Azərbaycan  AzərbaycanDeutschland  DeutschlandLietuva  LietuvaMalta  Maltaශ්‍රී ලංකාව  ශ්‍රී ලංකාවTürkmenistan  TürkmenistanTürkiyə  TürkiyəУкраина  Украина
Appoġġ
www.datawiki.mt-mt.nina.az
  • Dar

Il Gżira ta Fraser bil lingwa tal Batjala K gari bl Ingliż Fraser Island hija Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO u gżira li ti

Gżira ta' Fraser

  • Paġna Ewlenija
  • Gżira ta' Fraser
Gżira ta' Fraser
www.datawiki.mt-mt.nina.azhttps://www.datawiki.mt-mt.nina.az

Il-Gżira ta' Fraser (bil-lingwa tal-Batjala: K'gari, bl-Ingliż: Fraser Island) hija Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO u gżira li tinsab tul il-kosta tax-Xlokk fir-reġjun tal-Bajja Wiesgħa–Burnett, Queensland, l-Awstralja. Il-gżira tinsab madwar 250 km (160 mil) fit-Tramuntana tal-belt kapitali tal-istat, Brisbane, u fi ħdan iż-żona tal-gvern lokali tar-Reġjun tal-Kosta ta' Fraser. Is-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO jinkludi l-gżira, l-ilmijiet tal-madwar u partijiet mill-art kontinentali fil-qrib.

Il-Gżira ta' Fraser u xi gżejjer anċillari lil hinn mill-kosta tal-Lbiċ, jiġifieri fil-Great Sandy Strait, fl-imgħoddi kienu jiffurmaw il-Kontea ta' Fraser, li kienet maqsuma f'sitt parroċċi. Fost il-gżejjer kien hemm il-Gżira ta' Slain, il-Gżira ta' Tooth, il-Gżira ta' Roundbush, il-Gżira ta' Moonboom, il-Gżira ta' Gardner, il-Gżira ta' Dream, il-Gżira ta' Stewart u l-Gżejjer tal-Iskoll, li kollha kienu parti mill-parroċċa l-iktar fin-Nofsinhar ta' Talboor.

Il-gżira hija twila madwar 123 km (76 mil) u wiesgħa 22 km (14-il mil). Tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1992. Il-gżira titqies bħala l-ikbar gżira tar-ramel fid-dinja b'erja ta' 1,840 km2 (710 mili kwadri). Barra minn hekk, il-gżira hija l-ikbar gżira ta' Queensland, is-sitt l-ikbar gżira tal-Awstralja u l-ikbar gżira fil-kosta tal-Lvant tal-Awstralja.

Il-Gżira ta' Fraser għandha foresti tropikali, boskijiet tal-ewkaliptu, foresti tal-mangrovji, artijiet bassasa tal-wallum u tal-pit, duni tar-ramel u bwar kostali. Il-gżira hija magħmula mir-ramel li ilu jakkumula għal madwar 750,000 sena fuq saff vulkaniku tal-qiegħ li jipprovdi żona naturali fejn is-sedimenti jakkumulaw wara li jinġarru mal-kurrent qawwi lil hinn mill-kosta lejn it-Tramuntana tul il-kosta stess. Għad-differenza ta' bosta duni tar-ramel, il-flora hija abbundanti b'bosta pjanti minħabba l-fungi mycorrhizal li jokkorru b'mod naturali u li jinsabu fir-ramel. Dawn jirrilaxxaw nutrijenti b'mod li jistgħu jiġu assorbiti mill-pjanti. Il-gżira tospita għadd żgħir ta' mammiferi, kif ukoll firxa wiesgħa ta' għasafar, rettili u anfibji, qajla inkluż il-kukkudrill tal-baħar. Il-gżira hija protetta bħala parti mill-Park Nazzjonali ta' Great Sandy Strait, u hija destinazzjoni turistika popolari.

Il-gżira ilha abitata saħansitra minn 5,000 sena ilu. L-esploratur James Cook baħħar qrib il-gżira f'Mejju 1770. żbarka qrib l-iktar punt fit-Tramuntana tal-gżira fl-1802. Għall-poplu Butchulla l-isem tradizzjonali tal-gżira hu K'gari jew Gari. Għal perjodu qasir, il-gżira kienet magħrufa bħala Great Sandy Island qabel ma saret magħrufa bħala l-Gżira ta' Fraser, għal li miet hemmhekk wara nawfraġju ma' skoll fil-qrib.

Il-Gżira ta' Fraser tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1992. Fl-2021 l-isem uffiċjali tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO ġie aġġornat biex jiżdied l-isem Aboriġenu tradizzjonali tal-poplu Butchulla, K'gari, flimkien mal-isem uffiċjali tal-gżira. Fl-2009, bħala parti miċ-ċelebrazzjonijiet tal-Q150, il-Gżira ta' Fraser ġiet imħabbra bħala waħda mill-150 Ikona ta' Queensland bis-saħħa tar-rwol tagħha bħala "attrazzjoni naturali".

Toponimija

L-iżjed isem bikri magħruf tal-gżira huwa "K'gari" bil-lingwa tal-poplu Butchulla (Badjala), u jiġi ppronunzjat "gurri". L-isem oriġina minn ġrajja dwar il-ħolqien. Skont il-ġrajja tal-ħolm tal-Butchulla, il-ħallieq, Beiral, bagħat lill-messaġġier tiegħu, Yendingie, biex joħloq l-art u l-baħar għan-nies. "Spirtu abjad sabiħ imsejjaħ Prinċipessa K’gari", jingħad li kien għenu u ħadmu qatigħ biex joħolqu x-xtut u l-art. L-ispirtu abjad ipperswada lil Yedingie biex tibqa' fil-ħolqien sabiħ li kienu ħolqu flimkien. Sabiex ikun jista' jibqa' hemmhekk, l-ispirtu abjad kellu jinbidel fi gżira, u mbagħad Yedingie ħoloq il-lagi, il-veġetazzjoni, l-annimali u l-bniedem biex jagħmlulu kumpanija. B'hekk l-ispirtu għadu kuntent sa llum il-ġurnata "daqslikieku qiegħed il-".

Wara l-kolonizzazzjoni tal-Ewropej, il-gżira ssejħet Great Sandy Island u mbagħad saret magħrufa bħala l-Gżira ta' Fraser mill-1842, f'ġieħ James Fraser li kellu nawfraġju fil-qrib u li miet fuq il-gżira fil-bidu ta' Awwissu 1836, wara li ntlaqat minn lanza ta' Aboriġenu. Il-gżira ġieli saret referenza għaliha bl-isem ta' Gżira ta' Thoorgine jew sempliċement Thoorgine.

Fl-2011, l-ismijiet indiġeni ta' K'gari u Gari ddaħħlu bħala ismijiet alternattivi tal-gżira fir-reġistru tal-ismijiet tal-postijiet fi Queensland.

Fl-2017, is-Servizz tal-Parks Nazzjonali u tal-Organiżmi Selvaġġi ta' Queensland beda jirreferi għall-Gżira ta' Fraser, bħala sezzjoni tal-Park Nazzjonali ta' Great Sandy Strait, bl-isem ta' K'gari, bħala rikonoxximent tal-isem bil-lingwa tal-Butchulla.

F'Settembru 2021, iż-żona protetta tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fi ħdan il-Park Nazzjonali tal-Great Sandy Strait, flimkien mal-ilmijiet tal-madwar u partijiet tal-art kontinentali fil-qrib, ingħatat l-isem ta' K’gari, l-isem oriġinali tal-gżira fost il-poplu Butchulla. Dan ġie ċċelebrat b'ċerimonja mal-membri anzjani tal-poplu indiġenu u mar-rappreżentanti tal-poplu Butchulla fil-Gżira ta' Fraser. Il-bidla fl-isem ġiet adottata formalment fl-44 sessjoni tal-Kumitat tal-Wirt Dinji, u hija kisba kbira għall-kampanja li kienet ilha ssir mis-sidien tradizzjonali tar-reġjun.

Storja

Preinsedjament

Il-gżira kienet parti mill-artijiet tradizzjonali tal-poplu Badjala qabel l-insedjament tal-Ewropej.

Eliza Fraser

Il-Kaptan James Fraser u martu kienu nawfragi fuq il-gżira fl-1836. Il-bastiment tagħhom Stirling Castle baħħar minn Sydney sa Singapore bi 18-il membru tal-ekwipaġġ u passiġġieri. Il-bastiment ħabat ma skoll tal-qroll hu u jivvjaġġa minn ġo qalb l-Iskoll il-Kbira tal-Qroll fit-Tramuntana tal-gżira. Huma ttrasferew ruħhom fuq żewġ dgħajjes tas-salvataġġ, u l-ekwipaġġ baħħar lejn in-Nofsinhar, fit-tentattiv li jilħqu l-insedjament tal-Bajja ta' Moreton (issa Brisbane). Matul dan il-vjaġġ fid-dgħajjes tas-salvataġġ li beda jidħol l-ilma fihom, il-mara tqila tal-Kaptan Fraser welldet fl-ilma li kien wasal sa qaddha u t-tarbija għerqet wara t-twelid. Beda jidħol ferm iktar ilma fid-dgħajsa tas-salvataġġ tal-Kaptan u f'qasir żmien id-dgħajsa l-oħra tas-salvataġġ qatgħetha sew. Id-dgħajsa tas-salvataġġ li kienet qed tegħreq u l-ekwipaġġ tagħha inkaljaw fuq il-gżira li dak iż-żmien kienet magħrufa bħala Great Sandy Island. Qatt mhu se jkun magħruf fiċ-ċert, dawk li baqgħu ħajjin mietux minħabba mard, ġuħ, għeja jew battalji mal-popolazzjoni nattiva; x'aktarx ir-raġunijiet kollha f'daqqa. Il-Kaptan Fraser miet u ħalla lil Eliza ħajja fost il-popli lokali. Eliza ġiet salvata sitt ġimgħa wara mill-ħabsi kkundannat , li kien ilu jgħix hemmhekk bħala maħrub u kien jitkellem bil-lingwa tal-Aboriġini. Huwa ntbagħat mill-insedjament fil-Bajja ta' Moreton mill-awtoritajiet tal-post li kienu semgħu dwar il-karba ta' Eliza, u nnegozja r-ritorn tagħha. Fi żmien sitt xhur, Eliza żżewġet ma' kaptan ieħor. Marret tgħix l-Ingilterra u bdiet attrazzjoni ta' spettaklu f'Hyde Park fejn kienet tirrakkonta ġrajjiet iktar luridi dwar l-esperjenzi tagħha fir-rigward tal-jasar tal-ekwipaġġ, il-, it-tortura u l-qtil. Peress li kien magħruf li kienet tirrakkonta diversi verżjonijiet differenti tal-istess ġrajja, mhux magħruf liema verżjoni (jekk hemm waħda) minnhom hija l-iktar preċiża. Hija nqatlet f'aċċident b'karozzin f'Melbourne fl-1858 matul żjara. Il-ġrajjiet ta' Fraser iktar 'il quddiem ġew analizzati iktar.

Butchulla

Butchulla (magħrufa wkoll bħala Batjala, Badtjala, Badjela u Badjala) hija l-lingwa tar-reġjun tal-Gżira ta' Fraser, inkluż il-Gżira ta' Fraser. Ir-reġjun tal-lingwa Butchulla jinkludi l-pajsaġġ fi ħdan il-konfini tal-gvern lokali tal-Kunsill Reġjonali tal-Kosta ta' Fraser, b'mod partikolari l-irħula ta' Maryborough u l-Bajja ta' Hervey estiża fin-Nofsinhar lejn Noosa.

Ir-riċerka u l-evidenza arkeoloġika turi li l-Awstraljani Aboriġeni okkupaw il-Gżira ta' Fraser mill-inqas 5,000 sena ilu. Kien hemm popolazzjoni permanenti ta' 400-600 ruħ li kibret sa 2,000-3,000 ruħ fix-xhur tax-xitwa bis-saħħa tal-abbundanza tal-frott tal-baħar. Il-wasla tal-Ewropej fiż-żona kienet diżastru kbir għall-poplu Butchulla. Il-kolonizzazzjoni Ewropea fis-snin 40 tas-seklu 19 qerdet il-pedamenti tal-ħajja Aboriġena. Sal-1890, ġie rrapportat li l-popolazzjoni Butchulla permanenti fuq il-gżira kienet naqset għal 300 ruħ biss. Il-biċċa l-kbira ta' dawn in-nies ittieħdu mill-gżira fl-1904 u ġew rilokati f'missjonijiet f'Yarrabah u f'Durundur, Queensland. Huwa stmat li hemm sa 500 sit arkeoloġiku indiġenu fil-gżira.

F'Ottubru 2014 il-poplu Butchulla ngħata drittijiet nattivi mill-Qorti Federali. Essenzjalment il-poplu Butchulla b'hekk seta' jikkaċċja, jistad u jieħu l-ilma għal skopijiet domestiċi; u l-gżira nfetħet għal opportunitajiet ekonomiċi għall-ġenerazzjonijiet attwali u futuri tal-poplu Butchulla permezz tat-turiżmu ekoloġiku u l-iżvilupp kummerċjali relatat.

Esplorazzjoni Brittanika

Il-kuntatt Ewropew inizjali kien limitat għall-esploraturi u għan-nawfraġji. L-ewwel rekords ta' Brittaniku li lemaħ lill-Gżira ta' Fraser kien James Cook li għadda tul il-kosta tal-gżira bejn it-18 u l-20 ta' Mejju 1770. Huwa ta isem Ras l-Indjan (bl-Ingliż: Indian Head) wara li ra għadd ta' Aboriġini miġbura fuq il-biċċa art ġejja 'l barra mill-kosta. Wara l-passaġġ ta' Cook, l-Aboriġini kkomponew kanzunetta biex jikkommemoraw l-avveniment. Iktar 'il quddiem din ġiet rikonoxxuta bħala l-ewwel xhieda bil-fomm ippreservata ta' osservazzjoni indiġena tal-Ewropej. baħħar qrib il-gżira fl-1799, u mill-ġdid fl-1802, u din id-darba żbarka f'Sandy Cape, hu u jimmappja l-Bajja ta' Hervey. Il-mappa tiegħu tal-1814 hija kombinament taż-żewġ vjaġġi, iżda ma kkonfermatx li l-Gżira ta' Fraser kienet separata mill-art kontinentali. Madankollu, Flinders kien issuġġerixxa l-preżenza ta' żoni bassasa baxxi fil-parti iktar baxxa tal-bajja. Flinders sar jaf bi ftuħ f'Hook Point, bejn il-Gżira ta' Fraser u l-art kontinentali, mingħand żewġ kaċċaturi Amerikani tal-balieni li kienu qed jikkaċċjaw fil-Bajja ta' Hervey. Fl-1842, żamm rekord ta' artijiet tajba għar-ragħa u ta' foresti, u attira r-rgħajja lejn ir-reġjun. Il-Logutenent kien l-ewwel Ewropew li baħħar bejn il-Gżira ta' Fraser u l-art kontinentali fl-1847.

Kunflitt fil-Fruntieri tal-1851-1860

L-insedjament mhux indiġenu taż-żona kontinentali tradizzjonali tal-poplu Butchulla beda fl-1847, u dan ikkawża kunflitt fil-fruntieri.

Ġiet irrappurtata vjolenza bejn il-poplu indiġenu u l-poplu mhux indiġenu. F'Ottubru 1850, ġie rrappurtat li "nies ta' karnaġjon sewda kienu beżżgħu 2,000 nagħġa minn roqgħa art xi erbgħin mil 'il bogħod u kienu qatlu ragħaj". Fl-1851, forza żgħira mmexxija mill-gvern, li kienet tinkludi lill-Kmandant Frederick Walker u kontinġent tal-Pulizija Nattiva, ġiet imsejħa "bl-iskop li tagħmel ħilitha biex tarresta wħud mill-aboriġeni nattivi li kienu akkużati b'diversi reati u li kienu qed jistaħbew għall-kenn fl-arbuxelli" tal-Gżira ta' Fraser. Il-gwerra fil-fruntieri ġiet antiċipata, injorata u ffaċilitata mill-gvern, u Walker kien jingħata l-pariri mill-Avukat Ġenerali ta' New South Wales, , li qal, "Jisogħbina li x'aktarx għandna nistennew li t-tentattiv propost ta' arrest se jwassal għal kunflitt qisu gwerra u saħansitra għall-imwiet, iżda l-għan tal-liġi ma għandhiex tiġi pparalizzata mill-istennija ta' tali riżultati".

Il-forza kienet tinkludi lil Walker, il-Logutenent Richard Marshall, is-Surġent Doolan, tliet diviżjonijiet ta' truppi, u nies lokali armati inkluż James Leith Hay, abbord skuna. Dgħajsa li jingħad li nsterqet min-"nies ta' karnaġjon sewda minn Maryborough" inħatfet matul il-vjaġġ. Il-forza żbarkat fil-kosta tal-Punent tal-gżira u hemmhekk id-diviżjonijiet inqasmu fi gruppi. Billejl faqqa' l-kunflitt u għadd ta' nies indiġeni nqatlu b'tiri u oħrajn inqabdu. Kien il-maltemp u l-Kmandant Walker ippermetta lid-diviżjoni tiegħu jintraċċaw gruppi oħra mingħajru preżenti. Dan il-grupp intraċċa lil grupp ta' nies indiġeni tul il-kosta tal-Lvant u baqa' jiġri warajhom anke fl-oċean qrib Ras l-Indjan u ħadd ma jaf x'sar minnhom. Wara xhur ta' kunflitt, il-forza reġgħet lura f'Maryborough fil-bidu ta' Jannar 1852 u l-Kaptan Currie ngħata premju ta' £10 għall-kontribut tiegħu. Skont ir-rapporti tal-Pulizija Nattiva, l-operazzjonijiet li saru fuq il-Gżira ta' Fraser fl-24 ta' Diċembru 1851 u fit-3 ta' Jannar 1852 kienu legali, u nqatlu żewġ indiġeni biss waqt attakk kontra l-grupp tal-għassa mmexxi minn Walker fil-lejla tas-27 ta' Diċembru 1851. L-akkademiċi kif ukoll l-avukati tal-komunità wrew li t-terminu newtrali dispersed (jiġifieri indirizzaw) intuża sikwit kienu x'kienu r-riżultati reali tat-taqbid bejn il-Pulizija Nattiva u l-Awstraljani indiġeni, saħansitra l-ġiri wara n-nies indiġeni f'Ras l-Indjan li x'aktarx spiċċa f'massakru, fir-rapport jiġi deskritt bħala li n-nies Butchulla kien dispersed fil-baħar mingħajr ma ġie speċifikat x'kien l-eżitu ta' dak l-"indirizzar".

