Azərbaycan  AzərbaycanDeutschland  DeutschlandLietuva  LietuvaMalta  Maltaශ්‍රී ලංකාව  ශ්‍රී ලංකාවTürkmenistan  TürkmenistanTürkiyə  TürkiyəУкраина  Украина
Appoġġ
www.datawiki.mt-mt.nina.az
  • Dar

Chichén Itzá kienet belt pre Kolombjana kbira li nbniet mill poplu Maja tal perjodu Klassiku Terminali Is sit arkeoloġik

Chichén Itzá

  • Paġna Ewlenija
  • Chichén Itzá
Chichén Itzá
www.datawiki.mt-mt.nina.azhttps://www.datawiki.mt-mt.nina.az

Chichén Itzá kienet belt pre-Kolombjana kbira li nbniet mill-poplu Maja tal-perjodu Klassiku Terminali. Is-sit arkeoloġiku jinsab fil-Muniċipalità ta’ , fl-Istat tal-, il-Messiku.

Chichén Itzá kienet punt ċentrali maġġuri fl-artijiet baxxi tal-Maja tat-Tramuntana mill-perjodu Klassiku Aħħari (bejn wieħed u ieħor mis-600 sad-900 W.K.) sal-perjodu Klassiku Terminali (bejn wieħed u ieħor mit-800 sad-900 W.K.) kif ukoll fl-ewwel biċċa tal-perjodu post-Klassiku (bejn wieħed u ieħor mid-900 sal-1200). Is-sit iħaddan diversi stili arkitettoniċi, li ġejjin minn stili preżenti fil-Messiku ċentrali kif ukoll mill-istili u tal-artijiet baxxi tal-Maja tat-Tramuntana. Fl-imgħoddi kien jingħad li l-preżenza ta’ stili tal-Messiku ċentrali kienet rappreżentattiva ta’ migrazzjoni diretta jew saħansitra konkwista mill-Messiku ċentrali, iżda l-interpretazzjonijiet l-iktar reċenti jsostnu li l-preżenza ta’ dawn l-istili mhux tal-Maja huma iktar ir-riżultat ta’ diffużjoni kulturali.

Chichén Itzá kienet waħda mill-ikbar bliet tal-Maja u x’aktarx li kienet waħda mill-bliet il-kbar mitiċi, jew Tollans, imsemmija fil-letteratura Mesoamerikana iktar ’il quddiem. Il-belt jaf kellha l-iktar popolazzjoni varjata fid-dinja tal-Maja, li seta’ kien fattur li kkontribwixxa għall-varjetà tal-istili arkitettoniċi fis-sit.

Il-fdalijiet ta’ Chichén Itzá huma proprjetà federali, u ż-żamma tas-sit hija responsabbiltà tal-Instituto Nacional de Antropología e Historia (l-Istitut Nazzjonali tal-Antropoloġija u l-Istorja) tal-Messiku. L-art taħt il-monumenti kienet proprjetà privata sad-29 ta’ Marzu 2010, meta mbagħad inxtrat mill-Istat tal-Yucatán.

Chichén Itzá hija wieħed mill-iktar siti arkeoloġiċi li jżuruh nies fil-Messiku, b’iktar minn 2.6 miljun turist fl-2017. Il-belt antika ilha Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO mill-1988 u fl-2007 it-Tempju ta’ ġie meqjus wkoll bħala wieħed mis-Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja.

Isem u ortografija

L-isem Maja “Chichén Itzá” jingħad li jfisser “Fil-bokka tal-bir tal-Itzá”. Dan joriġina minn chi', li tfisser “bokka” jew “xifer”, u chʼen jew chʼeʼen, li tfisser “bir”. Itzá huwa l-isem ta’ grupp etniku li kiseb id-dominanza politika u ekonomika tal-peniżola tat-Tramuntana. Traduzzjoni waħda possibbli ta’ Itzá hija “saħħar (jew seħer) tal-ilma”, minn its (itz), “saħħar/seħer”, u ha, “ilma”.

L-isem bl-Ispanjol huwa spellut Chichén Itzá, u l-aċċenti jindikaw li fiż-żewġ partijiet tal-isem l-enfasi ssir fuq is-sillaba finali (għalkemm xi kultant b’lingwi oħra dawn l-aċċenti jitħallew barra). L-ortografija Maja proprjament suppost tkun Chichʼen Itzaʼ (ippronunzjata [tʃitʃʼen itsáʔ]). Din il-forma tippreserva d-distinzjoni fonetika bejn chʼ u ch, ladarba l-għerq chʼeʼen (li madankollu ma ssirx enfasi fuqha bil-Maja) jibda b’konsonanti frikativa eġettiva postalveolari. Il-kelma “Itzaʼ” għandha tonalità għolja fuq l-“a” segwita b’waqfa glottali (indikata bl-appostrofu).

Evidenza fil-kotba ta’ tindika li kien jintuża isem ieħor iktar antik għal din il-belt qabel il-wasla tal-eġemonija tal-Itzá fit-Tramuntana tal-Yucatán. Filwaqt li l-biċċa l-kbira tas-sorsi jaqblu li l-ewwel kelma ta’ dan l-isem tfisser sebgħa, hemm dibattiti konsiderevoli dwar it-traduzzjoni korretta tal-kumplament tal-isem. Dan l-isem iktar bikri diffiċli jiġi definit minħabba n-nuqqas ta’ ortografija standard waħda. Minflok tiġi rrappreżentata b’diversi modi, pereżempju Uuc Yabnal (“Seba’ Djar Kbar”), Uuc Hab Nal (“Seba’ Postijiet bl-Arbuxxelli”), Uucyabnal (“Seba’ Mexxejja Kbar”) jew Uc Abnal (“Seba’ Linji ta’ Abnal”). Dan l-isem imur lura għall-perjodu Klassiku Aħħari u huwa rreġistrat kemm fil-kotba ta’ Chilam Balam de Chumayel kif ukoll fit-testi fil-fdalijiet.

Pożizzjoni

Chichén Itzá tinsab fil-parti tal-Lvant tal-Istat tal-Yucatán fil-Messiku. It-Tramuntana tal-Peniżola tal-Yucatán hija msejsa fuq saffi tal-blat tal-ġebla tal-ġir, u x-xmajjar fuq ġewwa jnixxu kollha taħt l-art. Hemm erba’ ħofor naturali viżibbli msejħa cenotes, li setgħu jipprovdu lill-belt b’ħafna ilma għas-sena kollha, b’hekk il-pożizzjoni ta’ Chichén Itzá kienet ideali għal insedjament. Minn dawn is-cenotes, is-Cenote Sagrado (magħruf ukoll bħala Bir Sagru jew Bir tas-Sagrifiċċju) huwa l-iktar wieħed famuż. Fl-2015, ix-xjentisti ddeterminaw li kien hemm cenote moħbi taħt it-Tempju ta’ Kukulkan, li l-arkeologi qatt ma kienu jafu bih.

Skont sorsi Maja u Spanjoli ta’ wara l-Konkwista, il-Maja pre-Kolombjani kienu jissagrifikaw oġġetti u bnedmin fis-cenote bħala forma ta’ qima lil , l-alla Maja tax-xita. nixxef is-Cenote Sagrado u naddfu mill-ħama mill-1904 sal-1910, u sab artefatti tad-, tal-, tal- u tal-inċens, kif ukoll fdalijiet umani. Minn studju tal-fdalijiet umani mis-Cenote Sagrado ħareġ li l-ġerħiet kienu konsistenti ma’ sagrifiċċji umani.

