Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Dan l artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal istandard tal Wikipedija B mod partikolari dan l artiklu huwa
Folklor
| Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. B'mod partikolari, dan l-artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il-fatti u perspettivi dwar is-suġġett. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
L-istudju tal-folklor jiġbor fih l-istħarriġ tad-drawwiet ta' popli jew komunitajiet li għexu flimkien u ħaddnu l-istess użanzi għal bosta ġenerazzjonijiet, fi żmien qabel ma' dik l-istess s-soċjetà industrijalizzat ruħha. Biex wieħed jagħti eżempju sempliċi, fl-istudju tal-folklor wieħed jiktellem dwar produzzjoni ta' oġġetti magħmula bl-idejn u mhux bil-magni almenu mhux makkinarju modern. L-istess jekk wieħed jistudja is-sajd, wieħed jitkellem fuq is-sajd artiġjanali u mhux is-sajd bit-trawlers.Il-folklor hu l-istudju etnografiku ta' poplu jew komunità u mhux ta' individwi. Il-folklor jirrigwarda dak il-livell tal-istorja li titbiddel bil-mod, ħafna aktar mill-istorja politika li tista' tinbidel b'daqqa ta' pinna jew b'mod vjolenti.
Żviluppi li saru dan l-aħħar fl-analażi ta’ miti u aspetti ta’ lingwistika u antropoloġija taw sehem importanti fl-istudju tal-folklor bħala eżaminazzjoni ta’ ħolqien ta’ sistemi folk ta’ interpretazzjoni u espressjoni tar-realtà. Il-folklor huwa meqjus bħala l-fdalijiet magħrufa minna ta’ drawwiet qodma li baqgħu jgħixu barra minn żmienhom. Ħafna drabi dawn id-drawwiet huma marbutin ma’ klassi soċjali speċifika u etnika. Ħafna jassoċjaw element romantiku ma’ din il-kelma minħabba li min-natura tagħha ġġib sens ta’ nostalġija għall-imgħoddi. F’pajjiż żgħir bħal Malta, il-folklor jitqies bħala aspett importanti ħafna fit-tiswir ta’ l-identità Maltija. B’xi mod nistgħu ngħidu li l-folklor jiġbor fih modi ta’ għajxien imxierka li fihom jieħdu sehem ġemgħat speċifiċi ta’ individwi u b’hekk jikkonsolidaw il-kultura tagħhom. B’kultura hawnhekk nifhmu modi ta’ għajxien imxierek.
Il-folklor huwa dak l-arkivju li mhux dejjem ssibu miktub. Kultant din l-informazzjoni dwar il-folklor tintiret minn ġenerazzjoni għall-oħra b'mod orali. L-antik jibqa' b'hekk, fil-memorja kollettiva tal-poplu.
Folklor Malti
Studjuzi tal-folklor Malti, fosthom Luigi Bonelli, Hans Stumme, Bertha Ilg, Fr. Manwel Magri, Ġuże Cassar Pullicino, Guido Lanfranco, Manwel Mifsud Chirkop, Tarcisio Zarb, Anton F. Attard, u Charles Coleiro fost oħrajn studjaw aspetti differenti tal-folklor Malti u ippruvaw ta’ sikwit jiskopru l-oriġini tal-użanzi, b’enfasi partikolari fuq l-oriġini Romanza jew l-oriġini Semitika ta’ dawn l-istess drawwiet.
It-Tramuntana tal-Afrika, Sqallija, l-Italja u Spanja kif ukoll Rodi jitqiesu bħala l-pajjiżi ta’ l-oriġini tal-element folkloristiku Rumanz fil-kultura Maltija. Il-ħakma Għarbija, ħalliet residwu fil-folklor Malti, fosthom l-istejjer ta' Ġaħan. Minn żmien il-Medjuevu, sa żmien l-Ordni ta' San Ġwann hemm mistur l-oriġini ta' ħafna drawwiet bħal ma ngħidu aħna, il-bikkejja li kienu jakkumpanjaw il-mejjet fil-funeral. Hemm folklor aktar riċenti, dak ta' żmien l-Ingliżi.
