Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Madinat al Zahra or Medina Azahara bl Għarbi مدينة الزهراء b ittri Rumani Madīnat az Zahrā litteralment il belt radjanti
Madinat Al Zahra
Madinat al-Zahra or Medina Azahara (bl-Għarbi: مدينة الزهراء, b'ittri Rumani: Madīnat az-Zahrā, litteralment "il-belt radjanti") kienet palazz-belt iffortifikat fil-periferiji tal-Punent ta' Córdoba, attwalment fi Spanja. Il-fdalijiet huma sit arkeoloġiku ewlieni llum il-ġurnata. Il-belt inbniet fis-seklu 10 minn Abd ar-Rahman III (912-961), membru tad-dinastija Umajjad u l-ewwel kaliff ta' Al-Andalus. Kienet il-belt kapitali tal-Kaliffat ta' Córdoba u ċ-ċentru tal-gvern tiegħu.
Ir-raġuni prinċipali għall-kostruzzjoni tagħha kienet politika u ideoloġika: Abd ar-Rahman III kien iddikjara lilu nnifsu "kaliff" fid-929 u d-dinjità ta' dan it-titlu ġdid kienet teħtieġ l-istabbiliment ta' belt ġdida, simbolu tal-poter tiegħu, bħal fil-każ ta' kaliffati oħra fil-Lvant. Kellha l-għan li turi s-superjorità tiegħu fuq ir-rivali l-kbar tiegħu, il-Kaliffi Fatimidi ta' Ifriqiya fit-Tramuntana tal-Afrika u l-Kaliffi Abbasidi f'. Il-belt inbniet qrib Córdoba, il-belt kapitali eżistenti ta' al-Andalus taħt it-tmexxija tal-Umajjad. Il-kostruzzjoni bdiet fid-936-940 u kompliet f'diversi fażijiet matul ir-renju tiegħu u r-renju ta' ibnu, (961-976). Il-belt il-ġdida kienet tinkludi swali ta' riċeviment ċerimonjali, moskea kongregattiva, uffiċċji amministrattivi u tal-gvern, residenzi aristokratiċi, ġonna, zekka, studjos tax-xogħol, barrakki, kwartieri tas-servizzi u banjijiet. L-ilma kien fornut permezz ta' akkwedotti. Madankollu, wara l-mewt ta' al-Hakam II, il-belt ma baqatx iċ-ċentru tal-gvern taħt it-tmexxija ta' (Almanzor). Bejn l-1010 u l-1013 ir-rikkezzi tagħha ġew misruqa matul gwerra ċivili u mbagħad ġiet abbandunata, filwaqt li l-materjali tagħha reġgħu ntużaw f'inħawi oħra.
Il-fdalijiet tal-belt ġew skavati fl-1911. Madwar 10 ettari biss mill-112-il ettaru (0.43 mili kwadri) tal-belt ġew skavati u rrestawrati parzjalment, iżda ż-żona tinkludi l-palazzi prinċipali. Fl-2009 infetaħ mużew arkeoloġiku tas-sit fit-tarf tas-sit stess. Fl-1 ta' Lulju 2018, is-sit tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bl-isem uffiċjali ta' "il-Belt-Kaliffat ta' Medina Azahara".
Isem
Skont leġġenda popolari, irreġistrata minn kittieba storiċi bħal al-Maqqari, isem il-belt, az-Zahra' (jew Azahara bl-Ispanjol), oriġina mill-maħbuba ppreferuta (barra ż-żwieġ) ta' Abd ar-Rahman III u kien hemm statwa tagħha fuq id-daħla tal-belt. Għalkemm kien hemm statwi fil-belt, l-istudjuża targumenta li l-eżistenza ta' din l-istatwa partikolari kienet improbabbli ħafna. L-istudjuż jargumenta li spjegazzjoni iktar sempliċi hi li isem il-belt, li jfisser ukoll "il-Belt li Tiffjorixxi" jew "il-Belt Radjanti", emulat l-istil ta' bliet-kaliffati oħra stabbiliti mill-Abbasidi (eż. Madinat as-Salam, "Belt il-Paċi", issa Bagdad) u mill-Fatimidi (eż. Madinat al-Qahira, "Belt Rebbieħa", issa l-Kajr). jinnota wkoll li l-isem jaf intgħażel bħala rispons għar-rivali prinċipali ta' Abd ar-Rahman, il-Fatimidi, minħabba li l-Fatimidi kienu jsostnu dixxendenza minn bint Muħammed, Fatima, magħrufa wkoll bħala az-Zahra ("ir-Radjanti").
Storja
Sfond
Abd ar-Rahman III kien membru tad-dinastija Umajjad, li preċedentement kien mexxa d-dinja Iżlamika bħala kap tal-Kaliffat tal-Umajjad. It-titlu ta' "kaliff" kien jintuża għall-mexxej politiku u spiritwali tad-dinja Musulmana kollha. Fis-750 l-Umajjad tilfu kontra l-Abbasidi, li ħadu t-titlu ta' kaliffi u stabbilew belt kapitali ġdida f'Bagdad. Fis-756, antenat ta' Abd ar Rahman III, Abd ar-Rahman I, irnexxielu jistabbilixxi mill-ġdid il-poter tad-dinastija fil-Peniżola Iberika fil-parti tal-Punent imbiegħed tad-dinja Musulmana, magħrufa bħala Al-Andalus. Għalkemm kienu indipendenti mill-Abbasidi, il-mexxejja Umajjad ġodda ta' Al-Andalus, ibbażati f'Cordoba, ma reġgħux użaw it-titlu ta' "kaliff". Minflok, irrenjaw bħala "emiri", titlu inferjuri li jirreferi għall-mexxejja Musulmani lokali, bħala kapijiet tal-Emirat ta' Cordoba. Filwaqt li l-kultura Għarbija u Iżlamika ffjorixxiet f'Al-Andalus matul dan il-perjodu, ir-renju xorta waħda kien għadu wieħed relattivament deċentralizzat u l-emir f'Cordoba spiss kellu jitħabat biex jikkontrolla l-fazzjonijiet differenti.
Meta Abd ar-Rahman III kiseb il-poter bħala emir fid-912, b'mod sistematiku huwa beda jistabbilixxi l-awtorità tal-Umajjad mill-ġdid fuq ir-reġjuni ribelli fi ħdan ir-renju tiegħu u jsaħħaħ mill-ġdid l-awtorità tiegħu stess f'Al-Andalus b'mezzi militari u diplomatiċi. Fid-929, wara snin ta' kampanji militari kostanti, Abd ar-Rahman III ħassu kunfidenti biżżejjed li jiddikjara lili nnifsu "kaliff", titlu ugwali għal dak tal-mexxejja Abbasidi f'Bagdad (li l-poter tagħhom kien iddgħajjef ferm). Din il-mossa jaf kienet ukoll rispons għat-tisħiħ tal-Kaliffat tal-Fatimidi fit-Tramuntana tal-Afrika fl-istess żmien, li sfida l-kaliffi Sunniti ta' Bagdad, u kien theddida wkoll għall-interessi tal-istat tal-Umajjad f'Al-Andalus.
Qabel il-ħolqien ta' Madinat al-Zahra, ir-residenza u ċ-ċentru tal-gvern għall-emiri Umajjad kienu l-Alcázar fil-qalba ta' Cordoba, faċċata tal-Moskea l-Kbira ta' Cordoba. Bosta studjużi jargumentaw li fost ir-raġunijiet li wasslu għall-kostruzzjoni ta' palazz-belt ġdid x'aktarx li kien hemm ix-xewqa li tinħoloq belt kapitali u residenza li tirrifletti d-dinjità u l-kobor li Abd ar-Rahman III ried jipproġetta fir-rigward tal-kaliffat il-ġdid tiegħu. Il-ħolqien ta' palazzi-bliet simili kellu preċedenti għaliex kemm il-kaliffi Abbasidi kif ukoll il-kaliffi Fatimidi kienu diġà bnew bliet simili għalihom stess.
