Azərbaycan
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
L Amerika t Isfel jew l Amerka t Isfel hija kontinent li jinsab kollu kemm hu fl Emisferu tal Punent u l iktar fl Emisfe
L Amerika t'Isfel
L-Amerika t'Isfel (jew l-Amerka t'Isfel) hija kontinent li jinsab kollu kemm hu fl-Emisferu tal-Punent u l-iktar fl-Emisferu tan-Nofsinhar, b'biċċa relattivament żgħira fl-Emisferu tat-Tramuntana. Tista' tiġi deskritta wkoll bħala s-sottokontinent t'isfel miż-żewġ Amerki. F'dawn l-aħħar deċennji r-referenza għall-Amerka t'Isfel minflok reġjuni oħra (bħall-Amerka Latina jew il-Kon tan-Nofsinhar) żdiedet minħabba bidliet fid-dinamiċi ġeopolitiċi.
| Erja | 17,840,000 km2 |
|---|---|
| Popolazzjoni | 423,581,078 |
| Densità tal-popolazzjoni | 21.4/km2 |
| PGD (nominal) | $2.90 triljun |
| PGD (PPP) | $6.53 triljun |
| PGD per capita | $6,720 |
| Demonimu | abitant tal-Amerka t’Isfel |
| Pajjiżi | 12-14 |
| Dipendenzi | Esterni (1-3) Interni (1-5) |
| Lingwi | Spanjol, Portugiż, Gwaraní, Ingliż, Franċiż, Olandiż, Quechua, Aymara, Mapudungun, u oħrajn |
| Żoni tal-ħin | UTC-2 sa UTC-5 |
| L-ikbar bliet | São Paulo Lima Bogotá Rio de Janeiro Caracas Buenos Aires Fortaleza |
| Kodiċi NU M49 | 005 – l-Amerka t’Isfel419 – l-Amerka Latina019 – l-Amerki001 – id-Dinja |
Fil-Punent tal-Amerka t'Isfel hemm l-Oċean Paċifiku u fit-Tramuntana u fil-Lvant hemm l-Oċean Atlantiku. Fil-Majjistral hemm l-Amerka ta' Fuq u l-Baħar Karibew. Hija magħmula minn tnax-il stat sovran: l-Arġentina, il-Bolivja, il-Brażil, iċ-Ċilì, il-Kolombja, l-Ekwador, il-Guyana, il-Paragwaj, il-Perù, is-Suriname, l-Urugwaj, u l-Venezwela; dipartiment u reġjun extra-Ewropew ta' Franza, il-; u territorju extra-Ewropew Brittaniku: il-Gżejjer Falkland. Barra minn hekk, il- tar-Renju tan-Netherlands, il-Gżira ta' Ascension (id-dipendenza ta' Saint Helena, Ascension u Tristan da Cunha, u territorju extra-Ewropew Brittaniku), il-Gżira ta' Bouvet (dipendenza tan-Norveġja), il-Panama, il-Gżejjer tal-Georgia tan-Nofsinhar u l-Gżejjer Sandwich tan-Nofsinhar (territorju extra-Ewropew Brittaniku), u Trinidad u Tobago jistgħu jitqiesu wkoll bħala parti mill-Amerka t'Isfel.
L-Amerka t'Isfel tkopri madwar 17,840,000 kilometru kwadrat ta' art. Fl-2018, ġie stmat li l-popolazzjoni tagħha hija iktar minn 423 miljun persuna. L-Amerka t'Isfel hija r-raba' l-ikbar kontinent bħala art, wara l-Asja, l-Afrika u l-) u l-ħames bħala popolazzjoni, wara l-Asja, l-Afrika, l-Ewropa u l-Amerka ta' Fuq. Il-Brażil huwa bil-qabża l-pajjiż bl-ikbar popolazzjoni fl-Amerka t'Isfel, b'iktar minn nofs il-popolazzjoni tal-kontinent, segwit mill-Kolombja, mill-Arġentina, mill-Venezwela u mill-Perù. F'dawn l-aħħar deċennji, il-Brażil iġġenera wkoll nofs il-Prodott Domestiku Gross (PDG) tal-kontinent u sar l-ewwel setgħa reġjonali.