Il-kummissarji Brittaniċi stazzjonati f'Maryborough irrapportaw li l-okkupanti mhux indiġeni ħassewhom mhedda mill-poplu Butchulla. Fl-1857, barrakki tal-Pulizija Nattiva taħt il-kmand tal-Logutenent John O'Connell Bligh ġew stabbiliti fil-Pjanuri ta' Coopers, illum il-ġurnata Owanyilla, mhux 'il bogħod minn Maryborough. Bligh wettaq iktar operazzjonijiet fil-Gżira ta' Fraser, f'Cooloola, u fir-raħal ta' Maryborough stess.

It-"Tfajliet Bojod" tal-Gżira ta' Fraser

Fl-1859 żdiedu l-għajdut ta' żewġ "tfajliet bojod" nawfragi li kienu qed jgħixu mal-poplu Butchulla fil-Gżira ta' Fraser, meta l-Kaptan Arnold tal-Coquette wasal f'Sydney b'informazzjoni li donnha kienet tikkonferma l-għajdut. L-interess pubbliku tqanqal u Arnold intalab mill-gvern ta' New South Wales jirritorna fil-gżira flimkien ma' tim ta' salvataġġ, u kiseb id-dritt għal bonus ta' £200 jekk iġib it-tfajliet lura miegħu. L-ispedizzjoni seħħet bl-għajnuna ta' Aboriġenu msejjaħ Tommy, li identifika l-kamp tal-Aboriġeni qrib Ras l-Indjan fejn żewġ tfajliet ta' 12-il sena u ta' 18-il sena nstabu u ttieħdu lura. Malli ħaduhom lura lejn Sydney, ħareġ fid-dieher li d-dehra tagħhom u n-nuqqas totali ta' għarfien tagħhom tal-lingwa Ingliża li t-tfajliet x'aktarx kellhom nisel nofsu Aboriġenu. li kien parti mit-tim ta' salvataġġ kiteb li "ma setgħux jitħaddtu magħna, u donnha lanqas ma setgħu jitħaddtu mal-membri tat-tim ta' karnaġjon sewda". Arthur Macalister iddikjara li "huwa kien tal-fehma li wisq probabbli dawk it-tfajliet kellhom nisel nofsu Aboriġenu, u l-ġrajja kollha kienet qerq". Barra minn hekk, il-proċess ġie skreditat ukoll meta n-nies Aboriġeni li kienu tħallsu mit-tim tas-salvataġġ tat-tfajliet ġew premjati b'muniti kommemorattivi mingħajr valur minflok flus ta' vera. It-tfajliet, 'Kitty' Mundi u 'Maria' Quoheen/Coyeen, ma ġewx irritornati fil-gżira iżda inizjalment inżammu fl-Uffiċċju tal-Immigrazzjoni. Kitty, l-ikbar waħda miż-żewġ tfajliet, ġarrbet stress mentali gravi u mietet ftit wara. Maria baqgħet ħajja għal madwar 20 sena oħra, u mietet b'tuberkulożi pulmonari.

Kamp tal-Aboriġini

Fl-1897, bħala parti mill-implimentazzjoni tal-Att dwar il-Protezzjoni tal-Aboriġeni u r-Restrizzjoni tal-Bejgħ tal-Loppju tal-1897, il-Gvern ta' Queensland ittrasferixxa 51 persuna indiġena, li kienu tqiesu li "laħqu stadju gravi ta' degradazzjoni, u demoralizzati għalkollox bl-alkoħol, bil-loppju, bil-mard u xi kultant b'perjodi ta' kważi ta' ġuħ", mid-distrett ta' Maryborough għal kamp fil-kosta tal-Punent tal-Gżira ta' Fraser. Il-burokratu ewlieni responsabbli għar-rilokazzjonijiet tan-nies indiġeni fi Queensland dak iż-żmien kien , li ttrasferixxa 51 persuna (irġiel, nisa u tfal) lejn eks stazzjon tal-kwarantina f'White Cliffs (Beerillbee) xi żewġ kilometri fin-Nofsinhar fejn illum il-ġurnata hemm il-lukanda Kingfisher Bay Resort. Madankollu, ir-residenti ta' karnaġjon bajda ta' Maryborough għamlu inkursjonijiet fiż-żona tal-kamp u kkawżaw tensjoni u vjolenza li rriżultaw fir-rilokazzjoni tal-kamp 10 kilometri fit-Tramuntana tal-Qala ta' Bogimbah. Il-Gvern ta' Queensland amministra s-sit ta' Bogimbah taħt it-tmexxija ta' iben Archibald Meston u martu sa Frar 1900, meta l-kontroll għadda għand il-Bord Awstraljan tal-Missjonijiet. Sa dak iż-żmien, Bogimbah kienet saret faċilità ta' ħabs għan-nies indiġeni minn madwar Queensland, u ġiet deskritta bħala infern ta' ċaħda, b'nuqqas ta' provvisti mediċi, ikel u kenn, u l-mard iġġenerat min-nemus kien prevalenti hemmhekk. Lejn l-aħħar tal-1899 kien hemm 137 persuna indiġena minn 25 lokalità differenti, fosthom uħud li kienu skontaw sentenzi ta' ħabs f'postijiet bħall-Gżira ta' Santa Liena u l-Ħabs ta' Townsville u li kienu ġew miċħuda l-permess li jirritornaw lejn djarhom. Eks membru tat-truppi tal-Pulizija Nattiva jismu Barney, li kien assista fl-operazzjonijiet biex jinqabad , intbagħat f'Bogimbah iżda għereq hemmhekk mhux wisq wara f'aċċident bid-dgħajsa.

Il-kundizzjonijiet f'Bogimbah kienu gravi, b'kenn u b'razzjonijiet mhux adegwati. Il-ħabsin spiss kienu jippruvaw jaħarbu lejn l-art kontinentali sabiex ikollhom aċċess għal ikel aħjar u jkollhom impjieg. Uħud mietu minħabba malnutrizzjoni, tuberkulożi pulmonari u ġeofaġija. Fl-1904, sabiex jiffranka l-flus mill-finanzjament tal-Bord tal-Missjonijiet, il-Gvern ta' Queensland iddeċieda li jagħlaq il-faċilità ta' Bogimbah. Mill-145 persuna indiġena li kien hemm fi żmien l-għeluq, 94 persuna ġew ittrasferiti lejn il-faċilità ta' Yarrabah qrib , 33 persuna lejn il-faċilità ta' Durundur qrib Woodford, disa' persuni nżammew fil-lokalità u disa' oħra ħarbu jew intbagħtu xi mkien ieħor. Dawk li ġew ittrasferiti lejn il-faċilità ta' Yarrabah ġew ittrasportati permezz tar-Rio Loge u milli jidher intużaw tekniki ta' qerq biex jisseparawhom mill-maħbubin tagħhom. Ladarba waslu fil-faċilità ta' Yarrabah, dawn in-nies reġa' kellhom standards ta' għajxien simili għall-faċilità ta' qabel u dawk li qalgħu l-inkwiet ġew ittrasferiti lejn il-Gżira ta' Fitzroy.

Qtugħ tas-siġar

Il-qtugħ tas-siġar fil-gżira beda fl-1863, u nbeda mill-Amerikan (magħruf bħala "Yankee Jack"). Madankollu, il-kontribut ta' Piggott kien limitat peress li nqatel is-sena ta' wara min-nies indiġeni fit-Tramuntana tal-gżira wara għajdut ta' tentattiv ta' "spedizzjoni ta' qtil ta' persuni b'karnaġjon sewda". L-ispeċijiet ta' siġar Eucalyptus pilularis, Agathis robusta u Syncarpia hillii tal-Gżira ta' Fraser ġew maqtugħin b'mod estensiv peress li kienu jipprovdu injam eċċellenti. Zkuk tas-Syncarpia hillii ntbagħtu lejn l-Eġittu biex jintużaw fil-kostruzzjoni tal-Kanal ta' Suez. Għall-ewwel 70 sena ta' qtugħ tas-siġar, kien jintuża tagħmir għall-olzar taz-zkuk u tal-injam u għat-trasport tagħhom lejn il-postijiet tal-ħatt tul il-bajja. Inbnew binarji ferrovjarji qalb il-foresta biex jiġi ffaċilitat il-qtugħ tas-siġar, iżda iktar 'il quddiem tneħħew. L-industrija tal-qtugħ tas-siġar kompliet sal-1991, u waqfet għalkollox wara tħassib li tqajjem mill-Kummissjoni tal-Inkjesti dwar il-Konservazzjoni, il-Ġestjoni u l-Użu tal-Gżira ta' Fraser u r-Reġjun ta' Great Sandy Strait, li ġiet stabbilita mill-gvern ta' u ġiet ippreseduta mill-Imħallef .

Xogħol tal-estrazzjoni mir-ramel

Il-ġeoloġija tal-gżira tinkludi depożiti estensivi ta' rutil, ilmenit, żirkonju u monażit. L-ewwel permessi għax-xogħol tal-estrazzjoni mir-ramel ingħataw fl-1950, u x-xogħol tal-estrazzjoni baqa' għaddej sal-1977. Mingħajr l-għarfien pubbliku, il-Gvern ta' Queensland ħareġ permessi għax-xogħol tal-estrazzjoni lill-kumpanija Amerikana Dillingham-Murphyores fis-snin 60 tas-seklu 20. Fl-1971, l-Organizzazzjoni tad-Difensuri tal-Gżira ta' Fraser (FIDO) opponiet il-ħruġ ta' iktar permessi lill-kumpanija. Minkejja l-iktar minn 1,300 ilment li tressqu lill-gwardjan lokali tax-xogħol tal-estrazzjoni biex joġġezzjona l-ħruġ ta' permessi ġodda, il-permessi xorta nħarġu. L-organizzazzjoni FIDO ressqet il-każ quddiem il-Qorti Superjuri tal-Awstralja li marret kontra d-deċiżjoni peress li nnutat li l-interess pubbliku ma ġiex imħares. Il-kumpanija Dillingham-Murphyores xorta waħda baqgħet għaddejja bix-xogħol tal-estrazzjoni. Il-Gvern ta' Whitlam stabbilixxa l-ewwel inkjesta fl-Awstralja tal-impatt ambjentali, li rrakkomandat il-waqfien tax-xogħol tal-estrazzjoni. Eventwalment, il-Gvern ta' Fraser ikkanċella l-liċenzja li kellha l-kumpanija biex tesporta l-minerali u b'hekk ix-xogħol tal-estrazzjoni waqaf għalkollox. Din kienet rebħa sinifikanti għall-moviment tal-konservazzjoni fl-Awstralja. Iktar 'il quddiem il-Gżira ta' Fraser saret magħrufa bħala l-ewwel post li ġie inkluż fir-Reġistru tal-Wirt Nazzjonali Awstraljan.

Relitt tal-Maheno

Attrazzjoni ewlenija fil-Gżira ta' Fraser huwa r-relitt ta' S.S. Maheno. Il-bastiment Maheno nbena fl-Iskozja fl-1905 bħala vapur lussuż tal-passiġġieri għat-trasport mill-art kontinentali sal-gżira tat- u lura. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija ntuża bħala sptar marittimu fil-Fliegu Ingliż, u mbagħad ġie rritornat lis-sidien tiegħu biex ikompli l-operazzjoni kummerċjali tas-soltu. Sal-1935 il-vapur ma kienx jintuża iktar għal dak l-iskop u nbigħ lil kumpanija taż-żarmar tal-bastimenti fil-Ġappun. Fil-25 ta' Ġunju 1935, hu u jiġi rmonkat lejn biex jiżżarma, il-vapur inqabad f'ċiklun qawwi madwar 80 kilometru (50 mil) 'il barra mill-kosta ta' Queensland. Iċ-ċimi tal-irmonk inqatgħu, u fid-9 ta' Lulju 1935 il-bastiment inkalja fil-bajja tul il-kosta tal-Lvant tal-Gżira ta' Fraser.

Matul it-Tieni Gwerra Dinjija r-relitt intuża bħala bersall tal-ibbumbardjar għall-prattika tal-RAAF u ntuża bħala bersall tat-tifi tal-isplussivi mill-forzi speċjali tal-Iskola tal-Commando ta' Fraser. Il-fdalijiet tal-vapur attwalment issaddu sew, u kważi tliet sulari u nofs mill-bastiment indifnu taħt ir-ramel. Minħabba l-periklu, it-tixbit fuq ir-relitt mhux permess.

Skola Militari ta' Fraser

Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, iż-żona qrib il-Moll ta' McKenzie kienet tintuża mid-Dipartiment tas-Servizzi tar-Rikonjizzjoni (magħruf l-iktar bħala l-"Unità Speċjali Z") bħala kamp tat-taħriġ tal-forzi speċjali – l-Iskola tal-Commando ta' Fraser. Eluf ta' suldati tħarrġu hemmhekk minħabba li l-kundizzjonijiet kienu simili għal dawk fil-Gżejjer tal-Paċifiku fejn kienu jinsabu l-Ġappuniżi. Il-Lag ta' McKenzie kien jintuża għat-taħriġ bil-paraxut u r-relitt tal-Maheno kien jintuża għall-prattika tat-tifi tal-isplussivi.

Illum il-ġurnata, il-viżitaturi tal-Iskola tal-Commando ta' Fraser għadhom jistgħu jaraw diversi oġġetti militari tal-imgħoddi, inkluż armaturi li kienu jintużaw għall-ittestjar tar-reżistenza kontra l-qawwa tal-isplussivi, armi tan-nar u mappa tal-Port ta' Singapore li ntużat bħala għajnuna fl-ippjanar tal-operazzjonijiet militari.

Proposta ta' rilokazzjoni ta' Nauru

Bħala parti mil-laqgħat kontinwi fil-Kunsill Fiduċjarju tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Kundizzjonijiet fit-Territorji Fiduċjarji, ir-Repubblika ta' Nauru esprimiet it-tħassib tagħha li l-esportazzjoni tal-fosfati mix-xogħol tal-estrazzjoni kienet se tonqos sal-aħħar tas-seklu, u b'hekk il-futur tal-gżira kien se jiġi pperikolat. Fl-1961, il-Gżira ta' Fraser ġiet proposta mill-Awstralja bħala post għar-rilokazzjoni tal-popolazzjoni kollha tar-Repubblika ta' Nauru. L-industrija tal-injam fil-Gżira ta' Fraser irnexxielha tiżgura li r-rilokazzjoni ma sseħħx. Fl-1964, fil-31 sessjoni tal-laqgħat tal-Kunsill Fiduċjarju tan-Nazzjonijiet Uniti, ġie konkluż li l-Gżira ta' Curtis setgħet tipprovdi rilokazzjoni iktar sodisfaċenti għall-popolazzjoni ta' Nauru. Nauru rrifjutat l-offerta ta' rilokazzjoni lejn il-Gżira ta' Curtis minħabba kunsiderazzjonijiet rigward l-indipendenza politika li l-Awstralja ma qablitx magħhom. Meta żar il-gżira fl-1964, il-kap tad-delegazzjoni ta' Nauru, , insista fuq is-sovranità sabiex jipproteġi lill-poplu tiegħu mir-razziżmu ċar li hu stess esperjenza waqt din iż-żjara. Għalkemm ir-rilokazzjoni qatt ma seħħet, ir-Repubblika ta' Nauru iktar 'il quddiem xorta rnexxielha tikseb l-indipendenza fil-31 ta' Jannar 1968.

Popolazzjoni

Skont iċ-ċensiment tal-2011, il-Gżira ta' Fraser kellha popolazzjoni ta' 194 ruħ.

Nirien tal-2020

Fl-14 ta' Ottubru 2020, faqqgħu nirien kbar fil-gżira li nibtu minn ħuġġieġa illegali fil-kampeġġi. In-nirien kellhom impatt fuq diversi komunitajiet u wasslu biex xi residenti jkollhom jaħarbu minn djarhom peress li n-nirien ma setgħux jitrażżnu.

Fil-bidu ta' Diċembru, l-assistenza interstatali, inkluż mis-Servizz tat-Tifi tan-Nar Rurali ta' New South Wales (NSWRFS) li pprovda Boeing 737-300 armat apposta għat-tifi tan-nar, intużat kontra n-nirien peress li d-distrett ta' Happy Valley kien mhedded. Temperaturi għoljin ta' 32 °C (90 °F) u rjieħ qawwijin xekklu t-tifi tan-nar u d-Direttur tas-Servizzi tat-Tifi tan-Nar u ta' Emerġenza ta' Queensland (QFES), , qal "Ħafna min-nirien qed jaqbdu f'art inaċċessibbli…".

Xita qawwija li niżlet lejn nofs Diċembru għenet biex in-nirien jitrażżnu u l-QFES irnexxielha terġa' tgħaddi l-kontroll lis-Servizz tal-Parks u tal-Organiżmi Selvaġġi ta' Queensland (QPWS). Dawn in-nirien kienu l-itwal fl-istaġun tal-2020-2021 u baqgħu għaddejin sal-14 ta' Diċembru 2020, jiġifieri għal iktar minn xahrejn. Sa dakinhar, iktar minn nofs il-gżira saret "sewda" minħabba n-nirien.

