Kronoloġija tal matematika

Kronoloġija tal-iżviluppi prinċipali fil-matematika.

Qabel 1000 QK

• ċa. 70,000 QK – L-Afrika t'Isfel, ġebel tal-okra mżejjen b'disinji ġometriċi mnaqqxin.
• ċa. 35,000 QK sa 20,000 QK – L-Afrika u Franza, l-ewwel tentativi preistoriċi li nagħfu bihom għall-kwantifikazzjoni tal-ħin.
• ċa 20,000 QK – Il-Wied tan-Nil, l-Għadma ta' Ixango: possibbilment l-eqdem referenza għan-numri primi u l-moltiplikazzjoni Eġizzjana.
• ċa. 3400 QK – Mesopotamja, is-Sumeri jivvintaw l-ewwel sistema tan-numri u sistema ta' piż u qies.
• ċa. 3100 QK – L-Eġittu, l-eqdem sistema deċimali magħruf jagħmel possibbli l-għadd indefinit bl-introduzzjoni ta' simboli ġodda.
• ċa. 2800 QK – Iċ-ċiviltà tal-Wied tal-Indus fis-sottokontinent Indjan, l-eqdem użu tar-rapporti deċimali f'sistema uniformi ta' piż u qies. L-iżgħar unità tal-qies użata kienet 1.704 millimetri u l-iżgħar unità ta' massa kienet 28 gramma.
• 2800 QK – Fiċ-Ċina jiskopru l-'Kwadrat Low Xu', l-uniku kwadrat maġiku normali tat-tielet ordni.
• 2700 QK – L-Eġittu, il-kejl tal-art magħmul preċiż.
• 2600 QK – Iċ-ċiviltà tal-Wied tal-Indus - oġġetti, toroq, bankini, djar u bini ta' ħafna sulari mibnijin b'angoli retti perfetti, b'kull blokka tal-stess qies.
• 2400 QK – L-Eġittu, jiżviluppaw Kalendarju Astronomiku preċiż, użat sal-Medju Evu, imħabba r-regolarità matematika tiegħu.
• ċa. 2000 QK – , il-Babilonjani jużaw sistema ta' numri bbażat fuq is-60 u jikkalkulaw l-ewwel valur approssimattiv ta' π li nafu bih, 3.125.

• 1800 QK – Il-Papiru Matemematiku ta' Moska, fih kalkulazzjoni tal-volum ta' frustum.
• ċa. 1800 QK – Indja Vedika - Jaġnavalkja jikteb ix-Xatapatha Brahmana, fejn jiddeskrivi l-muvimenti tax-xemx u l-qamar u jipproponi ċiklu ta' 95 sena biex jissinkronizza dawn il-muvimenti.
• ċa. 1800 QK – Il-Veda Jaġur, wieħed mill-erba' Vedi Induwisti, fih l-ewwel kunċett tal-infinità u jiddikjara li "jekk tneħħi parti mill-infinità jew iżżid ma l-infinità, xorta tibqa' l-infinità"
• 1650 QK – Il-Papiru Matematiku ta' Rhind, kopja ta' rotlu mitluf ta' xi l-1850 QK, il-kopista Ahmes jagħti wieħed mill-ewwel valur approssimattiv ta' π li nafu bih, 3.16, l-ewwel tentativa għall-kwadratura taċ-ċirku, l-ewwel użu li nafu bih ta' tip ta' kotanġenti u soluzzjoni ta' ekwazzjonijiet linjari tal-ewwel ordni.
• 1350 QK – L-astronomu Lagadha jikteb il-Vedanga Ġjotixa, test Vediku fuq l-astronomija li jiddeskrivi r-regoli għat-traċċjar tal-muvimenti tax-xemx u l-qamar u juża l-ġometrija u t-trigonometrija għall-astronomija.
• 1300 QK – Il-Papiru ta' Berlin (id-19-il dinastija) fih ekwazzjoni kwadratika u s-soluzzjoni tagħha.

L-Ewwel Millennju QK

• ca 1000 QK – L-Eġizzjani jużaw il-frazzjonjiet ordinarji.
• 800 QK – Bawdhajana jikteb is-Sulba Sutra ("ir-regola tal-kordi" fis-Sanskrit) Bawdhajana, test ġometriku Vediku Sanskrit, li fih l-ewwel użu tat-teorema Pitagoriku, ekwazzjonijiet kwadratiċi u kalkulazzjoni tar-radiċi kwadrata ta' 2, korretta sa ħames ċifri deċimali.
• 600 QK – Apastamba fil-ktieb tiegħu is-Sulba Sutra Apastamba, test ġometriku Vediku Sanskrit ieħor, jipprova jagħmel kwadratura taċ-ċirku u jirnexxilu jikkalkula r-radiċi kwadrata ta' 2, korretta sa ħames ċifri deċimali.
• ċa. 600 QK – Sulba Sutra oħra fiha l-użu tat-trippli Pitagoriċi, numru ta' provi ġometriċi u valur approssimat ta' π, 3.16.
• 530 QK - Pitagora jistudja l-ġometrija propożizzjonali u l-kordi tal-lira jivvibraw; l-iskola tiegħu tiskopri l-irrazzjonalità tar-radiċi kwadrata ta' 2.
• ċa. 500 QK – Il-grammatku Indjan Pānini, ikkunsidrat missier il-magni tal-kalkulu, jikteb l-Astadhjaji, fejn insibu l-użu ta' metaregoli, trasformazzjonijiet u rekorrenzi, oriġinalment maħsuba għas-sistemizzazjoni tal-grammatka tas-
• ċa. 400 QK – Il-matematiċi Ġajnisti fl-Indja jiktbu s-Surja Praġinapti, test matematiku li jikklassifika n-numri kollha fi tliet kategoriji: numerabbli, innumerabbli u infiniti. Fih jagħrfu ħames tipi ta' infinità: infinità f'direzzjoni waħda jew tnejn, infinità fl-arja, infinità kullimkien, u infinità perpetwa.
• ċa. 300 QK – Xi testi matematiċi Indjani jużaw il-kelma bis-Sanskrit, 'Xunja', biex jirreferu għall-kuncett ta' 'Xejn' jew 'Vojt' (żero)
• 370 QK - Ewdossu jħabbar il-'metodu tal-eżawriment' għall-kalkulazzjoni tal-arja.
• 350 QK - Aristotli jiddiskuti r-raġunar loġiku fl-Organon.
• 300 QK - Il-matematiċi Ġajnisti fl-Indja jiktbu il-Bhagabati Sutra, li fih l-ewwel informazzjoni fuq il-‘kombinazzjonijiet'.
• 300 QK - Ewklidi fix-xogħol tiegħu l-Elementi jistudja l-ġometrija bħala sistema assjomatiku, jipprova l-infinitudni tan-numri primi u jniedi l-algoritmu Ewkildej, iħabbar il-liġi tar-riflessjoni fil-Katoptriks u jipprova it-teorema fundamentali tal-aritmetika.
• ċa. 300 QK – Fl-Indja jitfaċċa il-kunċett tan-numerali Brahmin.
• 300 QK – Fil-Mesopotamja, il-Babilonjani jivvintaw l-ewwel kalkulatur, l-abaku.
• ċa. 300 QK – Il- matematiku Indjan jikteb iċ-Ċandah-xastra, fejn insibu l-ewwel użu mill-Indjani taż-żero bħala ċifra (indikat b'tikka) u deskrizzjoni ta' sistema binarju tan-numri, flimkien ma l-ewwel użu tan-numri ta' Fibonacci u t-trianglu ta' Pascal.
• 260 QK - Arkimedi jiżviluppa metodu biex jipprova l-valur ta' π sa żewġ ċifri deċimali bl-użu ta' poligoni inskritti u ċirkoskritti u jikkalkula l-arja taħt segment paraboliku.

