Azərbaycan
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Il Ġnien Botaniku ta Padova bit Taljan Orto Botanico di Padova huwa ġnien botaniku antik fil Grigal tal Italja Stabbilit
Ġnien Botaniku ta' Padova
Il-Ġnien Botaniku ta' Padova (bit-Taljan: Orto Botanico di Padova) huwa ġnien botaniku antik fil-Grigal tal-Italja. Stabbilit fl-1545 mir-Repubblika Venezjana, huwa l-eqdem ġnien botaniku akkademiku fid-dinja li għadu fil-post oriġinali tiegħu. Il-ġnien – affiljat mal-Università ta' – attwalment ikopri bejn wieħed u ieħor 22,000 metru kwadru, u huwa magħruf għall-kollezzjonijiet speċjali u għad-disinn storiku tiegħu. Il-Ġnien Botaniku ta' Padova tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.
Storja
Il-Ġnien Botaniku ta' Padova ġie stabbilit taħt l-ordnijiet tas-Senat tar-Repubblika Venezjana. Kien iddedikat għat-tkabbir ta' pjanti mediċinali, l-hekk imsejħa "pjanti sempliċi", tant li kien jissejjaħ l-Orto dei semplici. Il-pjanti sempliċi kienu ħxejjex aromatiċi li kienu jintużaw kif inhuma, iktar milli parti minn taħlitiet, u li kienu jipproduċu rmedji naturali. Barra minn hekk, il-ġnien kellu l-għan li jgħin lill-istudenti jiddistingwu l-pjanti mediċinali ġenwini minn dawk li mhumiex.
Inbena ħajt ġej għat-tond mad-dawra sabiex il-ġnien ikun protett mis-serqiet frekwenti li kienu jsiru billejl minkejja l-pieni u l-penali ħorox (multi, ħabs, eżilju). Il-Ġnien Botaniku ġie arrikkit b'mod kostanti bi pjanti mid-dinja kollha, b'mod partikolari mill-pajjiżi li kellhom kummerċ ma' Venezja. B'hekk, Padova kellha rwol ewlieni fl-introduzzjoni u fl-istudju ta' bosta pjanti eżotiċi, u gradwalment żdiedu erbarju, librerija u ħafna laboratorji fil-Ġnien Botaniku ta' Padova.
Attwalment, il-Ġnien Botaniku jippermetti li ssir attività didattika intensiva kif ukoll riċerka importanti ġo fih. Barra minn hekk, issir il-preservazzjoni ta' bosta speċijiet rari.
Sit ta' Wirt Dinji
Fl-1997, il-Ġnien Botaniku ta' Padova ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO għal dawn ir-raġunijiet li ġejjin:
Il-Ġnien Botaniku ta' Padova huwa l-ġnien botaniku oriġinali mill-ġonna botaniċi kollha tad-dinja, u jirrappreżenta t-twelid tax-xjenza, tal-iskambji xjentifiċi, u tal-fehim tar-relazzjoni bejn in-natura u l-kultura. Ta kontribut siewi għall-iżvilupp ta' bosta dixxiplini xjentifiċi moderni, b'mod partikolari l-botanika, il-mediċina, il-kimika, l-ekoloġija u l-istudju tal-ispiżjara.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".
Arkitettura
Id-disinn tal-Ġnien Botaniku spiss jiġi attribwit lil , li ħoloq uħud mill-iżjed monumenti pubbliċi importanti f'Padova, bħall-Bażilika ta' Santa Giustina f'Prato della Valle, il-muniċipju u l-università fl-ewwel nofs tas-seklu 16. Madankollu, l-arkitett reali kien , nobbli Venezjan li kien raġel mgħallem ferm u t-traduttur tad-De Architectura ta' . Huwa segwa l-eżempju tal-ġonna magħluqa Medjevali jew Horti Conclusi, u mmarka l-arkitettura b'mudell perfett ta' kwadru fi ħdan ċirku, maqsum f'erba' partijiet b'żewġ mogħdijiet orjentati skont il-punti kardinali. Il-Ġnien Botaniku ta' Padova ġie inawgurat fl-1545, u ntuża bħala faċilità tat-tagħlim mill-Università ta' Padova s-sena ta' wara.