Il-gżira reġgħet infetħet għat-turisti fil-15 ta' Diċembru. Kien għad hemm xi nirien jaqbdu, iżda l-gżira ġiet iddikjarata sikura biex tilqa' l-viżitaturi, minkejja li xi mogħdijiet għall-mixi u żoni partikolari kienu għadhom ristretti għas-sikurezza. Huwa mistenni li ż-żoni li nħakmu min-nirien jirriġeneraw ruħhom waħedhom.

Ġeografija u ekoloġija

Il-Gżira ta' Fraser hija sseparata mill-art kontinentali permezz tal-istrett imsemmi Great Sandy Strait. Il-ponta tan-Nofsinhar, qrib il-Bajja ta' Tin Can, tinsab fit-Tramuntana tal-Peniżola ta' Inskip. Il-ponta l-iktar fit-Tramuntana tal-gżira hija Sandy Cape fejn mill-1879 sal-1994 kien jitħaddem il-Fanal ta' Sandy Cape. L-istabbiliment tal-fanal kien l-ewwel insedjament Ewropew permanenti fuq il-gżira. L-eqreb raħal kbir tal-gżira hu dak tal-Bajja ta' Hervey, filwaqt li Maryborough u Bundaberg jinsabu fil-qrib. Il-bajja fit-Tramuntana tal-kosta tal-Grigal tissejjaħ il-Bajja ta' Marloo u dik tal-kosta tal-Majjistral tissejjaħ il-Bajja tal-Platypus. L-iżjed punt fil-Punent tal-gżira huwa Moon Point.

Il-gżira hija maqsuma f'żewġ lokalitajiet: il-lokalità tal-Gżira ta' Fraser li tikkonsisti mill-biċċa l-kbira tal-art tal-gżira u l-lokalità ta' Eurong fil-kosta tal-Lvant tal-gżira.

Il-Qala ta' Eli hija l-ikbar qala bl-ilma ħelu tul il-kosta tal-Lvant tal-Gżira ta' Fraser bi fluss ta' 80 miljun litru ta' ilma kuljum. Il-Qala ta' Eli għandha l-organiżmi selvaġġi uniċi u varjati tagħha stess. Il-Qala ta' Coongul, fil-kosta tal-Punent, għandha fluss ta' bejn erba' u ħames miljun litru ta' ilma fis-siegħa. Uħud mill-artijiet bassasa tal-gżira huma moxiet mistagħdra, b'mod partikolari qrib Moon Point. Dan ġie skopert biss fl-1996, meta grupp ta' esperti li kienu attendew konferenza tar- fi Brisbane żaru l-gżira u wettqu stħarriġ mill-ajru. Mill-għoli nnutaw ix-xejriet distinti ta' pit mingħajr siġar. Din kienet l-ewwel darba li nstabu moxiet mistagħdra fl-Awstralja u f'reġjun subtropikali, għalkemm sussegwentement ġew skoperti iktar tul il-kosta ta' Cooloola.

Massa tar-ramel u The Pinnacles

Il-Qala ta' Eli hija l-ikbar qala tul il-bajja tal-Lvant.
Il-Qala ta' Eli, fejn tingħaqad mal-baħar.

Il-volum totali ta' ramel 'il fuq mil-livell tal-baħar fil-Gżira ta' Fraser huwa direttament proporzjonat għall-massa ta' 113 km3 (27 mil kubu). Ir-ramel kollu, li oriġina fil-imgħalaq tax-Xmajjar Hawkesbury, Hunter u Clarence f'New South Wales, ġie ttrasportat lejn it-Tramuntana mill-kurrent tul il-kosta twila u mill-irjieħ tul il-kosta mix-Xlokk, flimkien mal-azzjoni ripetuta tal-mewġ. Tul il-kosta tal-Lvant tal-gżira, il-proċess qed ineħħi iktar ramel milli qed jiġi ddepożitat, u dan qed jirriżulta fl-erożjoni bil-mod tal-bajjiet li tista' taċċellera biż-żidiet fil-livell tal-baħar minħabba t-tibdil fil-klima. 98 % tar-ramel jikkonsisti mill-kwarz.

L-għoljiet kollha tal-Gżira ta' Fraser iffurmaw permezz tal-azzjoni tar-riħ fuq ir-ramel. Diversi duni paraboliċi jiċċaqilqu tul il-gżira permezz tar-riħ u ma fihomx veġetazzjoni. Fl-2004, ġie stmat li kien hemm total ta' 36 duna ta' dan it-tip fil-gżira. Peress li s-sena kollha r-riħ jonfoħ mix-Xlokk, id-duni tar-ramel tal-gżira jiċċaqilqu b'rata ta' metru sa żewġ metri fis-sena u jikbru sa għoli ta' 244 metru. Il-moviment tad-duni joħloq duni li jidħlu ġo xulxin u xi kultant jaqsmu mill-mogħdijiet tal-ilma u jgħattu l-foresti. Il-bini tad-duni seħħ f'episodji skont il-bidla fil-livelli tal-baħar, u fl-imgħoddi d-duni kienu estiżi ferm iktar lejn il-Lvant. L-eqdem sistema ta' duni ġiet datata li tmur lura saħansitra 700,000 sena, u għalhekk hija l-eqdem sekwenza rreġistrata fid-dinja.

Ir-ramel ikkulurit fil-Fondoq tal-Qawsalla, f'The Cathedrals, f'The Pinnacles u fil-Kanjon l-Aħmar huwa eżempju ta' ramel li jittebba' matul eluf ta' snin minħabba l-konglomerazzjoni tiegħu mat-tafal. L-ematit, il-kulur minerali responsabbli għat-tebgħat, jaġixxi qisu siment. B'hekk, dan jippermetti li jiffurmaw irdumijiet iktar weqfin magħmula mir-ramel ikkulurit. Il-blat ta' lewn il-, imsejjaħ hekk peress li meta jiddissolvi fl-ilma jiġi lewn il-kafè, jinstab f'irqajja' tul il-bajjiet fuq iż-żewġ naħat tal-gżira.

Il-"Bajja ta' 75 Mil" (twila 120 km) hija estiża tul il-biċċa l-kbira tal-kosta tal-Lvant tal-Gżira ta' Fraser. Uffiċjalment ġiet iddeżinjata bħala triq prinċipali u tintuża għall-inżul tal-ajruplani. Skont ir-regoli tal-awtostradi, il-vetturi jridu jagħtu d-dritta lill-inġenji tal-ajru. Tul il-bajja hemm diversi attrazzjonijiet, fosthom il-Pixxini tax-Xampanja, Ras l-Indjan u r-relitt tal-Maheno, kif ukoll il-fluss tal-ilma ħiereġ mill-Qala ta' Eli. F'Ras l-Indjan, f'Waddy Point u f'Middle Rocks hemm blat vulkaniku espost, l-istess bħal qrib il-Qala ta' Boon Boon.

Lagi

Il-bajja tal-Lag ta' McKenzie.
Id-Duni ta' Hammerstone u l-Lag ta' Wabby.

Il-Gżira ta' Fraser fiha iktar minn 100 lag tal-ilma ħelu, jiġifieri t-tieni l-ikbar konċentrazzjoni ta' lagi fl-Awstralja wara t-Tażmanja. Il-lagi tal-ilma ħelu fuq il-gżira huma fost l-iktar nodfa fid-dinja. Żona popolari fost it-turisti, il-Lag ta' McKenzie, tinsab 'il ġewwa mir-raħal żgħir ta' Eurong. Huwa lag tafli fuq ramel kumpatt u materja veġetali 100 metru (330 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar. Il-Lag ta' McKenzie jkopri żona ta' 150 ettaru u huwa fond ftit iktar minn ħames metri (16-il pied). Ir-ramel tal-bajja tal-Lag ta' McKenzie huwa kważi siliċe pur. Il-lagi fihom ftit nutrijenti u l-livell tal-pH tagħhom ivarja, iżda s-sunscreen u s-sapun tat-turisti qed jikkawżaw problema ta' tniġġis. L-ilma ħelu tal-gżira jaf jiġi affettwat mill-aċidi organiċi tal-veġetazzjoni li tmut u tiddiżintegra. Minħabba dawn l-aċidi organiċi, ġie mkejjel livell tal-pH baxx saħansitra sa 3.7 f'uħud mil-lagi taflin tal-gżira. L-aċidità tipprevjeni l-għajxien ta' bosta speċijiet fil-lagi.

Lag tafli ieħor fil-Gżira ta' Fraser huwa l-Lag ta' Boomanjin li huwa kbir 200 ettaru, u b'hekk huwa l-ikbar lag tafli fi kwalunkwe gżira fid-dinja mdawra bil-baħar. B'kollox hemm 40 lag tafli fil-gżira, nofs il-lagi magħrufa ta' dan it-tip fil-pjaneta. Il-Lag ta' Boomanjin huwa alimentat minn żewġ qaliet li jgħaddu minn art bassassa tat-tip wallum fejn jinġabru t-tannini li jtebbgħu l-ilma b'lewn aħmar. Il-Lag ta' Wabby huwa l-iżjed lag fond fil-gżira, b'fond ta' 12-il metru (39 pied), u huwa wkoll l-inqas aċiduż, li jfisser li huwa l-iktar lag li fih ħajja akkwatika.

Uħud mil-lagi tal-Gżira ta' Fraser huma lagi li ffurmaw meta l-ilma tal-pjan għola sa punt ogħla mill-art tal-madwar. Il-biċċa l-kbira tal-widien tal-gżira fihom qaliet alimentati minn fawwariet. L-użu ta' dgħajjes bil-magni u ta' jet skis huwa pprojbit fil-lagi tal-gżira.

Klima

Il-Gżira ta' Fraser għandha klima tropikali (Köppen: Aw); ġeneralment it-temperatura tkun sħuna u l-gżira ma tkunx soġġetta għal temperaturi estremi bis-saħħa tal-influwenza tal-oċean. It-temperaturi qajla jaqbżu t-33 °C (91 °F) jew jinżlu taħt is-7 °C (45 °F) u l-umdità tkun spiss għolja. Ix-xita tinżel l-iktar matul is-sajf u fil-bidu tal-ħarifa, u x-xita annwali medja tkun 1,251 mm (49.25 pulzier). Iċ-ċikluni jistgħu jkunu theddida; iċ-Ċiklun Hamish affettwa l-gżira bħala ċiklun tal-kategorija 5 f'Marzu 2009, filwaqt li ċ-Ċiklun Oswald f'Jannar 2013 kien ferm iktar dgħajjef u ġie kklassifikat bħala ċiklu tal-kategorija 1. Madankollu, iż-żewġ ċikluni kkawżaw erożjoni kbira fil-bajjiet, b'mod partikolari fil-ponta tat-Tramuntana tal-gżira. It-temperatura annwali medja tal-baħar tvarja minn 22 °C (72 °F) bejn Lulju u Settembru għal 27 °C (81 °F) bejn Jannar u Marzu.

Data klimatika għall-Gżira ta' Fraser Island (Il-Fanal ta' Sandy Cape), 1991-2020
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja rekord f'°C (°F) 34.2

(93.6)

35.8

(96.4)

34.7

(94.5)

31.4

(88.5)

28.7

(83.7)

27.8

(82.0)

26.5

(79.7)

27.2

(81.0)

29.3

(84.7)

31.8

(89.2)

33.2

(91.8)

36.0

(96.8)

36.0

(96.8)

Temp. għolja medja f'°C (°F) 29.8

(85.6)

29.8

(85.6)

28.9

(84.0)

27.1

(80.8)

24.4

(75.9)

22.4

(72.3)

21.8

(71.2)

22.8

(73.0)

24.9

(76.8)

26.3

(79.3)

27.8

(82.0)

29.1

(84.4)

26.3

(79.3)

Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) 26.2

(79.2)

26.3

(79.3)

25.4

(77.7)

23.7

(74.7)

21.1

(70.0)

19.1

(66.4)

18.2

(64.8)

19.1

(66.4)

21.2

(70.2)

22.6

(72.7)

24.2

(75.6)

25.5

(77.9)

22.7

(72.9)

Temp. baxxa medja f'°C (°F) 22.7

(72.9)

22.8

(73.0)

22.0

(71.6)

20.3

(68.5)

17.9

(64.2)

15.8

(60.4)

14.7

(58.5)

15.5

(59.9)

17.5

(63.5)

19.0

(66.2)

20.6

(69.1)

21.9

(71.4)

19.2

(66.6)

Temp. baxxa rekord f'°C (°F) 16.7

(62.1)

16.1

(61.0)

14.6

(58.3)

13.3

(55.9)

9.6

(49.3)

6.7

(44.1)

5.2

(41.4)

5.6

(42.1)

9.4

(48.9)

11.2

(52.2)

13.9

(57.0)

16.0

(60.8)

5.2

(41.4)

Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) 150.3

(5.92)

157.6

(6.20)

141.8

(5.58)

111.0

(4.37)

127.9

(5.04)

101.5

(4.00)

70.1

(2.76)

53.8

(2.12)

42.4

(1.67)

90.7

(3.57)

62.2

(2.45)

99.8

(3.93)

1,209.1

(47.61)

Medja ta' jiem bix-xita (≥ 1.0 mm) 9.9 10.0 11.4 11.2 11.0 9.8 8.2 6.1 4.7 5.5 5.5 7.4 100.7
Sors: L-Uffiċċju tal-Meteoroloġija

Fawna

Mammiferi

Huwa stmat li l-għadd ta' speċijiet ta' mammiferi fil-Gżira ta' Fraser ivarja bejn 25 u 50 speċi. Fost il-mammiferi hemm il-walibi tal-art bassasa, l-ekidna, żewġ tipi ta' possums, żewġ tipi ta' gliders, il-faskogali, il-bandicoots, il-potoroos, il-flying foxes u d-dingo. Il-walibi tal-art bassasa jfittex il-kenn mid-dingo fl-artijiet bassasa peress li fihom veġetazzjoni densa u d-dingo ma jirnexxilux jidħol hemmhekk. B'kollox hemm 19-il speċi ta' friefet il-lejl li jgħixu fuq il-gżira jew iżuruha minn żmien għal żmien.

Sal-2003, meta tneħħew mill-Aġenzija tal-Protezzjoni Ambjentali, kien hemm ftit brumbies (żwiemel) fil-gżira, li kienu dixxendenti ta' nisel Għarbi li nħelsu għal skopijiet ta' tnissil, u li ngħaqdu magħhom fl-1879 żwiemel oħra li nġabu fil-gżira mill-industrija tal-qtugħ tas-siġar.

Dingo

Id-dingo fl-imgħoddi kien annimal komuni fil-Gżira ta' Fraser, iżda issa l-għadd tiegħu naqas u qed jonqos. Id-dingo li għad fadal fil-gżira x'aktarx li huma l-aħħar dingo "puri" fil-Lvant tal-Awstralja u sabiex jiġi evitat it-tnissil bejn speċijiet ta' razez differenti, il-klieb mhumiex permessi fuq il-gżira. Skont eżamijiet tad- tal-2004, id-dingo tal-gżira huma "puri". Madankollu, kejl tal-kranji li saru fis-snin 90 tas-seklu 20 identifika tnissil bejn razez differenti, bejn id-dingo u l-klieb domestiċi fost il-popolazzjoni tad-dingo lokali.

Sal-1995, ma kien hemm l-ebda rekord uffiċjali ta' xi dingo li attakka l-bniedem fil-Gżira ta' Fraser. F'April 2001, tifel jismu Clinton Gage warrab minn taħt għajnejn il-familja tiegħu u ġie attakkat u nqatel minn diversi dingo. Iktar minn 120 dingo nqatlu mir-rangers minħabba l-inċident, għalkemm in-nies tal-post jemmnu li l-għadd kien ferm ikbar. Wara l-attakk tal-2001, erba' rangers iddedikati ġew allokati rwoli ta' ġestjoni tad-dingo u r-rondi tar-rangers żdiedu. Jingħataw multi jekk wieħed jitma d-dingo jew iħalli warajh xi ikel jew skart li jaf jattirahom.

Minn Jannar 2008, l-għadd ta' dingo fil-Gżira ta' Fraser huwa stmat li laħaq il-120 sal-150 eżemplar, u ma tantx għadu komuni ħafna li wieħed jarahom meta jżur il-gżira. Riċerkatur tal-Università ta' Queensland, , isostni li d-dingo tal-gżira adottaw imġiba mhux tas-soltu. Minflok jikkaċċjaw fi gruppi żgħar, id-dingo tal-gżira żviluppaw tolleranza għal xulxin u jaħdmu flimkien bħala grupp kbir uniku. Fl-2008 tpoġġew xatbiet tal-metall u ċnut għoljin sa 1.8 metru madwar disa' insedjamenti tal-gżira, biex id-dingo ma jersqux l-insedjamenti.

F'Marzu 2010, kien hemm tliet rapporti separati ta' dingo li gidmu lit-turisti. It-turisti ġew ikkritikati li injoraw il-pariri tar-rangers tal-park u ppruvaw jinbxu lid-dingo biex jeħdulhom ritratt.

Mill-2015, l-għadd ta' dingo fil-Gżira ta' Fraser huwa stmat li huwa madwar 180 u 220 eżemplar.