Organizzazzjoni politika

Diversi arkeologi fl-aħħar tas-snin 90 tas-seklu 20 issuġġerew li għad-differenza tat-tmexxijiet Maja preċedenti tal-perjodu Klassiku Bikri, Chichén Itzá jaf ma kinitx immexxija minn mexxej wieħed jew minn dinastija waħda. Minflok, l-organizzazzjoni politika tal-belt setgħet kienet strutturata b’sistema multepal, jiġifieri t-tmexxija kienet issir permezz ta’ kunsill magħmul minn membri tal-elit tad-dinastiji tat-tmexxija.

Din it-teorija kienet popolari fis-snin 90 tas-seklu 20, iżda f’dawn l-aħħar snin ir-riċerka li kienet tappoġġa l-kunċett tas-sistema multepal ġiet iddubita, u xi drabi saħansitra skredita. Attwalment, l-istudjużi tal-Maja saru jemmnu li x’aktarx kien jintuża l-mudell iktar tradizzjonali tar-renji Maja tal-artijiet il-baxxi tan-Nofsinhar tal-Messiku tal-perjodu Klassiku.

Ekonomija

Chichén Itzá kienet setgħa ekonomika maġġuri fl-artijiet baxxi tal-Maja tat-Tramuntana meta kienet fl-aqwa tagħha. Bis-sehem tagħha fir-rotta kummerċjali bil-baħar permezz tal-port f’ fil-kosta tat-Tramuntana, Chichén Itzá setgħet tikseb riżorsi minn postijiet mill-bogħod li ma kinux disponibbli lokalment bħall- mill-Messiku ċentrali u d-deheb min-Nofsinhar tal-.

Bejn id-900 u l-1050, Chichén Itzá kibret u saret kapitali reġjonali setgħana li kienet tikkontrolla t-Tramuntana u ċ-ċentru tal-Yucatán, filwaqt li stabbiliet lil Isla Cerritos bħala port kummerċjali.

Storja

It-tqassim tal-pjanta tas-sit ta’ Chichén Itzá żviluppa fil-fażi bikrija tal-okkupazzjoni bejn is-750 u 900 W.K. Il-pjanta finali tagħha ġiet żviluppata wara d-900 W.K., u s-seklu 10 ġab miegħu t-tkabbir tal-belt bħala kapitali reġjonali miċ-ċentru tal-Yucatán sal-kosta tat-Tramuntana, u s-setgħa tagħha kienet estiża tul il-kosti fil-Lvant u fil-Punent tal-peniżola. L-iktar kitba ġeroglifika bikrija li ġiet skoperta f’Chichén Itzá tmur lura għat-832 W.K., filwaqt li l-aħħar kitba ġeroglifika tmur lura għad-998 W.K. fl-Osario.

Twaqqif

Il-belt tal-perjodu Klassiku Aħħari kienet iċċentrata lejn iż-żona tal-Lbiċ tas-cenote ta’ Xtoloc, u l-arkitettura prinċipali kienet irrappreżentata mis-sottostrutturi biswit il-Las Monjas u l-Observatorio (l-Osservatorju) u l-pjattaforma li kienu mibnija fuqhom.

Tkabbir

Chichén Itzá kisbet prominenza reġjonali lejn l-aħħar tal-perjodu Klassiku Bikri (bejn wieħed fis-600 W.K.). Madankollu, il-belt saret kapitali reġjonali għall-ħabta tal-perjodu Klassiku Aħħari fil-bidu tal-perjodu Klassiku Terminali, u l-ħajja politika, soċjokulturali, ekonomika u ideoloġika ġiet iċċentralizzata u dominanti fl-artijiet baxxi tat-Tramuntana tal-Maja. It-tkabbir ta’ Chichén Itzá huwa kkorelatat bejn wieħed u ieħor mad-deklin u mal-frammentazzjoni taċ-ċentri maġġuri fl-artijiet baxxi tan-Nofsinhar tal-Maja.

Malli Chichén Itzá kisbet prominenza, il-bliet ta’ (fin-Nofsinhar) u ta’ (fil-Lvant) bdew imorru lura. Dawn iż-żewġ bliet kienu alleati reċiproċi, filwaqt li Yaxuna kienet tiddependi fuq Coba. Fis-seklu 10, Coba tilfet parti sinifikanti mit-territorju tagħha, u Yaxuna ġiet iżolata, għaldaqstant Chichén Itzá jaf ikkontribwiet għad-deklin taż-żewġ bliet.

Deklin

Skont uħud mis-sorsi kolonjali tal-Maja (eż. il-ktieb ta’ Chilam Balam), , il-mexxej ta’ , ħakem lil Chichén Itzá fis-seklu 13. Hunac Ceel jingħajd li pprofetizza l-ksib tal-poter minnu stess. Skont użanza ta’ dak iż-żmien, l-individwi li kienu jintefgħu fis-Cenote Sagrado kien ikollhom is-setgħa tal-profezija jekk jibqgħu ħajjin. Matul ċerimonja ta’ dan it-tip, jingħad li ħadd ma baqa’ ħaj, u għalhekk Hunac Ceel qabeż fis-Cenote Sagrado, u meta ħareġ, ipprofetizza l-ksib tal-poter tiegħu stess.

Filwaqt li ma hemm evidenza arkeoloġika li tindika li t-teżori ta’ Chichén Itzá f’xi żmien ġew misruqa, hemm ukoll evidenza li ma setax kien sar minn Mayapan, minn tal-inqas mhux meta Chichén Itzá kienet ċentru urban attiv. Id-data arkeoloġika reċenti tindika li d-deklin ta’ Chichén Itzá bħala ċentru reġjonali seħħ għall-ħabta tal-1100, qabel it-tkabbir ta’ Mayapan. Għaddejja riċerka kontinwa fis-sit ta’ Mayapan biex din il-kwistjoni kronoloġika tissolva darba għal dejjem.

Wara li l-attivitajiet tal-elit ta’ Chichén Itzá ntemmew, jista’ jkun li l-belt ma ġietx abbandunata għalkollox. Meta waslu l-Ispanjoli, sabu popolazzjoni lokali għaddejja tajjeb, għalkemm mhux ċar mis-sorsi Spanjoli jekk dawn il-Maja kinux qed jgħixu fil-belt ta’ Chichén Itzá jew f’insedjament fil-qrib. Id-densità relattivament għolja tal-popolazzjoni fir-reġjun kien fattur li wassal għad-deċiżjoni tal-Konkwistaturi li jistabbilixxu kapitali hemmhekk. Skont is-sorsi ta’ wara l-Konkwista, kemm Spanjoli u Maja, is-Cenote Sagrado baqa’ spazju ta’ pellegrinaġġ.

Konkwista Spanjola

Fl-1526, il-Konkwistatur Spanjol (veteran tal-ispedizzjonijiet ta’ Grijalva u Cortés) irnexxielu jagħmel petizzjoni biex ir-Re ta’ Spanja jikkummissjona kampanja għall-konkwista tal-Yucatán. L-ewwel kampanja tiegħu fl-1527, li kienet tkopri l-biċċa l-kbira tal-Peniżola tal-Yucatán, iddeċimat il-forzi tiegħu iżda ntemmet bl-istabbiliment ta’ forti żgħira f’, fin-Nofsinhar ta’ dak li llum huwa . Montejo reġa’ lura l-Yucatán fl-1531 bir-rinforzi u stabbilixxa l-bażi ewlenija tiegħu f’Campeche fil-kosta tal-Punent. Huwa bagħat lil ibnu , fl-aħħar tal-1532 biex jikkonkwista l-parti ta’ ġewwa tal-Peniżola tal-Yucatán mit-Tramuntana. L-objettiv mill-bidu nett kien li jasal Chichén Itzá u tiġi stabbilita bħala l-belt kapitali.