Id-dehra attwali tal-binja prinċipali tmur lura għas-sekli 17 u 18. Sal-aħħar tas-seklu 16, il-ġnien ġie arrikkit b'ħafna funtani alimentati minn rota idrofora ġganteska, biex tiġi żgurata irrigazzjoni xierqa. Fl-1704, inbnew erba' bibien u erba' daħliet b'ornamenti u b'tiżjin kbar b'ġebla ħamra, imżejna bi pjanti magħmula bil-ħadid maħdum. Matul l-ewwel nofs tas-seklu 18, il-ħajt ġie rfinat flimkien mal-perimetru estern b'balavostri magħmula bil-Ġebla ta' u fuqhom tqiegħdu vażuni u statwi ta' nofs tul ta' persuni importanti. Inbniet ukoll statwa ta' maġenb id-daħla tan-Nofsinhar, kif ukoll statwa ta' (magħmula minn ) maġenb id-daħla tal-Lvant, u l-funtana tal-erba' staġuni, li ġiet arrikkita bi statwi tas-seklu 18 magħmula bl-irħam ta' . Fl-ewwel nofs tas-seklu 19, inbnew serer u teatru botaniku, kif ukoll statwi ta' nofs tul ta' botaniċi eminenti bħal . Waħda mis-serer għad għandha l-ħnejjiet storiċi u kolonni żgħar tal-ħadid fondut.
Fil-Ġnien Botaniku ta' Padova hemm ukoll tliet arloġġ tax-xemx: wieħed kubiku, wieħed ċirkolari u ieħor ċilindriku. Fuq ġewwa, erba' glacises huma maqsuma f'kollezzjonijiet ta' ħammiela tal-fjuri. Fin-nofs tal-ġnien, hemm vaska tal-ilma għall-pjanti akkwatiċi li hija alimentata b'ġett kontinwu ta' misħun minn saff ta' ħamrija bl-ilma li jinsab xi 300 metru taħt il-ġnien.
Siġar
Sal-1984, il-Ġnien Botaniku ta' Padova kellu Vitex agnus-castus (siġra tal-virgi) li kienet tmur lura mill-inqas sal-1550. Attwalment, l-eqdem pjanta hija palma mħawwla fl-1585 magħrufa bħala l-"palma ta' Goethe", peress li l-poeta rrefera għaliha fis-saġġ tiegħu Geschichte meines botanisches Studiums; din is-siġra tinsab f'serra fl-Ortus Sphearicus. Siġar antiki oħra huma siġra tal-ġinko u manjolja li jmorru lura għal nofs is-seklu 18, li kienu meqjusa bħala l-eqdem eżemplari fl-Ewropa. Siġra ġganteska tal-platanu fuq barra tal-Arboretum tmur lura għall-1680; għandha zokk vojt, minħabba sajjetta li kienet niżlet fuqha. Fl-Arboretum hemm ukoll zokk maqtugħ trasversalment ta' siġra tal-ulmu li mietet fl-1991, bi ċrieki mmarkati li juru kemm is-siġra kellha żmien.
Kollezzjonijiet
Minħabba n-nuqqas ta' serer imsaħħna, il-biċċa l-kbira tal-pjanti jinsabu fil-beraħ. Attwalment jiġu mkabbra sitt elef tip ta' pjanta u huma rranġati skont standards tassonomiċi, utilitarji, ekoloġiċi, ambjentali, u storiċi. Il-kollezzjoni sistematika hija kkonċentrata fl-ikbar erba' ħammiela ċentrali tal-fjuri. Fost il-kollezzjonijiet utilitarji, l-iktar importanti huma l-pjanti mediċinali. Dawn huma kklassifikati skont is-sistema ta' , abbażi tar-relazzjonijiet evoluzzjonarji fost il-familji tal-pjanti. Kull pjanta hija ttikkettata bl-isem xjentifiku u l-proprjetajiet terapewtiċi prinċipali tagħha. Dan l-aħħar qed titkabbar ukoll kollezzjoni ta' pjanti velenużi b'għanijiet didattiċi: ħafna minn dawn il-pjanti velenużi jinstabu wkoll fis-sezzjoni tal-pjanti mediċinali peress li fi kwantitajiet adattati jistgħu jintużaw għat-trattament tal-mard.