Rettili u anfibji

B'kollox ġew irreġistrati 74 speċi differenti ta' rettili fil-Gżira ta' Fraser. Ġew identifikati 18-il speċi ta' sriep u terz minnhom jitqiesu bħala perikolużi, inkluż is-serp kannella tal-Lvant li huwa estremament velenuż. Il-goanni, is-sriep, il-gremxul, ix-xaħmet l-art u ż-żrinġijiet huma kollha preżenti fil-gżira. Xi speċijiet ta' żrinġijiet evolvew biex ikampaw fl-ilmijiet aċidiċi tal-lagi u tal-artijiet bassasa tal-gżira, u fil-fatt jissejħu żrinġijiet "aċidiċi". Il-gżira tospita wkoll ix-xaħmet l-art tar-ramel tal-Gżira ta' Fraser li ġie skopert reċentement. Fil-lagi u fil-qaliet tal-gżira jgħixu fkieren tal-ilma ħelu bħall-fekruna tax-xmajjar ta' Kreffts.

Il-kukkudrill tal-baħar huma rettili esklużivament tropikali u normalment jinstabu fit-Tramuntana nett ta' Queensland (diversi mijiet ta' kilometri fil-Majjistral tal-Gżira ta' Fraser), madankollu, qajla matul l-istaġun iktar sħun (minn Diċembru sa Marzu, meta t-temperatura tal-ilma tilħaq temperaturi tropikali konsistenti), il-kukkudrilli ġieli jitfaċċaw f'inħawi qrib il-gżira. Matul is-sajf tal-2008-2009, diversi kukkudrilli (wieħed minnhom itwal minn erba' metri) kienu preżenti fl-oċean tal-madwar. Huwa maħsub li dawn ir-rettili huma viżitaturi staġonali, għaliex dejjem jisparixxu matul ix-xhur iktar kesħin (x'aktarx jerġgħu lura fit-Tramuntana tropikali ta' Queensland. Din ix-xorta ta' attività milli jidher ġiet irrapportata iżda ma ġietx ivverifikata deċennji ilu (għadd ta' kukkudrilli storikament ġew osservati qajla ħafna madwar Brisbane, il-Gold Coast u s-Sunshine Coast matul l-istaġun iktar sħun, iżda f'dawn l-aħħar snin ġew osservati iktar spiss. Il-kukkudrilli ma jitnisslux fil-gżira u lanqas hemm popolazzjonijiet permanenti tagħhom fil-gżira.

Għasafar

Il-Gżira ta' Fraser tifforma parti miż-Żona Importanti tal-Għasafar ta' Cooloola u l-Kosta ta' Fraser. B'kollox hemm iktar minn 350 speċi differenti ta' għasafar fil-gżira. L-għasafar tal-priża jinkludu l-ajkli tal-baħar, il-bies, l-arpi u l-astuni. Għasafar komuni oħra jinkludu l-pellikani, iċ-ċirlewwa, il-qerd in-naħal, il-gawwi, l-għasafar ta' San Martin, il-kookaburra, il-kokki, il-ħamiem, l-Acanthiza pusilla, il-papri, il-brolgas u l-cockatoos. Il-gżira jżuruha 20 speċi ta' għasafar migratorji li jpassu saħansitra mis-. Il-gżira tipprovdi l-ħabitat lil 22 speċi differenti ta' gawwi u ta' ċirlewwa, erba' speċijiet ta' falkuni u sitt speċijiet ta' għasafar ta' San Martin. Għasfur rari tal-gżira huwa l-pappagall tal-art tal-Lvant, li diġà huwa estint f'xi inħawi tal-Awstralja.

Oħrajn

Iċ-ċetaċji, bħall-balieni tal-ġwienaħ kbar u xi speċijiet ta' dniefel, spiss iżuru l-inħawi tal-gżira. Id-dugongi u l-fkieren tal-baħar jinstabu wkoll fl-ibħra tal-madwar. Jinstabu wkoll diversi tipi ta' klieb il-baħar, li xi kultant joqorbu lejn is-sajjieda fid-dgħajjes tagħhom. Fuq in-naħa tal-Punent tal-gżira, qrib l-estwarji bil-mangrovji, jinstabu wkoll il-granċijiet tat-tajn. Fil-lagi tal-gżira jgħixu 24 speċi ta' ħut tal-ilma ħelu.

Fil-Gżira ta' Fraser ġew irreġistrati 300 speċi ta' nemel. Is-sallura tal-pinna twila u d-dud ġgantesk tal-art jgħixu wkoll fil-gżira.

Flora

Hemm diversità ta' flora fil-Gżira ta' Fraser. Jikbru iktar minn 865 speċi ta' pjanti fil-gżira. Huwa l-uniku post fid-dinja fejn jikbru siġar twal tal-foresta tropikali fir-ramel. Il-gżira fiha l-ikbar ammont ta' fdalijiet ta' veġetazzjoni tat-tip wallum fi Queensland. F'Pile Valley jinstabu satinays li għandhom sa 1,000 sena. Minkejja li ġieli jinqatgħu, is-siġar taż-żnuber kauri jiddominaw f'xi inħawi. Is-siġar tal-gomma, is-siġar tal-palm piccabeen, il-quandong blu, il-pandanus, eċċ. kollha jikbru fil-gżira. Tul il-kosta, id-duni ta' quddiem huma ddominati minn speċijiet tolleranti għall-melħ. L-iSpinifex sericeus hija speċi bażika importanti li tikber mal-art. Il-materja dekomposta mill-ħaxix tad-duni tiddekomponi fir-ramel u tipprovdi nutrijenti vitali għal speċijiet oħra ta' pjanti u ta' siġar, bħas-siġar tal-ballut tal-bajja. L-Angiopteris evecta hija speċi rari ta' felċi bl-ikbar friegħi fid-dinja u tikber fil-gżira. Il-kosta tal-Lbiċ hija dominata bil-mangrovji. Il-Persoonia prostrata kienet arbuxell indiġenu tal-gżira li issa huwa estint.

Mil-Lvant għall-Punent tal-Gżira ta' Fraser, wieħed jinnota li l-età tad-duni tiżdied. Dan iwassal għall-maturazzjoni progressiva tal-veġetazzjoni fl-istess direzzjoni, għajr xi inħawi tul il-kosta tal-Punent fejn l-iskular tal-ħamrija wassal għat-tnaqqis tas-saff tan-nutrijenti tal-ħamrija iktar fil-fond mill-ilħuq tal-għeruq tal-pjanti. Kull lag fil-gżira huwa mdawwar minn żoni konċentriċi ta' veġetazzjoni. Tipikament, dawn iż-żoni jvarjaw mill-arbuxelli fil-baxx, taħlita ta' speċijiet pijunieri tul il-bajjiet, u l-boskijiet tas-siġar tal-ewkaliptu.

Amministrazzjoni

Il-Gżira ta' Fraser hija parti miż-żona tal-gvern lokali tar-Reġjun tal-Kosta ta' Fraser, li nħolqot f'Marzu 2008 bis-saħħa tar-rapport tal-Kummissjoni tar-Riformi tal-Gvern Lokali maħruġ f'Lulju 2007. Qabel l-organizzazzjoni mill-ġdid tal-gvern lokali, il-gżira nqasmet indaqs bejn il-Belt tal-Bajja ta' Hervey (il-parti tat-Tramuntana) u l-Belt ta' Maryborough (il-parti tan-Nofsinhar).

Fl-1971, in-nofs tat-Tramuntana tal-Gżira ta' Fraser ġiet iddikjarata bħala park nazzjonali. Issa kważi l-gżira kollha hija inkluża fil-Park Nazzjonali tal-Great Sandy Strait, li hija amministrata mill-Aġenzija tal-Protezzjoni Ambjentali ta' Queensland. Din ġiet estiża fl-1992 meta ngħata l-istatus ta' Wirt ta' Sit Dinji tal-UNESCO. Għajr għal xi ftit żoni urbani żgħar, il-gżira hija protetta permezz tad-dikjarazzjoni tax-Xmajjar Selvaġġi.

Il-klieb domestiċi huma pprojbiti fil-Gżira ta' Fraser u jistgħu jingħataw il-multi għal nuqqas ta' konformità. Il-projbizzjoni, li ġiet applikat għall-ewwel darba fl-1981, tiġi imposta biex il-popolazzjoni tad-dingo tal-gżira ma tkunx esposta għall-mard.

Fl-2010, il-ġestjoni tal-park, partikolarment it-trattament tad-dingo mid-Dipartiment tal-Ġestjoni tal-Ambjent u tar-Riżorsi, ġiet ikkritikata minn fil-Parlament ta' Queensland. Xi kultant iż-żoni tal-kampeġġ ġieli jingħalqu biex jitnaqqas il-kuntatt tal-bniedem mal-popolazzjonijiet tad-dingo.

Sit ta' Wirt Dinji

Il-Gżira ta' Fraser ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1992.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; il-kriterju (viii) Eżempju straordinarju li jirrappreżenta stadji importanti tal-istorja tad-dinja, inkluż it-trapass tal-ħajja, il-proċessi ġeoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-iżvilupp tat-tipi differenti ta' art, jew il-karatteristiċi ġeomorfiċi jew fiżjografiċi sinifikanti"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".

Żoni protetti bħala wirt naturali

Il-Gżira ta' Fraser għandha għadd ta' żoni protetti bħala wirt naturali, fosthom:

  • in-naħa tat-Tramuntana tal-gżira: Sandy Cape Light
  • iż-żona protetta tar-relitt SS Marloo

Il-gżira tniżżlet fil-Lista tal-Wirt Nazzjonali tal-Awstralja fil-21 ta' Mejju 2007.

Turiżmu

Il-Gżira ta' Fraser hija waħda mill-iżjed gżejjer popolari mat-turisti, li jistgħu jaslu fuq il-gżira bil-lanċa mill-Bajja ta' Hervey jew mill-Bajja tal-Qawsalla, vjaġġ li jdum madwar 50 minuta. L-istimi tal-għadd ta' viżitaturi kull sena jvarja bejn 350,000 u 500,000 ruħ. Il-possibbiltà li wieħed jara dingo (speċi ta' kelb selvaġġ) fl-ambjent naturali tiegħu hija waħda mir-raġunijiet prinċipali li t-turisti jżuru l-gżira. L-użu ta' mogħdijiet bl-injam għall-mixi u ta' mogħdijiet immarkati għall-mixi huwa mħeġġeġ biex titnaqqas kemm jista' jkun l-erożjoni.

Il-problema li t-turisti spiss jagħmlu l-bżonnijiet tagħhom fejn ġie ġie, ħolqot problemi ambjentali għal-lagi u għad-duni kostali tal-Gżira ta' Fraser. L-ewwel duni qrib il-bajja sikwit jintużaw għal dan l-għan minn dawk li jikkampjaw fil-bajja. Huwa stmat li kull sena 90,000 ruħ jikkampjaw fil-bajjiet tal-Gżira ta' Fraser. Bosta mil-lagi taflin ma għandhom l-ebda żbokk jew influss u għaldaqstant il-problema tiżdied. Il-kwalità tal-ilma f'uħud mil-lagi qed tiġi affettwata mill-iskular tal-ilma tax-xita mid-duni li jintużaw bħala toroq, u mill-użu ta' sunscreen kontra r-raġġi ultravjola tax-xemx mill-għawwiema.

F'April 2009, vettura nqalbet fil-bajja wara li ntlaqtet minn mewġa. Żewġ vjaġġaturi mietu fl-aċċident. Wara dan l-aċċident, il-limiti tal-veloċità fil-bajja tnaqqsu minn 100 km/h għal 80 km/h, u minn 40 km/h għal 30 km/h iktar 'il ġewwa. Kull min jikri vettura fuq il-gżira minn organizzazzjoni akkreditata mill-Assoċjazzjoni tal-Operaturi tal-Vetturi 4WD tal-Kosta ta' Fraser trid tattendi laqgħa ta' tagħrif ta' siegħa dwar is-sikurezza tal-vettura.

L-"Istazzjon Ċentrali", li qabel kien iċ-ċentru tal-industrija tal-forestrija meta l-qtugħ tas-siġar kien permess fil-Gżira ta' Fraser, issa sar destinazzjoni turistika popolari. Uħud mill-felċi l-iktar rari jikbru fil-foresta tropikali fil-qrib.

Aċċess

Wieħed jista' jasal fuq il-gżira bil-lanċa minn River Heads (fin-Nofsinhar tal-Bajja ta' Hervey) sal-Bajja tal-Għasfur ta' San Martin (bl-Ingliż: Kingfisher Bay) u l-Qala ta' Wanggoolba fit-Tramuntana tal-Bajja tal-Qawsalla, jew permezz ta' titjira ċarter mill-Ajruport ta' Sunshine Coast.

Vettura li tingrana fuq erba' roti (4WD) hija meħtieġa għall-iżbark (għajr fil-Bajja tal-Għasfur ta' San Martin), u għall-ivvjaġġar fil-gżira (għajr fil-Kingfisher Bay Resort). Huwa meħtieġ permess għall-vetturi u dan jista' jinkiseb online mid-DERM u minn diversi ħwienet fil-Bajja tal-Qawsalla. Diversi azjendi jipprovdu vetturi 4WD għall-kiri. Il-karozzi tal-linja għat-turisti jivvjaġġaw madwar il-gżira kuljum f'ħinijiet prestabbiliti u jitilqu mill-Bajja ta' Hervey, mill-Bajja tal-Qawsall u minn Noosa.

Sajd

Waħda mill-ispeċijiet ta' ħut l-iktar komuni li jistadu għaliha s-sajjieda rikreattivi fil-Gżira ta' Fraser u tul il-kosta ta' Queensland hija s-serra tas-snien (Pomatomus saltatrix). Speċijiet oħra ta' ħut mistada tul il-kosta tal-Lvant jinkludu l-Epinephelus itajara, Gnatanodon speciosus u l-Acanthopagrus australis, filwaqt li l-merlangu u l-Hippoglossoides elassodon jippreferu l-ilmijiet iktar kalmi tal-Punent. Bħala lixka jintużaw dud tar-ramel, sangisug u dud ieħor. Is-sajd huwa pprojbit fil-qaliet u fil-lagi bl-ilma ħelu tal-gżira. Kull sena jkun hemm għeluq tal-istaġun tas-sajd bejn l-1 ta' Awwissu u d-29 ta' Settembru fl-ilmijiet tul il-kosta tal-Lvant u fl-ilmijiet sa 400 metru 'l barra mill-kosta fil-kosta tal-Lvant, kif ukoll bejn 400 metru fit-Tramuntana ta' Waddy Point u 400 metru fin-Nofsinhar ta' Ras l-Indjan. L-għeluq tal-istaġun tas-sajd jipprojbixxi l-qbid tal-ħut bil-pinna biss u s-sajjieda rikreattivi jitħallew jaqbdu d-dud għal-lixka f'dan iż-żmien.

Kampeġġ

Hemm bosta siti tal-kampeġġ fil-Gżira ta' Fraser b'diversi faċilitajiet u livelli ta' aċċessibbiltà. Is-siti ewlenin huma: il-kampeġġ ta' Dundubara, il-kampeġġ ta' Cathedrals on Fraser, il-kampeġġ ta' Waddy Point, il-kampeġġ tal-Istazzjon Ċentrali, il-kampeġġ tal-Bajja ta' Waddy, il-kampeġġ tal-gruppi ta' Cornwells Break, iż-żona tal-kampeġġ ta' One Tree Rocks, iżda hemm diversi oħra. Biex wieħed jikkampja jeħtieġ permess u anke għall-aċċess bil-vetturi.

Mixi

Hemm diversi possibbiltajiet biex wieħed imur jimxi fil-gżira matul diversi jiem u jissoġġorna hemmhekk. L-iżjed mixja notevoli hija l-Mixja l-Kbira tal-Gżira ta' Fraser li hija twila 90 kilometru. Mixja iqsar pereżempju hi dik li tibda fil-Bajja tal-Għasfur ta' San Martin (fejn tasal il-lanċa) u tibqa' sejra sal-, soġġorn ta' lejl hemmhekk, u lura.