Kostruzzjoni u żvilupp
Skont sorsi storiċi, il-palazz-belt il-ġdid ġie stabbilit fid-936. Kien jinsab madwar 5 kilometri fil-Punent ta' Cordoba. Iben Abd ar-Rahman III, al-Hakam, il-prinċep eredi u s-suċċessur futur tiegħu, ġie inkarigat biex jissorvelja l-kostruzzjoni. Il-kittieb tas-seklu 16 jikkwota raġel jismu bħala l-arkitett tal-belt, iżda ma kienx ċar kemm kien kbir ir-rwol tiegħu jew effettivament kemm mill-belt iddisinja hu. Il-kostruzzjoni ewlenija jaf fil-fatt ma bdietx qabel id-940, u l-evidenza tissuġġerixxi li saret fi stadji, u l-pjanta kumplessiva nbidlet mal-andament tax-xogħlijiet imwettqa. Il-moskea tas-sit ġiet ikkonsagrata fid-941. Sad-945 il-kaliff diġà kien qed jgħix fil-belt. It-triq bejn il-belt il-ġdida u Cordoba ġiet imwittija fid-946. Finalment, fid-947 l-apparat tal-istat, inkluż iz-zekka (dar al-sikka), ġie ttrasferit hawnhekk minn Cordoba. Minkejja dan, il-kostruzzjoni fil-belt baqgħet għaddejja tul il-kumplament tar-renju ta' Abd ar-Rahman III (sad-961) u tar-renju ta' Al-Hakam II (961-976). Spiss kienu jiġu involuti fil-kostruzzjoni uffiċjali għoljin taħt iż-żewġ kaliffi wkoll.
Il-belt kollha kienet imdawra minn swar iffortifikati bit-torrijiet. Madankollu, hemm evidenza li l-palazzi biss kienu protetti bi swar għall-ewwel u s-swar esterni ġew miżjuda wara li ż-żoni residenzjali kienu bdew jiżviluppaw diġà 'l barra mill-palazz. Abd ar-Rahman III għamel mezz ukoll biex eluf ta' kolonni antiki tal-irħam jiġu akkwistati jew importati minn siti oħra, l-iktar minn Ifriqiya (għalkemm kienet taħt il-kontroll tal-Fatimidi dak iż-żmien), sabiex jerġgħu jintużaw għall-kostruzzjoni hemmhekk. Al-Hakam II jingħad ukoll li akkwista bosta statwi u sarkofagi mnaqqxa Rumani, li ntużaw għat-tiżjin tas-sit.
Bosta mill-istrutturi ewlenin li ġew skavati u identifikati fis-sit kienu nbnew fuq strutturi bikrin u b'hekk jidhru li jappertjenu għal fażi differenti ta' kostruzzjoni wara l-kostruzzjoni inizjali tal-belt. L-istrutturi magħrufa llum il-ġurnata huma d-Dar ta' Ja'far u l-Bitħa tal-Pilastri li t-tnejn kienu nbnew fuq żewġ jew tliet strutturi iżgħar oħra li kienu jokkupaw l-istess spazji. Apparti li huma ikbar mill-istrutturi ta' qabilhom, għandhom ukoll konfigurazzjonijiet differenti ħafna, pereżempju pjanta ta' semibażilika (fid-Dar ta' Ja'far) u bitħa mdawra b'gallerija bil-portiċi (il-Bitħa tal-Pilastri). , li mexxa x-xogħol arkeoloġiku fis-sit bejn l-1985 u l-2013, argumenta li l-Bitħa tal-Pilastri x'aktarx li tmur lura għall-ħabta tad-950. Bl-istess mod, Dar al-Jund ("id-Dar tal-Armata"), magħrufa wkoll bħala s-Sala tal-Bażilika Superjuri x'aktarx li tmur lura għall-istess żmien. Il-kostruzzjoni tas-Salón Rico, jew Sala tar-Riċevimenti ta' Abd ar-Rahman III, ġiet datati għal bejn id-953 u d-957 bis-saħħa ta' diversi kitbiet imnaqqxa fit-tiżjin tagħha. Is-superviżur tal-kostruzzjoni tas-sala kien Abdallah ibn Badr, il-viżier u l-ogħla uffiċjal taħt il-kaliff ta' dak iż-żmien. It-tiżjin sar taħt is-superviżjoni tal-qaddej ewlieni tal-kaliff, Shunaif, għalkemm mhux ċar jekk kienx involut ukoll fid-disinn tas-sala.
Abbażi tal-evidenza ta' dawn il-kostruzzjonijiet, Vallejo Triano argumenta li mmudellar mill-ġdid pjuttost sinifikanti tal-kumpless tal-palazz sar għall-ħabta tad-950. Dan ġie segwit minn sensiela ta' binjiet ikbar u iktar monumentali bl-użu ta' portiċi, arkata u konfigurazzjonijiet differenti b'għamla ta' bażilika. Dawn l-istrutturi sikwit inbnew fuq strutturi bikrin, li kienu relattivament iktar mudesti, u għaldaqstant ġew iddisinjati biex jagħtu impressjoni aħjar tal-kobor tal-kaliff permezz tal-arkitettura tal-belt tiegħu. Vallejo Triano jinnota li dan il-perjodu inzerta wkoll l-istess perjodu fejn saret organizzazzjoni ewlenija mill-ġdid tal-istat minn Abd ar-Rahman III fid-955, li ġiet irrapportata minn sorsi storiċi bħal Ibn Idhari. Barra minn hekk, Abd ar-Rahman III x'aktarx li kien isir iktar midħla tal-palazzi lussużi u taċ-ċerimonji elaborati fil-beraħ fil-belt kapitali Fatimida ġdida ta' Mahdia, u fil-belt kapitali Biżantina ta' Kostantinopli. Pereżempju, uħud mill-emissarji ta' Abd ar-Rahman III għall-imperatur Biżantin ġabu magħhom skulturi tal-bronż indurati, vaski tal-irħam għall-funtani mżejna b'figuri ta' annimali, u elementi arkitettoniċi dekorattivi oħra. Dan l-għarfien dejjem jiżdied rigward qrati imperjali oħra u x-xewqa ta' Abd ar-Rahman li jlaħħaq magħhom jaf jispjegaw iż-żieda fil-kumplessità taċ-ċerimonji u tal-protokolli tal-qorti madwar il-kaliff matul dan iż-żmien, li s-sorsi storiċi hemżu importanza kbira miegħu, flimkien ma' żieda fl-iskala arkitettonika tal-binjiet il-ġodda.
Vallejo Triano argumenta wkoll li l-kostruzzjoni tad-Dar ta' Ja'far saret kemxejn wara dik tal-istrutturi l-oħra tal-ħabta tad-950 peress li t-tiżjin tagħhom jidher li huwa iktar evolut. Dan parzjalment jappoġġa ipoteżi bikrija ta' Félix Hernández Giménez li din ir-residenza kbira kienet inbniet għal Ja'far, hajib (qaddej) ta' Al-Hakam II bejn id-961 u d-971, li għalih issemmiet l-istruttura. Din hija wkoll l-unika struttura ewlenija f'Madinat al-Zahra li ġiet identifikata li nbniet matul ir-renju ta' Al-Hakam II.