Montejo ż-Żgħir eventwalment wasal Chichén Itzá u semmiha Ciudad Real (Belt Irjali). Għall-ewwel ma ltaqa’ ma’ ebda reżistenza, iddivida l-artijiet madwar il-belt u tahom lis-suldati tiegħu. Maż-żmien, il-Maja saru iktar ostili u eventwalment assedjaw lill-Ispanjoli, u qatgħulhom il-kollegament tal-provvisti tagħhom mal-kosta, u obbligawhom jingħalqu qaqoċċa qalb il-fdalijiet tal-belt antika. Għaddew ix-xhur, iżda ma waslu l-ebda rinforzi. Montejo ż-Żgħir ipprova l-aħħar attakk kontra l-Maja kontra l-Maja u tilef 150 suldat mit-truppi tiegħu. Ġie mġiegħel jabbanduna l-belt ta’ Chichén Itzá fl-1534 fis-satra tal-lejl. Sal-1535, l-Ispanjoli kollha tkeċċew mill-Peniżola tal-Yucatán.

Montejo eventwalment irritorna fil-Yucatán, u wara li rrekluta l-Maja minn Campeche u minn bena armata Indjo-Spanjola kbira u kkonkwista l-peniżola. Il- iktar ’il quddiem ħarġet għotja tal-art li kienet tinkludi lil Chichén Itzá u sal-1588 kienet art li tinħadem bil-bhejjem.

Storja moderna

Chichén Itzá daħlet fl-immaġinazzjoni popolari fl-1843 bil-ktieb Incidents of Travel in Yucatan ta’ (b’illustrazzjonijiet ta’ ). Il-ktieb irrakkonta ż-żjara ta’ Stephens tal-Yucatán u tal-bliet tal-Maja, inkluż Chichén Itzá. Il-ktieb qanqal iktar esplorazzjonijiet tal-belt. Fl-1860, stħarreġ il-belt ta’ Chichén Itzá u ħa għadd ta’ ritratti li ppubblika fil-ktieb Cités et ruines américaines (1863).

Il-viżitaturi tal-belt ta’ Chichén Itzá matul is-snin 70 u 80 tas-seklu 19 ġabu magħhom tagħmir fotografiku u għamlu rendikont iktar bir-reqqa tal-qagħda ta’ diversi binjiet. Fl-1875, u martu żaru l-belt ta’ Chichén Itzá, u skavaw statwa ta’ figura fuq daharha, b’irkupptejha ’l fuq, bil-parti ta’ fuq ta’ sidirha fuq il-minkbejn, u bi platt fuq żaqqha. Augustus Le Plongeon semmiha Chaacmol (li iktar ’il quddiem saret Chac Mool, li kien it-terminu li kien jintuża biex jiddeskrivi dawn it-tip ta’ skulturi fil-Mesoamerka). u esploraw il-belt ta’ Chichén Itzá fis-snin 80 tas-seklu 19 u t-tnejn li huma qattgħu diversi ġimgħat fis-sit u ħadu bosta ritratti. Maudslay ippubblika l-ewwel deskrizzjoni twila u ddettaljata ta’ Chichén Itzá fil-ktieb tiegħu Biologia Centrali-Americana.

Fl-1894, il-Konslu tal-Istati Uniti fil-Yucatán, Edward Herbert Thompson, xtara l-Hacienda Chichén, li kienet tinkludi l-fdalijiet ta’ Chichén Itzá. Thompson esplora l-belt antika għal tletin sena sħaħ. L-iskoperti tiegħu kienu jinkludu l-iktar tinqix bikri fuq il-parti ta’ fuq il-portal tat-Tempju tas-Serje Inizjali u l-iskavi ta’ diversi oqbra fl-Osario (it-Tempju tal-Qassis Superjuri). Thompson huwa magħruf l-iktar għax-xogħol tiegħu fis-Cenote Sagrado mill-1904 sal-1910, fejn sab artefatti tad-deheb, tar- u tal-ġada mnaqqxa, kif ukoll għall-ewwel eżempji ta’ armi tad-drapp u tal-injam tal-Maja pre-Kolombjani. Thompson ittrasporta l-biċċa l-kbira tal-artefatti lill-Peabody Museum fl-.

Fl-1913, il-Carnegie Institution aċċettat il-proposta tal-arkeologu u ħadet l-impenn li twettaq riċerka arkeoloġika fit-tul f’Chichén Itzá. Ir-Rivoluzzjoni Messikana u l-instabbiltà tal-gvern sussegwenti, kif ukoll l-Ewwel Gwerra Dinjija, dewmu l-proġett b’xi għaxar snin.

Fl-1923, il-gvern Messikan ta permess ta’ 10 snin lill-Carnegie Institution (li mbagħad reġgħet ġiet estiża għal 10 snin oħra) biex l-arkeologi tal-Istati Uniti jwettqu l-iskavi u r-restawr fil-belt antika ta’ Chichén Itzá. Ir-riċerkaturi ta’ Carnegie wettqu skavi u rrestawraw it-Tempju tal-Gwerrieri u l-Caracol, fost binjiet maġġuri oħra. Fl-istess ħin, il-gvern Messikan wettaq skavi u rrestawra t-Tempju ta’ Kukulcán u l-Għalqa l-Kbira tal-Logħob bil-Ballun.

Fl-1926, il-Gvern Messikan akkuża lil Edward Thompson li kien seraq l-artefatti mis-Cenote Sagrado u ttrasportahom barra mill-pajjiż. Il-gvern issekwestra l-Hacienda Chichén, u Thompson, li dak iż-żmien tal-akkuża kien fl-Istati Uniti, qatt ma reġa’ lura fil-Yucatán. Hu kiteb dwar ir-riċerka u l-investigazzjonijiet tiegħu dwar il-kultura tal-Maja fil-ktieb People of the Serpent ippubblikat fl-1932. Huwa miet f’ fl-1935. Fl-1944, il-Qorti Suprema Messikana ddikjarat li Thompson ma kien kiser l-ebda liġi u rritornat l-art ta’ Chichén Itzá lill-werrieta tiegħu. Il-familja Thompson biegħu l-hacienda lill-pijunier tat-turiżmu .

Iktar ’il quddiem, fl-1961 u fl-1967 saru żewġ spedizzjonijiet oħra biex jiġu rkuprati iktar artefatti mis-Cenote Sagrado. L-ewwel spedizzjoni ġiet sponsorjata min-, u t-tieni waħda ġiet sponsorjata minn entitajiet privati. Iż-żewġ proġetti twettqu taħt is-superviżjoni tal-Istitut Nazzjonali tal-Antropoloġija u tal-Istorja (INAH) tal-Messiku. L-INAH wettqet għadd ta’ skavi u rrestawrat monumenti oħra fiż-żona arkeoloġika, fosthom l-Osario, l-Akab Dzib, u diversi binjiet f”Chichén Viejo.

Fl-2009, sabiex jinvestigaw il-kostruzzjoni ta’ qabel El Castillo, l-arkeologi ta’ Yucatec bdew skavi biswit El Castillo taħt id-direzzjoni ta’ Rafael (Rach) Cobos.

Sit ta’ Wirt Dinji

Il-belt pre-Kolombjana ta’ Chichén Itzá ġiet iddeżinjata bħala Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1988.

Il-valur universali straordinarju tal-belt ġie rrikonoxxut abbażi ta’ tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) “Rappreżentazzjoni ta’ kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem”, ladarba l-monumenti ta’ Chichén Itzá huma fost l-aqwa kapulavuri tal-arkitettura Mesoamerikana minħabba l-ġmiel tal-proporzjonijiet tagħhom, l-irfinar tal-kostruzzjoni tagħhom u s-sbuħija tad-dekorazzjonijiet skolpiti; il-kriterju (ii) “Wirja ta’ skambju importanti ta’ valuri umani, tul perjodu ta’ żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ”, ladarba l-monumenti ta’ Chichén Itzá eżerċitaw influwenza fiż-żona kulturali kollha tal-Yucatán mis-seklu 10 sas-seklu 15; il-kriterju (iii) “Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta’ tradizzjoni kulturali jew ta’ ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet”, ladarba Chichén Itzá hija l-iktar fdal arkeoloġiku importanti taċ-ċivilizzazzjoni tal-Maja u tat- fil-Yucatán tas-sekli 10 sa 15.

