Il lessikoloġija hija fergħa tal lingwistika li tistudja l kliem Dan jista jinkludi n natura u l funzjoni tagħhom bħala

Il-lessikoloġija hija fergħa tal-lingwistika li tistudja l-kliem. Dan jista’ jinkludi n-natura u l-funzjoni tagħhom bħala simboli, it-tifsira tagħhom, ir-rabta tat-tifsira tagħhom mal-epistemoloġija inġenerali, u r-regoli tal-kompożizzjoni tagħhom minn elementi iżgħar (il-morfemi bħall-markatur tal-Ingliż -ed għall-passat jew un- għan-negazzjoni; u l-fonemi bħala unitajiet bażiċi tal-ħoss). Il-lessikoloġija tinvolvi wkoll ir-rabta bejn il-kliem, li tista’ tinvolvi s- (pereżempju, imħabba vs affezzjoni), d- (pereżempju, stabbli vs instabbilment), l-użu u d-distinzjonijiet soċjolingwistiċi (pereżempju, żibel vs skart), u kwalunkwe kwistjoni oħra involuta fl-analiżi tal-lessiku kollu ta’ lingwa.

It-terminu deher għall-ewwel darba fis-snin 70 tas-seklu 20, għalkemm essenzjalment kien hemm lessikologi qabel ma nħoloq it-terminu. Il-lessikoloġija komputazzjonali hija qasam relatat (bl-istess mod li l-lingwistika komputazzjonali hija relatata mal-lingwistika) li jinvolvi l-istudju komputazzjonali tad-dizzjunarji u tal-kontenut tagħhom.

Xjenza alleata mal-lessikoloġija hija l-, li tistudja wkoll il-kliem, iżda primarjament b’rabta mad-dizzjunarji – għandha x’taqsam mal-inklużjoni tal-kliem fid-dizzjunarji u minn dik il-perspettiva mal-lessiku kollu. Kultant il-lessikografija titqies bħala parti mill-lessikoloġija jew bħala fergħa tagħha, iżda teknikament, il-lessikologi li jiktbu d-dizzjunarji biss huma lessikografi. Xi wħud iqisu din bħala distinzjoni bejn it-teorija u l-prattika.

Oriġini

Il-kelma “lessikoloġija” ġejja mill-Grieg λεξικόν lexicon, jiġifieri “lessiku”, newt. ta’ λεξικός lexikos, jiġifieri “tal-kelmiet jew għalihom”, minn λέξις lexis, jiġifieri “taħdit”, “kelma” (mentri λέγω lego, jiġifieri “jgħid”, “jitkellem”) u -λογία -logia, jiġifieri “l-istudju ta’”, is-suffiss derivat minn λόγος logos, li fost affarijiet oħra jfisser “taħdit, orazzjoni, diskors, kwotazzjoni, studju, kalkolu, raġunament”, li ġej ukoll minn λέγω.

Semantika lessikali

Dominju

Hemm ħafna tipi ta’ rabtiet semantiċi bejn il-kliem. Pereżempju l-omonimija, l-antonimija, il-meronimija, u l-paronimija. Is-semantika li hija involuta speċifikament fix-xogħol lessikoloġiku tissejjaħ semantika lessikali. Is-semantika lessikali hija kemxejn differenti mis-semantika ta’ unitajiet ikbar bħal frażijiet, sentenzi, u testi kompluti (jew diskorsi), minħabba li ma tinvolvix l-istess livell ta’ kumplessitajiet semantiċi kompożizzjonali. Madankollu, il-kunċett ta’ “kelma” jista’ jkun estremament kumpless, partikolarment fil-lingwi agglutinattivi.

Forom oħra tas-semantika jiġu studjati, bħas-semantika kulturali u s-semantika komputazzjonali (li jistgħu jirreferu għal-lessikoloġija komputazzjonali jew għal-loġika matematika).

Storja

Is-semantika lessikali jaf ma tkunx tista’ tinftiehem mingħajr esplorazzjoni qasira tal-istorja tagħha.

Semantika prestrutturalista

Is-semantika bħala dixxiplina lingwistika bdiet għall-ħabta ta’ nofs is-seklu 19, u minħabba li l-lingwistika dak iż-żmien kienet iktar dijakronika, b’hekk is-semantika lessikali kienet dijakronika wkoll – din kienet ċentrali bejn l-1870 u l-1930. M’hemmx dubju li s-semantika lessikali dijakronika kienet interessata fil-bidla tat-tifsira b’approċċ predominantement semasjoloġiku, billi ħadet in-nozzjoni tat-tifsira mil-lat psikoloġiku: it-tifsiriet lessikali kienu kkunsidrati bħala entitajiet, ħsibijiet u ideat psikoloġiċi, u l-bidliet fit-tifsira kienu jiġu spjegati bħala r-riżultat ta’ proċessi psikoloġiċi.