Ħajja u gvern fi ħdan il-palazz-belt
Il-palazzi kienu jospitaw il-familja tal-kaliff, inkluż għadd kbir ta' konkubini. Ir-residenti kienu moqdija minn għadd kbir ta' skjavi, inkluż irġiel ikkastrati, l-iktar ta' oriġini Ewropea. Il-belt kellha wkoll sala tat-tron jew sala tar-riċevimenti (is-Salón Rico), uffiċċji tal-gvern, studjos tax-xogħol li kienu jipproduċu oġġetti lussużi, ir-residenzi tal-uffiċjali għoljin, u – fil-livell baxxi tal-belt – swieq u distretti residenzjali għall-ħaddiema komuni. Il-belt kellha maniġer, imħallef u kap tal-pulizija. Taħt il-kaliff mgħallem Al-Hakam II b'mod partikolari, kien hemm ukoll librerija li skont xi sorsi kien fiha mijiet ta' eluf ta' volumi bl-Għarbi, bil-Grieg u bil-Latin. Il-moskea prinċipali (magħrufa wkoll bħala l-Moskea ta' Aljama), u diversi moskej iżgħar fil-qrib, kienu jipprovdu s-servizzi reliġjużi.
Il-palazzi kienu mgħammra bil-ħarir, bit-tapizzeriji u b'diversi oġġetti lussużi. Bosta oġġetti prodotti fl-istudjos tax-xogħol uffiċċjali tal-kaliff kienu jingħataw bħala rigali u bosta jagħmlu parti mill-kollezzjonijiet tal-mużewijiet u tal-katidrali Kristjani. Fost l-għeġubijiet irrapportati mill-kronaki storiċi dwar il-palazzi, Al-Maqqari ddeskriva sala msaqqfa b'koppla fil-palazz li kien fiha vaska tal-merkurju likwidu li kien jirrifletti d-dawl u seta' jitħarrek biex jinħoloq ċafċif ileqq bid-dawl, għalkemm il-pożizzjoni ta' din is-sala ma nstabitx mill-arkeologi moderni.
Il-kaliffat il-ġdid żviluppa wkoll kultura ferm elaborata ta' protokolli tal-qorti madwar il-figura tal-kaliff. Festivals u riċevimenti lussużi kienu jiġu ospitati sabiex jimpressjonaw lill-ambaxxaturi barranin. L-organizzazzjoni tal-belt milli jidher kienet tinkludi mogħdija speċifika li l-mistednin u d-dinjitarji barranin kienu jgħaddu minnha fi triqithom lejn is-sala tar-riċevimenti tal-kaliff, b'diversi ġonna u vaski b'veduti fuq il-kumplament tal-belt u l-wied iktar 'l isfel. Il-kaliff innifsu kien jitfaċċa bilqiegħda fuq in-naħa ta' wara u fiċ-ċentru ta' din is-sala tar-riċevimenti, imdawwar mill-membri tal-qorti u l-uffiċjali tiegħu, bl-arkitettura ddisinjata biex il-pożizzjoni tiegħu tiġi enfasizzata. Filwaqt li l-kaliff kulma jmur ma tantx kien ikun involut matul dan il-perjodu, il-protokolli ma evolvux tant li ma jidhirx għalkollox – b'kuntrast mal-kaliffi Fatimidi fl-Afrika, li kienu jinżammu mistoħbijin wara velu.
Diversi membri tal-familja tal-kaliff, jew membri għonja oħra tal-elit, bnew il-vilel u l-palazzi tagħhom stess fil-kampanja ta' madwar Cordoba matul dan il-perjodu ta' prosperità fis-seklu 10. Din kienet tradizzjoni li kienet teżisti miż-żmien bikri tal-Emirat u x'aktarx li oriġinat mit-tradizzjoni tal-vilel Rumani. Il-kaliff saħansitra kien ikollu xi membri tal-familja f'dawn il-vilel sabiex iżommhom kemxejn 'il bogħod miċ-ċentru tal-poter f'Madinat al-Zahra, u kien jagħtihom stipendju ġeneruż sabiex ma jaqilgħux inkwiet.
Kostruzzjoni ta' Madinat az-Zahira minn Almanzor
Meta Al-Hakam II miet fid-976 laħaq minfloku ibnu Hisham II, li kellu 14 jew 15-il sena dak iż-żmien u ma tantx kellu esperjenza politika. B'hekk, il-poter politiku de facto għadda għand Ibn Abi Amir, raġel b'saħħtu li kellu l-kariga ta' hajib u ta' wazir (viżier) u li adotta t-titlu ta' "al-Mansur" (jew Almanzor skont sorsi Ewropej). Fid-978 jew fid-979 (368 AH), wara li kien żgura l-monopolju tal-poter, huwa ordna l-kostruzzjoni ta' palazz ġdid għalih li kien iħaqqaqha ma' Madinat al-Zahra bħala sbuħija. Al-Mansur sejjaħ il-palazz tiegħu b'isem simili ħafna: Madinat Az-Zahira ("il-Belt li Tleqq"). Il-pożizzjoni tal-palazz, li qatt ma ġie skavat, għadu jiġi dibattut: jaf kien jinsab bejn Cordoba u Madinat az-Zahra lejn il-Punent, iżda l-iżjed ipoteżi komuni hi li nbena ftit lejn il-Lvant ta' Cordoba, qrib ix-xtut tax-xmara Guadalquivir, sabiex l-enfasi tal-poter titbiegħed mill-palazzi iktar bikrin tal-Umajjad. Il-palazz il-ġdid dam sentejn biss biex inbena. Meta tlesta, Al-Mansur ittrasferixxa ċ-ċentru tal-gvern hemmhekk, u Madinat al-Zahra ma baqax jintuża, u minflok il-kaliff żagħżugħ Hisham ġie kkonfinat mill-Alcázar antik f'Cordoba.
Deklin u qerda
Mal-mewt ta' Al-Mansur fl-1002, ibnu l-kbir nett, Abd al-Malik al-Muzaffar, sar is-suċċessur tiegħu. Meta al-Muzaffar imbagħad miet fl-1008, ħuh Abd ar-Rahman, magħruf ukoll bħala Sanchuelo ("Sancho Żgħir", peress li ommu Abda kienet bint Sancho, ir-re ta' Navarra) kiseb il-poter. Għalkemm kien inqas kapaċi politikament minn missieru u minn ħuh, huwa pprova jikseb il-wirt tal-kaliffat għalih minn Hisham, u dan qanqal oppożizzjoni kbira. F'tentattiv biex jevita dawn il-problemi, huwa ħa sehem f'kampanja militari lejn it-Tramuntana Kristjana kważi mill-ewwel. Meta qasam il-fruntiera fit-territorju Kristjan fi Frar 1009, l-oppożituri tiegħu daħlu fl-Alcázar antik u obbligaw lil Hisham II jabdika favur membru ieħor tal-familja Umajjad, Muhammad. Fl-istess żmien, Madinat al-Zahira, il-palazz li kien inbena minn Al-Mansur u ċ-ċentru tal-gvern, insterqulu r-rikkezzi tiegħu u nqered.
Il-ftit snin ta' wara kienu kaotiċi u rriżultaw f'diversi konfrontazzjonijiet vjolenti u bidliet fir-reġimi bejn fazzjonijiet differenti, magħrufa bħala l-Fitna (gwerra ċivili). Bejn l-1010 u l-1013, Cordoba ġiet assedjata minn fazzjonijiet Berberi, u sal-aħħar ta' dan il-perjodu Madinat al-Zahra, il-belt ta' Abd ar-Rahman III, insterqulha r-rikkezzi tagħha u tħalliet fi stat ta' fdalijiet. Għal bosta snin wara, il-materjali tal-belt baqgħu jinsterqu min-nies għall-kostruzzjoni, u b'hekk l-eżistenza tagħha kważi tħassret għalkollox. Maż-żmien, il-fdalijiet tagħha ntradmu u l-pożizzjoni tagħha ma reġgħetx ġiet identifikata qabel is-seklu 19, u l-iskavi mbagħad bdew fl-1911.
