton Vassalli kien għal xi zmien ħareġ b alfabett b karattri mħallta li qatt ma qabad art għax ma kienx prattiku De Soldanis jistqarr li l alfabett tiegħu kien ġie apprezzat minn studjuzi barranin Bħal Vassalli warajh De Soldanis jilmenta u jikkritika l Malti mħallat anzi hu jsejjaħlu ippastardjat li kienu jitkellmu xi nies tal Belt billi jitaljanizzaw il Malti kemm fil vokabolarju u kemm fil pronunzja Naturalment illum inħarsu lejn din l idea xi ftit romantika b ottika differenti Il lingwi huma ħaġa ħajja u jezistu f soċjeta li tevolvi kontinwament Illum aktar milli ninsistu fuq il purita xi ftit mitika tal lingwa għandna ninsistu aktar fuq l uzu ta Malti korrett korrett f dik li hi grammatika u f dawk li huma idjoma u vokabolarju kemm jekk huma ta nisel Għarbi u kemm jekk le KitbietDe Soldanis kiteb numru ġmielu ta xogħlijiet li qatt ma ġew ippubblikati Importanti ħafna fost dawn insibu dizzjunarju f erba volumi manuskritti msejjaħ Damma tal Kliem Kartaġiniz imxerred fil fomm tal Maltin u Għawdxin Dan hu wieħed mill ewwel dizzjunarji tal Malti li qatt ġew ikkompilati u juri sforz serju sabiex jinkiteb dizzjunarju komplut aktar minn sempliċi lista ta kliem imfisser bit Taljan jew lingwa oħra F dan is sens huwa wkoll l eqdem li wasal għandna Dan il manuskritt konservat fil Bibljoteka Nazzjonali ġie studjat sewwa u kien is suġġett ta tezijiet ta livell għoli fl Universita ta Malta Kien ukoll ġie mifli sew minn Vassalli hu u jaħdem fuq id dizzjunarju tiegħu Kien xogħol li ħa ħafna zmien lil De Soldanis biex kitbu u jixhed kemm kien prolifiku u attent fil ħidma tiegħu u kemm kellu interessi varji Fil kitba tad Damma De Soldanis wera atteġġjament modern fis sens li daħħal il kliem kollu uzat fi zmienu mingħajr ma eskluda kif għamel Vassalli warajh kliem li kien jidhirlu li huwa estranju għall Malti minħabba l argument tal purizmu lingwistiku Hu u jagħti t tifsir tal kliem Malti De Soldanis jikteb dwar suġġetti bħal drawwiet soċjali u folkloristiċi Ngħidu aħna taħt il kelma qarcilla De Soldanis jagħti tagħrif dwar drawwa antika li kienet għadha ħajja fi zmienu din kienet li fil karnival kien ikun hemm xi ħadd jagħmilha ta nutar u kien jieqaf f kull kantuniera u jagħmel ta bir ruħu jaqra kuntratt matrimonjali miktub forma ta taqbila mimlija ċajt u umorizmu De Soldanis ħallielna wkoll djalogi ħelwin u naturali bil Malti Dawn id djalogi bejn persuni Maltin jew Għawdxin ta klassijiet soċjali differenti jixhdu l Malti kif kien mitkellem fis seklu tmintax u għalkemm fihom xi kliem li llum huwa rari fil biċċa l kbira jinftehmu sewwa mill Maltin tal lum Fihom insiru nafu aspetti differenti tal ħajja soċjali u ekonomika Maltija tas seklu tmintax u kif kienu jitħaddtu bejniethom il Maltin kemm dawk tal irħula u kemm dawk tal ibliet De Soldanis ġabar ukoll ftit anqas minn erba mitt proverbju u għidut ieħor li kienu kurrenti fi zmienu Dan ix xogħol għadu manuskritt GħawdexMinkejja s safar tiegħu u l kuntatti internazzjonali li kellu De Soldanis kien iħobb lil Għawdex u ried illi jagħmel dak li kien għamel għal Malta seklu qablu Ġan Franġisk Abela fl 1647 bil famuza Della Descrittione di Malta De Soldanis għalhekk kiteb Il Gozo antico moderno li fih kiteb dwar it toponomija ta Għawdex l istorja tal Kolleġġjata u knejjes oħra il ġrajja ta ordnijiet reliġjuzi kif ukoll fuq drawwiet u aspetti folkloristiċi u soċjali tal ħajja Għawdxija Ittanta wkoll jikteb l istorja tal gzira tiegħu mill ibgħad zminijiet kif kienu jimmaġinaw fi zmienu zmien il ġganti li bnew it tempji megalitiċi u wasal saz zminijiet tal ħakma tal Ordni ta San Ġwann li taħtha għex ħajtu kollha Politika u PatrijottizmuDe Soldanis kien mixgħul bl imħabba għal art twelidu u bla dubju kien patrijott Mit tmienja u ħamsin sena li għex De Soldanis għex tlieta u tletin minnhom taħt is saltna twila u despotika tal Gran Mastru Emanuel Pinto de Fonseca li kien aktarx iqis lilu nnifsu bħala monarka assolut fil vena tal monarki Franċizi ta zmienu F waħda mill kitbiet tiegħu De Soldanis fisser ideat li kienu jixhdu x xewqa għal tibdil politiku f Malta tant li l Inkwizitur allarma lis Segretarju tal Istat tas Santa Sede li De Soldanis ried idaħħal repubblika minflok is saltna awtokratika ta Pinto Il Gran Mastru għajjar lil De Soldanis insolenti u vili u rrapportah lill Papa De Soldanis spiċċa interrogat Ruma u ordnat jagħmel apoloġija lill Gran Mastru De Soldanis ma kienx biss studjuz akkademiku imma wkoll patrijott li kien xorob mill għajn tal illuminizmu u xtaq jara riformi soċjali fl edukazzjoni u emanċipazzjoni politika akbar imma forsi ma zviluppax il ħsieb politiku tiegħu bizzejjed li jindirizza lill poplu Malti bħala nazzjon Dan għamlu Vassalli li kien izgħar minn De Soldanis b medda ta zewġ ġenerazzjonijiet u seta forsi jixtarr aħjar l ideat illuministi mxerrda aktar mir rivoluzzjoni Franċiza li ġrat wara l mewt ta De Soldanis Il figura tiegħu tul iz zmienĠuze Cassar Pullicino kien fost tal ewwel li tana bijografija fil qosor u wara ġew ippubblikati diversi artikli u saru mill anqas tliet tezijiet fuq aspetti diversi tal opra ta De Soldanis Fis sena 2010 ġiet stampata ħarġa speċjali tal Journal of Maltese Studies iddedikata kollha għal essays fuq De Soldanis Hemm ukoll skejjel imsemmija għalih Jidher li hemm qbil fost l istudjuzi li l figura ta De Soldanis jistħoqqilha tingħata aktar importanza milli kienet tingħata fl imgħoddi Hu veru li l istudji lingwistiċi ta De Soldanis ingħataw għarfien mistħoqq imma hu veru wkoll li l istatura kbira ta dak il patrijott u studjuz mill aqwa Mikiel Anton Vassalli tfiet xi ftit l importanza ta De Soldanis Illum jidher li dan qed jiġi irrimedjat u De Soldanis qed jingħata aktar il ġieħ li jistħoqqlu Vassalli twieled sitt snin qabel il mewt ta De Soldanis imma dan tal aħħar wera t triq u nebbaħ lil Vassalli fl istudji lingwistiċi Vassalli sakemm għaraf aħjar l għeruq mill Għarbi fl ilsien Malti kien tal fehma bħal De Soldanis li l oriġini tal Malti huwa l Puniku