• ċa. 250 QK – L-Olmeki, ċiviltà antika prekolumbjana li kienu jgħixu f'parti mill-Messiku ta' llum, kienu ġa bdew jużaw iż-żero (ġerolglifiku forma t'arzella) bosta mijiet ta'snin qabel Tolemew.
• 240 QK – juża l-'algoritmu għarbiel' biex jifred jew jgħarbel malajr in-numri primi.
• 225 QK - jikteb Fuq is-Sezzjonijiet Koniċi u jsemmi l-ellissi, l-parabola, u l-iperboli.
• 150 QK - Matematiċi Ġajnisti fl-Indja jiktbu s-Sthananga Sutra, fejn insibu xogħol fuq it-teorija tan-numri, operazzjonijiet aritmetiċi, ġometrija, operazzjonijiet bil-frazzjonijiet, ekwazzjonijiet sempliċi, kubiċi u kwartiċi, u permutazzjonijiet u kombinazjonijiet.
• 140 QK - jiżviluppa l-bażi tat-trigonometrija.
• 50 QK – Is-sistema Indjan ta' numerali, l-ewwel wieħed numeriku fuq bażi ta' 10 u b'notazzjoni pożizzjonali, jibda jiżviluppa fl-Indja.

L-Ewwel Millenju AD

• 1el seklu - , l-ewwel referenza ħafifa għar-radiċi kwadrati tan-numri negattivi.
• ċa. 200ijiet - jikteb l-Almaġest.
• 250 - juża s-simboli għal numri mhux magħrufa fil-kuntest ta' alġebra sinkopata u jikteb l-Arithmetika, l-ewwel trattat sistematiku fuq l-alġebra,
• 300 - L-ewwel użu li ngħafu bih taż-żero bħala ċifra deċimali, introdotta mill-matematiċi Indjani.
• 400 - Il-matematiċi Ġajnisti jiktbu il-Manuskritt Bakhxali fejn jiddeskrivu teorija tal-infinit li fiha livelli differenti ta' infinità, juru li fehmu l-indiċi matematiċi u l-logaritmi fuq bażi ta' 2 u jikkalkolaw ir-radiċi kwadrata ta' numri li jilħqu l-miljun, korretti sa 11 il-ċifra deċimali.
• 450 - Żu Ċongżhi jikkalkula π sa seba' ċifri deċimali.
• 500 - Arjabhata jikteb l-Arjabhata-Siddhanta, fejn jintroduċi għall-ewwel darba l-funzjonijiet trigonometriċi u metodi għal kalkulazzjoni tal-valuri approssimi numeriċi tagħhom. Jiddefinixxi l-kunċetti ta' senu u kosenu u jagħti l-ewwel tavola ta' senu u kosenu (f'intervalli ta' 3.75 grad minn 0 sa 90 grad)
• 500ijiet - Arjabhata jikkalkula eżattament il-kostanti astronomiċi, bħal l-eklissi tax-xemx u tal-qamar, jikkalkula π sa erba' ċifri deċimali, u jikseb soluzzjonijiet f'numri sħaħ għal xi ekwazzjonijiet linjari b'metodu ekwivalenti għall-metodu modern.
• 550 - Matematiċi Induisti jagħtu liż-żero repreżentazzjoni numerali fin-notazzjoni pożizzjonali Indjana .
• 600jiet - Bhaskara I jagħti approssimazzjoni razzjonali għall-funzjoni tas-senu.
• 600ijiet - Brahmagupta jivvinta metodu biex jirriżolvi l-ekwazzjonijiet indeterminati tat-tieni ordni u jkun l-ewwel wieħed li juża l-alġebra biex jirriżolvi problemi astronomiċi. Jiżviluppa wkoll metodi għall-kalkulazzjoni tal-muviment u l-post ta' bosta pjaneti, it-tlugħ, l-inżul u l-koinċidenzi tagħhom u metodi għall-kalkulazzjoni tal-eklissi tax-xemx u l-qamar.
• 628 - Brahmagupta jikteb il-Brahma-sphuta-siddhanta, fejn jispjega ċar iż-żero u fiha jiżviluppa kompletament is-sistema numerali Indjan fejn il-valur jiddependi mill-post. Fih jagħti wkoll regoli għall-manipular tan-numri pożittivi u negattivi, metodi għall-kalkulazzjoni tar-radiċi kwadrati, metodi għas-soluzzjoni ta' xi ekwazzjonijiet linjari u kwadratiċi, regoli għas-sommazzjoni tas-serji u l-identità u t-teorema ta' Brahmagupta.
• 700ijiet - Virasena jagħti regoli espliċiti għas-segwenza ta' , jagħti derivazzjoni tal-volum ta' frustum permezz ta' proċedura infinita u jittratta l-logaritmi fuq bażi ta' 2 u juri li jaf ir-regoli tagħom.
• 700ijiet - Xridhara jagħti regola biex insibu l-volum ta' sfera u l-formula għas-soluzzjoni ta' ekwazzjonijiet kwadratiċi.