Referenzi

  1. ^ a b ċ d Centre, UNESCO World Heritage. "Pre-Hispanic City of Chichen-Itza". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2021-03-21.
  2. ^ a b Sharer, Robert J.; Traxler, Loa P. (2006). The Ancient Maya (6th (fully revised) ed.). Stanford, CA: Stanford University Press. p. 562. ISBN 0-8047-4817-9.
  3. ^ "Bienvenidos al INAH". www.inah.gob.mx. Miġbur 2021-03-21.
  4. ^ Miller, Mary Ellen (1999). Maya Art and Architecture. London and New York: Thames & Hudson. p. 26. ISBN 0-500-20327-X.
  5. ^ "Estadística de Visitantes". www.estadisticas.inah.gob.mx. Miġbur 2021-03-21.
  6. ^ "Chichén Itzá". New7Wonders of the World (bl-Ingliż). 2016-09-22. Miġbur 2021-03-21.
  7. ^ Boot, Erik (2005). Continuity and Change in Text and Image at Chichen Itza, Yucatan, Mexico: A Study of the Inscriptions, Iconography, and Architecture at a Late Classic to Early Postclassic Maya Site. CNWS Publications no. 135. Leiden, The Netherlands: CNWS Publications. p. 37. ISBN 90-5789-100-X.
  8. ^ a b Piña Chan, Román (1993) [1980]. Chichén Itzá: La ciudad de los brujos del agua (in Spanish). Mexico City: Fondo de Cultura Económica. p. 13. ISBN 968-16-0289-7.
  9. ^ Luxton, Richard N. (trans.) (1996). The book of Chumayel : the counsel book of the Yucatec Maya, 1539–1638. Walnut Creek, California: Aegean Park Press. p. 141. ISBN 0-89412-244-4.
  10. ^ Koch, Peter O. (2006). The Aztecs, the Conquistadors, and the Making of Mexican Culture. Jefferson, North Carolina: McFarland & Co. p. 19. ISBN 0-7864-2252-1.
  11. ^ Osorio León, José (2006). "La presencia del Clásico Tardío en Chichen Itza (600–800/830 DC)" (PDF). In Laporte, J.P.; Arroyo, B.; Mejía, H. (eds.). XIX Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 2005 (in Spanish). Guatemala City, Guatemala: Museo Nacional de Arqueología y Etnología. pp. 455–462.
  12. ^ a b Coggins, Clemency Chase (1992). Artifacts from the Cenote of Sacrifice, Chichén Itzá, Yucatán: Textiles, Basketry, Stone, Bone, Shell, Ceramics, Wood, Copal, Rubber, Other Organic Materials, and Mammalian Remains. Cambridge, MA: Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Harvard University; distributed by Harvard University Press. ISBN 0-87365-694-6.
  13. ^ Chavez, Rene; et al. (2015). A Special ERT-3D Array Carried Out to Investigate the Subsoil of the Pyramid El Castillo, Chichen Itza, Mexico. Tejero A., Cifuentes-Nava G. and Hernandez-Quintero E. Turin, Italy: Near Surface Geoscience 2015 - 21st European Meeting of Environmental and Engineering Geophysics.
  14. ^ de Anda Alanís, Guillermo (2007). "Sacrifice and Ritual Body Mutilation in Postclassical Maya Society: Taphonomy of the Human Remains from Chichén Itzá's Cenote Sagrado". In Vera Tiesler; Andrea Cucina (eds.). New Perspectives on Human Sacrifice and Ritual Body Treatments in Ancient Maya Society. Interdisciplinary Contributions to Archaeology. Michael Jochim (series ed.). New York: Springer Verlag. pp. 190–208. ISBN 978-0-387-48871-4.
  15. ^ Sharer, Robert J.; Traxler, Loa P. (2006). The Ancient Maya (6th (fully revised) ed.). Stanford, CA: Stanford University Press. p. 581. ISBN 0-8047-4817-9.
  16. ^ Freidel, David. "Yaxuna Archaeological Survey: A Report of the 1988 Field Season" (PDF). Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies. p. 6.
  17. ^ Schmidt, Peter J. (2007). "Birds, Ceramics, and Cacao: New Excavations at Chichén Itzá, Yucatan". In Jeff Karl Kowalski; Cynthia Kristan-Graham (eds.). Twin Tollans: Chichén Itzá, Tula, and the Epiclassic to Early Postclassic Mesoamerican World. Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection : Distributed by Harvard University Press. pp. 166-167. ISBN 978-0-88402-323-4.
  18. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. pp. 539-540. ISBN 0-87081-822-8.
  19. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. p. 540. ISBN 0-87081-822-8.
  20. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. pp. 537–541. ISBN 0-87081-822-8.
  21. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. p. 531. ISBN 0-87081-822-8.
  22. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. pp. 531-533. ISBN 0-87081-822-8.
  23. ^ Osorio León, José (2006). "La presencia del Clásico Tardío en Chichen Itza (600–800/830 DC)" (PDF). In Laporte, J.P.; Arroyo, B.; Mejía, H. (eds.). XIX Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 2005 (in Spanish). Guatemala City, Guatemala: Museo Nacional de Arqueología y Etnología. p. 457.
  24. ^ Osorio León, José (2006). "La presencia del Clásico Tardío en Chichen Itza (600–800/830 DC)" (PDF). In Laporte, J.P.; Arroyo, B.; Mejía, H. (eds.). XIX Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, 2005 (in Spanish). Guatemala City, Guatemala: Museo Nacional de Arqueología y Etnología. p. 461.
  25. ^ Cobos Palma, Rafael (2005) [2004]. "Chichén Itzá: Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period". In Arthur A. Demarest; Prudence M. Rice; Don S. Rice (eds.). The Terminal Classic in the Maya Lowlands: Collapse, Transition, and Transformation (paperback ed.). Boulder, Colorado: University Press of Colorado. p. 541. ISBN 0-87081-822-8.
  26. ^ Thompson, J. Eric S. (1966) [1954]. The Rise and Fall of Maya Civilization. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. p. 137. ISBN 0-8061-0301-9.
  27. ^ Chamberlain, Robert S. (1948). The Conquest and Colonization of Yucatán 1517–1550. Washington D.C.: Carnegie Institution of Washington. p. 136, 138.
  28. ^ Restall, Matthew (1998). Maya Conquistador. Boston, Massachusetts: Beacon Press. p. 81, 149. ISBN 978-0-8070-5506-9.
  29. ^ de Landa, Diego (1937). William Gates (trans.) (ed.). Yucatan Before and After the Conquest. Baltimore, Maryland: The Maya Society. OCLC 253690044. p. 90.
  30. ^ Clendinnen, Inga (2003). Ambivalent Conquests: Maya and Spaniard in Yucatán, 1517–1570. New York: Cambridge University Press. p. 23. ISBN 0-521-37981-4.
  31. ^ Chamberlain, Robert S. (1948). The Conquest and Colonization of Yucatán 1517–1550. Washington D.C.: Carnegie Institution of Washington. OCLC 42251506. pp. 19-20, 64, 97, 134-135.
  32. ^ Chamberlain, Robert S. (1948). The Conquest and Colonization of Yucatán 1517–1550. Washington D.C.: Carnegie Institution of Washington. OCLC 42251506. pp. 132-149.
  33. ^ Clendinnen, Inga (2003). Ambivalent Conquests: Maya and Spaniard in Yucatán, 1517–1570. New York: Cambridge University Press. p. 41. ISBN 0-521-37981-4.
  34. ^ Breglia, Lisa (2006). Monumental Ambivalence: The Politics of Heritage. Austin: University of Texas Press. p. 67. ISBN 978-0-292-71427-4.
  35. ^ Cobos, Rafael. "Chichén Itzá." In Davíd Carrasco (ed). The Oxford Encyclopedia of Mesoamerican Cultures. : Oxford University Press, 2001. ISBN 9780195188431.
  36. ^ Morley, Sylvanus Griswold (1913). W. H. R. Rivers; A. E. Jenks; S. G. Morley (eds.). Archaeological Research at the Ruins of Chichen Itza, Yucatan. Reports upon the Present Condition and Future Needs of the Science of Anthropology. Washington, D.C.: Carnegie Institution of Washington. OCLC 562310877. pp. 61-91.
  37. ^ Brunhouse, Robert (1971). Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. pp.74-75. ISBN 978-0-8061-0961-9.
  38. ^ Brunhouse, Robert (1971). Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. pp. 195-196. ISBN 978-0-8061-0961-9.
  39. ^ Brunhouse, Robert (1971). Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. pp. 577-653. ISBN 978-0-8061-0961-9.
  40. ^ "Mexican standoff: the battle of Chichen Itza". The Independent (bl-Ingliż). 2011-09-17. Miġbur 2021-03-21.

Awtur: www.NiNa.Az

Data tal-pubblikazzjoni: 22 Ġun, 2025 / 00:20

wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Chichén Itzá, X'inhi Chichén Itzá? Xi tfisser Chichén Itzá?

Chichen Itza kienet belt pre Kolombjana kbira li nbniet mill poplu Maja tal perjodu Klassiku Terminali Is sit arkeoloġiku jinsab fil Muniċipalita ta fl Istat tal il Messiku It Tempju ta Kukulkan Chichen Itza kienet punt ċentrali maġġuri fl artijiet baxxi tal Maja tat Tramuntana mill perjodu Klassiku Aħħari bejn wieħed u ieħor mis 600 sad 900 W K sal perjodu Klassiku Terminali bejn wieħed u ieħor mit 800 sad 900 W K kif ukoll fl ewwel biċċa tal perjodu post Klassiku bejn wieħed u ieħor mid 900 sal 1200 Is sit iħaddan diversi stili arkitettoniċi li ġejjin minn stili prezenti fil Messiku ċentrali kif ukoll mill istili u tal artijiet baxxi tal Maja tat Tramuntana Fl imgħoddi kien jingħad li l prezenza ta stili tal Messiku ċentrali kienet rapprezentattiva ta migrazzjoni diretta jew saħansitra konkwista mill Messiku ċentrali izda l interpretazzjonijiet l iktar reċenti jsostnu li l prezenza ta dawn l istili mhux tal Maja huma iktar ir rizultat ta diffuzjoni kulturali Chichen Itza kienet waħda mill ikbar bliet tal Maja u x aktarx li kienet waħda mill bliet il kbar mitiċi jew Tollans imsemmija fil letteratura Mesoamerikana iktar il quddiem Il belt jaf kellha l iktar popolazzjoni varjata fid dinja tal Maja li seta kien fattur li kkontribwixxa għall varjeta tal istili arkitettoniċi fis sit Il fdalijiet ta Chichen Itza huma proprjeta federali u z zamma tas sit hija responsabbilta tal Instituto Nacional de Antropologia e Historia l Istitut Nazzjonali tal Antropoloġija u l Istorja tal Messiku L art taħt il monumenti kienet proprjeta privata sad 29 ta Marzu 2010 meta mbagħad inxtrat mill Istat tal Yucatan Chichen Itza hija wieħed mill iktar siti arkeoloġiċi li jzuruh nies fil Messiku b iktar minn 2 6 miljun turist fl 2017 Il belt antika ilha Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO mill 1988 u fl 2007 it Tempju ta ġie meqjus wkoll bħala wieħed mis Seba Għeġubijiet Ġodda tad Dinja Isem u ortografijaDettall tal bazi tat taraġ ewlieni tat Tempju ta Kukulkan f għamla ta serp bir rix L isem Maja Chichen Itza jingħad li jfisser Fil bokka tal bir tal Itza Dan joriġina minn chi li tfisser bokka jew xifer u chʼen jew chʼeʼen li tfisser bir Itza huwa l isem ta grupp etniku li kiseb id dominanza politika u ekonomika tal penizola tat Tramuntana Traduzzjoni waħda possibbli ta Itza hija saħħar jew seħer tal ilma minn its itz saħħar seħer u ha ilma L isem bl Ispanjol huwa spellut Chichen Itza u l aċċenti jindikaw li fiz zewġ partijiet tal isem l enfasi ssir fuq is sillaba finali għalkemm xi kultant b lingwi oħra dawn l aċċenti jitħallew barra L ortografija Maja proprjament suppost tkun Chichʼen Itzaʼ ippronunzjata tʃitʃʼen itsaʔ Din il forma tippreserva d distinzjoni fonetika bejn chʼ u ch ladarba l għerq chʼeʼen li madankollu ma ssirx enfasi fuqha bil Maja jibda b konsonanti frikativa eġettiva postalveolari Il kelma Itzaʼ għandha tonalita għolja fuq l a segwita b waqfa glottali indikata bl appostrofu Evidenza fil kotba ta tindika li kien jintuza isem ieħor iktar antik għal din il belt qabel il wasla tal eġemonija tal Itza fit Tramuntana tal Yucatan Filwaqt li l biċċa l kbira tas sorsi jaqblu li l ewwel kelma ta dan l isem tfisser sebgħa hemm dibattiti konsiderevoli dwar it traduzzjoni korretta tal kumplament tal isem Dan l isem iktar bikri diffiċli jiġi definit minħabba n nuqqas ta ortografija standard waħda Minflok tiġi rrapprezentata b diversi modi perezempju Uuc Yabnal Seba Djar Kbar Uuc Hab Nal Seba Postijiet bl Arbuxxelli Uucyabnal Seba Mexxejja Kbar jew Uc Abnal Seba Linji ta Abnal Dan l isem imur lura għall perjodu Klassiku Aħħari u huwa rreġistrat kemm fil kotba ta Chilam Balam de Chumayel kif ukoll fit testi fil fdalijiet PozizzjoniMappa ta Chichen Itza Chichen Itza tinsab fil parti tal Lvant tal Istat tal Yucatan fil Messiku It Tramuntana tal Penizola tal Yucatan hija msejsa fuq saffi tal blat tal ġebla tal ġir u x xmajjar fuq ġewwa jnixxu kollha taħt l art Hemm erba ħofor naturali vizibbli msejħa cenotes li setgħu jipprovdu lill belt b ħafna ilma għas sena kollha b hekk il pozizzjoni ta Chichen Itza kienet ideali għal insedjament Minn dawn is cenotes is Cenote Sagrado magħruf ukoll bħala Bir Sagru jew Bir tas Sagrifiċċju huwa l iktar wieħed famuz Fl 2015 ix xjentisti ddeterminaw li kien hemm cenote moħbi taħt it Tempju ta Kukulkan li l arkeologi qatt ma kienu jafu bih Skont sorsi Maja u Spanjoli ta wara l Konkwista il Maja pre Kolombjani kienu jissagrifikaw oġġetti u bnedmin fis cenote bħala forma ta qima lil l alla Maja tax xita nixxef is Cenote Sagrado u naddfu mill ħama mill 1904 sal 1910 u sab artefatti tad tal tal u tal inċens kif ukoll fdalijiet umani Minn studju tal fdalijiet umani mis Cenote Sagrado ħareġ li l ġerħiet kienu konsistenti ma sagrifiċċji umani Organizzazzjoni politikaVeduta mill ajru tal parti ċentrali ta Chichen Itza Diversi arkeologi fl aħħar tas snin 90 tas seklu 20 issuġġerew li għad differenza tat tmexxijiet Maja preċedenti tal perjodu Klassiku Bikri Chichen Itza jaf ma kinitx immexxija minn mexxej wieħed jew minn dinastija waħda Minflok l organizzazzjoni politika tal belt setgħet kienet strutturata b sistema multepal jiġifieri t tmexxija kienet issir permezz ta kunsill magħmul minn membri tal elit tad dinastiji tat tmexxija Din it teorija kienet popolari fis snin 90 tas seklu 20 izda f dawn l aħħar snin ir riċerka li kienet tappoġġa l kunċett tas sistema multepal ġiet iddubita u xi drabi saħansitra skredita Attwalment l istudjuzi tal Maja saru jemmnu li x aktarx kien jintuza l mudell iktar tradizzjonali tar renji Maja tal artijiet il baxxi tan Nofsinhar tal Messiku tal perjodu Klassiku EkonomijaChichen Itza kienet setgħa ekonomika maġġuri fl artijiet baxxi tal Maja tat Tramuntana meta kienet fl aqwa tagħha Bis sehem tagħha fir rotta kummerċjali bil baħar permezz tal port f fil kosta tat Tramuntana Chichen Itza setgħet tikseb rizorsi minn postijiet mill bogħod li ma kinux disponibbli lokalment bħall mill Messiku ċentrali u d deheb min Nofsinhar tal Bejn id 900 u l 1050 Chichen Itza kibret u saret kapitali reġjonali setgħana li kienet tikkontrolla t Tramuntana u ċ ċentru tal Yucatan filwaqt li stabbiliet lil Isla Cerritos bħala port kummerċjali StorjaIt tqassim tal pjanta tas sit ta Chichen Itza zviluppa fil fazi bikrija tal okkupazzjoni bejn is 750 u 900 W K Il pjanta finali tagħha ġiet zviluppata wara d 900 W K u s seklu 10 ġab miegħu t tkabbir tal belt bħala kapitali reġjonali miċ ċentru tal Yucatan sal kosta tat Tramuntana u s setgħa tagħha kienet estiza tul il kosti fil Lvant u fil Punent tal penizola L iktar kitba ġeroglifika bikrija li ġiet skoperta f Chichen Itza tmur lura għat 832 W K filwaqt li l aħħar kitba ġeroglifika tmur lura għad 998 W K fl Osario Twaqqif Il belt tal perjodu Klassiku Aħħari kienet iċċentrata lejn iz zona tal Lbiċ tas cenote ta Xtoloc u l arkitettura prinċipali kienet irrapprezentata mis sottostrutturi biswit il Las Monjas u l Observatorio l Osservatorju u l pjattaforma li kienu mibnija fuqhom Tkabbir It Tempju tal Gwerriera Chichen Itza kisbet prominenza reġjonali lejn l aħħar tal perjodu Klassiku Bikri bejn wieħed fis 600 W K Madankollu il belt saret kapitali reġjonali għall ħabta tal perjodu Klassiku Aħħari fil bidu tal perjodu Klassiku Terminali u l ħajja politika soċjokulturali ekonomika u ideoloġika ġiet iċċentralizzata u dominanti fl artijiet baxxi tat Tramuntana tal Maja It tkabbir ta Chichen Itza huwa kkorelatat bejn wieħed u ieħor mad deklin u mal frammentazzjoni taċ ċentri maġġuri fl artijiet baxxi tan Nofsinhar tal Maja Malli Chichen Itza kisbet prominenza il bliet ta fin Nofsinhar u ta fil Lvant bdew imorru lura Dawn iz zewġ bliet kienu alleati reċiproċi filwaqt li Yaxuna kienet tiddependi fuq Coba Fis seklu 10 Coba tilfet parti sinifikanti mit territorju tagħha u Yaxuna ġiet izolata għaldaqstant Chichen Itza jaf ikkontribwiet għad deklin taz zewġ bliet Deklin Is Cenote Sagrado Skont uħud mis sorsi kolonjali tal Maja ez il ktieb ta Chilam Balam il mexxej ta ħakem lil Chichen Itza fis seklu 13 Hunac Ceel jingħajd li pprofetizza l ksib tal poter minnu stess Skont uzanza ta dak iz zmien l individwi li kienu jintefgħu fis Cenote Sagrado kien ikollhom is setgħa tal profezija jekk jibqgħu ħajjin Matul ċerimonja ta dan it tip jingħad li ħadd ma baqa ħaj u għalhekk Hunac Ceel qabez fis Cenote Sagrado u meta ħareġ ipprofetizza l ksib tal poter tiegħu stess Filwaqt li ma hemm evidenza arkeoloġika li tindika li t tezori ta Chichen Itza f xi zmien ġew misruqa hemm ukoll evidenza li ma setax kien sar minn Mayapan minn tal inqas mhux meta Chichen Itza kienet ċentru urban attiv Id data arkeoloġika reċenti tindika li d deklin ta Chichen Itza bħala ċentru reġjonali seħħ għall ħabta tal 1100 qabel it tkabbir ta Mayapan Għaddejja riċerka kontinwa fis sit ta Mayapan biex din il kwistjoni kronoloġika tissolva darba għal dejjem Wara li l attivitajiet tal elit ta Chichen Itza ntemmew jista jkun li l belt ma ġietx abbandunata għalkollox Meta waslu l Ispanjoli sabu popolazzjoni lokali għaddejja tajjeb għalkemm mhux ċar mis sorsi Spanjoli jekk dawn il Maja kinux qed jgħixu fil belt ta Chichen Itza jew f insedjament fil qrib Id densita relattivament għolja tal popolazzjoni fir reġjun kien fattur li wassal għad deċizjoni tal Konkwistaturi li jistabbilixxu kapitali hemmhekk Skont is sorsi ta wara l Konkwista kemm Spanjoli u Maja is Cenote Sagrado baqa spazju ta pellegrinaġġ Konkwista Spanjola L Osservatorju Fl 1526 il Konkwistatur Spanjol veteran tal ispedizzjonijiet ta Grijalva u Cortes irnexxielu jagħmel petizzjoni biex ir Re ta Spanja jikkummissjona kampanja għall konkwista tal Yucatan L ewwel kampanja tiegħu fl 1527 li kienet tkopri l biċċa l kbira tal Penizola tal Yucatan iddeċimat il forzi tiegħu izda ntemmet bl istabbiliment ta forti zgħira f fin Nofsinhar ta dak li llum huwa Montejo reġa lura l Yucatan fl 1531 bir rinforzi u stabbilixxa l bazi ewlenija tiegħu f Campeche fil kosta tal Punent Huwa bagħat lil ibnu fl aħħar tal 1532 biex jikkonkwista l parti ta ġewwa tal Penizola tal Yucatan mit Tramuntana L objettiv mill bidu nett kien li jasal Chichen Itza u tiġi stabbilita bħala l belt kapitali Montejo z Zgħir eventwalment wasal Chichen Itza u semmiha Ciudad Real Belt Irjali Għall ewwel ma ltaqa ma ebda rezistenza iddivida l artijiet madwar il belt u tahom lis suldati tiegħu Maz zmien il Maja saru iktar ostili u eventwalment assedjaw lill Ispanjoli u qatgħulhom il kollegament tal provvisti tagħhom mal kosta u obbligawhom jingħalqu qaqoċċa qalb il fdalijiet tal belt antika Għaddew ix xhur izda ma waslu l ebda rinforzi Montejo z Zgħir ipprova l aħħar attakk kontra l Maja kontra l Maja u tilef 150 suldat mit truppi tiegħu Ġie mġiegħel jabbanduna l belt ta Chichen Itza fl 1534 fis satra tal lejl Sal 1535 l Ispanjoli kollha tkeċċew mill Penizola tal Yucatan Montejo eventwalment irritorna fil Yucatan u wara li rrekluta l Maja minn Campeche u minn bena armata Indjo Spanjola kbira u kkonkwista l penizola Il iktar il quddiem ħarġet għotja tal art li kienet tinkludi lil Chichen Itza u sal 1588 kienet art li tinħadem bil bhejjem Storja moderna Ritratt tal fdalijiet ta Chichen Itza fl 1859 1860 ta Desire Charnay qabel ma tneħħiet il veġetazzjoni Chichen Itza daħlet fl immaġinazzjoni popolari fl 1843 bil ktieb Incidents of Travel in Yucatan ta b illustrazzjonijiet ta Il ktieb irrakkonta z zjara ta Stephens tal Yucatan u tal bliet tal Maja inkluz Chichen Itza Il ktieb qanqal iktar esplorazzjonijiet tal belt Fl 1860 stħarreġ il belt ta Chichen Itza u ħa għadd ta ritratti li ppubblika fil ktieb Cites et ruines americaines 1863 Il vizitaturi tal belt ta Chichen Itza matul is snin 70 u 80 tas seklu 19 ġabu magħhom tagħmir fotografiku u