Park Nazzjonali ta' Þingvellir

Þingvellir (bl-: [ˈθiŋkˌvɛtlɪr̥], spelluta wkoll b'mod Angliċizzat bħala Thingvellir) kien is-sit tal-Alþing, il-parlament annwali tal-Iżlanda mid-930 W.K. sal-aħħar sessjoni li sar f'Þingvellir fl-1798. Mill-1881, il-parlament ġie ttrasferit fi ħdan Alþingishúsið f'Reykjavík.

Þingvellir issa huwa magħruf bħala l-Park Nazzjonali ta' Þingvellir, u jinsab fil-muniċipalità ta' Bláskógabyggð fil-Lbiċ tal-Iżlanda, madwar 40 km (25 mil) fil-Grigal tal-belt kapitali tal-Iżlanda, Reykjavík. Þingvellir huwa sit ta' importanza storika, kulturali u ġeoloġika, u huwa waħda mill-iżjed destinazzjonijiet turistiċi popolari fl-Iżlanda. Il-park nazzjonali jinsab f'wied tettoniku li jimmarka l-quċċata tal-Katina tal-Atlantiku Nofsani u l-konfini bejn il-plakek tettoniċi tal-Amerka ta' Fuq u tal-. Lejn in-Nofsinhar tal-park hemm Þingvallavatn, l-ikbar lag naturali fl-Iżlanda.

Il-Park Nazzjonali ta' Þingvellir (bl-Iżlandiż: þjóðgarðurinn á Þingvöllum [ˈθjouðˌkarðʏrɪn au ˈθiŋkˌvœtlʏm]) ġie stabbilit fl-1930, fl-1,000 anniversarju tal-Althing. Il-park iktar 'il quddiem twessa' sabiex jiġu protetti l-fenomeni diversi u naturali fl-inħawi tal-madwar, u tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.

Toponimija

L-isem Þingvellir oriġina mit-terminu antik Þingvǫllr (pronunzja bin-Norveġiż antik: [ˈθiŋɡˌwɔlːz̠]), minn þing ("thing, assemblea") u vǫllr ("għalqa"), jiġifieri "għelieqi tal-assemblej". Is-sit kiseb ismu mill-Alþing (Althing), il-parlament nazzjonali tal-Iżlanda, li ġie stabbilit f'Þingvellir fid-930 u kellu seduti hemmhekk sal-1798. Thing kien forma ta' assemblea ta' governanza li kienet tinstab fis-soċjetajiet Ġermaniċi, u tradizzjoni li għadha teżisti f'xi forma jew oħra fit-Tramuntana tal-Ewropa.

Għalkemm l-isem Þingvellir huwa fil-plural, il-forma antika Þingvǫllr hija fis-singular, u ġieli għadek tisma' l-forma moderna fis-singular Þingvöllur.

Spiss l-isem jiġi Angliċizzat bħala Thingvellir, u xi kultant jiġi spellut ukoll bħala Tingvellir, Thingvalla jew Tingvalla b'lingwi oħra. Ġieli jiġi spellut ukoll bħala Pingvellir, għalkemm l-ittra "p" ma tikkorrispondix mal-ittra "þ" (thorn) tal-Iżlandiż, li tiġi ppronunzjata [θ], bħat-th bl-Ingliż.

Dingwall u Tingwall fl-Iskozja, Thingwall fl-Ingilterra, Tynwald fl-, Dinklage fil-Ġermanja, u Tingvoll fin-Norveġja kollha huma ismijiet ta' postijiet bl-istess għerq u tifsira.

Storja

Þingvellir sar park nazzjonali bis-saħħa ta' leġiżlazzjoni li għaddiet fl-1928 għall-protezzjoni tal-fdalijiet tas-sit tal-parlament, li ħolqot l-ewwel park nazzjonali fl-Iżlanda. Il-park ġie meqjus bħala "santwarju nazzjonali protett għall-Iżlandiżi kollha, proprjetà perpetwa tan-nazzjon Iżlandiż, għall-preservazzjoni tal-parlament, li qatt ma għandu jinbigħ jew jiġi ipotekat".