Semantika strutturalista u neostrutturalista

Biż-żieda ta’ ideat ġodda wara l-iżvolta permezz ta’ ħidmet , is-semantika dijakronika prestrutturalista ġiet ikkritikata ferm għall-istudju atomiku tal-kliem, għall-approċċ dijakroniku u l-isferi mhux lingwistiċi ta’ investigazzjoni. L-istudju sar sinkroniku, u kellu x’jaqsam mal-istrutturi semantiċi u mal-istrutturi purament lingwistiċi.

Ir-relazzjonijiet strutturali semantiċi tal-entitajiet lessikali jistgħu jitqiesu bi tliet modi:

ix-xebħ semantiku
ir-rabtiet lessikali bħas-sinonimija, l-antonimija u l-iponimija
l-identifikazzjoni tar-rabtiet lessikali sintagmatiċi

WordNet “huwa tip ta’ bażi tad-data lessikali elettronika online li hija organizzata fuq prinċipji relazzjonali, li tinkludi kważi 100,000 kunċett”.

Chomsky

Il-lingwisti ġenerattivi tal-ħsieb ta’ bdew jinvestigaw żewġ fehmiet opposti dwar il-post tas-semantika fi , li fl-aħħar mill-aħħar wasslu għal dibattitu jaħraq. Dawn kienu s-semantika interpretattiva u s-semantika ġenerattiva.

Semantika konjittiva

Huwa maħsub li s-semantika lessikali konjittiva hija l-iktar produttiva mill-approċċi attwali.

Frażjoloġija

Fergħa oħra tal-lessikoloġija hija l-. Il-frażjoloġija tistudja t-tifsiriet komposti ta’ żewġ kelmiet jew iktar, bħal “infetħu bibien is-sema”. It-tifsira tal-frażi kollha kemm hi għandha tifsira differenti minn kull kelma individwali. Il-frażjoloġija teżamina kif u għaliex tifsiriet bħal dawn jintużaw kuljum, u l-liġijiet li jirregolaw dawn il-kombinazzjonijiet ta’ kliem. Il-frażjoloġija tinvestiga wkoll l-idjomi.

Etimoloġija

Peress li l-lessikoloġija tistudja t-tifsira tal-kliem u r-rabtiet semantiċi tagħhom, ħafna drabi tesplora l-oriġini u l-istorja ta’ kelma, jiġifieri l-etimoloġija tagħha. L-etimologi janalizzaw lingwi relatati billi jużaw teknika magħrufa bħala l-metodu komparattiv. Bl-użu ta’ dan il-metodu, in-nisel ta’ diversi kliem minn fergħat differenti tal-familja tal-lingwi Indo-Ewropej jistgħu jiġu traċċati lura għal kelmiet individwali mil-lingwa Proto-Indo-Ewropea.

L-etimoloġija tista’ tkun ta’ għajnuna biex jiġu ċċarati xi tifsiriet dubjużi, l-ortografija, eċċ., u tintuża wkoll fil-lessikografija. Pereżempju, id-dizzjunarji etimoloġiċi jipprovdu l-kliem bl-oriġini storika, il-bidliet u l-iżvilupp tagħhom.

Lessikografija

Eżempju familjari ta’ lessikoloġija fil-prattika huwa dak tad-dizzjunarji u tat-teżawri. Id-dizzjunarji huma kotba, programmi tal-kompjuter, jew bażijiet tad-data li jirrappreżentaw xogħol lessikografiku u huma mfassla u maħsuba għall-użu pubbliku.

Peress li hemm ħafna tipi differenti ta’ dizzjunarji, hemm ħafna tipi differenti ta’ lessikografi.

Il-lessikografi jindirizzaw id-diffikultajiet fid-definizzjoni ta’ kliem sempliċi bħall-partiċelli jew l-artikli, u kif il-kliem kompost jew kumpless jew il-kliem b’ħafna tifsiriet jistgħu jiġu spjegati b’mod ċar. Jindirizzaw ukoll liema kliem għandu jinżamm, jiżdied jew jitneħħa minn dizzjunarju.