• 750 - – meqjus missier l-alġebra moderna għax kien l-ewwel li ġab l-Ewropa l-matematika Indjana. L-ewwel matematiku li ħadem fuq id-dettalji tal-'Aritmetika u alġebra tal-wirt', barra s-sistemizazzjoni tat-teorija tal-ekwazzjonijiet linjari u kwadratiċi.
• 773 - Kanka jġib lil Brahma-sphuta-siddhanta, Bagdad biex jispjega s-sistema Indjan ta' astronomija aritmetika u s-sistema numerali Indjan.
• 773 – Al-Fażaji jaqleb il-Brahma-sphuta-siddhanta għall-Għarbi fuq talba tas-sultan Khalif Abbasid Al-Mansur.
• 800ijiet - Govindsvamin jiskopri l-formula tal-interpolazzjoni li issa nsejħulha Newton-Gauss u jagħti l-partijiet frazzjonali ta' tavola tas-senu ta' Arjabhata.
• 895 - Thabit ibn Qurra – il-framment uniku li baqa' mix-xogħol oriġinali tiegħu fih kapitlu fuq is-soluzzjoni u l-propjetajiet tal-ekwazzjonijiet kubiċi.
• 953 - Al-Uqlidisi jikteb traduzzjoni tas-sistema numerali Indjan fejn il-valur jiddependi mill-post.
• 975 - Al-Batani - jestendi l-kunċetti Indjani tas-senu u kosenu u rapporti trigonometriċi oħra bħat-tanġenti, sekanti u l-funzjonijiet inversi tagħom u jidderivi l-formuli: sin a = tan a / (1+tan² a) u cos a = 1 / (1 + tan² a).

Is-Sekli 11 sa 15

• 1020 - Abul Wáfa – Jagħti l-formula famuża: sin (α + β) = sin α cos β + sin β cos α. Jiddiskuti wkoll l-kwadratura tal-parabola u l-volum tal-parabolojdi.
• 1030 - Ali Aħmad Nasawi – Jiddividi is-siegħa f'60 minuta u l-minuta f'60 sekonda.
• 1070 - Omar Khajjám jibda jikteb it-Trattat fuq id-Demonstrazzjoni tal-Problemi tal-Alġebra u jikklassifika l-ekwazzjonijiet kubiċi.
• 1100jiet– Il-matematiċi Għarab jimmodifkaw in-numerali Indjani biex isawru s-sistema numerali modern Induista-Għarbi (użata universalment fid-dinja moderna).
• 1100jiet – L-Għarab idaħħlu fl-Ewropa s-sistema numerali modern Induista-Għarbi.
• 1100jiet - Bhaskara Aċarja jikteb Lilavati, li jikkomprendi s-suġġetti: definizzjonijiet, termini aritmetiċi, kalkulazzjoni tal-imgħax, progressjonijiet aritmetiċi u ġometriċi, ġometrija fil-pjan, ġometrija tre-dimensjonali, id-dell tal-gnomoni, metodi għas-soluzzjoni tal-ekwazzjonijiet indeterminati u l-kombinazzjonijiet.
• 1100jiet - Bhaskara Aċarja jikteb l-Biġaganita ("Alġebra"), l-ewwel test li jagħraf li n-numri pożittivi għandhom żewġ radiċi kwadrati.
• 1100jiet - Bhaskara Aċarja jikkonċepi l-kalkulu differenzjali u jiżviluppa t-teorema ta' Rolle, l-ekwazzjoni ta' Pell u prova tat-teorema Pitagorika, jipprova li d-diviżjoni b'żero tagħti l-infinità, jikkalkula π sa 5 ċifri deċimali, u jikkalkula, sa 9 ċifri deċimali, il-ħin biex id-dinja ddur ma' xemx.

• 1202 - juri l-utilità tan-numerali Induisti-Għarab fil-ktieb tiegħu Il-Ktieb tal-Abaku,
• 1303 - Żu Xiġje jippublika Il-mera Prezzjuża tal-Erba' Elementi, fejn hemm metodu antik għall-irranġar tal-koeffiċjenti binomjali f'trianglu.
• 1300jiet – Madhava, li hu kkunsidrat missier l-analisi matematika, jistudja s-serje f'potenzi għall-funzjonijiet tas-senu u l-kosenu, u ma' matematiċi oħra tal-iskola ta' Kerala, idaħħal il-kunċetti mportanti tal-kalkulu.
• 1300jiet - Paramexvara, matematiku mill-iskola ta' Kerala, jipproponi s-serje għall-funzjoni tas-senu li hi ekwivalenti għall-espansjoni f'serje ta' Taylor, jiddikjara t-teorema tal-valur medju tal-kalkulu differenzjali, u wkoll isir l-ewwel matematiku li kalkula r-raġġ ta' ċirku b'kwadrilateru ċikliku inskritt.
• 1400 - Madhava jiskopri l-espansjoni f'serje tal-funzjoni inversa tat-tanġent, is-serji infiniti għal arctan u sin, u ħafna metodi għall-kalkulazzjoni taċ-ċirkonferenza ta' ċirku u jużhom biex jikkalkula π sa 11-il ċifra deċimali.
• 1424 - Gijat al-Kaxi jikkalkula π sa 16-il ċifra deċimali bl-użu ta' poligoni inskritti u ċirkoskritti.
• 1400jiet - Nilakantha Somajaġi, matematiku mill-iskola ta' Kerala, jikteb l-Arjabhatija Bhasja, li fih xogħol fuq xi espansjonijiet f'serji infiniti, problemi tal-alġebra u ġometrija sferikali.
• 1478 – Awtur anonimu jikteb l-Aritmetika ta' Treviso.