Fost il-kollezzjonijiet tal-ġnien botaniku hemm:
- Pjanti insettivori: f'ħamrija bi ftit nitroġenu, dawn il-pjanti jridu jużaw il-proteini ta' ftit insetti żgħar li jinqabdu bil-weraq tagħhom sabiex jibqgħu ħajjin.
- Pjanti mediċinali u velenużi: pjanti li jirrappreżentaw l-iskop oriġinali tal-ġnien botaniku.
- Pjanti mill-Għoljiet Euganei u mir-Reġjun tat-Triveneto: kollezzjoni ta' pjanti rappreżentattivi mill-Għoljiet Euganei u miż-żona madwar il-ġnien botaniku.
- Sezzjoni ddedikata għall-kollezzjoni, għall-preservazzjoni u għall-istudju ta' pjanti fil-periklu ta' estinzjoni.
- Orkidej
- Pjanti akkwatiċi
- Pjanti tal-
- Pjanti Mediterranji
Ħabitats
- Makkja Mediterranja: fiha veġetazzjoni kostali tipika mill-baċir Mediterran; klima karatterizzata minn sjuf sħan u xtiewi mhux kiefra. Fiha arbuxelli impenetrabbli dejjem ħodor, siġar, pjanti xeblikin, spiss bix-xewk.
- Ġnien Alpin: klima tipika tal-Alpi, 'il fuq mill-boski tal-muntanji. Ikkaratterizzata minn biċċiet b'detriti tal-blat flimkien ma' għeruq tal-pjanti, arbuxelli, u siġar mgħawġin żgħar bħall-ġnibru nanu u ż-żnuber tal-muntanji.
- Ilma ħelu: pjanti tal-ilma jitkabbru hawnhekk f'bosta tankijiet, u jgħaddu minn adattamenti simili kkawżati mill-ħabitats minkejja l-ispeċijiet oriġinali tagħhom.
- Pjanti sukkulenti: ħabitat tad- rikostruwit (fir-rebbiegħa u fis-sajf).
- Serer tal-Orkidej: mikroħabitat umduż u sħun li jippermetti t-tkabbir ta' pjanti forestali tropikali.
Referenzi
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Ġnien Botaniku ta' Padova, X'inhi Ġnien Botaniku ta' Padova? Xi tfisser Ġnien Botaniku ta' Padova?
Il Ġnien Botaniku ta Padova bit Taljan Orto Botanico di Padova huwa ġnien botaniku antik fil Grigal tal Italja Stabbilit fl 1545 mir Repubblika Venezjana huwa l eqdem ġnien botaniku akkademiku fid dinja li għadu fil post oriġinali tiegħu Il ġnien affiljat mal Universita ta attwalment ikopri bejn wieħed u ieħor 22 000 metru kwadru u huwa magħruf għall kollezzjonijiet speċjali u għad disinn storiku tiegħu Il Ġnien Botaniku ta Padova tnizzel fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1997 Il Ġnien Botaniku ta Padova bil Bazilika ta Sant Antnin fl isfondStorjaL Orto dei Semplici fis seklu 16 Il Ġnien Botaniku ta Padova ġie stabbilit taħt l ordnijiet tas Senat tar Repubblika Venezjana Kien iddedikat għat tkabbir ta pjanti mediċinali l hekk imsejħa pjanti sempliċi tant li kien jissejjaħ l Orto dei semplici Il pjanti sempliċi kienu ħxejjex aromatiċi li kienu jintuzaw kif inhuma iktar milli parti minn taħlitiet u li kienu jipproduċu rmedji naturali Barra minn hekk il ġnien kellu l għan li jgħin lill istudenti jiddistingwu l pjanti mediċinali ġenwini minn dawk li mhumiex Inbena ħajt ġej għat tond mad dawra sabiex il ġnien ikun protett mis serqiet frekwenti li kienu jsiru billejl minkejja l pieni u l penali ħorox multi ħabs ezilju Il Ġnien Botaniku ġie arrikkit b mod kostanti bi pjanti mid dinja kollha b mod partikolari mill pajjizi li kellhom kummerċ ma Venezja B hekk Padova kellha rwol ewlieni fl introduzzjoni u fl istudju ta bosta pjanti ezotiċi u gradwalment zdiedu erbarju librerija u ħafna laboratorji fil Ġnien Botaniku ta Padova Attwalment il