Lessikografi notevoli

Xi lessikografi notevoli jinkludu:

Dr. (twieled fit-18 ta’ Settembru 1709 – miet fit-13 ta’ Diċembru 1784)
(twieled fit-23 ta’ Ottubru 1817 – miet fit-3 ta’ Jannar 1875)
(twieled fis-16 ta’ Ottubru 1758 – miet fit-28 ta’ Mejju 1843)
(twieled fl-10 ta’ Novembru 1801 – miet fit-22 ta’ Settembru 1872)

Lessikologi

Xi lessikologi notevoli jinkludu:

(twieled fil-11 ta’ Awwissu 1948)
(twieled fit-22 ta’ Ottubru 1898 – miet fil-25 ta’ Jannar 1990)
(twieled fit-12 ta’ Novembru 1915 – miet fil-25 ta’ Marzu 1980)
(twieled fl-1 ta’ Ġunju 1971)

Biblijografija

Lexicology/Lexikologie: International Handbook on the Nature and Structure of Words and Vocabulary/Ein Internationales Handbuch Zur Natur and Struktur Von Wortern Und Wortschatzen, Vol 1. & Vol 2. (Eds. A. Cruse et al.)
Words, Meaning, and Vocabulary: An Introduction to Modern English Lexicology, (ed. H. Jackson); ISBN 0-304-70396-6
Toward a Functional Lexicology, (ed. G. Wotjak); ISBN 0-8204-3526-0
Lexicology, Semantics, and Lexicography, (ed. J. Coleman); ISBN 1-55619-972-4
English Lexicology: Lexical Structure, Word Semantics & Word-formation, (Leonhard Lipka); ISBN 978-3-8233-4995-2
Outline of English Lexicology, (Leonhard Lipka); ISBN 3-484-41003-5

Referenzi

^ Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. p. 1. ISBN 978-5-9765-0249-9.
^ Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 4–5. ISBN 978-601-04-0595-0.
^ Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. p. 133. ISBN 978-5-9765-0249-9.
^ "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λεξικο^ς". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.
^ "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λέξις". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.
^ "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λόγος". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.
^ ^a ^b Popescu, Floriana (2019). A paradigm of comparative lexicology. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. pp. 19–20. ISBN 1-5275-1808-6.
^ ^a ^b ^ċ Halliday, M. A. K. (2007). Lexicology : a short introduction. Colin Yallop. London: Continuum. pp. 56–57. ISBN 978-1-4411-5054-7.
^ Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. p. 41. ISBN 978-601-04-0595-0.
^ Halliday, M. A. K. (2007). Lexicology : a short introduction. Colin Yallop. London: Continuum. pp. 12–13. ISBN 978-1-4411-5054-7.
^ Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 75–76.
^ Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. pp. 20–23. ISBN 978-5-9765-0249-9.
^ Joseph, Brian D.; Janda, Richard D., eds. (2003), "The Handbook of Historical Linguistics", The Handbook of Historical Linguistics, Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd, p. 183, ISBN 9780631195719.
^ ^a ^b Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 93–94. ISBN 978-601-04-0595-0.

[1] Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. p. 1. ISBN 978-5-9765-0249-9.

[2] Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 4–5. ISBN 978-601-04-0595-0.

[3] Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. p. 133. ISBN 978-5-9765-0249-9.

[4] "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λεξικο^ς". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.

[5] "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λέξις". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.

[6] "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, λόγος". www.perseus.tufts.edu. Miġbur 2021-05-14.

[:0-7] Popescu, Floriana (2019). A paradigm of comparative lexicology. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. pp. 19–20. ISBN 1-5275-1808-6.

[:1-8] ċ Halliday, M. A. K. (2007). Lexicology : a short introduction. Colin Yallop. London: Continuum. pp. 56–57. ISBN 978-1-4411-5054-7.

[9] Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. p. 41. ISBN 978-601-04-0595-0.

[10] Halliday, M. A. K. (2007). Lexicology : a short introduction. Colin Yallop. London: Continuum. pp. 12–13. ISBN 978-1-4411-5054-7.

[11] Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 75–76.

[12] Babich, Galina Nikolaevna (2016). Lexicology : a current guide = Lexicologia angliskogo yazyka (8 ed.). Moscow: Flinta. pp. 20–23. ISBN 978-5-9765-0249-9.

[13] Joseph, Brian D.; Janda, Richard D., eds. (2003), "The Handbook of Historical Linguistics", The Handbook of Historical Linguistics, Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd, p. 183, ISBN 9780631195719.

[:2-14] Dzharasova, T. T. (2020). English lexicology and lexicography : theory and practice (2 ed.). Almaty: Al-Farabi Kazakh National University. pp. 93–94. ISBN 978-601-04-0595-0.