Marsilja

Marsilja (bi Provençal Marsiho jew Marselha ) hija komun Franċiż li jinsab fid- dipartiment ta ' Bouches-du-Rhône (li tiegħu hija l-belt-prefettura), kapitali tar- reġjun Provence-Alpes-Côte d . 'Azur .

Marsilja
Franza
Amministrazzjoni
Stat sovran	Franza
Administrative territorial entity of France	Franza Metropolitana
Region of France	Provence-Alpes-Côte d'Azur
Dipartimenti ta' Franza	Bouches-du-Rhône ^(en)
Kap tal-Gvern	^(en)
Isem uffiċjali	Marseille Ville-sans-Nom Sans-Nom
Ismijiet oriġinali	Marseille
Kodiċi postali	13000, 13001, 13002, 13004, 13003, 13005, 13006, 13007, 13008, 13009, 13010, 13011, 13012, 13013, 13014, 13015u 13016
Ġeografija
Koordinati	43°17′48″N 5°22′35″E / 43.2967°N 5.3764°E / 43.2967; 5.3764Koordinati: 43°17′48″N 5°22′35″E / 43.2967°N 5.3764°E / 43.2967; 5.3764
Marsilja Marsilja (France)
, u
Superfiċjenti	240.62 kilometru kwadru
Għoli	6 m, 0 mu 648 m
Fruntieri ma'	^(mul) , ^(mul) , ^(mul) , ^(mul) , ^(mul) , ^(mul) , ^(mul) , ^(mul) u ^(mul)
Demografija
Popolazzjoni	877,215 abitanti (1 Jannar 2022)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	600 "BCE"
Kodiċi tat-telefon	491u 496
Żona tal-Ħin	UTC+1u UTC+2
bliet ġemellati	^(en) , , Copenhagen, Dakar, Genova, Glasgow, Ħajfa, Amburgu, Kōbe, Marrakesh, , