Ġużè Muscat Azzopardi

Ġużè Muscat Azzopardi kien rumanzier, poeta u kummentatur soċjali Malti.

Ġużè Muscat Azzopardi
Ħajja
Twelid	Ħal Qormi, 1 Settembru 1853
Nazzjonalità	Kolonja ta' Malta
Mewt	Valletta, 4 Awwissu 1927
Post tad-dfin	Ċimiterju tal-Addolorata
Familja
Ulied	uri Ġino Muscat Azzopardi
Edukazzjoni
Alma mater	Università ta' Malta
Lingwi	Malti
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	traduttur ġurnalist poeta avukat kittieb

Ħajja personali u soċjali

Muscat Azzopardi twieled Ħal Qormi fl-1 ta’ Settembru 1853. Hu studja fis- ta’ l-Imdina u fl- fejn ħa d-diploma ta’ prokuratur legali fl-. Huwa żżewweġ lil Tonina Fenech u kellu tlett itfal (kittieb), Ġino (kittieb) u (kompożitur). Ġużè Muscat Azzopardi miet fl-4 t’Awissu 1927 il-belt Valletta.

Muscat Azzopardi kien kelliem kapaċi, politiku popolari, kritiku tal-palk magħruf, ġurnalist versatili u parteċipant attiv fl-ambjent soċjo-kulturali. Fil-waqt li kien avukat ta' suċċess, huwa laħaq President tal-Kamra tal-Prokuraturi Legali u kien membru tal-Giunta Teatrale tal-Gvern. B’ħerqa kbira kien jippromwovi d-drama Maltija u kien l-editur ta’ diversi ħarġiet perjodiċi fosthom In-Naħla Maltija (1878) u Il-Ħabib (1911), u anke kkontribbwixxa f’publikazzjonijiet oħra bħal Id-Dawl (1892) u Il-Ħabbar Malti.

Ġużè Muscat Azzopardi kien membru fil- u waqqaf l-Għaqda Kittieba tal-Malti (li aktar tard saret l-Akkademja tal-Malti). Fl-1920 ġie elett bħala l-ewwel president tagħha, kariga li żamm sa mewtu. Fl-1924 sar l-ewwel editor ta’ Il-Malti, il-ħarġa perjodikali ta’ l-għaqda. Għal xi żmien kien eżaminatur tat-Taljan fl-Università ta’ Malta u fis-Seminarju.

Għall-kitbiet u attivitajiet reliġjużi tiegħu, ġie onorat darbtejn mill-Papa , l-ewwel bil-Pro Ecclesia et Pontefice u mbagħad bil-medalja Bene Merenti.

Fid-dawl tal-bosta kontribuzzjonijiet tiegħu b’proża u poeżija lil- Maltija, sejjaħlu ‘Missier il-lettaratura Maltija’. Ix-xogħol letterarju tiegħu jinkludi rumanzi, poeżiji, reċti, bijografiji u traduzzjonijiet. L-ewwel kitba tal-proża tiegħu kienet Il-Ħajja ta’ San Ġorġ (1874), li kienet traduzzjoni mit-Taljan.

Ġużè Muscat Azzopardi kien involut b’mod attiv fil-ħajja soċjo-kulturali, tant li fl-1875, fl-età żagħżugħa ta’ 22 sena insibuh imniżżel bħala Segretarju tas- ta’ Ħal Qormi. Ħames snin wara, fl-1880, huwa kiteb il-versi ta’ l-ewwel innu f’ġieħ il-Qaddis Patrun tar-Raħal. Huwa kien ukoll President ta’ l-istess Soċjeta mill-1906 sa l-1917. Il-ħeġġa u l-imħabba tiegħu lejn il-kultura, kif ukoll il-versatilità ta’ Muscat Azzopardi joħorġu ċari f’diskors li għamel nhar is-21 ta’ April 1907 meta l-Banda Pinto, li tagħha kien President, wettqet program ta’ mużika fl-okkazzjoni tal-festa ta' San Gorg. Fid-diskors Muscat Azzopardi qiegħed jindirizza lis-Surmast-Kompożitur Mro. li kiteb il-mużika għal l-Innu hawn fuq imsemmi. Jispikka wkoll l-għażla ta’ kliem mirqum li juża Muscat Azzopardi f’dan id-diskors li deher fil-gazzetta Malta tat-22 t’April 1907:

"Surmast, jien qiegħed noffrilek dawn il- mhux għax jien Qormi, għax int ħabib tiegħi jew għax int alliev ta’ Vassallo, dak li qiegħed iżid ikabbar dejjem il-ġieħ ta’ Malta Artistika; lanqas għax jien il-President ta’ din il-Banda popolari Qormija jew għax jien rappreżentant ta’ din il-Belt Pinto tagħna fil- u wisq inqas għax jien l-awtur ta’ dawn il- ta’ l-Innu; le, iżda, biss noffrihomlok f’ismi, f’isem il-Banda u f’isem il-Qormin kollha dilettanti tas-sabiħa arti tal-mużika għal dak il-kbir ġenju tiegħek li bih għaraft tlibbes dawn il-versi tiegħi b’mużika tant sabiħa, ħelwa u deskrittiva tinħass ħierġa ħafifa ħafifa minn dak il-ġenju li l-Providenza għoġobha tagħnik bih."

Muscat Azzopardi bħala rumanzier. Huwa spikka bħala rumanzier. Fir-rumanzi storiċi tiegħu Toni Bajjada (1878), Mattew Callus (1878), Vicu Mason (1881), Susanna (1883), Ċejlu Tonna (1886), Ċensu Barbara (1893) u Nazju Ellul (1909), l-imgħoddi jiġi użat għal l-applikazzjoni universali tiegħu. B’mod romantiku l-istorja issir indikazzjoni tal-ġejjieni u r-rumanzier iħallat valuri nazzjonalistiċi ma’ l-istorja vvintata. It-tagħqid ta’ l-istorja (li teħtieġ tiftix) u l-finzjoni (li teħtieġ immaġinazzjoni) tfittex li tgħallem u fl-istess ħin tiddeverti. Hu jimla il-proża tiegħu bl-istorja u narrazzjoni diretta hekk kif l-istejjer tiegħu huma bbażati fuq azzjoni, deskrizzjoni, eżortazzjoni u istruzzjoni espliċita. Filwaqt li l-karattri mhumiex żviluppati psikoloġikament, il-qarrej jifhem il-karattru b’dak li jagħmel u mhux minħabba xi personalità żviluppata.

Muscat Azzopardi bħala poeta

Muscat Azzopardi kien ukoll poeta mirqum li esperimenta fil-flessibilita tal-Malti bħala mezz ta’ espressjoni poetika. Ħafna mill-poeżiji tiegħu jinstabu f’Ġabra ta’ Poeżiji bit-Taljan u bil-Malti (1876), Ħamsin poeżija bil-Malti (1890) u Ġabra sħiħa ta’ Sunetti bi Studju fuqhom tal-Kittieb Innifsu (1956). Il-poeżija tiegħu ħadet ħafna elementi validi mill-ambjent ta’ madwaru u l-interpretazzjoni soċjali li ppreżentat kienet kemm il-darba t’ispirazzjoni għal poeti oħrajn. Minħabba s-sens estetiku tiegħu qatt ma nesa’ il-missjoni tiegħu ta’ edukatur letterarju u anke l-poeżija tiegħu ħafna drabi hija didattika.

Ġużè Muscat Azzopardi, flimkien ma’ awturi minuri oħra bħal , , , u Manwel Dimech, wirtu l-wirt poetiku ta' Ġan Anton Vassallo li sejjes il-poeżija tiegħu fuq tlett taqsimiet prinċipali: dik sentimentali, dik satirika u dik nazzjonalistika. L-awturi msemmija hawn fuq issoktaw jorqmu u jfettħu l-orjentament demokratiku tal-poeżija, waqt li wessgħu l-medda ta’ l-ispirazzjoni tagħhom billi fehmu aħjar l-istrutturi soċjali u l-mudelli kulturali, waqt li komplew itejbu t-taħdit letterarju tagħhom, dejjem fid-dawl tal-forom tat-taħdit popolari. Din li ġejja hija parti mill-poeżija ta’ Ġużè Muscat Azzopardi Il-Baħar, b’xhieda ta’ l-istil tiegħu:

Mita, fis-sajf, kif jisbaħ, Nixref mit-tieqa tiegħi, Biex nara l-mewġ ta’ taħti Stenbaħx biċ-ċiera miegħi; U nilmħu donnu ġelu Magħqud bit-trab tan-nir, Bil-qlugħ tad-dgħajjes ħierġa Bħal qatgħa gawwi kbir; Mita, kif l-ewwel dija Tax-xemx tibda tleqq fuqu, Narah jitħarrek – donnu ħass ’il xi ħadd isuqu; u mal-blatiet tal-plajja, bin-nida tiegħu xeheb, qalb il-bokok tal-fidda ifawwar jut tad-deheb; mita narah, bil-qima tal-maħbubin mistura, jersaq lejn l-art, ibusha… u jarġa’ jwarrab lura; nifhem, f’dik is-sbuħija, li xejn m’aħna l-bnedmin; u nħoss il-bżonn li ngħajjat; Alla, kemm int ħanin! Muscat Azzopardi bħala traduttur u drammaturgu Traduzzjonijiet ta’ Muscat Azzopardi jinkludu Pawlu Xara (1879), L-Għarusa tal-Mosta (1879), Il-Ħalliel it-Tajjeb (1901), Il-Quddiesa (1902) u Storja ta’ Malta (1903) mit-Taljan u Il-Għasar tal-Madonna (1878), Il-Missal (1918), l-erba’ Vanġeli: San Mattew (1895), San Mark (1915), San Luqa (1916), San Ġwann (1917), u L-Ktieb ta’ l-Appostli ta’ San Luqa (1924) mill-Latin. Muscat Azzopardi kiteb bosta reċti, xi wħud minnhom huma oriġinali filwaqt li oħrajn huma maqluba mit-Taljan. Muscat Azzopardi bħala rumanzier Muscat Azzopardi spikka bħala rumanzier. Fir-rumanzi storiċi tiegħu Toni Bajjada (1878), Mattew Callus (1878), Vicu Mason (1881), Susanna (1883), Ċejlu Tonna (1886), Ċensu Barbara (1893) u Nazju Ellul (1909), l-imgħoddi jiġi użat għal l-applikazzjoni universali tiegħu. B’mod romantiku l-istorja issir indikazzjoni tal-ġejjieni u r-rumanzier iħallat valuri nazzjonalistiċi ma’ l-istorja vvintata. It-tagħqid ta’ l-istorja (li teħtieġ tiftix) u l-finzjoni (li teħtieġ immaġinazzjoni) tfittex li tgħallem u fl-istess ħin tiddeverti. Hu jimla il-proża tiegħu bl-istorja u narrazzjoni diretta hekk kif l-istejjer tiegħu huma bbażati fuq azzjoni, deskrizzjoni, eżortazzjoni u istruzzjoni espliċita. Filwaqt li l-karattri mhumiex żviluppati psikoloġikament, il-qarrej jifhem il-karattru b’dak li jagħmel u mhux minħabba xi personalità żviluppata. Referenzi Maltese Biographies of the Twentieth century, PIN, 2000 Il-Poeżija Maltija, Friggieri Oliver, Malta University Publishers, 1996 1862-1962 Rikordju tal-festi ċentinarji tas-Soċjetà Filarmonika Pinto Qormi, Stamperija, Dar ta' San Ġużepp, Ħamrun, 1962 Ħoloq Esterni Soċjeta Filarmonika Pinto - Banda San Sebastjan A.D. 1862 L-Akkademja tal-Malti