Is-Seklu 16

• 1501 - Nilakantha Somajaġi jikteb it-Tantra Samgraha, fejn iqiegħed is-sisien għal sistema komplet tad-derivati, u jespandi l-idejat tal-ktieb ta' qabel, l-Arjabhatija Bhasja.

• 1520 - Scipione dal Ferro jiżviluppa metodu biex jirriżolvi l-ekwazzjonijiet kubiċi “depressati” (ekwazzjonijiet kubiċi li ma fihomx it-termini x²), imma ma jippublikax ix-xogħol tiegħu.
• 1535 - Niccolo Tartaglia independentement jiżviluppa metodu biex jirriżolvi l-ekwazzjonijiet kubiċi “depressati” imma anki hu ma jippublikax ix-xogħol tiegħu.
• 1539 - Gerolamo Cardano jitgħallem il-metodu ta' Tartaglia biex jirriżolvi ekwazzjonijiet kubiċi “depressati” u jiskopri kif jiddepressa il-kubiċi u hekk joħloq metodu biex jirriżolvi l-kubiċi kollha.
• 1540 - Lodovico Ferrari jirriżolvi l-ekwazzjonijiet kwartiċi.
• 1544 - Michael Stifel jippublika l-Arithmetica integra,
• 1550 - Ġjextadeva, mill-iskola tal-matematiċi ta' Kerala, jikteb il-Juktibhasa, l-ewwel test tal-kalkulu tad-dinja fejn jagħti derivazzjonijiet dettaljati ta' ħafna teoremi u formuli tal-kalkulu.
• 1596 - Ludolf van Ceulen jikkalkula π sa 20 ċifra deċimali bl-użu ta' poligoni inskritti u ċirkoskritti.

Is-Seklu 17

• 1600s - Putumana Somajaġi jikteb il-Paddhati, fejn jgħati diskussjoni dettaljata fuq bosta serji trigonometriċi.
• 1614 - jiddiskuti l-logaritmi Napierjani f'Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio.
• 1617 - Henry Briggs jiddiskuti l-logaritmi deċimali f'Logarithmorum Chilias Prima.
• 1618 - John Napier jippubblika l-ewwel referenza għan-numru e f'xogħol fuq il-logaritmi.
• 1619 - René Descartes jiskopri l-ġometrija analitika (Pierre de Fermat sostna li hu wkoll kien skopriha independentement).
• 1619 - jiskopri tnejn mill-poliedri ta' Kepler u Poinsot.
• 1629 - jiżviluppa forma ta' kalkulu differenzjali rudimentari.
• 1634 - Gilles de Roberval juri li l-arja taħt ċiklojdi hi tlett darbiet daqs l-arja taċ-ċirku li jiġġenerha.
• 1637 - Pierre de Fermat f'kopja l- Arithmetica ta' Diofantu jasserixxi li pprova l-aħħar teorema ta' Fermat.
• 1637 – René Descartes juża għall-ewwel darba t-termini “numru immaġinarju”, li intenda li jkun digradenti.
• 1654 - u Pierre de Fermat joħolqu t-teorija tal-probabbiltà.
• 1655 - John Wallis jikteb l- Arithmetica Infinitorum,
• 1658 - juri li t-tul ta' ċiklojdi hu erba' darbiet id-dijametru taċ-ċirku li jiġġenerha.

• 1665 - Isaac Newton jaħdem fuq it-teorema fundamentali tal-kalkulu u jiżviluppa l-verżjoni tiegħu tal-kalkulu infiniteżmali.
• 1668 - Nicholas Mercator u William Brouncker jiskopru serje infinita għall-logaritmu waqt li kienu qegħdin jippruvaw jikkalkulaw l-arja taħt segment iperboliku.
• 1671 - James Gregory jiżviluppa espansjoni f'serje għall-invers tat-tanġent (li oriġinalment kien skopriha Madhava ta' Sangamagrama)
• 1673 - ukoll jiżviluppa l-verżjoni tiegħu tal-kalkulu infiniteżmali.
• 1675 - Isaac Newton jivvinta algoritmu għall-kalkulu tar-radiċi funzjonali.
• 1680ijiet - Gottfried Leibniz jaħdem fuq il-loġika simbolika.
• 1691 - Gottfried Leibniz jiskopri l-metodu tas-separazzjoni tal-varjabbli għall-ekwazzjonijiet differenzjali ordinarji.
• 1693 - jħejji l-ewwel tavola statistika tal-mortalità fejn għamel relazzjoni bejn ir-rata tal-mewt u l-età.
• 1696 - jipproponi r-regola tiegħu għall-kalkulazzjoni ta' ċerti limiti.
• 1696 - L-aħwa Jakob u Johann jirriżolvu l-problema tal-brakistokrona, l-ewwel riżultat fil-kalkulu tal-varjazzjonijiet.

Is-Seklu 18

• 1706 - John Machin jiżviluppa verżjoni tas-serje ta' π f'inversi tat-tanġenti b'konvergenza mgħaġġla u jikkalkula π sa 100 ċifra deċimali.
• 1712 - Brook Taylor jiżviluppa s-serje ta' Taylor.
• 1713 - Jakob Bernoulli: Ars conjectandi.
• 1715 - Brook Taylor: Methodus incrementorum directa et inversa, Londra.
• 1722 - Abraham De Moivre jippublika t-teorema ta' De Moivre u jgħaqqad il-funzjonijiet trigonometriċi ma n-numri komplessi.
• 1730 - James Stirling jippublika The Differential Method.
• 1733 - Giovanni Gerolamo Saccheri jippublika Euclides ab omni naevo vindicatus fejn jiżviluppa l-ġometrija fuq l-ipoteżi li l-ħames postulat ta' Ewklidi hu falz, u jara x'jirriżulta mill-postulati ta' qabel.
• 1733 - Abraham de Moivre jintroduċi d-distribuzzjoni normali bħala approssimazzjoni tad-distribuzzjoni binomjali fil-probabbiltà.