Stabbiliment tal-parlament tal-Iżlanda

Skont il-Ktieb tal-Insedjamenti (Landnámabók), l-insedjament tal-Iżlanda beda fit-874, meta l-kap Norveġiż Ingólfr Arnarson sar l-ewwel insedjatur Norveġiż permanenti fuq il-gżira. Matul is-sekli ta' wara, nies ta' nisel Norveġiż u Ċeltiku insedjaw l-Iżlanda. Minn stadju bikri ġew iffurmati assemblej distrettwali, iżda meta l-popolazzjoni kibret, kien hemm ħtieġa għal assemblea ġenerali. Id-dixxendenti ta' Ingólfur li ddominaw ir-reġjun tal-Lbiċ tal-Iżlanda kienu saru l-iżjed familja setgħana fil-pajjiż, u kapijiet oħra ħassew il-ħtieġa għal assemblea ġenerali sabiex jillimitaw is-setgħa tagħhom.

ingħata r-rwol li jiġbor l-appoġġ u li jsib post adattat għall-assemblea. Għall-ħabta tal-istess żmien, is-sid ta' Bláskógar (l-isem kontemporanju għar-reġjun ta' Þingvellir) instab ħati ta' qtil. L-art tiegħu ġiet iddikjarata pubblika, u mbagħad bdiet tintuża għall-proċedimenti tal-assemblea, bdew jinbnew abitazzjonijiet temporanji, u l-foresta bdiet tintuża għall-ħatab u għar-ragħa taż-żwiemel. L-inħawi ta' Þingvellir intgħażlu għal din ir-raġuni u għall-aċċessibbiltà tal-post għall-iżjed reġjun popolat tat-Tramuntana, tan-Nofsinhar u tal-Punent. L-itwal vjaġġ li goði (kap) kellu jivvjaġġa kien ta' 17-il jum, mill-iżjed parti fil-Lvant tal-pajjiż fejn il-muntanji u x-xmajjar glaċjali kienu ostakli skabrużi.

L-istabbiliment tal-parlament Iżlandiż jingħad li kien l-istabbiliment tan-nazzjon tal-Iżlanda, u l-ewwel proċedimenti parlamentari fis-sajf tad-930 W.K. wittew it-triq għall-wirt kulturali u għall-identità nazzjonali komuni. Þingvellir kellu rwol ċentrali fl-istorja tal-pajjiż, u l-istorja tiegħu timxi kważi b'mod parallel mal-istorja tal-Commonwealth Iżlandiż.

Minn Commonwealth għal tmexxija barranija

L-Alþingi (assemblea) f'Þingvellir kienet l-awtorità leġiżlattiva u ġudizzjarja suprema tal-Iżlanda mill-istabbiliment tagħha fid-930 sal-1271. Il-Lögberg jew il-Blat tal-Liġi kienet il-punt ċentrali tal-Alþingi u pjattaforma naturali għad-diskorsi. Il-Kelliem tal-Liġi, dak iż-żmien elett għal tliet snin, kien jippresjedi l-assemblea u kien jiddikjara l-liġi lokali bil-fomm. Qabel ma l-liġi kienet tiġi miktuba, huwa kien mistenni jgħidha bl-amment bil-fomm fuq il-Lögberg matul tliet sjuf, flimkien mal-proċeduri sħaħ tal-assemblea ta' kull sajf. L-inawgurazzjoni u x-xoljiment tal-assemblea kienu jseħħu fil-Lögberg, fejn kienu jiġu mħabbra d-deċiżjonijiet meħuda mill-Kunsill tal-Liġi, kien jiġi kkonfermat il-kalendarju, kienu jitressqu azzjonijiet legali u kienu jsiru tħabbiriet oħra li kienu jikkonċernaw in-nazzjon kollu. Kull min kien jattendi l-assemblea kien intitolat jippreżenta l-fehma tiegħu dwar kwistjonijiet importanti mil-Lögberg.

Il-Kunsill tal-Liġi kien iservi bħala parlament u bħala qorti suprema. Il-liġijiet kienu jgħaddu u jiġu approvati hemmhekk, u kienu jittieħdu d-deċiżjonijiet dwar kwistjonijiet tad-dritt. Il-Kunsill tal-Liġi kien jaħtar lill-membri tal-Ħames Qorti (tip ta' qorti tal-appell) u lill-Kelliem tal-Liġi, u kien jieħu sehem fl-elezzjoni tal-isqof. Għad-differenza tal-Alþingi, il-Kunsill tal-Liġi kien korp magħluq fejn ftit nies biss kellhom drittijiet sħaħ: il-kapijiet (goði), il-Þingmen tagħhom u iktar 'il quddiem l-isqfijiet ukoll. Madankollu, kull min kien jattendi l-assemblea kien intitolat jara u jisma l-ħidma tal-Kunsill tal-Liġi.

Mill-iżjed żmien bikri sas-seklu 15, il-Kunsill tal-Liġi kien jiltaqa' f'Neðri-Vellir fix-xatt tal-Lvant tax-xmara , iżda meta x-xmara bidlet il-mogħdija tagħha għall-ħabta tal-1500, il-Kunsill tressaq lejn gżejra fix-xmara. Fl-1594, il-Kunsill tal-Liġi ġie rilokat taħt il-Blata antika tal-Liġi, u baqa' jopera hemmhekk sa meta l-Alþingi finalment ġiet ittrasferita fl-1798.

L-Alþingi kienet l-awtorità leġiżlattiva u ġudizzjarja ewlenija tal-Iżlanda għad-durata kollha tal-Commonwealth sal-1271. Is-setgħa eżekuttiva kienet f'idejn il-kapijiet u l-individwi li kienu jressqu l-fehmiet tagħhom. Dan kien arranġament pjuttost adegwat sakemm reġġa l-bilanċ tal-poter, iżda bdew ifeġġu xi dgħufijiet meta l-bilanċ ġie mfixfel.

Fl-aħħar deċennji tal-Commonwealth, kien hemm diżgwidi bejn il-familji tal-kapijiet, li rriżultaw biex l-Iżlanda taqa' taħt l-awtorità tal-Kuruna Norveġiża. Is-setgħa eżekuttiva ġiet imsaħħa taħt l-ordni l-ġdid, filwaqt li l-awtorità leġiżlattiva u ġudizzjarja għall-ewwel baqgħet f'idejn l-Alþingi, iżda gradwalment ġiet ittrasferita lill-mexxejja Norveġiżi u mbagħad lill-mexxejja Daniżi, sal-1662 meta r-Re tad-Danimarka sar il-monarka assolut tal-Iżlanda.

Ċentru soċjali

Þingvellir kien iċ-ċentru tal-kultura Iżlandiża. Kull sena matul il-perjodu tal-Commonwealth, in-nies kienu jinġabru f'Þingvellir mill-pajjiż kollu, u xi kultant kienu jlaħħqu l-eluf.

Kienu jarmaw abitazzjonijiet temporanji (búð [ˈpuːθ], pl. búðir [ˈpuːðɪr̥]) b'ħitan tat-turf u tal-blat u b'soqfa temporanji bid-drapp minsuġ bl-idejn, u kienu joqogħdu fihom għall-ġimagħtejn tal-assemblea. Ma kien hemm l-ebda binja permanenti f'Þingvellir apparti razzett u iktar 'il quddiem żewġ knejjes.

Għalkemm id-dmirijiet tal-assemblea kienu r-raġuni ewlenija għaliex wieħed kien imur fil-post, in-nies ordinarji kienu jinġabru f'Þingvellir għal varjetà ta' raġunijiet. Il-merkanti, dawk li kienu jsinnu x-xwabel, u l-kunziera kienu jbigħu l-merkanzija u s-servizzi tagħhom, l-intrattenituri kienu jagħmlu xi spettakli, u l-produtturi tal-birer kienu jlestu xi xarbiet għall-membri tal-assemblea. L-aħbarijiet kienu jingħataw minn postijiet 'il bogħod; u kienu jsiru logħbiet u festi. Iż-żgħażagħ kienu jiltaqgħu biex iħejju l-pjanijiet tagħhom, bl-istess mod bħall-figuri nazzjonali ewlenin u l-esperti tad-dritt. Kien hemm ukoll ħaddiema tal-irziezet li kienu jfittxu impjiegi kif ukoll xi tallaba. Þingvellir kien post fl-Iżlanda fejn kulħadd kien jiltaqa', u b'hekk witta t-triq għal-lingwa u għal-letteratura li kienu parti prominenti tal-ħajja tan-nies sa llum il-ġurnata.

Simbolu nazzjonalist

Matul is-seklu 19, Þingvellir sar jintuża bħala simbolu nazzjonalist. Skont ix-xjenzat politiku Iżlandiż , "Thingvellir jista' jitqies bħal knisja jew binja li kienet isservi bħala destinazzjoni ta' pellegrinaġġi u bħala sit għaċ-ċerimonji tar-ritwali tal-istat-nazzjon".