Sit ta' Wirt Dinji
Il-belt-kaliffat ta' Medina Azahara ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2018.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".
Ġeografija
Madinat al-Zahra, meqjusa bħala l-Versailles tal-Medju Evu, tinsab 4 mili (6.4 kilometri) fil-Punent ta' Córdoba fl-għoljiet inizjali tas-Sierra Morena, orjentata mit-Tramuntana għan-Nofsinhar fuq ix-xaqlibiet ta' Jabal al-Arus (li tfisser l-Għolja tal-Għarus), u tħares lejn il-wied tax-xmara Guadalquivir. Intgħażlet għall-pajsaġġ straordinarju ta' madwarha, u b'hekk seta' jitwettaq programm ta' kostruzzjoni ġerarkika, sabiex il-belt u l-pjanuri iktar lil hinn minnha jkunu fiżikament u viżivament iddominati mill-binjiet tal-Alcázar (ċittadella).
Kien hemm ukoll barriera tal-ġebla tal-ġir, użat għall-kostruzzjoni primarja, għalkemm intuża wkoll ġebel ieħor minn żona 50 kilometru 'l bogħod. Il-kostruzzjoni tal-belt wasslet għal triq u għall-infrastruttura tal-provvista tal-ilma li għadhom ippreservati parzjalment bħala fdalijiet ta' toroq, barrieri, akkwedotti u pontijiet.
It-topografija kellha rwol deċiżiv fit-tiswir tal-belt. Sabiex jittieħed vantaġġ sħiħ mill-art imħarbta, il-palazz-belt ta' Madinat al-Zahra ġie mqassam fuq tliet artijiet imtarrġa. Għad-differenza tal-karattru kaotiku u qisu ta' labirint tipiku tal-urbaniżmu Musulman, is-sit tal-belt adotta għamla rettangolari b'erja ta' 112-il ettaru. Kien estiż għal 1,500 metru (4,900 pied) fuq kull naħa mil-Lvant għall-Punent u għal madwar 750 metru (2,460 pied) mit-Tramuntana għan-Nofsinhar, għalkemm kemxejn imħarbat lejn in-naħa tat-Tramuntana minħabba l-ħtieġa ta' adattament għat-topografija diffiċli tal-art.
Il-pożizzjoni tal-belt fl-għoljiet inizjali tas-Sierra Morena għamlitha possibbli li jiġi ddisinjat programm urban li fih ir-relazzjonijiet fiżiċi u tal-pożizzjoni bejn id-diversi kostruzzjonijiet kienu jesprimu r-rwol tagħhom fil-konfigurazzjoni. Il-palazz kien jinsab f'art iktar 'il fuq, u l-binjiet tiegħu kienu jinsabu tul il-ġenb tal-muntanja b'mod prominenti fuq ir-residenzi urbani, u l-Moskea ta' Aljama kienet mifruxa fil-pjanuri ta' taħt. L-ewwel kien hemm iż-żona residenzjali tal-kaliff, imbagħad iż-żona uffiċjali bid-djar tal-viżier, il-kamra tal-gwardji, l-uffiċċji amministrattivi u l-ġonna. Imbagħad kienet hemm il-belt stess, bid-djar, bl-istudjos tax-xogħol tal-artiġjanat u bil-moskea l-kbira mifruxa fuq iż-żewġ artijiet imtarrġa l-iktar baxxi, isseparati minn ħajt ieħor, sabiex il-kumpless tal-palazz ta' fuq ikun iżolat. Ir-riċerka arkeoloġika żvelat morfoloġija urbana kkaratterizzata mill-eżistenza ta' żoni kbar ta' art mhux żviluppata, sabiex in-naħa kollha tan-Nofsinhar tal-fortizza tkun vojta, u b'hekk tiġi żgurata l-privatezza u l-pajsaġġ jibqa' miftuħ u idilliku. L-unika spazji mibnija fuq l-iżjed livell fil-baxx huma żewġ sezzjonijiet wesgħin: ortogonu ta' ġestjoni urbana fil-Punent, u ppjanar inqas riġidu fil-Lvant.
Hemm żewġ kumpless 'il barra mill-belt iżda fil-qrib; waħda villa kbira fiċ-ċentru ta' proprjetà agrikola kbira, li iktar 'il quddiem ingħatat lit-teżor tal-istat, u l-oħra, Turruñuelos, kienet binja rettangolari enormi, x'aktarx xi barrakki.
Arkeoloġija u konservazzjoni
L-iskavi arkeoloġiċi fis-sit bdew fl-1911 taħt id-direzzjoni tal-arkitett Spanjol Ricardo Velázquez Bosco. Ix-xogħol tkompla taħt Félix Hernández Giménez bejn l-1923 u l-1936 u bejn l-1943 u l-1975, imbagħad taħt Rafael Manzano Martos bejn l-1975 u l-1982, taħt Antonio Vallejo Triano bejn l-1985 u l-2013, u taħt José Escudero Aranda mill-2013. Is-Salon Rico, l-iżjed binja mżejna b'mod rikk, ġiet skavata minn Rafael Castejón u Félix Hernandez Giménez fl-1946. Bis-saħħa tal-ħitan parzjalment ippreservati u bosta frammenti ppreservati tat-tiżjin, ġiet rikostruwita taħt is-superviżjoni ta' Félix Hernandez Giménez. Ir-restawr tat-tiżjion tas-sala għadu għaddej.
L-iskavi u r-restawr għadhom għaddejjin, skont il-finanzjament mill-gvern Spanjol. Fl-2020, l-arkeologi skoprew daħla bl-arkati li kienet timmarka d-daħla tal-Lvant tal-palazz tas-seklu 10 u li kienet ilha li għebet għal iktar minn 1,000 sena.
Il-partijiet mhux skavati tas-sit, li jirrappreżentaw madwar 90 fil-mija tal-erja totali, huma mhedda mill-kostruzzjoni illegali ta' abitazzjonijiet. Skont rapport tan-New York Times fl-2005, il-gvern lokali f'Córdoba ma kienx qed jinforza liġi li kienet għaddiet fl-1995 u li żiedet il-protezzjoni tas-sit mill-iżvilupp ulterjuri. B'hekk, il-kumpaniji tal-kostruzzjoni qed jibnu d-djar fuq dawn il-partijiet mhux skavati.
Mużew
Mużew arkeoloġiku ġdid iddedikat għas-sit ta' Medina Azahara nfetaħ fl-2009, u jinsab fit-tarf tas-sit stess. Il-binja tal-mużew inbniet baxxa, bil-biċċa l-kbira tal-ispazju tiegħu taħt l-art, sabiex ma jtellifx il-veduti tal-pajsaġġ bil-fdalijiet. Il-mużew, li ġie ddisinjat mid-ditta Nieto Sobejano Arquitectos, rebaħ il-Premju Aga Khan għall-Arkitettura fl-2010.
Referenzi
- ^ Bloom, Jonathan M. (2020). Architecture of the Islamic West: North Africa and the Iberian Peninsula, 700-1800. Yale University Press. ISBN 9780300218701. p. 51.
- ^ Ruggles, D. Fairchild (2008). Islamic Gardens and Landscapes. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 9780812207286. pp. 152-153.
- ^ Vallejo Triano, Antonio (2007). "Madinat Al-Zahra; Transformation of a Caliphal City". In Anderson, Glaire D.; Rosser-Owen, Mariam (eds.). Revisiting al-Andalus: perspectives on the material culture of Islamic Iberia and beyond. Brill. ISBN 978-90-04-16227-3. p. 3.
- ^ "Madinat Al Zahara Museum / Nieto Sobejano Arquitectos". ArchDaily (bl-Ingliż). 2013-04-06. Miġbur 2023-08-11.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Caliphate City of Medina Azahara". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ Barrucand, Marianne; Bednorz, Achim (1992). Moorish Architecture in Andalusia. Taschen. ISBN 9783822896327. p. 61.
- ^ Arnold, Felix (2017). Islamic Palace Architecture in the Western Mediterranean: A History. Oxford University Press. ISBN 9780190624552. p. 60.
- ^ Kennedy, Hugh (1996). Muslim Spain and Portugal: A Political History of al-Andalus. Routledge. ISBN 9781317870418.
- ^ Catlos, Brian A. (2018). Kingdoms of Faith: A New History of Islamic Spain. New York: Basic Books. ISBN 9780465055876.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Madinat Al Zahra, X'inhi Madinat Al Zahra? Xi tfisser Madinat Al Zahra?
Madinat al Zahra or Medina Azahara bl Għarbi مدينة الزهراء b ittri Rumani Madinat az Zahra litteralment il belt radjanti kienet palazz belt iffortifikat fil periferiji tal Punent ta Cordoba attwalment fi Spanja Il fdalijiet huma sit arkeoloġiku ewlieni llum il ġurnata Il belt inbniet fis seklu 10 minn Abd ar Rahman III 912 961 membru tad dinastija Umajjad u l ewwel kaliff ta Al Andalus Kienet il belt kapitali tal Kaliffat ta Cordoba u ċ ċentru tal gvern tiegħu Is Sala tar Riċevimenti ta Abd ar Rahman III Ir raġuni prinċipali għall kostruzzjoni tagħha kienet politika u ideoloġika Abd ar Rahman III kien iddikjara lilu nnifsu kaliff fid 929 u d dinjita ta dan it titlu ġdid kienet teħtieġ l istabbiliment ta belt ġdida simbolu tal poter tiegħu bħal fil kaz ta kaliffati oħra fil Lvant Kellha l għan li turi s superjorita tiegħu fuq ir rivali l kbar tiegħu il Kaliffi Fatimidi ta Ifriqiya fit Tramuntana tal Afrika u l Kaliffi Abbasidi f Il belt inbniet qrib Cordoba il belt kapitali ezistenti ta al Andalus taħt it tmexxija tal Umajjad Il kostruzzjoni bdiet fid 936 940 u kompliet f diversi fazijiet matul ir renju tiegħu u r renju ta ibnu 961 976 Il belt il ġdida kienet tinkludi swali ta riċeviment ċerimonjali moskea kongregattiva uffiċċji amministrattivi u tal gvern residenzi aristokratiċi ġonna zekka studjos tax xogħol barrakki kwartieri tas servizzi u banjijiet L ilma kien fornut permezz ta akkwedotti Madankollu wara l mewt ta al Hakam II il belt ma baqatx iċ ċentru tal gvern taħt it tmexxija ta Almanzor Bejn l 1010 u l 1013 ir rikkezzi tagħha ġew misruqa matul gwerra ċivili u mbagħad ġiet abbandunata filwaqt li l materjali tagħha reġgħu ntuzaw f inħawi oħra Il fdalijiet tal belt ġew skavati fl 1911 Madwar 10 ettari biss mill 112 il ettaru 0 43 mili kwadri tal belt ġew skavati u rrestawrati parzjalment izda z zona tinkludi l palazzi prinċipali Fl 2009 infetaħ muzew arkeoloġiku tas sit fit tarf tas sit stess Fl 1 ta Lulju 2018 is sit tnizzel fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO bl isem uffiċjali ta il Belt Kaliffat ta Medina Azahara IsemSkont leġġenda popolari irreġistrata minn kittieba storiċi bħal al Maqqari isem il belt az Zahra jew Azahara bl Ispanjol oriġina mill maħbuba ppreferuta barra z zwieġ ta Abd ar Rahman III u kien hemm statwa tagħha fuq id daħla tal belt Għalkemm kien hemm statwi fil belt l istudjuza targumenta li l ezistenza ta din l istatwa partikolari kienet improbabbli ħafna L istudjuz jargumenta li spjegazzjoni iktar sempliċi hi li isem il belt li jfisser ukoll il Belt li Tiffjorixxi jew il Belt Radjanti emulat l istil ta bliet kaliffati oħra stabbiliti mill Abbasidi ez Madinat as Salam Belt il Paċi issa Bagdad u mill Fatimidi ez Madinat al Qahira Belt Rebbieħa issa l Kajr jinnota wkoll li l isem jaf intgħazel bħala rispons għar rivali prinċipali ta Abd ar Rahman il Fatimidi minħabba li l Fatimidi kienu jsostnu dixxendenza minn bint Muħammed Fatima magħrufa wkoll bħala az Zahra ir Radjanti StorjaSfond Abd ar Rahman III kien membru tad dinastija Umajjad li preċedentement kien mexxa d dinja Izlamika bħala kap tal Kaliffat tal Umajjad It titlu ta kaliff kien jintuza għall mexxej politiku u spiritwali tad dinja Musulmana kollha Fis 750 l Umajjad tilfu kontra l Abbasidi li ħadu t titlu ta kaliffi u stabbilew belt kapitali ġdida f Bagdad Fis 756 antenat ta Abd ar Rahman III Abd ar Rahman I irnexxielu jistabbilixxi mill ġdid il poter tad dinastija fil Penizola Iberika fil parti tal Punent imbiegħed tad dinja Musulmana magħrufa bħala Al Andalus Għalkemm kienu indipendenti mill Abbasidi il mexxejja Umajjad ġodda ta Al Andalus ibbazati f Cordoba ma reġgħux uzaw it titlu ta kaliff Minflok irrenjaw bħala emiri titlu inferjuri li jirreferi għall mexxejja Musulmani lokali bħala kapijiet tal Emirat ta Cordoba Filwaqt li l kultura Għarbija u Izlamika ffjorixxiet f Al Andalus matul dan il perjodu ir renju xorta waħda kien għadu wieħed relattivament deċentralizzat u l emir f Cordoba spiss kellu jitħabat biex jikkontrolla l fazzjonijiet differenti Meta Abd ar Rahman III kiseb il poter bħala emir fid 912 b mod sistematiku huwa beda jistabbilixxi l awtorita tal Umajjad mill ġdid fuq ir reġjuni ribelli fi ħdan ir renju tiegħu u jsaħħaħ mill ġdid l awtorita tiegħu stess f Al Andalus b mezzi militari u diplomatiċi Fid 929 wara snin ta kampanji militari kostanti Abd ar Rahman III ħassu kunfidenti bizzejjed li jiddikjara lili nnifsu kaliff titlu ugwali għal dak tal mexxejja Abbasidi f Bagdad li l poter tagħhom kien iddgħajjef ferm Din il mossa jaf kienet ukoll rispons għat tisħiħ tal Kaliffat tal Fatimidi fit Tramuntana tal Afrika fl istess zmien li sfida l kaliffi Sunniti ta Bagdad u kien theddida wkoll għall interessi tal istat tal Umajjad f Al Andalus Qabel il ħolqien ta Madinat al Zahra ir residenza u ċ ċentru tal gvern