għamlu rendikont iktar bir reqqa tal qagħda ta diversi binjiet Fl 1875 u martu zaru l belt ta Chichen Itza u skavaw statwa ta figura fuq daharha b irkupptejha l fuq bil parti ta fuq ta sidirha fuq il minkbejn u bi platt fuq zaqqha Augustus Le Plongeon semmiha Chaacmol li iktar il quddiem saret Chac Mool li kien it terminu li kien jintuza biex jiddeskrivi dawn it tip ta skulturi fil Mesoamerka u esploraw il belt ta Chichen Itza fis snin 80 tas seklu 19 u t tnejn li huma qattgħu diversi ġimgħat fis sit u ħadu bosta ritratti Maudslay ippubblika l ewwel deskrizzjoni twila u ddettaljata ta Chichen Itza fil ktieb tiegħu Biologia Centrali Americana Ritratt tal 1892 tat Tempju ta Kukulcan ta Fl 1894 il Konslu tal Istati Uniti fil Yucatan Edward Herbert Thompson xtara l Hacienda Chichen li kienet tinkludi l fdalijiet ta Chichen Itza Thompson esplora l belt antika għal tletin sena sħaħ L iskoperti tiegħu kienu jinkludu l iktar tinqix bikri fuq il parti ta fuq il portal tat Tempju tas Serje Inizjali u l iskavi ta diversi oqbra fl Osario it Tempju tal Qassis Superjuri Thompson huwa magħruf l iktar għax xogħol tiegħu fis Cenote Sagrado mill 1904 sal 1910 fejn sab artefatti tad deheb tar u tal ġada mnaqqxa kif ukoll għall ewwel ezempji ta armi tad drapp u tal injam tal Maja pre Kolombjani Thompson ittrasporta l biċċa l kbira tal artefatti lill Peabody Museum fl Fl 1913 il Carnegie Institution aċċettat il proposta tal arkeologu u ħadet l impenn li twettaq riċerka arkeoloġika fit tul f Chichen Itza Ir Rivoluzzjoni Messikana u l instabbilta tal gvern sussegwenti kif ukoll l Ewwel Gwerra Dinjija dewmu l proġett b xi għaxar snin Fl 1923 il gvern Messikan ta permess ta 10 snin lill Carnegie Institution li mbagħad reġgħet ġiet estiza għal 10 snin oħra biex l arkeologi tal Istati Uniti jwettqu l iskavi u r restawr fil belt antika ta Chichen Itza Ir riċerkaturi ta Carnegie wettqu skavi u rrestawraw it Tempju tal Gwerrieri u l Caracol fost binjiet maġġuri oħra Fl istess ħin il gvern Messikan wettaq skavi u rrestawra t Tempju ta Kukulcan u l Għalqa l Kbira tal Logħob bil Ballun L iskavi ħdejn it Tempju ta Kukulcan El Castillo li bdew fl 2009 Fl 1926 il Gvern Messikan akkuza lil Edward Thompson li kien seraq l artefatti mis Cenote Sagrado u ttrasportahom barra mill pajjiz Il gvern issekwestra l Hacienda Chichen u Thompson li dak iz zmien tal akkuza kien fl Istati Uniti qatt ma reġa lura fil Yucatan Hu kiteb dwar ir riċerka u l investigazzjonijiet tiegħu dwar il kultura tal Maja fil ktieb People of the Serpent ippubblikat fl 1932 Huwa miet f fl 1935 Fl 1944 il Qorti Suprema Messikana ddikjarat li Thompson ma kien kiser l ebda liġi u rritornat l art ta Chichen Itza lill werrieta tiegħu Il familja Thompson biegħu l hacienda lill pijunier tat turizmu Iktar il quddiem fl 1961 u fl 1967 saru zewġ spedizzjonijiet oħra biex jiġu rkuprati iktar artefatti mis Cenote Sagrado L ewwel spedizzjoni ġiet sponsorjata min u t tieni waħda ġiet sponsorjata minn entitajiet privati Iz zewġ proġetti twettqu taħt is supervizjoni tal Istitut Nazzjonali tal Antropoloġija u tal Istorja INAH tal Messiku L INAH wettqet għadd ta skavi u rrestawrat monumenti oħra fiz zona arkeoloġika fosthom l Osario l Akab Dzib u diversi binjiet f Chichen Viejo Fl 2009 sabiex jinvestigaw il kostruzzjoni ta qabel El Castillo l arkeologi ta Yucatec bdew skavi biswit El Castillo taħt id direzzjoni ta Rafael Rach Cobos Sit ta Wirt DinjiIl belt pre Kolombjana ta Chichen Itza ġiet iddezinjata bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1988 Il valur universali straordinarju tal belt ġie rrikonoxxut abbazi ta tliet kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju i Rapprezentazzjoni ta kapulavur frott il kreattivita tal bniedem ladarba l monumenti ta Chichen Itza huma fost l aqwa kapulavuri tal arkitettura Mesoamerikana minħabba l ġmiel tal proporzjonijiet tagħhom l irfinar tal kostruzzjoni tagħhom u s sbuħija tad dekorazzjonijiet skolpiti il kriterju ii Wirja ta skambju importanti ta valuri umani tul perjodu ta zmien jew fi ħdan zona kulturali fid dinja dwar l izviluppi fl arkitettura jew it teknoloġija l arti monumentali l ippjanar tal bliet jew id disinn tal pajsaġġ ladarba l monumenti ta Chichen Itza ezerċitaw influwenza fiz zona kulturali kollha tal Yucatan mis seklu 10 sas seklu 15 il kriterju iii Xhieda unika jew minn tal inqas eċċezzjonali ta tradizzjoni kulturali jew ta ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet ladarba Chichen Itza hija l iktar fdal arkeoloġiku importanti taċ ċivilizzazzjoni tal Maja u tat fil Yucatan tas sekli 10 sa 15 Referenzi a b ċ d Centre UNESCO World Heritage Pre Hispanic City of Chichen Itza UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2021 03 21 a b Sharer Robert J Traxler Loa P 2006 The Ancient Maya 6th fully revised ed Stanford CA Stanford University Press p 562 ISBN 0 8047 4817 9 Bienvenidos al INAH www inah gob mx Miġbur 2021 03 21 Miller Mary Ellen 1999 Maya Art and Architecture London and New York Thames amp Hudson p 26 ISBN 0 500 20327 X Estadistica de Visitantes www estadisticas inah gob mx Miġbur 2021 03 21 Chichen Itza New7Wonders of the World bl Ingliz 2016 09 22 Miġbur 2021 03 21 Boot Erik 2005 Continuity and Change in Text and Image at Chichen Itza Yucatan Mexico A Study of the Inscriptions Iconography and Architecture at a Late Classic to Early Postclassic Maya Site CNWS Publications no 135 Leiden The Netherlands CNWS Publications p 37 ISBN 90 5789 100 X a b Pina Chan Roman 1993 1980 Chichen Itza La ciudad de los brujos del agua in Spanish Mexico City Fondo de Cultura Economica p 13 ISBN 968 16 0289 7 Luxton Richard N trans 1996 The book of Chumayel the counsel book of the Yucatec Maya 1539 1638 Walnut Creek California Aegean Park Press p 141 ISBN 0 89412 244 4 Koch Peter O 2006 The Aztecs the Conquistadors and the Making of Mexican Culture Jefferson North Carolina McFarland amp Co p 19 ISBN 0 7864 2252 1 Osorio Leon