Sit ta' Wirt Dinji

Il-Park Nazzjonali ta' Þingvellir ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".

Ġeoloġija

Þingvellir huwa notevoli għall-ambjent tettoniku u vulkaniku mhux tas-soltu f'wied tettoniku.

Iċ-ċaqliq kontinentali bejn il-plakek tettoniċi tal-Amerka ta' Fuq u tal-Ewrasja joħroġ fid-dieher fix-xquq jew fil-fniedaq tar-reġjun, u l-ikbar wieħed, Almannagjá, huwa prattikament kanjon. Dan jikkawża wkoll id-diversi terremoti fl-inħawi, li l-qawwa tagħhom spiss tiġi mkejla.

Uħud mix-xquq tettoniċi huma mimlijin bl-ilma ċar. Wieħed minnhom, Nikulásargjá [ˈnɪːkʏˌlauːsarˌcauː], inbena pont fuqu għall-okkażjoni taż-żjara tar-Re tad-Danimarka fl-1907. F'din l-okkażjoni, il-viżitaturi bdew iwaddbu l-muniti mill-pont għal ġox-xaqq, tradizzjoni bbażata fuq leġġendi Ewropej. Il-qiegħ imtela muniti jleqqu, u x-xaqq fl-ilma issa huwa magħruf iktar bħala Peningagjá [ˈpɛːniŋkaˌcauː], jew "xaqq tal-muniti".

Þingvellir jinsab fix-xatt tat-Tramuntana ta' Þingvallavatn, l-ikbar lag naturali tal-Iżlanda. Ix-xmara Öxará tgħaddi minn nofs il-park nazzjonali u tifforma kaskata f'Almannagjá [ˈalˌmanːaˌcauː], imsejħa Öxarárfoss. Max-xatt tat-Tramuntana tal-lag, ix-xaqq ta' Silfra huwa post popolari għall-għadis u għall-isnorkelling.

Il-Park Nazzjonali ta' Þingvellir ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO abbażi ta' kriterji kulturali. Fil-ġejjieni jaf jikkwalifika abbażi ta' kriterji ġeoloġiċi, bis-saħħa ta' "nominazzjoni ta' sensiela transkonfinali" possibbli għall-Katina tal-Atlantiku Nofsani, li tinkludi siti oħra fl-Atlantiku bħall-Gżira ta' Pico.

Flimkien mal-kaskata ta' Gullfoss u l-geysers ta' Haukadalur, Þingvellir huwa parti minn grupp tal-iżjed attrazzjonijiet famużi tal-Iżlanda, magħruf bħala ċ-Ċirku tad-Deheb.

Arti

Minħabba l-ambjent naturali, Þingvellir kien is-suġġett fix-xogħlijiet ta' għadd ta' pitturi Iżlandiżi, inkluż u . Il-Gallerija Nazzjonali tal-Iżlanda għandha iktar minn 150 pittura ta' Ásgrímur Jónsson b'Þingvellir bħala s-suġġett ewlieni. Þingvellir sar popolari fost l-artisti iżda mhux biss għall-ambjent naturali tiegħu, iżda wkoll minħabba l-qrubija tiegħu mal-belt kapitali tal-Iżlanda, Reykjavík, u b'hekk l-ivvjaġġar sa hemmhekk u lura ma kienx jiswa wisq flus.

Turiżmu

Il-Park Nazzjonali ta' Þingvellir huwa popolari mat-turisti, u huwa wieħed mit-tliet attrazzjonijiet ewlenin fi ħdan iċ-Ċirku tad-Deheb. Hemm ukoll ċentru tal-viżitaturi, fejn il-viżitaturi jistgħu jiksbu interpretazzjoni tal-istorja u tan-natura tal-Park Nazzjonali ta' Þingvellir. Hemm ukoll ċentru ta' informazzjoni ħdejn is-sit tal-kampeġġ. Hemm mogħdijiet għall-mixi, fosthom Leggjabrjótur [ˈlɛcːaˌprjouːtʏr̥]. L-għadis sar popolari wkoll fis-Silfra peress li ċ-ċaqliq kontinentali bejn il-plakek tettoniċi wessgħet ix-xaqq tettoniku bżżejjed biex il-bugħaddasa jgawdu viżibbiltà mill-aqwa.