Il-ħajja mit-twelid sal-mewt
Wieħed jista' jiġbor il-folkor kollu f'dokument wieħed u jintitolah: 'Il-Ħajja ta' Dari'. Fih wieħed jista' jirrakkonta l-użanzi tal-bniedem minn meta jitwieled sakemm imut. Hekk insibu illi fil-folkor Malti hemm marbuta ħafna użanzi mal-liturġija tal-Knisja, il-biedja u s-sajd, il-bini, u l-mod ta' kif il-familja kienet tgħix.
Ir-riti reliġjużi u l-mod ta' kif dawn ikunu kkumplimentati mill-poplu jgħaqqdu volumi sħaħ. Ngħidu aħna, l-użanzi fil-magħmudija, fil-preċett, fiż-żwieġ u l-funerali, kollha għandhom ir-ritwal reliġjuż tagħhom li jmur lura mijiet tas-snin. Xi wħud minn dawn l-użanzi imbidlu. L-għemejjel u l-ħsibijiet, kultant superstizzjużi, kienu barra r-regoli tal-Knisja. Biex nagħtu eżempju, insemmu il-ġilwa tat-tieġ, jiġifieri l-purċissjoni li kienet issir mid-dar tal-għarusa sal-knisja ftit qabel iċ-ċerimonja taż-żwieġ, it-tbaħħir tad-dar bil-weraq taż-żebbuġ, jew inkella, il-ġarr tal-amuletti kontra l-għajn ħażina.
Logħob tat-tfal
Agius de Soldanis fid-Damma, id-dizzjunarju tiegħu li kiteb bejn 1659 u l-1670, isemmi bosta logħbiet tat-tfal, xi wħud minnhom għadhom jintlabu sal-lum, oħrajn li ntesew. Fost dawn isemmi l-gardinaw, speċi ta' logħba bħall-ħarba. Logħba oħra antika hi in-noli. Ftit jafu li l-isem ta' din il-logħba ġej mit-Taljan, għaliex meta t-tifel li jfittex lil sħabu kien jgħajjat: tu li? ir-risposta kienet tkun no li, le mhux hemm!' Anki l-kbar kellhom u għad għandhom il-logħob tradizzjonali tagħhom, bħal ma nsemmu il-logħob tal-brilli u l-logħob tal-boċċi.
Għajdut u leġġendi
Ħafna drabi l-antiki kienu jħobbu jinterpretaw dak li ma jifhmux bi qlajjiet u stejjer, biex jissodisfaw, b'mod kif jifhmu huma l-misteri tal-ħajja. Per eżempju, wieħed kien jipprova jaqta' t-temp bl-irwiegel li kienu interpretati fil-jiem ta' qabel il-Milied. In-natura tat-temp ta' kull wieħed mit-tnax-il jum ta' qabel il-Milied kien suppost jirrifletti it-temp ta' kull xahar tas-sena ta' wara. Stejjer li kienu jingħadu lit-tfal, biż-żmien saru leġġendi u llum jagħmlu parti mill-folkor Malti. Hekk insibu l-istorja ta' kif saret il-ħofra tal-Maqluba li hemm qrib il-Qrendi, jew ta' kif inbnew it-tempji preistoriċi.
Kant u żfin
In-nies riedu mhux biss jaħdmu biex jaqilgħu x'jieklu, iżda anki jiddevertu, biex forsi b'hekk ineħħu ftit mill-monotonija tal-ħajja. Il-Maltin, bħal popli oħra fittxew il-kant u l-mużika biex jiddevertu, l-aktar fil-festi. L-għana, kien popolari ħafna u kien jitkanta ġewwa l-ħwienet tat-te, jew fuq xi għatba, jekk mhux ukoll f’xi festa. Hemm l-għana tal-fatt, fejn isir rakkont ta' ġrajja vera; l-għana spirtu pront, fejn żewġ għannejja jew aktar jgħannu b'versi li jagħtu botta u risposta li jivvintaw dak il-ħin fil-pront. Hemm ukoll l-għana msejjaħ, ala Bormliża, fejn l-għannej ikanta b'noti għoljin daqs li kieku ser jaqla' l-garġi
Qwiel
Fost ħafna modi kif il-folklor wasal għandna, hu mill-qwiel. Il-qwiel jirreferuna għal kull aspett tal-ħajja ta' dari. Bihom, ta' qabilna għaddew kwantità kbira ta' twissijiet siewja dwar x'għandna u x'ma għandniex nagħmlu f'kull tip ta' sitwazzjoni tal-ħajja. Il-kalendarju tal-bidwi kien imsaħħaħ bil-qwiel, ibbażat fuq l-esperjenza ta' minn ġarrab is-suċċessi u l-fallimenti tal-biedja. L-istess f'kull sitwazzjoni oħra, biex wieħed seta' jevita l-inkwiet kien u għadu jdur għall-qwiel.