Ġnien Botaniku jippermetti li ssir attivita didattika intensiva kif ukoll riċerka importanti ġo fih Barra minn hekk issir il preservazzjoni ta bosta speċijiet rari Sit ta Wirt DinjiId daħla tal Ġnien Botaniku ta Padova Fl 1997 il Ġnien Botaniku ta Padova ġie ddezinjat bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO għal dawn ir raġunijiet li ġejjin Il Ġnien Botaniku ta Padova huwa l ġnien botaniku oriġinali mill ġonna botaniċi kollha tad dinja u jirrapprezenta t twelid tax xjenza tal iskambji xjentifiċi u tal fehim tar relazzjoni bejn in natura u l kultura Ta kontribut siewi għall izvilupp ta bosta dixxiplini xjentifiċi moderni b mod partikolari l botanika il mediċina il kimika l ekoloġija u l istudju tal ispizjara Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta zewġ kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju ii Wirja ta skambju importanti ta valuri umani tul perjodu ta zmien jew fi ħdan zona kulturali fid dinja dwar l izviluppi fl arkitettura jew it teknoloġija l arti monumentali l ippjanar tal bliet jew id disinn tal pajsaġġ u l kriterju iii Xhieda unika jew minn tal inqas eċċezzjonali ta tradizzjoni kulturali jew ta ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet ArkitetturaTankijiet ta pjanti akkwatiċi u s serra tal palma ta Goethe Id disinn tal Ġnien Botaniku spiss jiġi attribwit lil li ħoloq uħud mill izjed monumenti pubbliċi importanti f Padova bħall Bazilika ta Santa Giustina f Prato della Valle il muniċipju u l universita fl ewwel nofs tas seklu 16 Madankollu l arkitett reali kien nobbli Venezjan li kien raġel mgħallem ferm u t traduttur tad De Architectura ta Huwa segwa l ezempju tal ġonna magħluqa Medjevali jew Horti Conclusi u mmarka l arkitettura b mudell perfett ta kwadru fi ħdan ċirku maqsum f erba partijiet b zewġ mogħdijiet orjentati skont il punti kardinali Il Ġnien Botaniku ta Padova ġie inawgurat fl 1545 u ntuza bħala faċilita tat tagħlim mill Universita ta Padova s sena ta wara Id dehra attwali tal binja prinċipali tmur lura għas sekli 17 u 18 Sal aħħar tas seklu 16 il ġnien ġie arrikkit b ħafna funtani alimentati minn rota idrofora ġganteska biex tiġi zgurata irrigazzjoni xierqa Fl 1704 inbnew erba bibien u erba daħliet b ornamenti u b tizjin kbar b ġebla ħamra imzejna bi pjanti magħmula bil ħadid maħdum Matul l ewwel nofs tas seklu 18 il ħajt ġie rfinat flimkien mal perimetru estern b balavostri magħmula bil Ġebla ta u fuqhom tqiegħdu vazuni u statwi ta nofs tul ta persuni importanti Inbniet ukoll statwa ta maġenb id daħla tan Nofsinhar kif ukoll statwa ta magħmula minn maġenb id daħla tal Lvant u l funtana tal erba staġuni li ġiet arrikkita bi statwi tas seklu 18 magħmula bl irħam ta Fl ewwel nofs tas seklu 19 inbnew serer u teatru botaniku kif ukoll statwi ta nofs tul ta botaniċi eminenti bħal Waħda mis serer għad għandha l ħnejjiet storiċi u kolonni zgħar tal ħadid fondut Fil Ġnien Botaniku ta Padova hemm ukoll tliet arloġġ tax xemx wieħed kubiku wieħed ċirkolari u ieħor ċilindriku Fuq ġewwa erba glacises huma maqsuma f kollezzjonijiet ta ħammiela tal fjuri Fin nofs tal ġnien hemm vaska tal ilma għall pjanti akkwatiċi li hija alimentata b ġett kontinwu ta misħun minn saff ta