Jose 2006 La presencia del Clasico Tardio en Chichen Itza 600 800 830 DC PDF In Laporte J P Arroyo B Mejia H eds XIX Simposio de Investigaciones Arqueologicas en Guatemala 2005 in Spanish Guatemala City Guatemala Museo Nacional de Arqueologia y Etnologia pp 455 462 a b Coggins Clemency Chase 1992 Artifacts from the Cenote of Sacrifice Chichen Itza Yucatan Textiles Basketry Stone Bone Shell Ceramics Wood Copal Rubber Other Organic Materials and Mammalian Remains Cambridge MA Peabody Museum of Archaeology and Ethnology Harvard University distributed by Harvard University Press ISBN 0 87365 694 6 Chavez Rene et al 2015 A Special ERT 3D Array Carried Out to Investigate the Subsoil of the Pyramid El Castillo Chichen Itza Mexico Tejero A Cifuentes Nava G and Hernandez Quintero E Turin Italy Near Surface Geoscience 2015 21st European Meeting of Environmental and Engineering Geophysics de Anda Alanis Guillermo 2007 Sacrifice and Ritual Body Mutilation in Postclassical Maya Society Taphonomy of the Human Remains from Chichen Itza s Cenote Sagrado In Vera Tiesler Andrea Cucina eds New Perspectives on Human Sacrifice and Ritual Body Treatments in Ancient Maya Society Interdisciplinary Contributions to Archaeology Michael Jochim series ed New York Springer Verlag pp 190 208 ISBN 978 0 387 48871 4 Sharer Robert J Traxler Loa P 2006 The Ancient Maya 6th fully revised ed Stanford CA Stanford University Press p 581 ISBN 0 8047 4817 9 Freidel David Yaxuna Archaeological Survey A Report of the 1988 Field Season PDF Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies p 6 Schmidt Peter J 2007 Birds Ceramics and Cacao New Excavations at Chichen Itza Yucatan In Jeff Karl Kowalski Cynthia Kristan Graham eds Twin Tollans Chichen Itza Tula and the Epiclassic to Early Postclassic Mesoamerican World Washington D C Dumbarton Oaks Research Library amp Collection Distributed by Harvard University Press pp 166 167 ISBN 978 0 88402 323 4 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado pp 539 540 ISBN 0 87081 822 8 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado p 540 ISBN 0 87081 822 8 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado pp 537 541 ISBN 0 87081 822 8 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado p 531 ISBN 0 87081 822 8 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado pp 531 533 ISBN 0 87081 822 8 Osorio Leon Jose 2006 La presencia del Clasico Tardio en Chichen Itza 600 800 830 DC PDF In Laporte J P Arroyo B Mejia H eds XIX Simposio de Investigaciones Arqueologicas en Guatemala 2005 in Spanish Guatemala City Guatemala Museo Nacional de Arqueologia y Etnologia p 457 Osorio Leon Jose 2006 La presencia del Clasico Tardio en Chichen Itza 600 800 830 DC PDF In Laporte J P Arroyo B Mejia H eds XIX Simposio de Investigaciones Arqueologicas en Guatemala 2005 in Spanish Guatemala City Guatemala Museo Nacional de Arqueologia y Etnologia p 461 Cobos Palma Rafael 2005 2004 Chichen Itza Settlement and Hegemony During the Terminal Classic Period In Arthur A Demarest Prudence M Rice Don S Rice eds The Terminal Classic in the Maya Lowlands Collapse Transition and Transformation paperback ed Boulder Colorado University Press of Colorado p 541 ISBN 0 87081 822 8 Thompson J Eric S 1966 1954 The Rise and Fall of Maya Civilization Norman Oklahoma University of Oklahoma Press p 137 ISBN 0 8061 0301 9 Chamberlain Robert S 1948 The Conquest and Colonization of Yucatan 1517 1550 Washington D C Carnegie Institution of Washington p 136 138 Restall Matthew 1998 Maya Conquistador Boston Massachusetts Beacon Press p 81 149 ISBN 978 0 8070 5506 9 de Landa Diego 1937 William Gates trans ed Yucatan Before and After the Conquest Baltimore Maryland The Maya Society OCLC 253690044 p 90 Clendinnen Inga 2003 Ambivalent Conquests Maya and Spaniard in Yucatan 1517 1570 New York Cambridge University Press p 23 ISBN 0 521 37981 4 Chamberlain Robert S 1948 The Conquest and Colonization of Yucatan 1517 1550 Washington D C Carnegie Institution of Washington OCLC 42251506 pp 19 20 64 97 134 135 Chamberlain Robert S 1948 The Conquest and Colonization of Yucatan 1517 1550 Washington D C Carnegie Institution of Washington OCLC 42251506 pp 132 149 Clendinnen Inga 2003 Ambivalent Conquests Maya and Spaniard in Yucatan 1517 1570 New York Cambridge University Press p 41 ISBN 0 521 37981 4 Breglia Lisa 2006 Monumental Ambivalence The Politics of Heritage Austin University of Texas Press p 67 ISBN 978 0 292 71427 4 Cobos Rafael Chichen Itza In David Carrasco ed The Oxford Encyclopedia of Mesoamerican Cultures Oxford University Press 2001 ISBN 9780195188431 Morley Sylvanus Griswold 1913 W H R Rivers A E Jenks S G Morley eds Archaeological Research at the Ruins of Chichen Itza Yucatan Reports upon the Present Condition and Future Needs of the Science of Anthropology Washington D C Carnegie Institution of Washington OCLC 562310877 pp 61 91 Brunhouse Robert 1971 Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas Norman Oklahoma University of Oklahoma Press pp 74 75 ISBN 978 0 8061 0961 9 Brunhouse Robert 1971 Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas Norman Oklahoma University of Oklahoma Press pp 195 196 ISBN 978 0 8061 0961 9 Brunhouse Robert 1971 Sylvanus Morley and the World of the Ancient Mayas Norman Oklahoma University of Oklahoma Press pp 577 653 ISBN 978 0 8061 0961 9 Mexican standoff the battle of Chichen Itza The Independent bl Ingliz 2011 09 17 Miġbur 2021 03 21

L-aħħar artikli
  • Ġunju 18, 2025

    Bidwi

  • Ġunju 18, 2025

    Bice Mizzi

  • Ġunju 11, 2025

    Bibljoteka Nazzjonali ta' Malta

  • Ġunju 13, 2025

    Bibbja

  • Ġunju 23, 2025

    Bhutan

www.NiNa.Az - Studio

    Ikkuntattjana
    Lingwi
    Ikkuntattjana
    DMCA Sitemap
    © 2019 nina.az - Id-drittijiet kollha riservati.
    Copyright: Dadash Mammadov
    Websajt b’xejn li tipprovdi informazzjoni u qsim ta’ fajls minn madwar id-dinja.
    Fuq