Il-maġġoranza tal-popolazzjoni tal-Amerka t'Isfel tgħix qrib il-kosti tal-Punent jew tal-Lvant tal-kontinent, filwaqt li n-naħa ta' ġewwa u ferm lejn in-Nofsinhar, ma tantx jgħixu nies. Il-Punent tal-Amerka t'Isfel huwa dominat ġeografikament mill-muntanji tal-. Min-naħa l-oħra, il-Lvant fih kemm reġjuni muntanjużi kif ukoll pjanuri enormi bi xmajjar bħall-, l-Orinoco, u l-Paranà. Il-biċċa l-kbira tal-kontinent jinsab fit-tropiċi.
Il-prospettiva kulturali u etnika tal-kontinent toriġina mill-interazzjoni tal-popli indiġeni mal-ħakkiema u mal-immigranti Ewropej, u fuq livell iktar lokali, mal-ilsiera Afrikani. Minħabba l-istorja twila ta' kolonjaliżmu, il-maġġoranza l-kbira tal-abitanti tal-Amerka t'Isfel jitkellmu bil-Portugiż jew bl-Ispanjol, u s-soċjetajiet u l-istati jirriflettu t-tradizzjonijiet tal-Punent. Meta mqabbla mal-Ewropa, mal-Asja u mal-Afrika, fis-seklu 20 l-Amerka t'Isfel kienet kontinent paċifiku bi ftit gwerer.
Ġeografija
L-Amerka t'Isfel, isimha magħha, tokkupa l-parti t'isfel taż-żewġ Amerki. B'mod ġenerali, il-kontinent huwa delimitat fuq in-naħa tal-Majjistral bit-Tapp ta' Darién (Tapón del Darién) tul il-fruntiera bejn il-Kolombja u l-Panama, għalkemm uħud jaf iqisu l- bħala l-fruntiera. Ġeopolitikament u ġeografikament, il-Panama kollha, inkluż il-biċċa lejn il-Lvant tal-Kanal ta' Panama fl-istmu, tipikament tiġi inkluża fl-Amerka ta' Fuq u fost il-pajjiżi tal-Amerka Ċentrali. Kważi l-art kontinentali kollha tal-Amerka t'Isfel tinsab fuq il-Plakka tal-Amerka t'Isfel.
Fl-Amerka t'Isfel insibu l-itwal kaskata mingħajr interruzzjoni fid-dinja, is-Salto Ángel (magħrufa aħjar bħala Angel Falls jew il-Kaskata tal-Anġlu) fil-Venezwela; l-itwal kaskata bi tnixxija unika fid-dinja, il-Kaskati Kaieteur fil-Guyana; l-ikbar xmara bħala volum, l-Amażonja, l-itwal katina muntanjuża, l-Andes (bl-ogħla muntanja tagħha, Aconcagua, għolja 6,962 metru); l-iktar post mhux polari niexef fid-dinja, id-Deżert ta' Atacama; l-iktar post fejn tinżel xita fid-dinja, López de Micay fil-Kolombja; l-ikbar foresta pluvjali, il-foresta pluvjali tal-Amażonja; l-ogħla belt kapitali, La Paz, il-Bolivja; l-ogħla lag navigabbli b'mod kummerċjali, il-Lag Titicaca; u, esklużi l-istazzjonijiet tar-riċerka fl-Antartika, l-iktar komunità fin-Nofsinhar tad-dinja li ilha abitata b'mod permanenti, f'Puerto Toro, iċ-Ċilì.
Ir-riżorsi minerali ewlenin tal-Amerka t'Isfel huma d-deheb, il-fidda, ir-ram, il-mineral tal-ħadid, il-landa, u l-petroleum. Dawn ir-riżorsi fl-Amerka t'Isfel ġabu magħhom introjtu kbir għall-pajjiżi fejn instabu, speċjalment fiż-żminijiet tal-gwerra jew fiż-żminijiet ta' tkabbir ekonomiku rapidu f'pajjiżi industrijalizzati oħrajn madwar id-dinja. Madankollu, il-konċentrazzjoni tal-produzzjoni fl-esportazzjoni ta' prodott bażiku wieħed spiss xekklet l-iżvilupp ta' ekonomiji diversifikati. Storikament, il-fluttwazzjoni fil-prezzijiet tal-prodotti bażiċi fis-swieq internazzjonali wasslet għal żminijiet fejn kollox kien miexi ward u żahar u għal żminijiet fejn kollox staġna fl-ekonomiji tal-istati tal-Amerka t'Isfel, u sikwit dan wassal għal instabbiltà politika estrema. Minħabba f'hekk, dan l-aħħar qed isiru sforzi biex il-produzzjoni tiġi ddiversifikata biex l-ekonomiji ma jibqgħux dipendenti biss fuq esportazzjoni ta' prodott bażiku wieħed biss.