Postijiet relatati

Postijiet kulturalment relatati

Things (assemblej)

• Gulating, waħda mill-ewwel assemblej leġiżlattivi Norveġiżi u llum il-ġurnata waħda mill-qrati tad-dritt tal-Punent tan-Norveġja.
• Jamtamót, l-assemblea leġiżlattiva storika ta' Jämtland.
• Løgting, il-parlament tal-Gżejjer Faroe u Tinganes, is-sit tal-gvern tal-Gżejjer Faroe.
• Tynwald, il-leġiżlatura tal-Isle of Man. Tynwald għandha l-istess għerq u l-istess tifsira ta' Þingvellir.

Toponimi simili

• Dingwall, distrett irjali fil-Highlands Skoċċiżi.
• Thingwall, villaġġ f'Wirral, l-Ingilterra.
• Tingwall, villaġġ f'Shetland.
• Tingvoll, raħal fin-Norveġja.
• Thingvalla, distrett fl-istat ta' North Dakota fl-Istati Uniti, wieħed mill-ewwel insedjamenti Iżlandiżi ta' dak l-istat, imsemmi f'ġieħ Þingvellir.

Postijiet ġeografikament relatati

• Il-Gżejjer Gough u Inaċċessibbli fin-Nofsinhar tal-Atlantiku.
• Il-Gżira ta' fl-.

Trivja

• Il-Linja ta' Thingvalla, kumpanija Daniża tat-trasport marittimu bejn l-1879 u l-1898, issemmiet hekk għal Þingvellir. Fl-aqwa tagħha, il-kumpanija kellha għaxar vapuri fil-flotta tagħha, u wieħed minnhom kien jismu S/S Thingvalla, varat fl-1873. Il-kumpanija kienet topera erba' vapuri oħra b'ismijiet Iżlandiżi, S/S Geiser, S/S Island u żewġ bastimenti msejħa S/S Hekla.

Referenzi

1. ^ "The Parliament House". Alþingi (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-22.
2. ^ "Geology of Thingvellir". notendur.hi.is. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-07-22. Miġbur 2022-09-22.
3. ^ ^{a b ċ} Centre, UNESCO World Heritage. "Þingvellir National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-22.
4. ^ Lagasafn. Lög um þjóðgarðinn á Þingvöllum, 2004 nr. 47 1. júní, 1.gr.
5. ^ Tomasson, Richard F. (1980). Iceland, the first new society. University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-0913-6.
6. ^ Bergsteinn Jónsson, Björn Þorsteinsson. Íslands Saga til okkar daga. Reykjavík: Sögufélag, 1991.
7. ^ Björnsson, Björn Th. Þingvellir. Reykjavík: Bókaútgáfa Menningarsjóðs, 1984.
8. ^ Somerville, Angus A.; McDonald, Russell Andrew (2013). The Vikings and Their Age. University of Toronto Press. p. 55. ISBN 9781442605220.
9. ^ Hermannsson 1963-, Birgir (2012). "Hjartastaðurinn : Þingvellir og íslensk þjóðernishyggja" (bl-Iżlandiż). Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
10. ^ Jón Karl Helgason (Fall 2017). "Hver skóp Þingvelli sem sögulegt minnismerki?". Saga.
11. ^ "Geology of Thingvellir". notendur.hi.is. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-07-22. Miġbur 2022-09-22.
12. ^ "Earthquakes - Iceland". hraun.vedur.is. Miġbur 2022-09-22.
13. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Mid-Atlantic Ridge". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-22.
14. ^ "Golden Circle Iceland tour with a stay in a bubble". www.buubble.com (bl-Ingliż). 2016-10-06. Miġbur 2022-09-22.
15. ^ "The Execution Trail in Thingvellir National Park". wonderguide.com (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-09-22. Miġbur 2022-09-22.
16. ^ Johnson, Sveinbjorn (1906). Libby, Orin Grant (ed.). The Icelandic Settlement of Pembina County. Collections of the State Historical Society of North Dakota. Vol. 1. Bismarck, ND: Tribune, State Printers and Binders. p. 109.
17. ^ "Thingvalla History". web.archive.org. 2011-07-28. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-28. Miġbur 2022-09-22.
18. ^ "The Thingvalla Line - Passenger lists and Emigrant ships from Norway-Heritage". www.norwayheritage.com. Miġbur 2022-09-22.