Referenzi

  1. ^ Queensland;, c=AU; o=The State of. "Queensland place names search | Place names". www.qld.gov.au (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-21.Manutenzjoni CS1: punteġġjatura żejda (link) Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: authors list (link)
  2. ^ a b ċ d Centre, UNESCO World Heritage. "K’gari (Fraser Island)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-21.
  3. ^ "World Heritage Area renamed K'gari after long campaign by Butchulla people". Ministerial Media Statements (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-21.
  4. ^ Hadwen, Wade L.; Arthington, Angela H.; Mosisch, Thorsten D. (March 2003). "The impact of tourism on dune lakes on Fraser Island, Australia". Lakes and Reservoirs. 8 (1): 15–26.
  5. ^ "Native title rights granted for Qld's Fraser Island" (bl-Ingliż). 2014-10-24. Miġbur 2023-02-21.
  6. ^ "Paradise found as World Heritage Area reinstates traditional name". NITV (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-21.
  7. ^ "PREMIER UNVEILS QUEENSLAND'S 150 ICONS - The Queensland Cabinet and Ministerial Directory". web.archive.org. 2017-05-24. Arkivjat mill-oriġinal fl-2017-05-24. Miġbur 2023-02-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  8. ^ "Ermology". Brisbane, Queensland. 1 Ott 1898. Miġbur 2023-02-25.
  9. ^ "MAGISTERIAL INQUIRY". Queensland. 30 Mej 1901. Miġbur 2023-02-25.
  10. ^ "Fraser Island Again". Brisbane, Queensland. 25 Set 1904. Miġbur 2023-02-25.
  11. ^ "ABORIGINAL NEWS". Brisbane, Queensland. 1906-11-17. Miġbur 2023-02-25.
  12. ^ Hema Maps (1997). Discover Australia's National Parks. Milsons Point, New South Wales: Random House Australia. pp. 174–177. ISBN 1-875992-47-2.
  13. ^ "History of FIDO" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-04-09. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  14. ^ Lines, William J. (1991). Taming the Great Southern Land. Los Angeles: University of California Press. pp. 237–238. ISBN 0-520-07830-6.
  15. ^ "Defending Fraser Island | Q-Album". web.archive.org. 2021-09-20. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-09-20. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  16. ^ "The Maheno - the story of a famous shipwreck » ABC Wide Bay Qld". web.archive.org. 2005-04-04. Arkivjat mill-oriġinal fl-2005-04-04. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  17. ^ Hema Maps (1997). Discover Australia's National Parks. Milsons Point, New South Wales: Random House Australia. pp. 174–177. ISBN 1-875992-47-2.
  18. ^ "Fraser Island". The Sydney Morning Herald (bl-Ingliż). 2004-02-08. Miġbur 2023-02-25.
  19. ^ "NAURU AND RACIAL PREJUDICE". Australian Capital Territory. 5 Set 1964. Miġbur 2023-02-25.
  20. ^ Binnie, Kerrin; staff (2020-11-13). "Fraser Island bushfire closing in on township after blaze started by illegal campfire" (bl-Ingliż). Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-05-07. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  21. ^ "'Hit it with everything we've got': Fire front edges closer to Happy Valley as bushfire threatens township" (bl-Ingliż). 2020-12-06. Miġbur 2023-02-25.
  22. ^ "South-east Queensland braces for flooding after wet weekend" (bl-Ingliż). 2020-12-12. Miġbur 2023-02-25.
  23. ^ "'Exactly what we needed': K'gari-Fraser Island to reopen as rain contains bushfire" (bl-Ingliż). 2020-12-14. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-11. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  24. ^ Gramenz, Emilie (2020-12-02). "Bush will regenerate despite fire blazing through half of Fraser Island so far, scientists say" (bl-Ingliż). Arkivjat mill-oriġinal fl-2020-12-06. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  25. ^ Meyer, Peter (2004). Fraser Island Australia. Hong Kong: Printing Express Limited. ISBN 0-646-44208-2.
  26. ^ Moon, Helen. "Queensland Globe". qldglobe.information.qld.gov.au (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-25.
  27. ^ Queensland;, c=AU; o=The State of. "Queensland place names search | Place names". www.qld.gov.au (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: punteġġjatura żejda (link) Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: authors list (link)
  28. ^ Queensland;, c=AU; o=The State of. "Queensland place names search | Place names". www.qld.gov.au (bl-Ingliż). Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: punteġġjatura żejda (link) Manutenzjoni CS1: iktar minn isem wieħed: authors list (link)
  29. ^ "Fraser Island lakes and creeks". web.archive.org. 2007-01-04. Arkivjat mill-oriġinal fl-2007-01-04. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  30. ^ a b ċ Meyer, Peter (2004). Fraser Island Australia. Hong Kong: Printing Express Limited. ISBN 0-646-44208-2.
  31. ^ "Fraser Island". web.archive.org. 2011-02-18. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-02-18. Miġbur 2023-02-25.
  32. ^ "Erosion creates Fraser Is access uncertainty - ABC News (Australian Broadcasting Corporation)". web.archive.org. 2009-09-02. Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-09-02. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  33. ^ "Fraser Ocean Water Temperature today. Queensland Australia Sea Temperatures". web.archive.org. 2018-07-08. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-07-08. Miġbur 2023-02-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  34. ^ "Climate statistics for Australian locations". web.archive.org. 2021-12-07. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-12-07. Miġbur 2023-02-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)

Awtur: www.NiNa.Az

Data tal-pubblikazzjoni: 10 Lul, 2025 / 07:36

wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Gżira ta' Fraser, X'inhi Gżira ta' Fraser? Xi tfisser Gżira ta' Fraser?