L-Amerka t'Isfel għandha l-aqwa bijodiversità fid-dinja. F'dan il-kontinent jgħixu ħafna speċijiet interessanti u uniċi ta' annimali, fosthom il-llama, l-anakonda, il-piranja, il-ġagwar, il-vikunja u t-tapir. Il-foresta pluvjali tal-Amażonja tħaddan bijodiversità rikka, li fiha l-ikbar proporzjon ta' speċjijiet fid-dinja.
Il-Brażil huwa l-ikbar pajjiż fl-Amerka t'Isfel, u fih madwar nofs l-art u l-popolazzjoni tal-kontinent. Il-kumplament tal-pajjiżi u tat-territorji jinqasmu f'erba' sottoreġjuni: l-istati tal-Andes, ir-reġjun tal-Karibew tal-Amerka t'Isfel, il-Guayanas, u l-Kon tan-Nofsinhar.
Referenzi
- ^ ""Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). population.un.org". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-02-27. Miġbur 2021-01-28. Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:
|koawturi=(għajnuna) - ^ ""GDP nominal, current prices" - il-Fond Monetarju Internazzjonali". Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:
|koawturi=(għajnuna) - ^ ""GDP PPP, current prices" - il-Fond Monetarju Internazzjonali". Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:
|koawturi=(għajnuna) - ^ ""GDP per capita, current prices" - il-Fond Monetarju Internazzjonali". Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:
|koawturi=(għajnuna) - ^ Schenoni, Luis L. ""Unveiling the South American Balance" in Estudos Internacionais, 2(2): 215-232". Estudos Internacionais v. 2 n. 2 jul-dez 2015 p. 215-232 (bl-Ingliż).
- ^ Holsti, 1996, p. 155.
- ^ Cohen, Saul Bernard. 2003. "North and Middle America" (Ch. 5). Geopolitics of the World System, ISBN 0847699072
- ^ "UNSD — Methodology". unstats.un.org. Miġbur 2021-07-05.
- ^ "Panama | History, Geography, Facts, & Points of Interest". Encyclopedia Britannica (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-05.
- ^ "Driest Place | Driest Desert Atacama Desert". web.archive.org. 2010-02-05. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2010-02-05. Miġbur 2021-07-05.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar L Amerika t'Isfel, X'inhi L Amerika t'Isfel? Xi tfisser L Amerika t'Isfel?