• 1734 - Leonhard Euler jintroduċi t-teknika tal-“fattur integrali” biex jirriżolvi l-ekwazzjonijiet differenzjali ordinarji tal-ewwel grad.
• 1736 - Leonhard Euler fl-artiklu Solutio problematis ad geometriam situs pertinentis (Comment. Acad. Sci. I. Petropolitanae, 8 pp. 128-140) jirriżolvi l-problema tas-seba' pontijiet ta' Königsberg, u hekk jibda t-teorija tal-graffi.
• 1739 - Leonhard Euler jirriżolvi b'mod ġenerali l-ekwazzjonijiet differenzjali linjari omoġenji b'parametri kostanti.
• 1742 - Christian Goldbach jikkonġettura li kull numru żewg, ikbar minn tnejn, nistgħu nesprimuh bħala s-somma ta' żewġ numri primi. Din daż-żmien hi magħrufa bħala l-konġettura ta' Goldbach.
• 1742 - Colin Maclaurin: A treatise of fluxions.
• 1744 - Leonhard Euler: Theoria motuum planetarum et cometarum.
• 1748 - Leonhard Euler: Introductio in analysin infinitorum.
• 1748 - Maria Gaetana Agnesi tikteb l- Instituzioni Analitiche ad Uso della Gioventù Italiana.
• 1755 - Leonhard Euler: Institutiones calculi differentialis.
• 1761 - Thomas Bayes jipprova t-teorema ta' Bayes.
• 1762 - Joseph Louis Lagrange jiskopri t-teorema tad-divergenza.
• 1763 - Thomas Bayes jikteb An essay towards solving a problem in the doctine of chances (Philosophical transactions of the Royal society of London, 53 pp. 370-418), u jwelled l-istatistika Bayesjana.
• 1768-1770 Leonhard Euler: Institutiones calculi integralis.
• 1788 - Joseph-Louis Lagrange, Mécanique analytique, Parigi.
• 1789 - Jurij Vega jiżviluppa l-formula ta' Machin u jikkalkula π sa 140 ċifra deċimali.
• 1794 - Jurij Vega jippublika Thesaurus Logarithmorum Completus.
• 1796 - Carl Friedrich Gauss juri li poligonu regolari b'17-il naħa jista' jinħażż permezz ta' kumpass u riga biss.
• 1796 - Adrien-Marie Legendre jikkonġettura t-teorema tan-numri primi.
• 1797 - Caspar Wessel jassoċja l-vetturi ma' n-numri komplessi u jistudja l-operazzjonijiet fuq in-numri komplessi f'termini ġometriċi.
• 1798 - Gaspard Monge: Géometrie descriptive, Pariġi.
• 1799 - Carl Friedrich Gauss jipprova t-teorema fundamentali tal-alġebra (kull ekwazzjoni polinomjali għandha soluzzjoni fost in-numri komplessi).
• 1799 - Paolo Ruffini jipprova parzjalment it-teorema Abel–Ruffini li tgħid li l-ekwazzjonijiet ta' ordni ħamsa jew ogħla ma nistgħux nirriżolvuhom b'formula ġenerali.

Is-Seklu 19

• 1801 - Carl Friedrich Gauss jippublika t-trattat bil-Latin fuq it-teorija tan-numri, Disquisitiones Arithmeticae.

• 1805 - Adrien-Marie Legendre jintroduċi l-metodu tal-iżgħar kwadrati għat-tqabbil ma' kurva ta' sett ta' informazzjoni mogħti.
• 1806 - Louis Poinsot jiskopri ż-żewġ poliedri ta' Kepler-Poinsot li kien baqa'.
• 1806 - Jean-Robert Argand jippublika prova tat-teorema Fundamentali tal-alġebra u d-diagramma ta' Argand.
• 1807 - Joseph Fourier iħabbar is-sejbiet tiegħu fuq id-dekompożizzjoni trigonometrika tal-funzjonijiet.
• 1811 - Carl Friedrich Gauss jiddiskuti xi jfissru l-integrali b'limiti komplessi u jeżamina fil-qosor kif dawn l-integrali jiddependu mill-għażla tal-kurva tal-integrazzjoni.
• 1815 - Siméon-Denis Poisson jaħdem xi integrazzjonijiet matul kurvi fil-pjan kompless.
• 1817 - Bernard Bolzano jippreżenta t-teorema tal-valur medju --- funzjoni kontinwa li hi negattiva f'punt wieħed u posittiva f'ieħor trid tkun żero f'għall-inqas punt wieħed bejniethom.
• 1822 - Augustin-Louis Cauchy jippreżenta t-teorema integrali ta' Cauchy għall-integrazzjoni madwar it-tarf ta' rettanglu fil-pjan kompless.
• 1824 - Niels Henrik Abel jipprova parzjalment it-teorema ta' Abel u Ruffini u juri li l-ekwazzjonijiet kwintiċi jew ta' ordni ogħla ma' nistgħux nirriżolvuhom b'formula ġenerali li tinvolvi biss operazzjonijiet aritmetiċi u radiċi.
• 1825 - Augustin-Louis Cauchy jagħti t-teorema integrali ta' Cauchy fuq kurvi ġenerali -- jassumi li l-funzjoni li qiegħed jintegra għandha derivati kontinwi, u jintroduċi t-teorija tar-reżidwi fl-analisi komplessa.
• 1825 - Johann Peter Dirichlet u Adrien-Marie Legendre jippruvaw l-aħħar teorema ta' Fermat għal n = 5.
• 1825 - André-Marie Ampère jiskopri t-teorema ta' Stokes.
• 1825 - Pierre-Simon Laplace: Essai philosophique sur les Probabilités.
• 1828 - George Green jipprova t-teorema li ġġib ismu.
• 1828 - Niels Abel: Recherches sur les fonctions elliptiques (J. reine angew. Math. 3 pp. 160-190).
• 1929 - Niels Abel: Mémoire sur une classe particulière d'équations résolubles algébriquement (J. reine angew. Math. 4 pp. 131-156).
• 1829 - Nikolaj Ivanoviċ Lobaċevski jippublika x-xogħol tiegħu fuq il-ġometrija iperbolika non-Ewklideja.
• 1831 - Mikhajl Vasilieviċ Ostrogradski jerġa' jiskopri u jagħti l-ewwel prova tat-teorema tad-divergenza li kienu taw qabel Lagrange, Gauss u Green.
• 1832 - Évariste Galois jagħti kondizzjoni ġenerali għas-riżolvibbiltà tal-ekwazzjonijiet alġebrin, u hekk iwaqqaf it-teorija tal-gruppi u t-teorija ta' Galois.