għall emiri Umajjad kienu l Alcazar fil qalba ta Cordoba faċċata tal Moskea l Kbira ta Cordoba Bosta studjuzi jargumentaw li fost ir raġunijiet li wasslu għall kostruzzjoni ta palazz belt ġdid x aktarx li kien hemm ix xewqa li tinħoloq belt kapitali u residenza li tirrifletti d dinjita u l kobor li Abd ar Rahman III ried jipproġetta fir rigward tal kaliffat il ġdid tiegħu Il ħolqien ta palazzi bliet simili kellu preċedenti għaliex kemm il kaliffi Abbasidi kif ukoll il kaliffi Fatimidi kienu diġa bnew bliet simili għalihom stess Kostruzzjoni u zvilupp Muniti zzekkati f Madinat al Zahra fit 347 AH 958 jew 959 W K f isem Abd ar Rahman III Skont sorsi storiċi il palazz belt il ġdid ġie stabbilit fid 936 Kien jinsab madwar 5 kilometri fil Punent ta Cordoba Iben Abd ar Rahman III al Hakam il prinċep eredi u s suċċessur futur tiegħu ġie inkarigat biex jissorvelja l kostruzzjoni Il kittieb tas seklu 16 jikkwota raġel jismu bħala l arkitett tal belt izda ma kienx ċar kemm kien kbir ir rwol tiegħu jew effettivament kemm mill belt iddisinja hu Il kostruzzjoni ewlenija jaf fil fatt ma bdietx qabel id 940 u l evidenza tissuġġerixxi li saret fi stadji u l pjanta kumplessiva nbidlet mal andament tax xogħlijiet imwettqa Il moskea tas sit ġiet ikkonsagrata fid 941 Sad 945 il kaliff diġa kien qed jgħix fil belt It triq bejn il belt il ġdida u Cordoba ġiet imwittija fid 946 Finalment fid 947 l apparat tal istat inkluz iz zekka dar al sikka ġie ttrasferit hawnhekk minn Cordoba Minkejja dan il kostruzzjoni fil belt baqgħet għaddejja tul il kumplament tar renju ta Abd ar Rahman III sad 961 u tar renju ta Al Hakam II 961 976 Spiss kienu jiġu involuti fil kostruzzjoni uffiċjali għoljin taħt iz zewġ kaliffi wkoll Il belt kollha kienet imdawra minn swar iffortifikati bit torrijiet Madankollu hemm evidenza li l palazzi biss kienu protetti bi swar għall ewwel u s swar esterni ġew mizjuda wara li z zoni residenzjali kienu bdew jizviluppaw diġa l barra mill palazz Abd ar Rahman III għamel mezz ukoll biex eluf ta kolonni antiki tal irħam jiġu akkwistati jew importati minn siti oħra l iktar minn Ifriqiya għalkemm kienet taħt il kontroll tal Fatimidi dak iz zmien sabiex jerġgħu jintuzaw għall kostruzzjoni hemmhekk Al Hakam II jingħad ukoll li akkwista bosta statwi u sarkofagi mnaqqxa Rumani li ntuzaw għat tizjin tas sit Bosta mill istrutturi ewlenin li ġew skavati u identifikati fis sit kienu nbnew fuq strutturi bikrin u b hekk jidhru li jappertjenu għal fazi differenti ta kostruzzjoni wara l kostruzzjoni inizjali tal belt L istrutturi magħrufa llum il ġurnata huma d Dar ta Ja far u l Bitħa tal Pilastri li t tnejn kienu nbnew fuq zewġ jew tliet strutturi izgħar oħra li kienu jokkupaw l istess spazji Apparti li huma ikbar mill istrutturi ta qabilhom għandhom ukoll konfigurazzjonijiet differenti ħafna perezempju pjanta ta semibazilika fid Dar ta Ja far u bitħa mdawra b gallerija bil portiċi il Bitħa tal Pilastri li mexxa x xogħol arkeoloġiku fis sit bejn l 1985 u l 2013 argumenta li l Bitħa tal Pilastri x aktarx li tmur lura għall ħabta tad 950 Bl istess mod Dar al Jund id Dar tal Armata magħrufa wkoll bħala s Sala tal Bazilika Superjuri x aktarx li tmur lura għall istess zmien Il kostruzzjoni tas Salon Rico jew Sala tar Riċevimenti ta Abd ar Rahman III ġiet datati għal bejn id 953 u d 957 bis saħħa ta diversi kitbiet imnaqqxa fit tizjin tagħha Is supervizur tal kostruzzjoni tas sala kien Abdallah ibn Badr il vizier u l ogħla uffiċjal taħt il kaliff ta dak iz zmien It tizjin sar taħt is supervizjoni tal qaddej ewlieni tal kaliff Shunaif għalkemm mhux ċar jekk kienx involut ukoll fid disinn tas sala Abbazi tal evidenza ta dawn il kostruzzjonijiet Vallejo Triano argumenta li mmudellar mill ġdid pjuttost sinifikanti tal kumpless tal palazz sar għall ħabta tad 950 Dan ġie segwit minn sensiela ta binjiet ikbar u iktar monumentali bl uzu ta portiċi arkata u konfigurazzjonijiet differenti b għamla ta bazilika Dawn l istrutturi sikwit inbnew fuq strutturi bikrin li kienu relattivament iktar mudesti u għaldaqstant ġew iddisinjati biex jagħtu impressjoni aħjar tal kobor tal kaliff permezz tal arkitettura tal belt tiegħu Vallejo Triano jinnota li dan il perjodu inzerta wkoll l istess perjodu fejn saret organizzazzjoni ewlenija mill ġdid tal istat minn Abd ar Rahman III fid 955 li ġiet irrapportata minn sorsi storiċi bħal Ibn Idhari Barra minn hekk Abd ar Rahman III x aktarx li kien isir iktar midħla tal palazzi lussuzi u taċ ċerimonji elaborati fil beraħ fil belt kapitali Fatimida ġdida ta Mahdia u fil belt kapitali Bizantina ta Kostantinopli Perezempju uħud mill emissarji ta Abd ar Rahman III għall imperatur Bizantin ġabu magħhom skulturi tal bronz indurati vaski tal irħam għall funtani mzejna b figuri ta annimali u elementi arkitettoniċi dekorattivi oħra Dan l għarfien dejjem jizdied rigward qrati imperjali oħra u x xewqa ta Abd ar Rahman li jlaħħaq magħhom jaf jispjegaw iz zieda fil kumplessita taċ ċerimonji u tal protokolli tal qorti madwar il kaliff matul dan iz zmien li s sorsi storiċi hemzu importanza kbira miegħu flimkien ma zieda fl iskala arkitettonika tal binjiet il ġodda Vallejo Triano argumenta wkoll li l kostruzzjoni tad Dar ta Ja far saret kemxejn wara dik tal istrutturi l oħra tal ħabta tad 950 peress li t tizjin tagħhom jidher li huwa iktar evolut Dan parzjalment jappoġġa ipotezi bikrija ta Felix Hernandez Gimenez li din ir residenza kbira kienet inbniet għal Ja far hajib qaddej ta Al Hakam II bejn id 961 u d 971 li għalih issemmiet l istruttura Din hija wkoll l unika struttura ewlenija f Madinat al Zahra li ġiet identifikata li nbniet matul ir renju ta Al Hakam II Ħajja u gvern fi ħdan il palazz belt Ir Reċipjent ta al Mughira wieħed mill oġġetti lussuzi prodotti fl istudjos tax xogħol ta Madinat al Zahra li jmur lura għad 968 u li issa jinsab fil Muzew ta Louvre Il palazzi kienu jospitaw il familja tal kaliff inkluz għadd kbir ta konkubini Ir residenti kienu moqdija minn għadd