L Amerika t Isfel jew l Amerka t Isfel hija kontinent li jinsab kollu kemm hu fl Emisferu tal Punent u l iktar fl Emisferu tan Nofsinhar b biċċa relattivament zgħira fl Emisferu tat Tramuntana Tista tiġi deskritta wkoll bħala s sottokontinent t isfel miz zewġ Amerki F dawn l aħħar deċennji r referenza għall Amerka t Isfel minflok reġjuni oħra bħall Amerka Latina jew il Kon tan Nofsinhar zdiedet minħabba bidliet fid dinamiċi ġeopolitiċi L Amerika t IsfelErja 17 840 000 km2Popolazzjoni 423 581 078Densita tal popolazzjoni 21 4 km2PGD nominal 2 90 triljunPGD PPP 6 53 triljunPGD per capita 6 720Demonimu abitant tal Amerka t IsfelPajjizi 12 14Dipendenzi Esterni 1 3 Interni 1 5 Lingwi Spanjol Portugiz Gwarani Ingliz Franċiz Olandiz Quechua Aymara Mapudungun u oħrajnZoni tal ħin UTC 2 sa UTC 5L ikbar bliet Sao Paulo Lima Bogota Rio de Janeiro Caracas Buenos Aires FortalezaKodiċi NU M49 005 l Amerka t Isfel 419 l Amerka Latina 019 l Amerki 001 id Dinja Mappa tal Amerka t Isfel bil karatteristiċi fiziċi politiċi u tal popolazzjoni fl 2018 Fil Punent tal Amerka t Isfel hemm l Oċean Paċifiku u fit Tramuntana u fil Lvant hemm l Oċean Atlantiku Fil Majjistral hemm l Amerka ta Fuq u l Baħar Karibew Hija magħmula minn tnax il stat sovran l Arġentina il Bolivja il Brazil iċ Ċili il Kolombja l Ekwador il Guyana il Paragwaj il Peru is Suriname l Urugwaj u l Venezwela dipartiment u reġjun extra Ewropew ta Franza il u territorju extra Ewropew Brittaniku il Gzejjer Falkland Barra minn hekk il tar Renju tan Netherlands il Gzira ta Ascension id dipendenza ta Saint Helena Ascension u Tristan da Cunha u territorju extra Ewropew Brittaniku il Gzira ta Bouvet dipendenza tan Norveġja il Panama il Gzejjer tal Georgia tan Nofsinhar u l Gzejjer Sandwich tan Nofsinhar territorju extra Ewropew Brittaniku u Trinidad u Tobago jistgħu jitqiesu wkoll bħala parti mill Amerka t Isfel L Amerka t Isfel tkopri madwar 17 840 000 kilometru kwadrat ta art Fl 2018 ġie stmat li l popolazzjoni tagħha hija iktar minn 423 miljun persuna L Amerka t Isfel hija r raba l ikbar kontinent bħala art wara l Asja l Afrika u l u l ħames bħala popolazzjoni wara l Asja l Afrika l Ewropa u l Amerka ta Fuq Il Brazil huwa bil qabza l pajjiz bl ikbar popolazzjoni fl Amerka t Isfel b iktar minn nofs il popolazzjoni tal kontinent segwit mill Kolombja mill Arġentina mill Venezwela u mill Peru F dawn l aħħar deċennji il Brazil iġġenera wkoll nofs il Prodott Domestiku Gross PDG tal kontinent u sar l ewwel setgħa reġjonali Il maġġoranza tal popolazzjoni tal Amerka t Isfel tgħix qrib il kosti tal Punent jew tal Lvant tal kontinent filwaqt li n naħa ta ġewwa u ferm lejn in Nofsinhar ma tantx jgħixu nies Il Punent tal Amerka t Isfel huwa dominat ġeografikament mill muntanji tal Min naħa l oħra il Lvant fih kemm reġjuni muntanjuzi kif ukoll pjanuri enormi bi xmajjar bħall l Orinoco u l Parana Il biċċa l kbira tal kontinent jinsab fit tropiċi Il prospettiva kulturali u etnika tal kontinent toriġina mill interazzjoni tal popli indiġeni mal ħakkiema u mal immigranti Ewropej u fuq livell iktar lokali mal ilsiera Afrikani Minħabba l istorja twila ta kolonjalizmu il maġġoranza l kbira tal abitanti tal Amerka t Isfel jitkellmu bil Portugiz jew bl Ispanjol u s soċjetajiet u l istati jirriflettu t tradizzjonijiet tal Punent Meta mqabbla mal Ewropa mal Asja u mal Afrika fis seklu 20 l Amerka t Isfel kienet kontinent paċifiku bi ftit gwerer ĠeografijaImmaġni kompozita li tirrizalta s superfiċe tal Amerka t Isfel L Amerka t Isfel isimha magħha tokkupa l parti t isfel taz zewġ Amerki B mod ġenerali il kontinent huwa delimitat fuq in naħa tal Majjistral bit Tapp ta Darien Tapon del Darien tul il fruntiera bejn il Kolombja u l Panama għalkemm uħud jaf iqisu l bħala l fruntiera Ġeopolitikament u ġeografikament il Panama kollha inkluz il biċċa lejn il Lvant tal Kanal ta Panama fl istmu tipikament tiġi inkluza fl Amerka ta Fuq u fost il pajjizi tal Amerka Ċentrali Kwazi l art kontinentali kollha tal Amerka t Isfel tinsab fuq il Plakka tal Amerka t Isfel Fl Amerka t Isfel insibu l itwal kaskata mingħajr interruzzjoni fid dinja is Salto Angel magħrufa aħjar bħala Angel Falls jew il Kaskata tal Anġlu fil Venezwela l itwal kaskata bi tnixxija unika fid dinja il Kaskati Kaieteur fil Guyana l ikbar xmara bħala volum l Amazonja l itwal katina muntanjuza l Andes bl ogħla muntanja tagħha Aconcagua għolja 6 962 metru l iktar post mhux polari niexef fid dinja id Dezert ta Atacama l iktar post fejn tinzel xita fid dinja Lopez de Micay fil Kolombja l ikbar foresta pluvjali il foresta pluvjali tal Amazonja l ogħla belt kapitali La Paz il Bolivja l ogħla lag navigabbli b mod kummerċjali il Lag Titicaca u eskluzi l istazzjonijiet tar riċerka fl Antartika l iktar komunita fin Nofsinhar tad dinja li ilha abitata b mod permanenti f Puerto Toro iċ Ċili Ir rizorsi minerali ewlenin tal Amerka t Isfel huma d deheb il fidda ir ram il mineral tal ħadid il landa u l petroleum Dawn ir rizorsi fl Amerka t Isfel ġabu magħhom introjtu kbir għall pajjizi fejn instabu speċjalment fiz zminijiet tal gwerra jew fiz zminijiet ta tkabbir ekonomiku rapidu f pajjizi industrijalizzati oħrajn madwar id dinja Madankollu il konċentrazzjoni tal produzzjoni fl esportazzjoni ta prodott baziku wieħed spiss xekklet l izvilupp ta ekonomiji diversifikati Storikament il fluttwazzjoni fil prezzijiet tal prodotti baziċi fis swieq internazzjonali wasslet għal zminijiet fejn kollox kien miexi ward u zahar u għal zminijiet fejn kollox staġna fl ekonomiji tal istati tal Amerka t Isfel u sikwit dan wassal għal instabbilta politika estrema Minħabba f hekk dan l aħħar qed isiru sforzi biex il produzzjoni tiġi ddiversifikata biex l ekonomiji ma jibqgħux dipendenti biss fuq esportazzjoni ta prodott baziku wieħed biss L Amerka t Isfel għandha l aqwa bijodiversita fid dinja F dan il kontinent jgħixu ħafna speċijiet interessanti u uniċi ta annimali fosthom il llama l anakonda il piranja il ġagwar il vikunja u t tapir Il foresta pluvjali tal Amazonja tħaddan bijodiversita rikka li fiha l ikbar proporzjon ta speċjijiet fid dinja Il Brazil huwa l ikbar pajjiz fl Amerka t Isfel u fih madwar nofs l art u l popolazzjoni tal kontinent Il kumplament tal pajjizi u tat territorji jinqasmu f erba sottoreġjuni l istati tal Andes ir reġjun tal Karibew tal Amerka t Isfel il Guayanas u l Kon tan Nofsinhar Referenzi Overall total population World Population Prospects The 2019 Revision xslx population un org Arkivjat minn l oriġinal fl 2021 02 27 Miġbur 2021 01 28 Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt koawturi għajnuna GDP nominal current prices il Fond Monetarju Internazzjonali Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt koawturi għajnuna GDP PPP current prices il Fond Monetarju Internazzjonali Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt koawturi għajnuna GDP per capita current prices il Fond Monetarju Internazzjonali Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt koawturi għajnuna Schenoni Luis L Unveiling the South American Balance in Estudos Internacionais 2 2 215 232 Estudos Internacionais v 2 n 2 jul dez 2015 p 215 232 bl Ingliz Holsti 1996 p 155 Cohen Saul Bernard 2003 North and Middle America Ch 5 Geopolitics of the World System ISBN 0847699072 UNSD Methodology unstats un org Miġbur 2021 07 05 Panama History Geography Facts amp Points of Interest Encyclopedia Britannica bl Ingliz Miġbur 2021 07 05 Driest Place Driest Desert Atacama Desert web archive org 2010 02 05 Arkivjat minn l oriġinal fl 2010 02 05 Miġbur 2021 07 05