Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Il Pajsaġġ Kulturali ta Gedeo huwa reġjun fiż Żona ta Gedeo parti mill Istat Reġjonali tan Nofsinhar tal Etjopja fin Nof
Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo
Il-Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo huwa reġjun fiż-Żona ta' Gedeo, parti mill-Istat Reġjonali tan-Nofsinhar tal-Etjopja fin-Nofsinhar tal-Etjopja u fl-Etjopja ċentrali. Huwa estiż tul in-naħa tal-Lvant tal-Foss Etjopjan Prinċipali, f'għoli li jvarja bejn 1,307 u 3,072 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar. Fir-reġjun hemm madwar 250,000 membru tal-poplu Gedeo. Ir-reġjun huwa mgħoni b'foresti sagri u monumenti megalitiċi, u ilu jospita l-poplu Gedeo għal eluf ta' snin. L-agroforestrija tradizzjonali hija pprattikata fir-reġjun mill-poplu Gedeo. Bis-saħħa ta' dawn il-prattiki tradizzjonali, l-istorja twila tagħha ta' okkupazzjoni, u l-importanza kulturali tar-reġjun, il-Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2023.
Storja
Ir-reġjun ta' Gedeo ilu okkupat għal millenji; l-evidenza tal-okkupazzjoni tmur lura għan-Neolitiku. Eluf ta' monumenti tal-ġebel (steli) f'madwar 100 sit ġew irreġistrati fil-pajsaġġ kollu. L-ikbar steli huma għoljin 8 metri u għandhom dijametru ta' metru, u huma mżejna b'figuri antropomorfiċi u falliċi. Instabu wkoll diversi siti funebri u nekropoli, u fl-inħawi huma komuni l-petroglifiċi mnaqqxa.
L-ewwel stħarriġiet arkeoloġiċi Ewropej taż-żona twettqu fis-snin 20 u 30 tas-seklu 20.
Sit ta' Wirt Dinji
Il-Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2023.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".
Agroforestrija
Il-vulkaniżmu matul il-Mijoċen u l-perjodu Kwaternarju, flimkien mal-bosta xmajjar alluvjonali, jagħmlu r-reġjun għammiel ħafna. Iżjed minn 90 % tal-erja tal-art taż-Żona ta' Gedeo hija miksija bl-agroforestrija, u l-enset (tip ta' banana Etjopjana) u l-kafè huma l-prodotti agrikoli prinċipali. Ir-raba' huwa stratifikat vertikalment, bil-pjanti tal-enset u tal-kafè jikbru taħt is-siġar nattivi maturi. Il-ħxejjex tal-għeruq bħall-kassava u l-legumi jitkabbru taħt l-għelejjel prinċipali tal-inħawi. Sabiex jiġu evitati l-effetti negattivi tal-erożjoni fuq il-pajsaġġ imtarraġ, ma jsirx kważi l-ebda ħdim tar-raba', u spiss tiġi pprattikata n-newba tal-għelejjel, biex b'hekk xi raba' jibqa' mhux maħdum.
L-għarfien kulturali dwar il-ġestjoni u l-konservazzjoni tas-sistema tal-agroforestrija jirriżulta mid-drawwiet u mit-twemmin tal-poplu Gedeo, u dan iwassal għal relazzjoni reċiproka bejn il-bniedem u l-ambjent. Fiż-żona hemm bosta foresti sagri u l-ħsad minnhom huwa pprojbit.
Ħamsin speċi differenti ta' pjanti nattivi biz-zkuk instabu fi ħdan dawn l-irziezet tradizzjonali, u 22 minnhom huma ta' tħassib partikolari għall-konservazzjoni. L-iżjed pjanti nattivi komuni huma l-Millettia u l-Cordia africana, kif ukoll iċ- Afrikana li tikber ukoll fi ħdan dawn il-foresti.
Referenzi
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "The Gedeo Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-01-11.
- ^ Holmyard, E. J. (April 1933). "Cinq Années de Recherches Archéologiques en Éthiopie. Province du Harar et Éthiopie Meridionale. By the Rév. Père Azaïs and R. Chambard. Preface by Edmond Pottier. 11 × 9, pp. xv + 348, pls. 6, map 1, and an atlas of 110 plates. Paris: Paul Geuthner, 1931. 350 fr". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 65 (2): 457–458.
- ^ Debelo, Asebe Regassa; Legesse, Abiyot; Milstein, Tema; Orkaydo, Ongaye Oda (21 August 2017). ""Tree Is Life": The Rising of Dualism and the Declining of Mutualism among the Gedeo of Southern Ethiopia". Frontiers in Communication. 2.
- ^ Negash, Mesele; Yirdaw, Eshetu; Luukkanen, Olavi (Mejju 2012). "Potential of indigenous multistrata agroforests for maintaining native floristic diversity in the south-eastern Rift Valley escarpment, Ethiopia". Agroforestry Systems. 85 (1): 9–28.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo, X'inhi Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo? Xi tfisser Pajsaġġ Kulturali ta' Gedeo?