kbir ta skjavi inkluz irġiel ikkastrati l iktar ta oriġini Ewropea Il belt kellha wkoll sala tat tron jew sala tar riċevimenti is Salon Rico uffiċċji tal gvern studjos tax xogħol li kienu jipproduċu oġġetti lussuzi ir residenzi tal uffiċjali għoljin u fil livell baxxi tal belt swieq u distretti residenzjali għall ħaddiema komuni Il belt kellha maniġer imħallef u kap tal pulizija Taħt il kaliff mgħallem Al Hakam II b mod partikolari kien hemm ukoll librerija li skont xi sorsi kien fiha mijiet ta eluf ta volumi bl Għarbi bil Grieg u bil Latin Il moskea prinċipali magħrufa wkoll bħala l Moskea ta Aljama u diversi moskej izgħar fil qrib kienu jipprovdu s servizzi reliġjuzi Il palazzi kienu mgħammra bil ħarir bit tapizzeriji u b diversi oġġetti lussuzi Bosta oġġetti prodotti fl istudjos tax xogħol uffiċċjali tal kaliff kienu jingħataw bħala rigali u bosta jagħmlu parti mill kollezzjonijiet tal muzewijiet u tal katidrali Kristjani Fost l għeġubijiet irrapportati mill kronaki storiċi dwar il palazzi Al Maqqari ddeskriva sala msaqqfa b koppla fil palazz li kien fiha vaska tal merkurju likwidu li kien jirrifletti d dawl u seta jitħarrek biex jinħoloq ċafċif ileqq bid dawl għalkemm il pozizzjoni ta din is sala ma nstabitx mill arkeologi moderni Il kaliffat il ġdid zviluppa wkoll kultura ferm elaborata ta protokolli tal qorti madwar il figura tal kaliff Festivals u riċevimenti lussuzi kienu jiġu ospitati sabiex jimpressjonaw lill ambaxxaturi barranin L organizzazzjoni tal belt milli jidher kienet tinkludi mogħdija speċifika li l mistednin u d dinjitarji barranin kienu jgħaddu minnha fi triqithom lejn is sala tar riċevimenti tal kaliff b diversi ġonna u vaski b veduti fuq il kumplament tal belt u l wied iktar l isfel Il kaliff innifsu kien jitfaċċa bilqiegħda fuq in naħa ta wara u fiċ ċentru ta din is sala tar riċevimenti imdawwar mill membri tal qorti u l uffiċjali tiegħu bl arkitettura ddisinjata biex il pozizzjoni tiegħu tiġi enfasizzata Filwaqt li l kaliff kulma jmur ma tantx kien ikun involut matul dan il perjodu il protokolli ma evolvux tant li ma jidhirx għalkollox b kuntrast mal kaliffi Fatimidi fl Afrika li kienu jinzammu mistoħbijin wara velu Diversi membri tal familja tal kaliff jew membri għonja oħra tal elit bnew il vilel u l palazzi tagħhom stess fil kampanja ta madwar Cordoba matul dan il perjodu ta prosperita fis seklu 10 Din kienet tradizzjoni li kienet tezisti miz zmien bikri tal Emirat u x aktarx li oriġinat mit tradizzjoni tal vilel Rumani Il kaliff saħansitra kien ikollu xi membri tal familja f dawn il vilel sabiex izommhom kemxejn il bogħod miċ ċentru tal poter f Madinat al Zahra u kien jagħtihom stipendju ġeneruz sabiex ma jaqilgħux inkwiet Kostruzzjoni ta Madinat az Zahira minn Almanzor Meta Al Hakam II miet fid 976 laħaq minfloku ibnu Hisham II li kellu 14 jew 15 il sena dak iz zmien u ma tantx kellu esperjenza politika B hekk il poter politiku de facto għadda għand Ibn Abi Amir raġel b saħħtu li kellu l kariga ta hajib u ta wazir vizier u li adotta t titlu ta al Mansur jew Almanzor skont sorsi Ewropej Fid 978 jew fid 979 368 AH wara li kien zgura l monopolju tal poter huwa ordna l kostruzzjoni ta palazz ġdid għalih li kien iħaqqaqha ma Madinat al Zahra bħala sbuħija Al Mansur sejjaħ il palazz tiegħu b isem simili ħafna Madinat Az Zahira il Belt li Tleqq Il pozizzjoni tal palazz li qatt ma ġie skavat għadu jiġi dibattut jaf kien jinsab bejn Cordoba u Madinat az Zahra lejn il Punent izda l izjed ipotezi komuni hi li nbena ftit lejn il Lvant ta Cordoba qrib ix xtut tax xmara Guadalquivir sabiex l enfasi tal poter titbiegħed mill palazzi iktar bikrin tal Umajjad Il palazz il ġdid dam sentejn biss biex inbena Meta tlesta Al Mansur ittrasferixxa ċ ċentru tal gvern hemmhekk u Madinat al Zahra ma baqax jintuza u minflok il kaliff zagħzugħ Hisham ġie kkonfinat mill Alcazar antik f Cordoba Deklin u qerda Mal mewt ta Al Mansur fl 1002 ibnu l kbir nett Abd al Malik al Muzaffar sar is suċċessur tiegħu Meta al Muzaffar imbagħad miet fl 1008 ħuh Abd ar Rahman magħruf ukoll bħala Sanchuelo Sancho Zgħir peress li ommu Abda kienet bint Sancho ir re ta Navarra kiseb il poter Għalkemm kien inqas kapaċi politikament minn missieru u minn ħuh huwa pprova jikseb il wirt tal kaliffat għalih minn Hisham u dan qanqal oppozizzjoni kbira F tentattiv biex jevita dawn il problemi huwa ħa sehem f kampanja militari lejn it Tramuntana Kristjana kwazi mill ewwel Meta qasam il fruntiera fit territorju Kristjan fi Frar 1009 l oppozituri tiegħu daħlu fl Alcazar antik u obbligaw lil Hisham II jabdika favur membru ieħor tal familja Umajjad Muhammad Fl istess zmien Madinat al Zahira il palazz li kien inbena minn Al Mansur u ċ ċentru tal gvern insterqulu r rikkezzi tiegħu u nqered Il ftit snin ta wara kienu kaotiċi u rrizultaw f diversi konfrontazzjonijiet vjolenti u bidliet fir reġimi bejn fazzjonijiet differenti magħrufa bħala l Fitna gwerra ċivili Bejn l 1010 u l 1013 Cordoba ġiet assedjata minn fazzjonijiet Berberi u sal aħħar ta dan il perjodu Madinat al Zahra il belt ta Abd ar Rahman III insterqulha r rikkezzi tagħha u tħalliet fi stat ta fdalijiet Għal bosta snin wara il materjali tal belt baqgħu jinsterqu min nies għall kostruzzjoni u b hekk l ezistenza tagħha kwazi tħassret għalkollox Maz zmien il fdalijiet tagħha ntradmu u l pozizzjoni tagħha ma reġgħetx ġiet identifikata qabel is seklu 19 u l iskavi mbagħad bdew fl 1911 Sit ta Wirt DinjiIl belt kaliffat ta Medina Azahara ġiet iddezinjata bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 2018 Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta zewġ kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju iii Xhieda unika jew minn tal inqas eċċezzjonali ta tradizzjoni kulturali jew ta ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet u l kriterju iv Ezempju straordinarju ta tip ta bini ta grupp ta siti jew ta pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid dieher stadju i sinifikanti fl istorja tal bniedem ĠeografijaVeduta ta Medina Azahara mill ajru fl 2020 Madinat al Zahra meqjusa bħala l Versailles tal Medju Evu tinsab 4 mili 6 4 kilometri fil Punent ta Cordoba fl għoljiet inizjali tas Sierra Morena orjentata mit Tramuntana għan Nofsinhar fuq ix xaqlibiet ta Jabal al Arus li tfisser l Għolja tal Għarus u tħares lejn il wied tax xmara Guadalquivir Intgħazlet għall pajsaġġ straordinarju ta madwarha u b hekk seta jitwettaq programm ta kostruzzjoni ġerarkika sabiex il belt u l pjanuri iktar lil hinn minnha jkunu fizikament u vizivament iddominati mill binjiet tal Alcazar ċittadella Kien hemm ukoll barriera tal ġebla tal ġir uzat għall kostruzzjoni primarja għalkemm intuza wkoll ġebel ieħor minn zona 50 kilometru l bogħod Il kostruzzjoni tal belt wasslet għal triq u għall infrastruttura tal provvista tal ilma li għadhom ippreservati parzjalment bħala fdalijiet ta toroq barrieri akkwedotti u pontijiet It topografija kellha rwol deċiziv fit tiswir tal belt Sabiex jittieħed vantaġġ sħiħ mill art imħarbta il palazz belt ta Madinat al Zahra ġie mqassam fuq tliet artijiet imtarrġa Għad differenza tal karattru kaotiku u qisu ta labirint tipiku tal urbanizmu Musulman is sit tal belt adotta għamla rettangolari b erja ta 112 il ettaru Kien estiz għal 1 500 metru 4 900 pied fuq kull naħa mil Lvant għall Punent u għal madwar 750 metru 2 460 pied mit Tramuntana għan Nofsinhar għalkemm kemxejn imħarbat lejn in naħa tat Tramuntana minħabba l ħtieġa ta adattament għat topografija diffiċli tal art Il pozizzjoni tal belt fl għoljiet inizjali tas Sierra Morena għamlitha possibbli li jiġi ddisinjat programm urban li fih ir relazzjonijiet fiziċi u tal pozizzjoni bejn id diversi kostruzzjonijiet kienu jesprimu r rwol tagħhom fil konfigurazzjoni Il palazz kien jinsab f art iktar il fuq u l binjiet tiegħu kienu jinsabu tul il ġenb tal muntanja b mod prominenti fuq ir residenzi urbani u l Moskea ta Aljama kienet mifruxa fil pjanuri ta taħt L ewwel kien hemm iz zona residenzjali tal kaliff imbagħad iz zona uffiċjali bid djar tal vizier il kamra tal gwardji l uffiċċji amministrattivi u l ġonna Imbagħad kienet hemm il belt stess bid djar bl istudjos tax xogħol tal artiġjanat u bil moskea l kbira mifruxa fuq iz zewġ artijiet imtarrġa l iktar baxxi isseparati minn ħajt ieħor sabiex il kumpless tal palazz ta fuq ikun izolat Ir riċerka arkeoloġika zvelat morfoloġija urbana kkaratterizzata mill ezistenza ta zoni kbar ta art mhux zviluppata sabiex in naħa kollha tan Nofsinhar tal fortizza tkun vojta u b hekk tiġi zgurata l privatezza u l pajsaġġ jibqa miftuħ u idilliku L unika spazji mibnija fuq l izjed livell fil baxx huma zewġ sezzjonijiet wesgħin ortogonu ta ġestjoni urbana fil Punent u ppjanar inqas riġidu fil Lvant Hemm zewġ kumpless il barra mill belt izda fil qrib waħda villa kbira fiċ ċentru ta proprjeta agrikola kbira li iktar il quddiem ingħatat lit tezor tal istat u l oħra Turrunuelos kienet binja rettangolari enormi x aktarx xi barrakki Arkeoloġija u konservazzjoniIl faċċata esterna tas Sala tar Riċevimenti rikostruwita L iskavi arkeoloġiċi fis sit bdew fl 1911 taħt id direzzjoni tal arkitett Spanjol Ricardo Velazquez Bosco Ix xogħol tkompla taħt Felix Hernandez Gimenez bejn l 1923 u l 1936 u bejn l 1943 u l 1975 imbagħad taħt Rafael Manzano Martos bejn l 1975 u l 1982 taħt Antonio Vallejo Triano bejn l 1985 u l 2013 u taħt Jose Escudero Aranda mill 2013 Is Salon Rico l izjed binja mzejna b mod rikk ġiet skavata minn Rafael Castejon u Felix Hernandez Gimenez fl 1946 Bis saħħa tal ħitan parzjalment ippreservati u bosta frammenti ppreservati tat tizjin ġiet rikostruwita taħt is supervizjoni ta Felix Hernandez Gimenez Ir restawr tat tizjion tas sala għadu għaddej L iskavi u r restawr għadhom għaddejjin skont il finanzjament mill gvern Spanjol Fl 2020 l arkeologi skoprew daħla bl arkati li kienet timmarka d daħla tal Lvant tal palazz tas seklu 10 u li kienet ilha li għebet għal iktar minn 1 000 sena Il partijiet mhux skavati tas sit li jirrapprezentaw madwar 90 fil mija tal erja totali huma mhedda mill kostruzzjoni illegali ta abitazzjonijiet Skont rapport tan New York Times fl 2005 il gvern lokali f Cordoba ma kienx qed jinforza liġi li kienet għaddiet fl 1995 u li ziedet il protezzjoni tas sit mill izvilupp ulterjuri B hekk il kumpaniji tal kostruzzjoni qed jibnu d djar fuq dawn il partijiet mhux skavati Il muzew minn ġewwa MuzewMuzew arkeoloġiku ġdid iddedikat għas sit ta Medina Azahara nfetaħ fl 2009 u jinsab fit tarf tas sit stess Il binja tal muzew inbniet baxxa bil biċċa l kbira tal ispazju tiegħu taħt l art sabiex ma jtellifx il veduti tal pajsaġġ bil fdalijiet Il muzew li ġie ddisinjat mid ditta Nieto Sobejano Arquitectos rebaħ il Premju Aga Khan għall Arkitettura fl 2010 Referenzi Bloom Jonathan M 2020 Architecture of the Islamic West North Africa and the Iberian Peninsula 700 1800 Yale University Press ISBN 9780300218701 p 51 Ruggles D Fairchild 2008 Islamic Gardens and Landscapes Philadelphia University of Pennsylvania Press ISBN 9780812207286 pp 152 153 Vallejo Triano Antonio 2007 Madinat Al Zahra Transformation of a Caliphal City In Anderson Glaire D Rosser Owen Mariam eds Revisiting al Andalus perspectives on the material culture of Islamic Iberia and beyond Brill ISBN 978 90 04 16227 3 p 3 Madinat Al Zahara Museum Nieto Sobejano Arquitectos ArchDaily bl Ingliz 2013 04 06 Miġbur 2023 08 11 a b ċ Centre UNESCO World Heritage Caliphate City of Medina Azahara UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2023 08 11 Barrucand Marianne Bednorz Achim 1992 Moorish Architecture in Andalusia Taschen ISBN 9783822896327 p 61 Arnold Felix 2017 Islamic Palace Architecture in the Western Mediterranean A History Oxford University Press ISBN 9780190624552 p 60 Kennedy Hugh 1996 Muslim Spain and Portugal A Political History of al Andalus Routledge ISBN 9781317870418 Catlos Brian A 2018 Kingdoms of Faith A New History of Islamic Spain New York Basic Books ISBN 9780465055876