• 1832 - Johann Peter Dirichlet jippruvaw l-aħħar teorema ta' Fermat għal n == 14.
• 1835 - Johann Peter Dirichlet jipprova t-teorema ta' Dirichlet fuq numri primi f'progressjoni aritmetika.
• 1837 - Pierre Wantsel jipprova li hu impossibli tirdoppja kubu u tittrisekkja angolu bl-użu ta' kumpass u riga biss u jiċċara l-kostruzzjoni tal-poligoni regolari.
• 1841 - Karl Weierstrass jiskopri u imma ma jippublikax it-teorema ta' Laurent tal-espansjoni.
• 1843 - Pierre-Alphonse Laurent jiskopri u jippublika t-teorema ta' Laurent tal-espansjoni.
• 1843 - William Hamilton jiskopri l-kalkulu tal-kwaternjoni u jiddeduċi li mhumiex kommutattivi.
• 1844 - Hermann Grassmann: Die lineale Ausdehnungslehre
• 1847 - George Boole jifformalizza l-logika simbolika f'The Mathematical Analysis of Logic, u jiddefinixxi dik li daż-żmien insibuha bħala alġebra Boolejana.
• 1849 - George Gabriel Stokes juri l-mewġ singoli jistgħu jiffurmaw minn kumbinazzjoni ta' mewġ perjodiċi.
• 1850 - Victor Alexandre Puiseux jiddistingwi bejn poli u punti ta' tifrigħ f'funzjoni komplessa u jistudja l-punti singulari essenzjali.
• 1850 - George Gabriel Stokes jerga' jiskopri u jipprova t-teorema ta' Stokes.
• 1851 - Bernard Bolzano: Paradoxien der unendlichen
• 1853 - William Rowan Hamilton: Lectures on quaternions
• 1854 - Bernhard Riemann bl- Über die Hypotesen, welche der Geometrie zu Grunde liegen jibda l-istudju tal-ġometrija Riemannjana.
• 1854 - Arthur Cayley juri li l-kwaternjoni jistgħu jintużaw biex jirrepreżentaw rotazzjonijiet fi spazji ta' erba' dimensjonijiet.
• 1858 - August Ferdinand Möbius jivvinta l-istrixxa ta' Möbius.
• 1859 - Bernhard Riemann jifformula l-ipoteżi ta' Riemann li għandha implikazzjonijiet profondi għad-distribuzzjoni tan-numri primi.
• 1868 – 1869 Eugenio Beltrami: Saggio di interpretazione della geometria non-euclidea (Giorn di Mat. VI pp. 284-312).
• 1870 - Felix Klein jiddefinixxi ġometrija analitika għall-ġometrija ta' Lobaċevski u juri li dil-ġometrija hi konsistenti u indipendenti mill-ħames postulat ta' Ewklidi.
• 1873 - Charles Hermite juri li l-konstanti e huwa numru traxxendenti.
• 1873 - Georg Frobenius jippreżenta il-metodu tiegħu għas-soluzzjoni, permezz ta' serji ta' potenzi, tal-ekwazzjonijiet differenzjali linjari b'punti singulari regolari.
• 1874 - Georg Cantor juri li s-sett tan-numri reali mhux numerabbli waqt li s-sett tan-numri alġebrin hu numerabbli. Għall-kontra ta' li jaħsbu ħafna, ma jużax il-metodu famuż tiegħu, l-argument diagonali ta' Cantor, li ppublika tliet snin wara ( u wkoll ma kienx għadu fformula t-teorija tas-settijiet).
• 1878 - Charles Hermite jirriżolvi l-ekwazzjoni ġenerali kwintika permezz ta' funzjonijiet ellittiċi u modulari.
• 1879 - Gottlob Frege: Begriffsschrift: eine der arithmetischen nachgebildete Formelsprache des reinen Denkens, Halle.
• 1882 - Ferdinand von Lindemann jipprova li π hu traxxendenti u għalhekk iċ-ċirku ma jistgħax jiġi kkwadrat b'kumpass u riga dritta.
• 1882 - Felix Klein jivvinta l-flixkun ta' Klein.
• 1893 - Gottlob Frege jikteb il-Grundsetze der Arithmetik.

• 1893 -1899 Henri Poincaré: Les méthodes nouvelles de la mécanique céleste, Pariġi.
• 1895 - Diederik Korteweg u Gustav de Vries jidderivaw l-ekwazzjoni KdV li tiddeskrivi l-formazzjoni ta' mewġ twal singoli f'kanal ta' sezzjoni rettangulari.
• 1895 - Georg Cantor jippublika ktieb fuq it-teorija tas-settijiet li fih l-aritmetika tan-numri infiniti kardinali u l-ipoteżi tal-kontinwu.
• 1895 – 1905 Giuseppe Peano jikteb il-Formulaire de mathématiques, Torino.
• 1896 - Jacques Hadamard u Charles Jean de la Vallée-Poussin independement jippruvaw it-teorema prinċipali tan-numri primi.
• 1896 - Hermann Minkowski jippreżenta l-Ġometrija tan-numri.
• 1899 - Georg Cantor jiskopri kontradizzjoni fit-teorija tiegħu tas-settijiet.
• 1899 - David Hilbert jippreżenta sett ta' assjomi ġometriċi awto-konsistenti fis-“Sisien tal-Ġometrija.