Il Pajsaġġ Kulturali ta Gedeo huwa reġjun fiz Zona ta Gedeo parti mill Istat Reġjonali tan Nofsinhar tal Etjopja fin Nofsinhar tal Etjopja u fl Etjopja ċentrali Huwa estiz tul in naħa tal Lvant tal Foss Etjopjan Prinċipali f għoli li jvarja bejn 1 307 u 3 072 metru l fuq mil livell tal baħar Fir reġjun hemm madwar 250 000 membru tal poplu Gedeo Ir reġjun huwa mgħoni b foresti sagri u monumenti megalitiċi u ilu jospita l poplu Gedeo għal eluf ta snin L agroforestrija tradizzjonali hija pprattikata fir reġjun mill poplu Gedeo Bis saħħa ta dawn il prattiki tradizzjonali l istorja twila tagħha ta okkupazzjoni u l importanza kulturali tar reġjun il Pajsaġġ Kulturali ta Gedeo tnizzel fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 2023 L isteli falliċi ta Tutu Fela StorjaIr reġjun ta Gedeo ilu okkupat għal millenji l evidenza tal okkupazzjoni tmur lura għan Neolitiku Eluf ta monumenti tal ġebel steli f madwar 100 sit ġew irreġistrati fil pajsaġġ kollu L ikbar steli huma għoljin 8 metri u għandhom dijametru ta metru u huma mzejna b figuri antropomorfiċi u falliċi Instabu wkoll diversi siti funebri u nekropoli u fl inħawi huma komuni l petroglifiċi mnaqqxa L ewwel stħarriġiet arkeoloġiċi Ewropej taz zona twettqu fis snin 20 u 30 tas seklu 20 Sit ta Wirt DinjiIl Pajsaġġ Kulturali ta Gedeo ġie ddezinjat bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 2023 Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta zewġ kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju iii Xhieda unika jew minn tal inqas eċċezzjonali ta tradizzjoni kulturali jew ta ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet u l kriterju v Ezempju straordinarju ta insedjament uman tradizzjonali ta uzu tal art jew ta uzu tal baħar li jirrapprezenta kultura jew kulturi jew interazzjoni umana mal ambjent speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l impatt ta bidla irreversibbli AgroforestrijaIl vulkanizmu matul il Mijoċen u l perjodu Kwaternarju flimkien mal bosta xmajjar alluvjonali jagħmlu r reġjun għammiel ħafna Izjed minn 90 tal erja tal art taz Zona ta Gedeo hija miksija bl agroforestrija u l enset tip ta banana Etjopjana u l kafe huma l prodotti agrikoli prinċipali Ir raba huwa stratifikat vertikalment bil pjanti tal enset u tal kafe jikbru taħt is siġar nattivi maturi Il ħxejjex tal għeruq bħall kassava u l legumi jitkabbru taħt l għelejjel prinċipali tal inħawi Sabiex jiġu evitati l effetti negattivi tal erozjoni fuq il pajsaġġ imtarraġ ma jsirx kwazi l ebda ħdim tar raba u spiss tiġi pprattikata n newba tal għelejjel biex b hekk xi raba jibqa mhux maħdum L għarfien kulturali dwar il ġestjoni u l konservazzjoni tas sistema tal agroforestrija jirrizulta mid drawwiet u mit twemmin tal poplu Gedeo u dan iwassal għal relazzjoni reċiproka bejn il bniedem u l ambjent Fiz zona hemm bosta foresti sagri u l ħsad minnhom huwa pprojbit Ħamsin speċi differenti ta pjanti nattivi biz zkuk instabu fi ħdan dawn l irziezet tradizzjonali u 22 minnhom huma ta tħassib partikolari għall konservazzjoni L izjed pjanti nattivi komuni huma l Millettia u l Cordia africana kif ukoll iċ Afrikana li tikber ukoll fi ħdan dawn il foresti Referenzi a b ċ Centre UNESCO World Heritage The Gedeo Cultural Landscape UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2024 01 11 Holmyard E J April 1933 Cinq Annees de Recherches Archeologiques en Ethiopie Province du Harar et Ethiopie Meridionale By the Rev Pere Azais and R Chambard Preface by Edmond Pottier 11 9 pp xv 348 pls 6 map 1 and an atlas of 110 plates Paris Paul Geuthner 1931 350 fr Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain amp Ireland 65 2 457 458 Debelo Asebe Regassa Legesse Abiyot Milstein Tema Orkaydo Ongaye Oda 21 August 2017 Tree Is Life The Rising of Dualism and the Declining of Mutualism among the Gedeo of Southern Ethiopia Frontiers in Communication 2 Negash Mesele Yirdaw Eshetu Luukkanen Olavi Mejju 2012 Potential of indigenous multistrata agroforests for maintaining native floristic diversity in the south eastern Rift Valley escarpment Ethiopia Agroforestry Systems 85 1 9 28