ħamrija bl ilma li jinsab xi 300 metru taħt il ġnien SiġarSal 1984 il Ġnien Botaniku ta Padova kellu Vitex agnus castus siġra tal virgi li kienet tmur lura mill inqas sal 1550 Attwalment l eqdem pjanta hija palma mħawwla fl 1585 magħrufa bħala l palma ta Goethe peress li l poeta rrefera għaliha fis saġġ tiegħu Geschichte meines botanisches Studiums din is siġra tinsab f serra fl Ortus Sphearicus Siġar antiki oħra huma siġra tal ġinko u manjolja li jmorru lura għal nofs is seklu 18 li kienu meqjusa bħala l eqdem ezemplari fl Ewropa Siġra ġganteska tal platanu fuq barra tal Arboretum tmur lura għall 1680 għandha zokk vojt minħabba sajjetta li kienet nizlet fuqha Fl Arboretum hemm ukoll zokk maqtugħ trasversalment ta siġra tal ulmu li mietet fl 1991 bi ċrieki mmarkati li juru kemm is siġra kellha zmien KollezzjonijietMinħabba n nuqqas ta serer imsaħħna il biċċa l kbira tal pjanti jinsabu fil beraħ Attwalment jiġu mkabbra sitt elef tip ta pjanta u huma rranġati skont standards tassonomiċi utilitarji ekoloġiċi ambjentali u storiċi Il kollezzjoni sistematika hija kkonċentrata fl ikbar erba ħammiela ċentrali tal fjuri Fost il kollezzjonijiet utilitarji l iktar importanti huma l pjanti mediċinali Dawn huma kklassifikati skont is sistema ta abbazi tar relazzjonijiet evoluzzjonarji fost il familji tal pjanti Kull pjanta hija ttikkettata bl isem xjentifiku u l proprjetajiet terapewtiċi prinċipali tagħha Dan l aħħar qed titkabbar ukoll kollezzjoni ta pjanti velenuzi b għanijiet didattiċi ħafna minn dawn il pjanti velenuzi jinstabu wkoll fis sezzjoni tal pjanti mediċinali peress li fi kwantitajiet adattati jistgħu jintuzaw għat trattament tal mard Fost il kollezzjonijiet tal ġnien botaniku hemm Pjanti insettivori f ħamrija bi ftit nitroġenu dawn il pjanti jridu juzaw il proteini ta ftit insetti zgħar li jinqabdu bil weraq tagħhom sabiex jibqgħu ħajjin Pjanti mediċinali u velenuzi pjanti li jirrapprezentaw l iskop oriġinali tal ġnien botaniku Pjanti mill Għoljiet Euganei u mir Reġjun tat Triveneto kollezzjoni ta pjanti rapprezentattivi mill Għoljiet Euganei u miz zona madwar il ġnien botaniku Sezzjoni ddedikata għall kollezzjoni għall preservazzjoni u għall istudju ta pjanti fil periklu ta estinzjoni Orkidej Pjanti akkwatiċi Pjanti tal Pjanti MediterranjiĦabitatsMakkja Mediterranja fiha veġetazzjoni kostali tipika mill baċir Mediterran klima karatterizzata minn sjuf sħan u xtiewi mhux kiefra Fiha arbuxelli impenetrabbli dejjem ħodor siġar pjanti xeblikin spiss bix xewk Ġnien Alpin klima tipika tal Alpi il fuq mill boski tal muntanji Ikkaratterizzata minn biċċiet b detriti tal blat flimkien ma għeruq tal pjanti arbuxelli u siġar mgħawġin zgħar bħall ġnibru nanu u z znuber tal muntanji Ilma ħelu pjanti tal ilma jitkabbru hawnhekk f bosta tankijiet u jgħaddu minn adattamenti simili kkawzati mill ħabitats minkejja l ispeċijiet oriġinali tagħhom Pjanti sukkulenti ħabitat tad rikostruwit fir rebbiegħa u fis sajf Serer tal Orkidej mikroħabitat umduz u sħun li jippermetti t tkabbir ta pjanti forestali tropikali Referenzi a b ċ Centre UNESCO World Heritage Botanical Garden Orto Botanico Padua UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2022 02 26