Il Gzira ta Fraser bil lingwa tal Batjala K gari bl Ingliz Fraser Island hija Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO u gzira li tinsab tul il kosta tax Xlokk fir reġjun tal Bajja Wiesgħa Burnett Queensland l Awstralja Il gzira tinsab madwar 250 km 160 mil fit Tramuntana tal belt kapitali tal istat Brisbane u fi ħdan iz zona tal gvern lokali tar Reġjun tal Kosta ta Fraser Is Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO jinkludi l gzira l ilmijiet tal madwar u partijiet mill art kontinentali fil qrib Veduta minn Ras l Indjan fil Gzira ta Fraser Il Gzira ta Fraser u xi gzejjer anċillari lil hinn mill kosta tal Lbiċ jiġifieri fil Great Sandy Strait fl imgħoddi kienu jiffurmaw il Kontea ta Fraser li kienet maqsuma f sitt parroċċi Fost il gzejjer kien hemm il Gzira ta Slain il Gzira ta Tooth il Gzira ta Roundbush il Gzira ta Moonboom il Gzira ta Gardner il Gzira ta Dream il Gzira ta Stewart u l Gzejjer tal Iskoll li kollha kienu parti mill parroċċa l iktar fin Nofsinhar ta Talboor Il gzira hija twila madwar 123 km 76 mil u wiesgħa 22 km 14 il mil Tnizzlet fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1992 Il gzira titqies bħala l ikbar gzira tar ramel fid dinja b erja ta 1 840 km2 710 mili kwadri Barra minn hekk il gzira hija l ikbar gzira ta Queensland is sitt l ikbar gzira tal Awstralja u l ikbar gzira fil kosta tal Lvant tal Awstralja Il Gzira ta Fraser għandha foresti tropikali boskijiet tal ewkaliptu foresti tal mangrovji artijiet bassasa tal wallum u tal pit duni tar ramel u bwar kostali Il gzira hija magħmula mir ramel li ilu jakkumula għal madwar 750 000 sena fuq saff vulkaniku tal qiegħ li jipprovdi zona naturali fejn is sedimenti jakkumulaw wara li jinġarru mal kurrent qawwi lil hinn mill kosta lejn it Tramuntana tul il kosta stess Għad differenza ta bosta duni tar ramel il flora hija abbundanti b bosta pjanti minħabba l fungi mycorrhizal li jokkorru b mod naturali u li jinsabu fir ramel Dawn jirrilaxxaw nutrijenti b mod li jistgħu jiġu assorbiti mill pjanti Il gzira tospita għadd zgħir ta mammiferi kif ukoll firxa wiesgħa ta għasafar rettili u anfibji qajla inkluz il kukkudrill tal baħar Il gzira hija protetta bħala parti mill Park Nazzjonali ta Great Sandy Strait u hija destinazzjoni turistika popolari Il gzira ilha abitata saħansitra minn 5 000 sena ilu L esploratur James Cook baħħar qrib il gzira f Mejju 1770 zbarka qrib l iktar punt fit Tramuntana tal gzira fl 1802 Għall poplu Butchulla l isem tradizzjonali tal gzira hu K gari jew Gari Għal perjodu qasir il gzira kienet magħrufa bħala Great Sandy Island qabel ma saret magħrufa bħala l Gzira ta Fraser għal li miet hemmhekk wara nawfraġju ma skoll fil qrib Il Gzira ta Fraser tnizzlet fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1992 Fl 2021 l isem uffiċjali tas Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO ġie aġġornat biex jizdied l isem Aboriġenu tradizzjonali tal poplu Butchulla K gari flimkien mal isem uffiċjali tal gzira Fl 2009 bħala parti miċ ċelebrazzjonijiet tal Q150 il Gzira ta Fraser ġiet imħabbra bħala waħda mill 150 Ikona ta Queensland bis saħħa tar rwol tagħha bħala attrazzjoni naturali ToponimijaL izjed isem bikri magħruf tal gzira huwa K gari bil lingwa tal poplu Butchulla Badjala u jiġi ppronunzjat gurri L isem oriġina minn ġrajja dwar il ħolqien Skont il ġrajja tal ħolm tal Butchulla il ħallieq Beiral bagħat lill messaġġier tiegħu Yendingie biex joħloq l art u l baħar għan nies Spirtu abjad sabiħ imsejjaħ Prinċipessa K gari jingħad li kien għenu u ħadmu qatigħ biex joħolqu x xtut u l art L ispirtu abjad ipperswada lil Yedingie biex tibqa fil ħolqien sabiħ li kienu ħolqu flimkien Sabiex ikun jista jibqa hemmhekk l ispirtu abjad kellu jinbidel fi gzira u mbagħad Yedingie ħoloq il lagi il veġetazzjoni l annimali u l bniedem biex jagħmlulu kumpanija B hekk l ispirtu għadu kuntent sa llum il ġurnata daqslikieku qiegħed il Wara l kolonizzazzjoni tal Ewropej il gzira ssejħet Great Sandy Island u mbagħad saret magħrufa bħala l Gzira ta Fraser mill 1842 f ġieħ James Fraser li kellu nawfraġju fil qrib u li miet fuq il gzira fil bidu ta Awwissu 1836 wara li ntlaqat minn lanza ta Aboriġenu Il gzira ġieli saret referenza għaliha bl isem ta Gzira ta Thoorgine jew sempliċement Thoorgine Fl 2011 l ismijiet indiġeni ta K gari u Gari ddaħħlu bħala ismijiet alternattivi tal gzira fir reġistru tal ismijiet tal postijiet fi Queensland Fl 2017 is Servizz tal Parks Nazzjonali u tal Organizmi Selvaġġi ta Queensland beda jirreferi għall Gzira ta Fraser bħala sezzjoni tal Park Nazzjonali ta Great Sandy Strait bl isem ta K gari bħala rikonoxximent tal isem bil lingwa tal Butchulla F Settembru 2021 iz zona protetta tas Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fi ħdan il Park Nazzjonali tal Great Sandy Strait flimkien mal ilmijiet tal madwar u partijiet tal art kontinentali fil qrib ingħatat l isem ta K gari l isem oriġinali tal gzira fost il poplu Butchulla Dan ġie ċċelebrat b ċerimonja mal membri anzjani tal poplu indiġenu u mar rapprezentanti tal poplu Butchulla fil Gzira ta Fraser Il bidla fl isem ġiet adottata formalment fl 44 sessjoni tal Kumitat tal Wirt Dinji u hija kisba kbira għall kampanja li kienet ilha ssir mis sidien tradizzjonali tar reġjun StorjaMappa tal Awstralja li turi fejn tinsab il Gzira ta Fraser Preinsedjament Il gzira kienet parti mill artijiet tradizzjonali tal poplu Badjala qabel l insedjament tal Ewropej Eliza Fraser Il Kaptan James Fraser u martu kienu nawfragi fuq il gzira fl 1836 Il bastiment tagħhom Stirling Castle baħħar minn Sydney sa Singapore bi 18 il membru tal ekwipaġġ u passiġġieri Il bastiment ħabat ma skoll tal qroll hu u jivvjaġġa minn ġo qalb l Iskoll il Kbira tal Qroll fit Tramuntana tal gzira Huma ttrasferew ruħhom fuq zewġ dgħajjes tas salvataġġ u l ekwipaġġ baħħar lejn in Nofsinhar fit tentattiv li jilħqu l insedjament tal Bajja ta Moreton issa Brisbane Matul dan il vjaġġ fid dgħajjes tas salvataġġ li beda jidħol l ilma fihom il mara tqila tal Kaptan Fraser welldet fl ilma li kien wasal sa qaddha u t tarbija għerqet wara t twelid Beda jidħol ferm iktar ilma fid dgħajsa tas salvataġġ tal Kaptan u f qasir zmien id dgħajsa l oħra tas salvataġġ qatgħetha sew Id dgħajsa tas salvataġġ li kienet qed tegħreq u l ekwipaġġ tagħha inkaljaw fuq il gzira li dak iz zmien kienet magħrufa bħala Great Sandy Island Qatt mhu se jkun magħruf fiċ ċert dawk li baqgħu ħajjin mietux minħabba mard ġuħ għeja jew battalji mal popolazzjoni nattiva x aktarx ir raġunijiet kollha f daqqa Il Kaptan Fraser miet u ħalla lil Eliza ħajja fost il popli lokali Eliza ġiet salvata sitt ġimgħa wara mill ħabsi kkundannat li kien ilu jgħix hemmhekk bħala maħrub u kien jitkellem bil lingwa tal Aboriġini Huwa ntbagħat mill insedjament fil Bajja ta Moreton mill awtoritajiet tal post li kienu semgħu dwar il karba ta Eliza u nnegozja r ritorn tagħha Fi zmien sitt xhur Eliza zzewġet ma kaptan ieħor Marret tgħix l Ingilterra u bdiet attrazzjoni ta spettaklu f Hyde Park fejn kienet tirrakkonta ġrajjiet iktar luridi dwar l esperjenzi tagħha fir rigward tal jasar tal ekwipaġġ il it tortura u l qtil Peress li kien magħruf li kienet tirrakkonta diversi verzjonijiet differenti tal istess ġrajja mhux magħruf liema verzjoni jekk hemm waħda minnhom hija l iktar preċiza Hija nqatlet f aċċident b karozzin f Melbourne fl 1858 matul zjara Il ġrajjiet ta Fraser iktar il quddiem ġew analizzati iktar Butchulla Butchulla magħrufa wkoll bħala Batjala Badtjala Badjela u Badjala hija l lingwa tar reġjun tal Gzira ta Fraser inkluz il Gzira ta Fraser Ir reġjun tal lingwa Butchulla jinkludi l pajsaġġ fi ħdan il konfini tal gvern lokali tal Kunsill Reġjonali tal Kosta ta Fraser b mod partikolari l irħula ta Maryborough u l Bajja ta Hervey estiza fin Nofsinhar lejn Noosa Ir riċerka u l evidenza arkeoloġika turi li l Awstraljani Aboriġeni okkupaw il Gzira ta Fraser mill inqas 5 000 sena ilu Kien hemm popolazzjoni permanenti ta 400 600 ruħ li kibret sa 2 000 3 000 ruħ fix xhur tax xitwa bis saħħa tal abbundanza tal frott tal baħar Il wasla tal Ewropej fiz zona kienet dizastru kbir għall poplu Butchulla Il kolonizzazzjoni Ewropea fis snin 40 tas seklu 19 qerdet il pedamenti tal ħajja Aboriġena Sal 1890 ġie rrapportat li l popolazzjoni Butchulla permanenti fuq il gzira kienet naqset għal 300 ruħ biss Il biċċa l kbira ta dawn in nies ittieħdu mill gzira fl 1904 u ġew rilokati f missjonijiet f Yarrabah u f Durundur Queensland Huwa stmat li hemm sa 500 sit arkeoloġiku indiġenu fil gzira F Ottubru 2014 il poplu Butchulla ngħata drittijiet nattivi mill Qorti Federali Essenzjalment il poplu Butchulla b hekk seta jikkaċċja jistad u jieħu l ilma għal skopijiet domestiċi u l gzira nfetħet għal opportunitajiet ekonomiċi għall ġenerazzjonijiet attwali u futuri tal poplu Butchulla permezz tat turizmu ekoloġiku u l izvilupp kummerċjali relatat Esplorazzjoni Brittanika Il kuntatt Ewropew inizjali kien limitat għall esploraturi u għan nawfraġji L ewwel rekords ta Brittaniku li lemaħ lill Gzira ta Fraser kien James Cook li għadda tul il kosta tal gzira bejn it 18 u l 20 ta Mejju 1770 Huwa ta isem Ras l Indjan bl Ingliz Indian Head wara li ra għadd ta Aboriġini miġbura fuq il biċċa art ġejja l barra mill kosta Wara l passaġġ ta Cook l Aboriġini kkomponew kanzunetta biex jikkommemoraw l avveniment Iktar il quddiem din ġiet rikonoxxuta bħala l ewwel xhieda bil fomm ippreservata ta osservazzjoni indiġena tal Ewropej baħħar qrib il gzira fl 1799 u mill ġdid fl 1802 u din id darba zbarka f Sandy Cape hu u jimmappja l Bajja ta Hervey Il mappa tiegħu tal 1814 hija kombinament taz zewġ vjaġġi izda ma kkonfermatx li l Gzira ta Fraser kienet separata mill art kontinentali Madankollu Flinders kien issuġġerixxa l prezenza ta zoni bassasa baxxi fil parti iktar baxxa tal bajja Flinders sar jaf bi ftuħ f Hook Point bejn il Gzira ta Fraser u l art kontinentali mingħand zewġ kaċċaturi Amerikani tal balieni li kienu qed jikkaċċjaw fil Bajja ta Hervey Fl 1842 zamm rekord ta artijiet tajba għar ragħa u ta foresti u attira r rgħajja lejn ir reġjun Il Logutenent kien l ewwel Ewropew li baħħar bejn il Gzira ta Fraser u l art kontinentali fl 1847 Kunflitt fil Fruntieri tal 1851 1860 L insedjament mhux indiġenu taz zona kontinentali tradizzjonali tal poplu Butchulla beda fl 1847 u dan ikkawza kunflitt fil fruntieri Ġiet irrappurtata vjolenza bejn il poplu indiġenu u l poplu mhux indiġenu F Ottubru 1850 ġie rrappurtat li nies ta karnaġjon sewda kienu bezzgħu 2 000 nagħġa minn roqgħa art xi erbgħin mil il bogħod u kienu qatlu ragħaj Fl 1851 forza zgħira mmexxija mill gvern li kienet tinkludi lill Kmandant Frederick Walker u kontinġent tal Pulizija Nattiva ġiet imsejħa bl iskop li tagħmel ħilitha biex tarresta wħud mill aboriġeni nattivi li kienu akkuzati b diversi reati u li kienu qed jistaħbew għall kenn fl arbuxelli tal Gzira ta Fraser Il gwerra fil fruntieri ġiet antiċipata injorata u ffaċilitata mill gvern u Walker kien jingħata l pariri mill Avukat Ġenerali ta New South Wales li qal Jisogħbina li x aktarx għandna nistennew li t tentattiv propost ta arrest se jwassal għal kunflitt qisu gwerra u saħansitra għall imwiet izda l għan tal liġi ma għandhiex tiġi pparalizzata mill istennija ta tali rizultati Il forza kienet tinkludi lil Walker il Logutenent Richard Marshall is Surġent Doolan tliet divizjonijiet ta truppi u nies lokali armati inkluz James Leith Hay abbord skuna Dgħajsa li jingħad li nsterqet min nies ta karnaġjon sewda minn Maryborough inħatfet matul il vjaġġ Il forza zbarkat fil kosta tal Punent tal gzira u hemmhekk id divizjonijiet inqasmu fi gruppi Billejl faqqa l kunflitt u għadd ta nies indiġeni nqatlu b tiri u oħrajn inqabdu Kien il maltemp u l Kmandant Walker ippermetta lid divizjoni tiegħu jintraċċaw gruppi oħra mingħajru prezenti Dan il grupp intraċċa lil grupp ta nies indiġeni tul il kosta tal Lvant u baqa jiġri warajhom anke fl oċean qrib Ras l Indjan u ħadd ma jaf x sar minnhom Wara xhur ta kunflitt il forza reġgħet lura f Maryborough fil bidu ta Jannar 1852 u l Kaptan Currie ngħata premju ta 10 għall kontribut tiegħu Skont ir rapporti tal Pulizija Nattiva l operazzjonijiet li saru fuq il Gzira ta Fraser fl 24 ta Diċembru 1851 u fit 3 ta Jannar 1852 kienu legali u nqatlu zewġ indiġeni biss waqt attakk kontra l grupp tal għassa mmexxi minn Walker fil lejla tas 27 ta Diċembru 1851 L akkademiċi kif ukoll l avukati tal komunita wrew li t terminu newtrali dispersed jiġifieri indirizzaw intuza sikwit kienu x kienu r rizultati reali tat taqbid bejn il Pulizija Nattiva u l Awstraljani indiġeni saħansitra l ġiri wara n nies indiġeni f Ras l Indjan li x aktarx spiċċa f massakru fir rapport jiġi deskritt bħala li n nies Butchulla kien dispersed fil baħar mingħajr ma ġie speċifikat x kien l ezitu ta dak l indirizzar Il kummissarji Brittaniċi stazzjonati f Maryborough irrapportaw li l okkupanti mhux indiġeni ħassewhom mhedda mill poplu Butchulla Fl 1857 barrakki tal Pulizija Nattiva taħt il kmand tal Logutenent John O Connell Bligh ġew stabbiliti fil Pjanuri ta Coopers illum il ġurnata Owanyilla mhux il bogħod minn Maryborough Bligh wettaq iktar operazzjonijiet fil Gzira ta Fraser f Cooloola u fir raħal ta Maryborough stess It Tfajliet Bojod tal Gzira ta Fraser Fl 1859 zdiedu l għajdut ta zewġ tfajliet bojod nawfragi li kienu qed jgħixu mal poplu Butchulla fil Gzira ta Fraser meta l Kaptan Arnold tal Coquette wasal f Sydney b informazzjoni li donnha kienet tikkonferma l għajdut L interess pubbliku tqanqal u Arnold intalab mill gvern ta New South Wales jirritorna fil gzira flimkien ma tim ta salvataġġ u kiseb id dritt għal bonus ta 200 jekk iġib it tfajliet lura miegħu L ispedizzjoni seħħet bl għajnuna ta Aboriġenu msejjaħ Tommy li identifika l kamp tal Aboriġeni qrib Ras l Indjan fejn zewġ tfajliet ta 12 il sena u ta 18 il sena nstabu u ttieħdu lura Malli ħaduhom lura lejn Sydney ħareġ fid dieher li d dehra tagħhom u n nuqqas totali ta għarfien tagħhom tal lingwa Ingliza li t tfajliet x aktarx kellhom nisel nofsu Aboriġenu li kien parti mit tim ta salvataġġ kiteb li ma setgħux jitħaddtu magħna u donnha lanqas ma setgħu jitħaddtu mal membri tat tim ta karnaġjon sewda Arthur Macalister iddikjara li huwa kien tal fehma li wisq probabbli dawk it tfajliet kellhom nisel nofsu Aboriġenu u l ġrajja kollha kienet qerq Barra minn hekk il proċess ġie skreditat ukoll meta n nies Aboriġeni li kienu tħallsu mit tim tas salvataġġ tat tfajliet ġew premjati b muniti kommemorattivi mingħajr valur minflok flus ta vera It tfajliet Kitty Mundi u Maria Quoheen Coyeen ma ġewx irritornati fil gzira izda inizjalment inzammu fl Uffiċċju tal Immigrazzjoni Kitty l ikbar waħda miz zewġ tfajliet ġarrbet stress mentali gravi u mietet ftit wara Maria baqgħet ħajja għal madwar 20 sena oħra u mietet b tuberkulozi pulmonari Kamp tal Aboriġini Xelters f Boggimbah il Gzira ta Fraser 1902 Il Librerija ta John Oxley il Librerija Statali ta Queensland Numru tan negattiv tar ritratt 107735 Fl 1897 bħala parti mill implimentazzjoni tal Att dwar il Protezzjoni tal Aboriġeni u r Restrizzjoni tal Bejgħ tal Loppju tal 1897 il Gvern ta Queensland ittrasferixxa 51 persuna indiġena li kienu tqiesu li laħqu stadju gravi ta degradazzjoni u demoralizzati għalkollox bl alkoħol bil loppju bil mard u xi kultant b perjodi ta kwazi ta ġuħ mid distrett ta Maryborough għal kamp fil kosta tal Punent tal Gzira ta Fraser Il burokratu ewlieni responsabbli għar rilokazzjonijiet tan nies indiġeni fi Queensland dak iz zmien kien li ttrasferixxa 51 persuna irġiel nisa u tfal lejn eks stazzjon tal kwarantina f White Cliffs Beerillbee xi zewġ kilometri fin Nofsinhar fejn illum il ġurnata hemm il lukanda Kingfisher Bay Resort Madankollu ir residenti ta karnaġjon bajda ta Maryborough għamlu inkursjonijiet fiz zona tal kamp u kkawzaw tensjoni u vjolenza li rrizultaw fir rilokazzjoni tal kamp 10 kilometri fit Tramuntana tal Qala ta Bogimbah Il Gvern ta Queensland amministra s sit ta Bogimbah taħt it tmexxija ta iben Archibald Meston u martu sa Frar 1900 meta l kontroll għadda għand il Bord Awstraljan tal Missjonijiet Sa dak iz zmien Bogimbah kienet saret faċilita ta ħabs għan nies indiġeni minn madwar Queensland u ġiet deskritta bħala infern ta ċaħda b nuqqas ta provvisti mediċi ikel u kenn u l mard iġġenerat min nemus kien prevalenti hemmhekk Lejn l aħħar tal 1899 kien hemm 137 persuna indiġena minn 25 lokalita differenti fosthom uħud li kienu skontaw sentenzi ta ħabs f postijiet bħall Gzira ta Santa Liena u l Ħabs ta Townsville u li kienu ġew miċħuda l permess li jirritornaw lejn djarhom Eks membru tat truppi tal Pulizija Nattiva jismu Barney li kien assista fl operazzjonijiet biex jinqabad intbagħat f Bogimbah izda għereq hemmhekk mhux wisq wara f aċċident bid dgħajsa Archibald Meston Il Librerija ta John Oxley il Librerija Statali ta Queensland Numru tan negattiv tar ritratt 17065 Il kundizzjonijiet f Bogimbah kienu gravi b kenn u b razzjonijiet mhux adegwati Il ħabsin spiss kienu jippruvaw jaħarbu lejn l art kontinentali sabiex ikollhom aċċess għal ikel aħjar u jkollhom impjieg Uħud mietu minħabba malnutrizzjoni tuberkulozi pulmonari u ġeofaġija Fl 1904 sabiex jiffranka l flus mill finanzjament tal Bord tal Missjonijiet il Gvern ta Queensland iddeċieda li jagħlaq il faċilita ta Bogimbah Mill 145 persuna indiġena li kien hemm fi zmien l għeluq 94 persuna ġew ittrasferiti lejn il faċilita ta Yarrabah qrib 33 persuna lejn il faċilita ta Durundur qrib Woodford disa persuni nzammew fil lokalita u disa oħra ħarbu jew intbagħtu xi mkien ieħor Dawk li ġew ittrasferiti lejn il faċilita ta Yarrabah ġew ittrasportati permezz tar Rio Loge u milli jidher intuzaw tekniki ta qerq biex jisseparawhom mill maħbubin tagħhom Ladarba waslu fil faċilita ta Yarrabah dawn in nies reġa kellhom standards ta għajxien simili għall faċilita ta qabel u dawk li qalgħu l inkwiet ġew ittrasferiti lejn il Gzira ta Fitzroy Qtugħ tas siġar Il qtugħ tas siġar fil gzira beda fl 1863 u nbeda mill Amerikan magħruf bħala Yankee Jack Madankollu il kontribut ta Piggott kien limitat peress li nqatel is sena ta wara min nies indiġeni fit Tramuntana tal gzira wara għajdut ta tentattiv ta spedizzjoni ta qtil ta persuni b karnaġjon sewda L ispeċijiet ta siġar Eucalyptus pilularis Agathis robusta u Syncarpia hillii tal Gzira ta Fraser ġew maqtugħin b mod estensiv peress li kienu jipprovdu injam eċċellenti Zkuk tas Syncarpia hillii ntbagħtu lejn l Eġittu biex jintuzaw fil kostruzzjoni tal Kanal ta Suez Għall ewwel 70 sena ta qtugħ tas siġar kien jintuza tagħmir għall olzar taz zkuk u tal injam u għat trasport tagħhom lejn il postijiet tal ħatt tul il bajja Inbnew binarji ferrovjarji qalb il foresta biex jiġi ffaċilitat il qtugħ tas siġar izda iktar il quddiem tneħħew L industrija tal qtugħ tas siġar kompliet sal 1991 u waqfet għalkollox wara tħassib li tqajjem mill Kummissjoni tal Inkjesti dwar il Konservazzjoni il Ġestjoni u l Uzu tal Gzira ta Fraser u r Reġjun ta Great Sandy Strait li ġiet stabbilita mill gvern ta u ġiet ippreseduta mill Imħallef Xogħol tal estrazzjoni mir ramel Il ferrovija ta McKenzie għall ħabta tal 1920 Il ġeoloġija tal gzira tinkludi depoziti estensivi ta rutil ilmenit zirkonju u monazit L ewwel permessi għax xogħol tal estrazzjoni mir ramel ingħataw fl 1950 u x xogħol tal estrazzjoni baqa għaddej sal 1977 Mingħajr l għarfien pubbliku il Gvern ta Queensland ħareġ permessi għax xogħol tal estrazzjoni lill kumpanija Amerikana Dillingham Murphyores fis snin 60 tas seklu 20 Fl 1971 l Organizzazzjoni tad Difensuri tal Gzira ta Fraser FIDO opponiet il ħruġ ta iktar permessi lill kumpanija Minkejja l iktar minn 1 300 ilment li tressqu lill gwardjan lokali tax xogħol tal estrazzjoni biex joġġezzjona l ħruġ ta permessi ġodda il permessi xorta nħarġu L organizzazzjoni FIDO ressqet il kaz quddiem il Qorti Superjuri tal Awstralja li marret kontra d deċizjoni peress li nnutat li l interess pubbliku ma ġiex imħares Il kumpanija Dillingham Murphyores xorta waħda baqgħet għaddejja bix xogħol tal estrazzjoni Il Gvern ta Whitlam stabbilixxa l ewwel inkjesta fl Awstralja tal impatt ambjentali li rrakkomandat il waqfien tax xogħol tal estrazzjoni Eventwalment il Gvern ta Fraser ikkanċella l liċenzja li kellha l kumpanija biex tesporta l minerali u b hekk ix xogħol tal estrazzjoni waqaf għalkollox Din kienet rebħa sinifikanti għall moviment tal konservazzjoni fl Awstralja Iktar il quddiem il Gzira ta Fraser saret magħrufa bħala l ewwel post li ġie inkluz fir Reġistru tal Wirt Nazzjonali Awstraljan Relitt tal Maheno Ir relitt tal S S Maheno qrib il Qala ta Eli Attrazzjoni ewlenija fil Gzira ta Fraser huwa r relitt ta S S Maheno Il bastiment Maheno nbena fl Iskozja fl 1905 bħala vapur lussuz tal passiġġieri għat trasport mill art kontinentali sal gzira tat u lura Matul l Ewwel Gwerra Dinjija ntuza bħala sptar marittimu fil Fliegu Ingliz u mbagħad ġie rritornat lis sidien tiegħu biex ikompli l operazzjoni kummerċjali tas soltu Sal 1935 il vapur ma kienx jintuza iktar għal dak l iskop u nbigħ lil kumpanija taz zarmar tal bastimenti fil Ġappun Fil 25 ta Ġunju 1935 hu u jiġi rmonkat lejn biex jizzarma il vapur inqabad f ċiklun qawwi madwar 80 kilometru 50 mil il barra mill kosta ta Queensland Iċ ċimi tal irmonk inqatgħu u fid 9 ta Lulju 1935 il bastiment inkalja fil bajja tul il kosta tal Lvant tal Gzira ta Fraser Matul it Tieni Gwerra Dinjija r relitt intuza bħala bersall tal ibbumbardjar għall prattika tal RAAF u ntuza bħala bersall tat tifi tal isplussivi mill forzi speċjali tal Iskola tal Commando ta Fraser Il fdalijiet tal vapur attwalment issaddu sew u kwazi tliet sulari u nofs mill bastiment indifnu taħt ir ramel Minħabba l periklu it tixbit fuq ir relitt mhux permess Skola Militari ta Fraser Matul it Tieni Gwerra Dinjija iz zona qrib il Moll ta McKenzie kienet tintuza mid Dipartiment tas Servizzi tar Rikonjizzjoni magħruf l iktar bħala l Unita Speċjali Z bħala kamp tat taħriġ tal forzi speċjali l Iskola tal Commando ta Fraser Eluf ta suldati tħarrġu hemmhekk minħabba li l kundizzjonijiet kienu simili għal dawk fil Gzejjer tal Paċifiku fejn kienu jinsabu l Ġappunizi Il Lag ta McKenzie kien jintuza għat taħriġ bil paraxut u r relitt tal Maheno kien jintuza għall prattika tat tifi tal isplussivi Illum il ġurnata il vizitaturi tal Iskola tal Commando ta Fraser għadhom jistgħu jaraw diversi oġġetti militari tal imgħoddi inkluz armaturi li kienu jintuzaw għall ittestjar tar rezistenza kontra l qawwa tal isplussivi armi tan nar u mappa tal Port ta Singapore li ntuzat bħala għajnuna fl ippjanar tal operazzjonijiet militari Proposta ta rilokazzjoni ta Nauru Bħala parti mil laqgħat kontinwi fil Kunsill Fiduċjarju tan Nazzjonijiet Uniti dwar il Kundizzjonijiet fit Territorji Fiduċjarji ir Repubblika ta Nauru esprimiet it tħassib tagħha li l esportazzjoni tal fosfati mix xogħol tal estrazzjoni kienet se tonqos sal aħħar tas seklu u b hekk il futur tal gzira kien se jiġi pperikolat Fl 1961 il Gzira ta Fraser ġiet proposta mill Awstralja bħala post għar rilokazzjoni tal popolazzjoni kollha tar Repubblika ta Nauru L industrija tal injam fil Gzira ta Fraser irnexxielha tizgura li r rilokazzjoni ma sseħħx Fl 1964 fil 31 sessjoni tal laqgħat tal Kunsill Fiduċjarju tan Nazzjonijiet Uniti ġie konkluz li l Gzira ta Curtis setgħet tipprovdi rilokazzjoni iktar sodisfaċenti għall popolazzjoni ta Nauru Nauru rrifjutat l offerta ta rilokazzjoni lejn il Gzira ta Curtis minħabba kunsiderazzjonijiet rigward l indipendenza politika li l Awstralja ma qablitx magħhom Meta zar il gzira fl 1964 il kap tad delegazzjoni ta Nauru insista fuq is sovranita sabiex jipproteġi lill poplu tiegħu mir razzizmu ċar li hu stess esperjenza waqt din iz zjara Għalkemm ir rilokazzjoni qatt ma seħħet ir Repubblika ta Nauru iktar il quddiem xorta rnexxielha tikseb l indipendenza fil 31 ta Jannar 1968 Popolazzjoni Skont iċ ċensiment tal 2011 il Gzira ta Fraser kellha popolazzjoni ta 194 ruħ Nirien tal 2020 Fl 14 ta Ottubru 2020 faqqgħu nirien kbar fil gzira li nibtu minn ħuġġieġa illegali fil kampeġġi In nirien kellhom impatt fuq diversi komunitajiet u wasslu biex xi residenti jkollhom jaħarbu minn djarhom peress li n nirien ma setgħux jitrazznu Fil bidu ta Diċembru l assistenza interstatali inkluz mis Servizz tat Tifi tan Nar Rurali ta New South Wales NSWRFS li pprovda Boeing 737 300 armat apposta għat tifi tan nar intuzat kontra n nirien peress li d distrett ta Happy Valley kien mhedded Temperaturi għoljin ta 32 C 90 F u rjieħ qawwijin xekklu t tifi tan nar u d Direttur tas Servizzi tat Tifi tan Nar u ta Emerġenza ta Queensland QFES qal Ħafna min nirien qed jaqbdu f art inaċċessibbli Xita qawwija li nizlet lejn nofs Diċembru għenet biex in nirien jitrazznu u l QFES irnexxielha terġa tgħaddi l kontroll lis Servizz tal Parks u tal Organizmi Selvaġġi ta Queensland QPWS Dawn in nirien kienu l itwal fl istaġun tal 2020 2021 u baqgħu għaddejin sal 14 ta Diċembru 2020 jiġifieri għal iktar minn xahrejn Sa dakinhar iktar minn nofs il gzira saret sewda minħabba n nirien Il gzira reġgħet infetħet għat turisti fil 15 ta Diċembru Kien għad hemm xi nirien jaqbdu izda l gzira ġiet iddikjarata sikura biex tilqa l vizitaturi minkejja li xi mogħdijiet għall mixi u zoni partikolari kienu għadhom ristretti għas sikurezza Huwa mistenni li z zoni li nħakmu min nirien jirriġeneraw ruħhom waħedhom Ġeografija u ekoloġijaRitratt satellitari tan NASA fejn tidher il Gzira ta Fraser Il Gzira ta Fraser hija sseparata mill art kontinentali permezz tal istrett imsemmi Great Sandy Strait Il ponta tan Nofsinhar qrib il Bajja ta Tin Can tinsab fit Tramuntana tal Penizola ta Inskip Il ponta l iktar fit Tramuntana tal gzira hija Sandy Cape fejn mill 1879 sal 1994 kien jitħaddem il Fanal ta Sandy Cape L istabbiliment tal fanal kien l ewwel insedjament Ewropew permanenti fuq il gzira L eqreb raħal kbir tal gzira hu dak tal Bajja ta Hervey filwaqt li Maryborough u Bundaberg jinsabu fil qrib Il bajja fit Tramuntana tal kosta tal Grigal tissejjaħ il Bajja ta Marloo u dik tal kosta tal Majjistral tissejjaħ il Bajja tal Platypus L izjed punt fil Punent tal gzira huwa Moon Point Il gzira hija maqsuma f zewġ lokalitajiet il lokalita tal Gzira ta Fraser li tikkonsisti mill biċċa l kbira tal art tal gzira u l lokalita ta Eurong fil kosta tal Lvant tal gzira Il Qala ta Eli hija l ikbar qala bl ilma ħelu tul il kosta tal Lvant tal Gzira ta Fraser bi fluss ta 80 miljun litru ta ilma kuljum Il Qala ta Eli għandha l organizmi selvaġġi uniċi u varjati tagħha stess Il Qala ta Coongul fil kosta tal Punent għandha fluss ta bejn erba u ħames miljun litru ta ilma fis siegħa Uħud mill artijiet bassasa tal gzira huma moxiet mistagħdra b mod partikolari qrib Moon Point Dan ġie skopert biss fl 1996 meta grupp ta esperti li kienu attendew konferenza tar fi Brisbane zaru l gzira u wettqu stħarriġ mill ajru Mill għoli nnutaw ix xejriet distinti ta pit mingħajr siġar Din kienet l ewwel darba li nstabu moxiet mistagħdra fl Awstralja u f reġjun subtropikali għalkemm sussegwentement ġew skoperti iktar tul il kosta ta Cooloola Massa tar ramel u The Pinnacles Il Qala ta Eli hija l ikbar qala tul il bajja tal Lvant Il Qala ta Eli fejn tingħaqad mal baħar Il volum totali ta ramel il fuq mil livell tal baħar fil Gzira ta Fraser huwa direttament proporzjonat għall massa ta 113 km3 27 mil kubu Ir ramel kollu li oriġina fil imgħalaq tax Xmajjar Hawkesbury Hunter u Clarence f New South Wales ġie ttrasportat lejn it Tramuntana mill kurrent tul il kosta twila u mill irjieħ tul il kosta mix Xlokk flimkien mal azzjoni ripetuta tal mewġ Tul il kosta tal Lvant tal gzira il proċess qed ineħħi iktar ramel milli qed jiġi ddepozitat u dan qed jirrizulta fl erozjoni bil mod tal bajjiet li tista taċċellera biz zidiet fil livell tal baħar minħabba t tibdil fil klima 98 tar ramel jikkonsisti mill kwarz L għoljiet kollha tal Gzira ta Fraser iffurmaw permezz tal azzjoni tar riħ fuq ir ramel Diversi duni paraboliċi jiċċaqilqu tul il gzira permezz tar riħ u ma fihomx veġetazzjoni Fl 2004 ġie stmat li kien hemm total ta 36 duna ta dan it tip fil gzira Peress li s sena kollha r riħ jonfoħ mix Xlokk id duni tar ramel tal gzira jiċċaqilqu b rata ta metru sa zewġ metri fis sena u jikbru sa għoli ta 244 metru Il moviment tad duni joħloq duni li jidħlu ġo xulxin u xi kultant jaqsmu mill mogħdijiet tal ilma u jgħattu l foresti Il bini tad duni seħħ f episodji skont il bidla fil livelli tal baħar u fl imgħoddi d duni kienu estizi ferm iktar lejn il Lvant L eqdem sistema ta duni ġiet datata li tmur lura saħansitra 700 000 sena u għalhekk hija l eqdem sekwenza rreġistrata fid dinja The Pinnacles Ir ramel ikkulurit fil Fondoq tal Qawsalla f The Cathedrals f The Pinnacles u fil Kanjon l Aħmar huwa ezempju ta ramel li jittebba matul eluf ta snin minħabba l konglomerazzjoni tiegħu mat tafal L ematit il kulur minerali responsabbli għat tebgħat jaġixxi qisu siment B hekk dan jippermetti li jiffurmaw irdumijiet iktar weqfin magħmula mir ramel ikkulurit Il blat ta lewn il imsejjaħ hekk peress li meta jiddissolvi fl ilma jiġi lewn il kafe jinstab f irqajja tul il bajjiet fuq iz zewġ naħat tal gzira Il Bajja ta 75 Mil twila 120 km hija estiza tul il biċċa l kbira tal kosta tal Lvant tal Gzira ta Fraser Uffiċjalment ġiet iddezinjata bħala triq prinċipali u tintuza għall inzul tal ajruplani Skont ir regoli tal awtostradi il vetturi jridu jagħtu d dritta lill inġenji tal ajru Tul il bajja hemm diversi attrazzjonijiet fosthom il Pixxini tax Xampanja Ras l Indjan u r relitt tal Maheno kif ukoll il fluss tal ilma ħiereġ mill Qala ta Eli F Ras l Indjan f Waddy Point u f Middle Rocks hemm blat vulkaniku espost l istess bħal qrib il Qala ta Boon Boon Lagi Il bajja tal Lag ta McKenzie Id Duni ta Hammerstone u l Lag ta Wabby Il Gzira ta Fraser fiha iktar minn 100 lag tal ilma ħelu jiġifieri t tieni l ikbar konċentrazzjoni ta lagi fl Awstralja wara t Tazmanja Il lagi tal ilma ħelu fuq il gzira huma fost l iktar nodfa fid dinja Zona popolari fost it turisti il Lag ta McKenzie tinsab il ġewwa mir raħal zgħir ta Eurong Huwa lag tafli fuq ramel kumpatt u materja veġetali 100 metru 330 pied il fuq mil livell tal baħar Il Lag ta McKenzie jkopri zona ta 150 ettaru u huwa fond ftit iktar minn ħames metri 16 il pied Ir ramel tal bajja tal Lag ta McKenzie huwa kwazi siliċe pur Il lagi fihom ftit nutrijenti u l livell tal pH tagħhom ivarja izda s sunscreen u s sapun tat turisti qed jikkawzaw problema ta tniġġis L ilma ħelu tal gzira jaf jiġi affettwat mill aċidi organiċi tal veġetazzjoni li tmut u tiddizintegra Minħabba dawn l aċidi organiċi ġie mkejjel livell tal pH baxx saħansitra sa 3 7 f uħud mil lagi taflin tal gzira L aċidita tipprevjeni l għajxien ta bosta speċijiet fil lagi Lag tafli ieħor fil Gzira ta Fraser huwa l Lag ta Boomanjin li huwa kbir 200 ettaru u b hekk huwa l ikbar lag tafli fi kwalunkwe gzira fid dinja mdawra bil baħar B kollox hemm 40 lag tafli fil gzira nofs il lagi magħrufa ta dan it tip fil pjaneta Il Lag ta Boomanjin huwa alimentat minn zewġ qaliet li jgħaddu minn art bassassa tat tip wallum fejn jinġabru t tannini li jtebbgħu l ilma b lewn aħmar Il Lag ta Wabby huwa l izjed lag fond fil gzira b fond ta 12 il metru 39 pied u huwa wkoll l inqas aċiduz li jfisser li huwa l iktar lag li fih ħajja akkwatika Uħud mil lagi tal Gzira ta Fraser huma lagi li ffurmaw meta l ilma tal pjan għola sa punt ogħla mill art tal madwar Il biċċa l kbira tal widien tal gzira fihom qaliet alimentati minn fawwariet L uzu ta dgħajjes bil magni u ta jet skis huwa pprojbit fil lagi tal gzira KlimaIl Gzira ta Fraser għandha klima tropikali Koppen Aw ġeneralment it temperatura tkun sħuna u l gzira ma tkunx soġġetta għal temperaturi estremi bis saħħa tal influwenza tal oċean It temperaturi qajla jaqbzu t 33 C 91 F jew jinzlu taħt is 7 C 45 F u l umdita tkun spiss għolja Ix xita tinzel l iktar matul is sajf u fil bidu tal ħarifa u x xita annwali medja tkun 1 251 mm 49 25 pulzier Iċ ċikluni jistgħu jkunu theddida iċ Ċiklun Hamish affettwa l gzira bħala ċiklun tal kategorija 5 f Marzu 2009 filwaqt li ċ Ċiklun Oswald f Jannar 2013 kien ferm iktar dgħajjef u ġie kklassifikat bħala ċiklu tal kategorija 1 Madankollu iz zewġ ċikluni kkawzaw erozjoni kbira fil bajjiet b mod partikolari fil ponta tat Tramuntana tal gzira It temperatura annwali medja tal baħar tvarja minn 22 C 72 F bejn Lulju u Settembru għal 27 C 81 F bejn Jannar u Marzu Data klimatika għall Gzira ta Fraser Island Il Fanal ta Sandy Cape 1991 2020 Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena Temp għolja rekord f C F 34 2 93 6 35 8 96 4 34 7 94 5 31 4 88 5 28 7 83 7 27 8 82 0 26 5 79 7 27 2 81 0 29 3 84 7 31 8 89 2 33 2 91 8 36 0 96 8 36 0 96 8 Temp għolja medja f C F 29 8 85 6 29 8 85 6 28 9 84 0 27 1 80 8 24 4 75 9 22 4 72 3 21 8 71 2 22 8 73 0 24 9 76 8 26 3 79 3 27 8 82 0 29 1 84 4 26 3 79 3 Temp medja ta kuljum f C F 26 2 79 2 26 3 79 3 25 4 77 7 23 7 74 7 21 1 70 0 19 1 66 4 18 2 64 8 19 1 66 4 21 2 70 2 22 6 72 7 24 2 75 6 25 5 77 9 22 7 72 9 Temp baxxa medja f C F 22 7 72 9 22 8 73 0 22 0 71 6 20 3 68 5 17 9 64 2 15 8 60 4 14 7 58 5 15 5 59 9 17 5 63 5 19 0 66 2 20 6 69 1 21 9 71 4 19 2 66 6 Temp baxxa rekord f C F 16 7 62 1 16 1 61 0 14 6 58 3 13 3 55 9 9 6 49 3 6 7 44 1 5 2 41 4 5 6 42 1 9 4 48 9 11 2 52 2 13 9 57 0 16 0 60 8 5 2 41 4 Preċipitazzjoni medja f mm pulzieri 150 3 5 92 157 6 6 20 141 8 5 58 111 0 4 37 127 9 5 04 101 5 4 00 70 1 2 76 53 8 2 12 42 4 1 67 90 7 3 57 62 2 2 45 99 8 3 93 1 209 1 47 61 Medja ta jiem bix xita 1 0 mm 9 9 10 0 11 4 11 2 11 0 9 8 8 2 6 1 4 7 5 5 5 5 7 4 100 7 Sors L Uffiċċju tal MeteoroloġijaFawnaMammiferi Huwa stmat li l għadd ta speċijiet ta mammiferi fil Gzira ta Fraser ivarja bejn 25 u 50 speċi Fost il mammiferi hemm il walibi tal art bassasa l ekidna zewġ tipi ta possums zewġ tipi ta gliders il faskogali il bandicoots il potoroos il flying foxes u d dingo Il walibi tal art bassasa jfittex il kenn mid dingo fl artijiet bassasa peress li fihom veġetazzjoni densa u d dingo ma jirnexxilux jidħol hemmhekk B kollox hemm 19 il speċi ta friefet il lejl li jgħixu fuq il gzira jew izuruha minn zmien għal zmien Sal 2003 meta tneħħew mill Aġenzija tal Protezzjoni Ambjentali kien hemm ftit brumbies zwiemel fil gzira li kienu dixxendenti ta nisel Għarbi li nħelsu għal skopijiet ta tnissil u li ngħaqdu magħhom fl 1879 zwiemel oħra li nġabu fil gzira mill industrija tal qtugħ tas siġar Dingo Id dingo tal Gzira ta Fraser Id dingo fl imgħoddi kien annimal komuni fil Gzira ta Fraser izda issa l għadd tiegħu naqas u qed jonqos Id dingo li għad fadal fil gzira x aktarx li huma l aħħar dingo puri fil Lvant tal Awstralja u sabiex jiġi evitat it tnissil bejn speċijiet ta razez differenti il klieb mhumiex permessi fuq il gzira Skont ezamijiet tad tal 2004 id dingo tal gzira huma puri Madankollu kejl tal kranji li saru fis snin 90 tas seklu 20 identifika tnissil bejn razez differenti bejn id dingo u l klieb domestiċi fost il popolazzjoni tad dingo lokali Sal 1995 ma kien hemm l ebda rekord uffiċjali ta xi dingo li attakka l bniedem fil Gzira ta Fraser F April 2001 tifel jismu Clinton Gage warrab minn taħt għajnejn il familja tiegħu u ġie attakkat u nqatel minn diversi dingo Iktar minn 120 dingo nqatlu mir rangers minħabba l inċident għalkemm in nies tal post jemmnu li l għadd kien ferm ikbar Wara l attakk tal 2001 erba rangers iddedikati ġew allokati rwoli ta ġestjoni tad dingo u r rondi tar rangers zdiedu Jingħataw multi jekk wieħed jitma d dingo jew iħalli warajh xi ikel jew skart li jaf jattirahom Minn Jannar 2008 l għadd ta dingo fil Gzira ta Fraser huwa stmat li laħaq il 120 sal 150 ezemplar u ma tantx għadu komuni ħafna li wieħed jarahom meta jzur il gzira Riċerkatur tal Universita ta Queensland isostni li d dingo tal gzira adottaw imġiba mhux tas soltu Minflok jikkaċċjaw fi gruppi zgħar id dingo tal gzira zviluppaw tolleranza għal xulxin u jaħdmu flimkien bħala grupp kbir uniku Fl 2008 tpoġġew xatbiet tal metall u ċnut għoljin sa 1 8 metru madwar disa insedjamenti tal gzira biex id dingo ma jersqux l insedjamenti F Marzu 2010 kien hemm tliet rapporti separati ta dingo li gidmu lit turisti It turisti ġew ikkritikati li injoraw il pariri tar rangers tal park u ppruvaw jinbxu lid dingo biex jeħdulhom ritratt Mill 2015 l għadd ta dingo fil Gzira ta Fraser huwa stmat li huwa madwar 180 u 220 ezemplar Rettili u anfibji B kollox ġew irreġistrati 74 speċi differenti ta rettili fil Gzira ta Fraser Ġew identifikati 18 il speċi ta sriep u terz minnhom jitqiesu bħala perikoluzi inkluz is serp kannella tal Lvant li huwa estremament velenuz Il goanni is sriep il gremxul ix xaħmet l art u z zrinġijiet huma kollha prezenti fil gzira Xi speċijiet ta zrinġijiet evolvew biex ikampaw fl ilmijiet aċidiċi tal lagi u tal artijiet bassasa tal gzira u fil fatt jissejħu zrinġijiet aċidiċi Il gzira tospita wkoll ix xaħmet l art tar ramel tal Gzira ta Fraser li ġie skopert reċentement Fil lagi u fil qaliet tal gzira jgħixu fkieren tal ilma ħelu bħall fekruna tax xmajjar ta Kreffts Il kukkudrill tal baħar huma rettili eskluzivament tropikali u normalment jinstabu fit Tramuntana nett ta Queensland diversi mijiet ta kilometri fil Majjistral tal Gzira ta Fraser madankollu qajla matul l istaġun iktar sħun minn Diċembru sa Marzu meta t temperatura tal ilma tilħaq temperaturi tropikali konsistenti il kukkudrilli ġieli jitfaċċaw f inħawi qrib il gzira Matul is sajf tal 2008 2009 diversi kukkudrilli wieħed minnhom itwal minn erba metri kienu prezenti fl oċean tal madwar Huwa maħsub li dawn ir rettili huma vizitaturi staġonali għaliex dejjem jisparixxu matul ix xhur iktar kesħin x aktarx jerġgħu lura fit Tramuntana tropikali ta Queensland Din ix xorta ta attivita milli jidher ġiet irrapportata izda ma ġietx ivverifikata deċennji ilu għadd ta kukkudrilli storikament ġew osservati qajla ħafna madwar Brisbane il Gold Coast u s Sunshine Coast matul l istaġun iktar sħun izda f dawn l aħħar snin ġew osservati iktar spiss Il kukkudrilli ma jitnisslux fil gzira u lanqas hemm popolazzjonijiet permanenti tagħhom fil gzira Għasafar Gallina tal baħar Il Gzira ta Fraser tifforma parti miz Zona Importanti tal Għasafar ta Cooloola u l Kosta ta Fraser B kollox hemm iktar minn 350 speċi differenti ta għasafar fil gzira L għasafar tal priza jinkludu l ajkli tal baħar il bies l arpi u l astuni Għasafar komuni oħra jinkludu l pellikani iċ ċirlewwa il qerd in naħal il gawwi l għasafar ta San Martin il kookaburra il kokki il ħamiem l Acanthiza pusilla il papri il brolgas u l cockatoos Il gzira jzuruha 20 speċi ta għasafar migratorji li jpassu saħansitra mis Il gzira tipprovdi l ħabitat lil 22 speċi differenti ta gawwi u ta ċirlewwa erba speċijiet ta falkuni u sitt speċijiet ta għasafar ta San Martin Għasfur rari tal gzira huwa l pappagall tal art tal Lvant li diġa huwa estint f xi inħawi tal Awstralja Oħrajn Baliena bid duni tar ramel tal Gzira ta Fraser fl isfond Iċ ċetaċji bħall balieni tal ġwienaħ kbar u xi speċijiet ta dniefel spiss izuru l inħawi tal gzira Id dugongi u l fkieren tal baħar jinstabu wkoll fl ibħra tal madwar Jinstabu wkoll diversi tipi ta klieb il baħar li xi kultant joqorbu lejn is sajjieda fid dgħajjes tagħhom Fuq in naħa tal Punent tal gzira qrib l estwarji bil mangrovji jinstabu wkoll il granċijiet tat tajn Fil lagi tal gzira jgħixu 24 speċi ta ħut tal ilma ħelu Fil Gzira ta Fraser ġew irreġistrati 300 speċi ta nemel Is sallura tal pinna twila u d dud ġgantesk tal art jgħixu wkoll fil gzira FloraHemm diversita ta flora fil Gzira ta Fraser Jikbru iktar minn 865 speċi ta pjanti fil gzira Huwa l uniku post fid dinja fejn jikbru siġar twal tal foresta tropikali fir ramel Il gzira fiha l ikbar ammont ta fdalijiet ta veġetazzjoni tat tip wallum fi Queensland F Pile Valley jinstabu satinays li għandhom sa 1 000 sena Minkejja li ġieli jinqatgħu is siġar taz znuber kauri jiddominaw f xi inħawi Is siġar tal gomma is siġar tal palm piccabeen il quandong blu il pandanus eċċ kollha jikbru fil gzira Tul il kosta id duni ta quddiem huma ddominati minn speċijiet tolleranti għall melħ L iSpinifex sericeus hija speċi bazika importanti li tikber mal art Il materja dekomposta mill ħaxix tad duni tiddekomponi fir ramel u tipprovdi nutrijenti vitali għal speċijiet oħra ta pjanti u ta siġar bħas siġar tal ballut tal bajja L Angiopteris evecta hija speċi rari ta felċi bl ikbar friegħi fid dinja u tikber fil gzira Il kosta tal Lbiċ hija dominata bil mangrovji Il Persoonia prostrata kienet arbuxell indiġenu tal gzira li issa huwa estint Mil Lvant għall Punent tal Gzira ta Fraser wieħed jinnota li l eta tad duni tizdied Dan iwassal għall maturazzjoni progressiva tal veġetazzjoni fl istess direzzjoni għajr xi inħawi tul il kosta tal Punent fejn l iskular tal ħamrija wassal għat tnaqqis tas saff tan nutrijenti tal ħamrija iktar fil fond mill ilħuq tal għeruq tal pjanti Kull lag fil gzira huwa mdawwar minn zoni konċentriċi ta veġetazzjoni Tipikament dawn iz zoni jvarjaw mill arbuxelli fil baxx taħlita ta speċijiet pijunieri tul il bajjiet u l boskijiet tas siġar tal ewkaliptu AmministrazzjoniIl Gzira ta Fraser mis satellita Spot Il Gzira ta Fraser hija parti miz zona tal gvern lokali tar Reġjun tal Kosta ta Fraser li nħolqot f Marzu 2008 bis saħħa tar rapport tal Kummissjoni tar Riformi tal Gvern Lokali maħruġ f Lulju 2007 Qabel l organizzazzjoni mill ġdid tal gvern lokali il gzira nqasmet indaqs bejn il Belt tal Bajja ta Hervey il parti tat Tramuntana u l Belt ta Maryborough il parti tan Nofsinhar Fl 1971 in nofs tat Tramuntana tal Gzira ta Fraser ġiet iddikjarata bħala park nazzjonali Issa kwazi l gzira kollha hija inkluza fil Park Nazzjonali tal Great Sandy Strait li hija amministrata mill Aġenzija tal Protezzjoni Ambjentali ta Queensland Din ġiet estiza fl 1992 meta ngħata l istatus ta Wirt ta Sit Dinji tal UNESCO Għajr għal xi ftit zoni urbani zgħar il gzira hija protetta permezz tad dikjarazzjoni tax Xmajjar Selvaġġi Il klieb domestiċi huma pprojbiti fil Gzira ta Fraser u jistgħu jingħataw il multi għal nuqqas ta konformita Il projbizzjoni li ġiet applikat għall ewwel darba fl 1981 tiġi imposta biex il popolazzjoni tad dingo tal gzira ma tkunx esposta għall mard Fl 2010 il ġestjoni tal park partikolarment it trattament tad dingo mid Dipartiment tal Ġestjoni tal Ambjent u tar Rizorsi ġiet ikkritikata minn fil Parlament ta Queensland Xi kultant iz zoni tal kampeġġ ġieli jingħalqu biex jitnaqqas il kuntatt tal bniedem mal popolazzjonijiet tad dingo Sit ta Wirt DinjiIl Gzira ta Fraser ġiet iddezinjata bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1992 Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta tliet kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju vii Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal għaġeb jew fejn hemm zoni ta ġmiel naturali u ta importanza estetika eċċezzjonali il kriterju viii Ezempju straordinarju li jirrapprezenta stadji importanti tal istorja tad dinja inkluz it trapass tal ħajja il proċessi ġeoloġiċi kontinwi sinifikanti fl izvilupp tat tipi differenti ta art jew il karatteristiċi ġeomorfiċi jew fizjografiċi sinifikanti u l kriterju ix Ezempju straordinarju li jirrapprezenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl evoluzzjoni u fl izvilupp ta ekosistemi u ta komunitajiet ta pjanti u ta annimali terrestri tal ilma ħelu kostali u tal baħar Zoni protetti bħala wirt naturaliIl Gzira ta Fraser għandha għadd ta zoni protetti bħala wirt naturali fosthom in naħa tat Tramuntana tal gzira Sandy Cape Light iz zona protetta tar relitt SS Marloo Il gzira tnizzlet fil Lista tal Wirt Nazzjonali tal Awstralja fil 21 ta Mejju 2007 TurizmuKarozza tal linja 4WD fil Gzira ta Fraser Il Gzira ta Fraser hija waħda mill izjed gzejjer popolari mat turisti li jistgħu jaslu fuq il gzira bil lanċa mill Bajja ta Hervey jew mill Bajja tal Qawsalla vjaġġ li jdum madwar 50 minuta L istimi tal għadd ta vizitaturi kull sena jvarja bejn 350 000 u 500 000 ruħ Il possibbilta li wieħed jara dingo speċi ta kelb selvaġġ fl ambjent naturali tiegħu hija waħda mir raġunijiet prinċipali li t turisti jzuru l gzira L uzu ta mogħdijiet bl injam għall mixi u ta mogħdijiet immarkati għall mixi huwa mħeġġeġ biex titnaqqas kemm jista jkun l erozjoni Il problema li t turisti spiss jagħmlu l bzonnijiet tagħhom fejn ġie ġie ħolqot problemi ambjentali għal lagi u għad duni kostali tal Gzira ta Fraser L ewwel duni qrib il bajja sikwit jintuzaw għal dan l għan minn dawk li jikkampjaw fil bajja Huwa stmat li kull sena 90 000 ruħ jikkampjaw fil bajjiet tal Gzira ta Fraser Bosta mil lagi taflin ma għandhom l ebda zbokk jew influss u għaldaqstant il problema tizdied Il kwalita tal ilma f uħud mil lagi qed tiġi affettwata mill iskular tal ilma tax xita mid duni li jintuzaw bħala toroq u mill uzu ta sunscreen kontra r raġġi ultravjola tax xemx mill għawwiema F April 2009 vettura nqalbet fil bajja wara li ntlaqtet minn mewġa Zewġ vjaġġaturi mietu fl aċċident Wara dan l aċċident il limiti tal veloċita fil bajja tnaqqsu minn 100 km h għal 80 km h u minn 40 km h għal 30 km h iktar il ġewwa Kull min jikri vettura fuq il gzira minn organizzazzjoni akkreditata mill Assoċjazzjoni tal Operaturi tal Vetturi 4WD tal Kosta ta Fraser trid tattendi laqgħa ta tagħrif ta siegħa dwar is sikurezza tal vettura L Istazzjon Ċentrali li qabel kien iċ ċentru tal industrija tal forestrija meta l qtugħ tas siġar kien permess fil Gzira ta Fraser issa sar destinazzjoni turistika popolari Uħud mill felċi l iktar rari jikbru fil foresta tropikali fil qrib Aċċess Titjira xenika fuq il Gzira ta Fraser bit tlugħ u l inzul mill bajja Wieħed jista jasal fuq il gzira bil lanċa minn River Heads fin Nofsinhar tal Bajja ta Hervey sal Bajja tal Għasfur ta San Martin bl Ingliz Kingfisher Bay u l Qala ta Wanggoolba fit Tramuntana tal Bajja tal Qawsalla jew permezz ta titjira ċarter mill Ajruport ta Sunshine Coast Vettura li tingrana fuq erba roti 4WD hija meħtieġa għall izbark għajr fil Bajja tal Għasfur ta San Martin u għall ivvjaġġar fil gzira għajr fil Kingfisher Bay Resort Huwa meħtieġ permess għall vetturi u dan jista jinkiseb online mid DERM u minn diversi ħwienet fil Bajja tal Qawsalla Diversi azjendi jipprovdu vetturi 4WD għall kiri Il karozzi tal linja għat turisti jivvjaġġaw madwar il gzira kuljum f ħinijiet prestabbiliti u jitilqu mill Bajja ta Hervey mill Bajja tal Qawsall u minn Noosa Sajd Hija xi ħaġa popolari li wieħed isuq fil bajjiet tal Gzira ta Fraser Waħda mill ispeċijiet ta ħut l iktar komuni li jistadu għaliha s sajjieda rikreattivi fil Gzira ta Fraser u tul il kosta ta Queensland hija s serra tas snien Pomatomus saltatrix Speċijiet oħra ta ħut mistada tul il kosta tal Lvant jinkludu l Epinephelus itajara Gnatanodon speciosus u l Acanthopagrus australis filwaqt li l merlangu u l Hippoglossoides elassodon jippreferu l ilmijiet iktar kalmi tal Punent Bħala lixka jintuzaw dud tar ramel sangisug u dud ieħor Is sajd huwa pprojbit fil qaliet u fil lagi bl ilma ħelu tal gzira Kull sena jkun hemm għeluq tal istaġun tas sajd bejn l 1 ta Awwissu u d 29 ta Settembru fl ilmijiet tul il kosta tal Lvant u fl ilmijiet sa 400 metru l barra mill kosta fil kosta tal Lvant kif ukoll bejn 400 metru fit Tramuntana ta Waddy Point u 400 metru fin Nofsinhar ta Ras l Indjan L għeluq tal istaġun tas sajd jipprojbixxi l qbid tal ħut bil pinna biss u s sajjieda rikreattivi jitħallew jaqbdu d dud għal lixka f dan iz zmien Kampeġġ Il lanċa tal Gzira ta Fraser Hemm bosta siti tal kampeġġ fil Gzira ta Fraser b diversi faċilitajiet u livelli ta aċċessibbilta Is siti ewlenin huma il kampeġġ ta Dundubara il kampeġġ ta Cathedrals on Fraser il kampeġġ ta Waddy Point il kampeġġ tal Istazzjon Ċentrali il kampeġġ tal Bajja ta Waddy il kampeġġ tal gruppi ta Cornwells Break iz zona tal kampeġġ ta One Tree Rocks izda hemm diversi oħra Biex wieħed jikkampja jeħtieġ permess u anke għall aċċess bil vetturi Mixi Hemm diversi possibbiltajiet biex wieħed imur jimxi fil gzira matul diversi jiem u jissoġġorna hemmhekk L izjed mixja notevoli hija l Mixja l Kbira tal Gzira ta Fraser li hija twila 90 kilometru Mixja iqsar perezempju hi dik li tibda fil Bajja tal Għasfur ta San Martin fejn tasal il lanċa u tibqa sejra sal soġġorn ta lejl hemmhekk u lura Referenzi Queensland c AU o The State of Queensland place names search Place names www qld gov au bl Ingliz Miġbur 2023 02 21 Manutenzjoni CS1 punteġġjatura zejda link Manutenzjoni CS1 iktar minn isem wieħed authors list link a b ċ d Centre UNESCO World Heritage K gari Fraser Island UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2023 02 21 World Heritage Area renamed K gari after long campaign by Butchulla people Ministerial Media Statements bl Ingliz Miġbur 2023 02 21 Hadwen Wade L Arthington Angela H Mosisch Thorsten D March 2003 The impact of tourism on dune lakes on Fraser Island Australia Lakes and Reservoirs 8 1 15 26 Native title rights granted for Qld s Fraser Island bl Ingliz 2014 10 24 Miġbur 2023 02 21 Paradise found as World Heritage Area reinstates traditional name NITV bl Ingliz Miġbur 2023 02 21 PREMIER UNVEILS QUEENSLAND S 150 ICONS The Queensland Cabinet and Ministerial Directory web archive org 2017 05 24 Arkivjat mill oriġinal fl 2017 05 24 Miġbur 2023 02 21 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Ermology Brisbane Queensland 1 Ott 1898 Miġbur 2023 02 25 MAGISTERIAL INQUIRY Queensland 30 Mej 1901 Miġbur 2023 02 25 Fraser Island Again Brisbane Queensland 25 Set 1904 Miġbur 2023 02 25 ABORIGINAL NEWS Brisbane Queensland 1906 11 17 Miġbur 2023 02 25 Hema Maps 1997 Discover Australia s National Parks Milsons Point New South Wales Random House Australia pp 174 177 ISBN 1 875992 47 2 History of FIDO PDF Arkivjat mill oriġinal fl 2013 04 09 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Lines William J 1991 Taming the Great Southern Land Los Angeles University of California Press pp 237 238 ISBN 0 520 07830 6 Defending Fraser Island Q Album web archive org 2021 09 20 Arkivjat mill oriġinal fl 2021 09 20 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link The Maheno the story of a famous shipwreck ABC Wide Bay Qld web archive org 2005 04 04 Arkivjat mill oriġinal fl 2005 04 04 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Hema Maps 1997 Discover Australia s National Parks Milsons Point New South Wales Random House Australia pp 174 177 ISBN 1 875992 47 2 Fraser Island The Sydney Morning Herald bl Ingliz 2004 02 08 Miġbur 2023 02 25 NAURU AND RACIAL PREJUDICE Australian Capital Territory 5 Set 1964 Miġbur 2023 02 25 Binnie Kerrin staff 2020 11 13 Fraser Island bushfire closing in on township after blaze started by illegal campfire bl Ingliz Arkivjat mill oriġinal fl 2021 05 07 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Hit it with everything we ve got Fire front edges closer to Happy Valley as bushfire threatens township bl Ingliz 2020 12 06 Miġbur 2023 02 25 South east Queensland braces for flooding after wet weekend bl Ingliz 2020 12 12 Miġbur 2023 02 25 Exactly what we needed K gari Fraser Island to reopen as rain contains bushfire bl Ingliz 2020 12 14 Arkivjat mill oriġinal fl 2021 02 11 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Gramenz Emilie 2020 12 02 Bush will regenerate despite fire blazing through half of Fraser Island so far scientists say bl Ingliz Arkivjat mill oriġinal fl 2020 12 06 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Meyer Peter 2004 Fraser Island Australia Hong Kong Printing Express Limited ISBN 0 646 44208 2 Moon Helen Queensland Globe qldglobe information qld gov au bl Ingliz Miġbur 2023 02 25 Queensland c AU o The State of Queensland place names search Place names www qld gov au bl Ingliz Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 punteġġjatura zejda link Manutenzjoni CS1 iktar minn isem wieħed authors list link Queensland c AU o The State of Queensland place names search Place names www qld gov au bl Ingliz Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 punteġġjatura zejda link Manutenzjoni CS1 iktar minn isem wieħed authors list link Fraser Island lakes and creeks web archive org 2007 01 04 Arkivjat mill oriġinal fl 2007 01 04 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link a b ċ Meyer Peter 2004 Fraser Island Australia Hong Kong Printing Express Limited ISBN 0 646 44208 2 Fraser Island web archive org 2011 02 18 Arkivjat minn l oriġinal fl 2011 02 18 Miġbur 2023 02 25 Erosion creates Fraser Is access uncertainty ABC News Australian Broadcasting Corporation web archive org 2009 09 02 Arkivjat mill oriġinal fl 2009 09 02 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Fraser Ocean Water Temperature today Queensland Australia Sea Temperatures web archive org 2018 07 08 Arkivjat mill oriġinal fl 2018 07 08 Miġbur 2023 02 25 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link Climate statistics for Australian locations web archive org 2021 12 07 Arkivjat mill oriġinal fl 2021 12 07 Miġbur 2023 02 21 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link

L-aħħar artikli
  • Lulju 10, 2025

    Thylamys venustus

  • Lulju 09, 2025

    Thylamys velutinus

  • Lulju 08, 2025

    Tempju tal-Ġenna

  • Lulju 11, 2025

    Tatars tal-Krimea

  • Lulju 10, 2025

    Torri ta' Xrobb l-Għaġin

www.NiNa.Az - Studio

    Ikkuntattjana
    Lingwi
    Ikkuntattjana
    DMCA Sitemap
    © 2019 nina.az - Id-drittijiet kollha riservati.
    Copyright: Dadash Mammadov
    Websajt b’xejn li tipprovdi informazzjoni u qsim ta’ fajls minn madwar id-dinja.
    Fuq