Ma' dawn l-eżempji nistgħu inżidu lista sħiħa, bħas-snajja’ jew l-ikel li kien jittiekel. Il-folklor hu dak it-teżor ta' informazzjoni dwar il-ħajja tal-passat. Il-folklor jibqa' dejjem is-sinsla tal-mod kif il-pajjiż, il-poplu jew il-komunità żvilupaw biex saru dak li huma llum.
Biblijografija dwar il-folkor Malti
- , Qwiel, Idjomi, Laqmijiet Maltin u trufijiet oħra. BDL. 2004.
- Attard Anton F., Mid-Dinja tas-Seħer. A. & M. Printing Press, Qala, Għawdex. 2002.
- Attard Anton F., Mill-Ħajja tal-Imgħoddi. A. & M. Printing Press, Qala, Għawdex. 1991.
- Cassar Pullicino Joseph, Studies in Maltese Folklore. Malta University Press. 1992.
- , Qiegħda fil-Ponta ta' Lsieni.Klabb Kotba Maltin. 2005.
- Gatti Ġużi, Qiegħda fil-Ponta ta' Lsieni 2.Klabb Kotba Maltin. 2015.
- , (tradott u editat) Stumme's Folktales from Malta. Malta University Publishing. 2019.
- , Logħob, Taqbil u Ġugarelli tat-tfal Maltin. Wise Owl Publication.
- Lanfranco Guido, Drawwiet u Tradizzjonijiet Maltin. PIN. 2004.
- , Il-Kultura Maltija. Klabb Kotba Maltin. 2012.
- , Malta - mitt sena ilu. PEG.1986.
- Pisani Ġorġ. Għawdex Joħlom fil-Leġġendi - L-ewwel ġabra ta' leġġendi Għawdxin.PIN. 1999.
- Spiteri Charles B. Drawwiet u Tifkiriet. BDL. 2015.
- , Folklore of An Island - Maltese Threshold Customs. PEG. 1998.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Folklor, X'inhi Folklor? Xi tfisser Folklor?
Dan l artiklu għandu bzonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal istandard tal Wikipedija B mod partikolari dan l artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il fatti u perspettivi dwar is suġġett Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l artiklu skont il konvenzjonijiet tal Wikipedija L istudju tal folklor jiġbor fih l istħarriġ tad drawwiet ta popli jew komunitajiet li għexu flimkien u ħaddnu l istess uzanzi għal bosta ġenerazzjonijiet fi zmien qabel ma dik l istess s soċjeta industrijalizzat ruħha Biex wieħed jagħti ezempju sempliċi fl istudju tal folklor wieħed jiktellem dwar produzzjoni ta oġġetti magħmula bl idejn u mhux bil magni almenu mhux makkinarju modern L istess jekk wieħed jistudja is sajd wieħed jitkellem fuq is sajd artiġjanali u mhux is sajd bit trawlers Il folklor hu l istudju etnografiku ta poplu jew komunita u mhux ta individwi Il folklor jirrigwarda dak il livell tal istorja li titbiddel bil mod ħafna aktar mill istorja politika li tista tinbidel b daqqa ta pinna jew b mod vjolenti mill pittur Jessie Willcox Smith Zviluppi li saru dan l aħħar fl analazi ta miti u aspetti ta lingwistika u antropoloġija taw sehem importanti fl istudju tal folklor bħala ezaminazzjoni ta ħolqien ta sistemi folk ta interpretazzjoni u espressjoni tar realta Il folklor huwa meqjus bħala l fdalijiet magħrufa minna ta drawwiet qodma li baqgħu jgħixu barra minn zmienhom Ħafna drabi dawn id drawwiet huma marbutin ma klassi soċjali speċifika u etnika Ħafna jassoċjaw element romantiku ma din il kelma minħabba li min natura tagħha ġġib sens ta nostalġija għall imgħoddi F pajjiz zgħir bħal Malta il folklor jitqies bħala aspett importanti ħafna fit tiswir ta l identita Maltija B xi mod nistgħu ngħidu li l folklor jiġbor fih modi ta għajxien imxierka li fihom jieħdu sehem ġemgħat speċifiċi ta individwi u b hekk jikkonsolidaw il kultura tagħhom B kultura hawnhekk nifhmu modi ta għajxien imxierek Il folklor huwa dak l arkivju li mhux dejjem ssibu miktub Kultant din l informazzjoni dwar il folklor tintiret minn ġenerazzjoni għall oħra b mod orali L antik jibqa b hekk fil memorja kollettiva tal poplu Folklor MaltiStudjuzi tal folklor Malti fosthom Luigi Bonelli Hans Stumme Bertha Ilg Fr Manwel Magri Ġuze Cassar Pullicino Guido Lanfranco Manwel Mifsud Chirkop Tarcisio Zarb Anton F Attard u Charles Coleiro fost oħrajn studjaw aspetti differenti tal folklor Malti u ippruvaw ta sikwit jiskopru l oriġini tal uzanzi b enfasi partikolari fuq l oriġini Romanza jew l oriġini Semitika ta dawn l istess drawwiet It Tramuntana tal Afrika Sqallija l Italja u Spanja kif ukoll Rodi jitqiesu bħala l pajjizi ta l oriġini tal element folkloristiku Rumanz fil kultura Maltija Il ħakma Għarbija ħalliet residwu fil folklor Malti fosthom l istejjer ta Ġaħan Minn zmien il Medjuevu sa zmien l Ordni ta San Ġwann hemm mistur l oriġini ta ħafna drawwiet bħal ma ngħidu aħna il bikkejja li kienu jakkumpanjaw il mejjet fil funeral Hemm folklor aktar riċenti dak ta zmien l Inglizi Il ħajja mit twelid sal mewt Wieħed jista jiġbor il folkor kollu f dokument wieħed u jintitolah Il Ħajja ta Dari Fih wieħed jista jirrakkonta l uzanzi tal bniedem minn meta jitwieled sakemm imut Hekk insibu illi fil folkor Malti hemm marbuta ħafna uzanzi mal liturġija tal Knisja il biedja u s sajd il bini u l mod ta kif il familja kienet tgħix Ir riti reliġjuzi u l mod ta kif dawn ikunu kkumplimentati mill poplu jgħaqqdu volumi sħaħ Ngħidu aħna l uzanzi fil magħmudija fil preċett fiz zwieġ u l funerali kollha għandhom ir ritwal reliġjuz tagħhom li jmur lura mijiet tas snin Xi wħud minn dawn l uzanzi imbidlu L għemejjel u l ħsibijiet kultant superstizzjuzi kienu barra r regoli tal Knisja Biex nagħtu ezempju insemmu il ġilwa tat tieġ jiġifieri l purċissjoni li kienet issir mid dar tal għarusa sal knisja ftit qabel iċ ċerimonja taz zwieġ it tbaħħir tad dar bil weraq taz zebbuġ jew inkella il ġarr tal amuletti kontra l għajn ħazina Logħob tat tfal Agius de Soldanis fid Damma id dizzjunarju tiegħu li kiteb bejn 1659 u l 1670 isemmi bosta logħbiet tat tfal xi wħud minnhom għadhom jintlabu sal lum oħrajn li ntesew Fost dawn isemmi l gardinaw speċi ta logħba bħall ħarba Logħba oħra antika hi in noli Ftit jafu li l isem ta din il logħba ġej mit Taljan għaliex meta t tifel li jfittex lil sħabu kien jgħajjat tu li ir risposta kienet tkun no li le mhux hemm Anki l kbar kellhom u għad għandhom il logħob tradizzjonali tagħhom bħal ma nsemmu il logħob tal brilli u l logħob tal boċċi Għajdut u leġġendi Ħafna drabi l antiki kienu jħobbu jinterpretaw dak li ma jifhmux bi qlajjiet u stejjer biex jissodisfaw b mod kif jifhmu huma l misteri tal ħajja Per ezempju wieħed kien jipprova jaqta t temp bl irwiegel li kienu interpretati fil jiem ta qabel il Milied In natura tat temp ta kull wieħed mit tnax il jum ta qabel il Milied kien suppost jirrifletti it temp ta kull xahar tas sena ta wara Stejjer li kienu jingħadu lit tfal biz zmien saru leġġendi u llum jagħmlu parti mill folkor Malti Hekk insibu l istorja ta kif saret il ħofra tal Maqluba li hemm qrib il Qrendi jew ta kif inbnew it tempji preistoriċi Kant u zfin In nies riedu mhux biss jaħdmu biex jaqilgħu x jieklu izda anki jiddevertu biex forsi b hekk ineħħu ftit mill monotonija tal ħajja Il Maltin bħal popli oħra fittxew il kant u l muzika biex jiddevertu l aktar fil festi L għana kien popolari ħafna u kien jitkanta ġewwa l ħwienet tat te jew fuq xi għatba jekk mhux ukoll f xi festa Hemm l għana tal fatt fejn isir rakkont ta ġrajja vera l għana spirtu pront fejn zewġ għannejja jew aktar jgħannu b versi li jagħtu botta u risposta li jivvintaw dak il ħin fil pront Hemm ukoll l għana msejjaħ ala Bormliza fejn l għannej ikanta b noti għoljin daqs li kieku ser jaqla l garġi Qwiel Fost ħafna modi kif il folklor wasal għandna hu mill qwiel Il qwiel jirreferuna għal kull aspett tal ħajja ta dari Bihom ta qabilna għaddew kwantita kbira ta twissijiet siewja dwar x għandna u x ma għandniex nagħmlu f kull tip ta sitwazzjoni tal ħajja Il kalendarju tal bidwi kien imsaħħaħ bil qwiel ibbazat fuq l esperjenza ta minn ġarrab is suċċessi u l fallimenti tal biedja L istess f kull sitwazzjoni oħra biex wieħed seta jevita l inkwiet kien u għadu jdur għall qwiel Ma dawn l ezempji nistgħu inzidu lista sħiħa bħas snajja jew l ikel li kien jittiekel Il folklor hu dak it tezor ta informazzjoni dwar il ħajja tal passat Il folklor jibqa dejjem is sinsla tal mod kif il pajjiz il poplu jew il komunita zvilupaw biex saru dak li huma llum Biblijografija dwar il folkor Malti Qwiel Idjomi Laqmijiet Maltin u trufijiet oħra BDL 2004 Attard Anton F Mid Dinja tas Seħer A amp M Printing Press Qala Għawdex 2002 Attard Anton F Mill Ħajja tal Imgħoddi A amp M Printing Press Qala Għawdex 1991 Cassar Pullicino Joseph Studies in Maltese Folklore Malta University Press 1992 Qiegħda fil Ponta ta Lsieni Klabb Kotba Maltin 2005 Gatti Ġuzi Qiegħda fil Ponta ta Lsieni 2 Klabb Kotba Maltin 2015 tradott u editat Stumme s Folktales from Malta Malta University Publishing 2019 Logħob Taqbil u Ġugarelli tat tfal Maltin Wise Owl Publication Lanfranco Guido Drawwiet u Tradizzjonijiet Maltin PIN 2004 Il Kultura Maltija Klabb Kotba Maltin 2012 Malta mitt sena ilu PEG 1986 Pisani Ġorġ Għawdex Joħlom fil Leġġendi L ewwel ġabra ta leġġendi Għawdxin PIN 1999 Spiteri Charles B Drawwiet u Tifkiriet BDL 2015 Folklore of An Island Maltese Threshold Customs PEG 1998