Is-Seklu 20

• 1900 - David Hilbert jagħti lista ta' problemi biex juri fejn għandhom jiġu ikkonċentraw l-isforzi għall-avvanzament tal-matematika.
• 1901 - Élie Cartan jiżviluppa d-derivat estern.
• 1903 - Carle David Tolme Runge jippreżenta l-algoritmu għall-Fast Fourier Transform.
• 1903 - Edmund Georg Hermann Landau jagħti prova iżjed sempliċi għat-teorema prinċipali tan-numri primi.
• 1905 - Albert Einstein bl-artiklu Zur elektrodinamik bewegter körper jimmarka t-twelid tar-relattività ristretta.
• 1906 – Axel Thue jikteb Über unendlische Zeichenreihen (Skifterutgit Videnskapsselkapet i Kristiania, I pp. 1-22).
• 1908 - Ernst Zermelo jassjomatizza t-teorija tas-settijiet u jevita l-kontradizzjonijiet ta' Cantor.
• 1908 - Josip Plemelj jirriżolvi il-problema ta' Riemann fuq l-eżistenza ta' ekwazzjoni differenzjali b'grupp monodromiku mogħti u jiżviluppa l-formuli ta' Plemelj-Sokhotsky.
• 1910, 1913 - Bertrand Russel u Alfred North Whitehead jippublikaw il-Principia Mathematica.
• 1912 - Luitzen Egbertus Jan Brouwer jippreżenta it-teorema tal-punt fiss ta' Brouwer.
• 1912 - Josip Plemelj jippublika verżjoni semplifikata tal-prova tal-aħħar teorema ta' Fermat għal n = 5.
• 1913 - Vito Volterra: Leçons sur les fonctions de lignes, Pariġi
• 1913 - Srinivasa Aaijangar Ramanuġan jibgħat lista twila ta' teoremi komplessi mingħajr provi lil G. H. Hardy,
• 1914 - Srinivasa Aaijangar Ramanuġan jippublika l- Modular Equations and Approximations to π.
• 1919 - Viggo Brun jiddefinixxi l-kostanti ta' Brun B₂ għat-tewmin primi.
• 1925 - Ronald Fisher: A statistical method for research workers.

• 1928 - John von Neumann jibda jwaqqaf il-prinċipji tat-teorija tal-logħob u jipprova t-teorema tal-minimax.
• 1930 - Kasimierz Kuratowski bl-artiklu Sur le problème des courbes gauches en topologie (Fund. Math., 15 pp. 271-283) jindividwa żewġ graffi non-planari fundamentali.
• 1931 - Kurt Gödel jipprova t-teorema tal-inkompletezza li timplika li kull sistema assjomatiku għall-matematika hu jew inkomplet jew kontradditorju.
• 1931 - Georges De Rham jiżviluppa t-teorema tal-koomologija u tal-klassijiet karatteristiċi.
• 1932 - Stephan Banach: Théorie des opérations linéaires jimmarka t-twelid tal-analisi funzjonali.
• 1932 - Oswald Veblen u John Whitehead jippublikaw l-Foundations of differential geometry.
• 1932 - John von Neumann jikteb l-Mathematische Grundlagen der Quantenmechanik, u jagħti bażi matematika lill-mekkanika kwantistika.
• 1933 - Andrej Kolmogorov jagħti l-bażi tat-teorija tad-diffużjoni.
• 1933 - Karol Borsuk e Stanislaw Ulam jippreżentaw it-teorema antipodali li ġġib isimhom.
• 1933 - Andrej Kolmogorov jippublika il-ktieb Grundbegriffe der Wahrscheinlichkeitsrechnung fuq s-sisien tat-teorija tal-probabbiltà, li hemm fih assjomatizzazzjoni tal-probabbiltà bbażata fuq it-teorija tal-miżura.
• 1935 - Hassler Whitney jikteb On the abstract properties of linear dependence (Amer. J. Math., 57 pp.509-533), u jikkontribwixxi għat-twelid tat-teorija tal-matrojdi.
• 1940 - Kurt Gödel juri li la l-ipotesi tal-kontinwu u lanqas l-assjoma tal-għażla ma jistgħu jinċaħdu mill-assjomi standard tat-teorija tas-settijiet.
• 1942 - G. C. Danielson u Cornelius Lanczos jiżviluppaw l-algoritmu tal-Fast Fourier Transform.
• 1943 - Kenneth Levenberg jipproponi metodu għall-kalkulu tal-minimi kwadrati non-linjari.
• 1948 - John von Neumann jistudja l-imġiba tal-magni awto-riproduċenti.
• 1949 - John von Neumann jikkalkula π sa 2,037 ċifra deċimali bl-użu ta' ENIAC.
• 1950 - Stanislaw Ulam u John von Neumann jippreżentaw l-awtomi ċellulari fis-sistemi dinamiċi
• 1953 - Nicholas Metropolis jintroduċi l-idea tar-rikottura simulata tal-proċeduri termodinamiċi.
• 1954 - Leonard Jimmy Savage: The foundation of statistics (J. Wiley) xogħol li jimmarka bidu ġdid għall-istatistika bayesjana.
• 1954 - David Blackwell e Meyer A. Girshick: Theory of games and statistical decisions (J.Wiley)
• 1955 - H. S. M. Coxeter et al. jippublikaw lista kompleta tal-poliedri uniformi.
• 1955 - Enrico Fermi, John Pasta u Stanislaw Ulam jistudjaw numerikament mudell non-linjari ta' molla fil-konduzzjoni tas-sħana u l-imġiba tal-mewġiet solitarji.
• 1955 - Alexandre Grothendieck: Produits tensorielles topologiques et espaces nucléaires.
• 1956 - Samuel Eilenberg u Henri Cartan: Homological Algebra (Princeton University Press)
• 1957 - Alexandre Grothendieck: Sur quelques points d'algèbre homologique (Tohoku Math. J., 9 no. 2 pp. 119-183, 9 no. 3 pp. 185-221).
• 1960 - Alexandre Grothendieck: Elements de geometrie algebrique (Publ. math. I.H.E.S. n.4), xogħol li ma' ta' qabel ta sisien ġodda lill-ġometrija algebrija.
• 1960 - C. A. R. Hoare jivventi l-algoritmu tal-quicksort.
• 1960 - Irving Reed u Gustave Solomon jippresentaw il-kodiċi Reed-Solomon għat-tiswija ta' żbalji.
• 1961 - Daniel Shanks u John Wrench jikkalkulaw π sa 100,000 ċifra deċimali bl-użu tal-identità tal-invers tat-tangenti u kompjuter IBM-7090,
• 1962 - Donald Marquardt jipproponi l-algoritmu Levenberg-Marquardt għall-kalkulu tal-minimi kwadrati non-linjari.
• 1962 - Lev Semenovich Pontryagin: The Mathematical Theory of Optimal Processes.
• 1963 - Paul Cohen juża t-teknika tal-forcing biex juri li la l-ipoteżi tal-kontinwu u lanqas l-assjoma tal-għażla ma jistgħu jiġu derivati mill-assjomi standard tat-teorija tas-settijiet.
• 1963 - Martin Kruskal e Norman Zabusky jistudaw analitikament il-problema tal-konduzzjoni tas-sħana Fermi-Pasta-Ulam fil-limitu tal-kontinwu u juru li l-ekwazzjoni ta' KdV tiggverna dan is-sistema.
• 1963 - Il-meteoroloġista u matematiku Edward Norton Lorenz jippublika soluzzjonijiet għal mudell matematiku semplifikat tat-turbulenza atmosferika - magħruf ġeneralment bħala l-Attrattatur ta' Lorentz jew l-Effett Farfett assoċjat mal-imġiba kaotika u attratturi strambi.
• 1965 - Martin Kruskal u Norman Zabusky jistudaw numerikament il-mewġ singli fil-plażma u jiskopru li ma jinfirxux meta jaħbtu.
• 1965 - James Cooley u John Tukey jippreżentaw algoritmu importanti tal-‘'Fast Fourier Transform.
• 1966 - E.J. Putzer jippreżenta żewġ metodi għall-komputazzjoni tal-esponenzjali ta' matriċi f'termini ta' polinomju ta' dik il-matriċi.
• 1966 - Abraham Robinson jippreżenta l-analisi Non-standard.
• 1967 - Robert Langlands jifformula programm influwenti ta' konġetturi li jagħqdu t-teorija tan-numri u t-teorija tar-rappreżentazzjoni.
• 1968 - Michael Atiyah u Isadore Singer jippruvaw t-teorema tal-indiċi ta' Atiyah-Cantante fuq l-indiċi tal-operaturi ellittiċi
• 1968 - Daniel Gorenstein: Finite Groups (Harper and Row), l-ewwel test ta' riferiment għall-iżvilupp tal-klassifikazzjoni tal-gruppi finiti sempliċi.
• 1968 - Heller Bass: Algebraic K-theory (Benjamin).

• 1975 - Benoît Mandelbrot jippublika Les objets fractals, forme, hasard et dimension.
• 1976 - Kenneth Appel u Wolfgang Haken jużaw il-kompjuter biex jiżviluppaw id-dettalji meħtieġa għall-prova tat-teorema ta' erba' kuluri.
• 1983 - Gerd Faltings jipprova l-konġettura ta' Mordell u hekk juri li hemm biss numru limitat ta' soluzzjonijiet interi għal kull esponent tal-aħħar teorema ta' Fermat.
• 1983 – Il-klassifikazzjoni tal-gruppi sempliċi finiti, xogħol ta' kollaborazzjoni li ħadu sehem fiha xi mitt matematiku u li damet tletin sena, tintemm.
• 1985 - Louis de Branges de Bourcia jipprova l-konġettura ta' Bieberbach.
• 1987 - Yasumasa Kanada, David Bailey, Jonathan Borwein, u Peter Borwein jużaw approssimazzjoni iterativa b'ekwazzjonijiet modulari għall-integrali ellittiċi u superkompjuter NEC Sx-2 biex jikkalkulaw π sa 134 miljun ta' ċifri deċimali.
• 1991 - Alain Connes u John W. Lott jiżviluppaw il-ġometrija non-kommuttativa,
• 1994 - Andrew Wiles jipprova parti mill-konġettura Taniyama-Shimura u u hekk jipprova l-aħħar teorema ta' Fermat.
• 1998 - Thomas Hales (kważi żgur) jipprova l-konġettura ta' Kepler.
• 1999 – Il-konġettura sħiħa Taniyama-Shimura tiġi pprovata.

Is-Seklu 21

• 2000 – Il-Clay Mathematics Institute jagħti s-seba' problemi l-iżjed importanti tal-matematika klassika li għadhom mhux riżolvuti u joffri premju għal min jirnexxilu jirriżolvihom..
• 2002 - Manindra Agrawal, Nitin Saxena u Neeraj Kayal tal-IIT Kanpur jippreżentaw algoritmu deterministiku inkondizzjonali ta' komplessità polinomjali biex isibu jekk numru naturali huwiex numru prim jew le.
• 2002 - Yasumasa Kanada, Y. Ushiro, Hisayasu Kuroda, Makoto Kudoh u grupp ta' disa' minn nies oħra jikkalkulaw π sa 1241 miljardi ta' ċifri deċimali bl-użu ta' superkompjuter Hitachi ta' 64-nodi.
• 2002 - Preda Mihăilescu jipprova l-konġettura ta' Catalan.
• 2004 - Richard Arenstorf jagħti prova tal-konġettura tan-numeri primi tewmin u tal-konġettura ta' Hardy-Littlewood u Michel Balazard jsib żball f'Lemma 8.
• 2005 - Grigori Perelman jipprova l-konġettura ta' Poincaré.

Ħoloq esterni

• Kronoloġija matematika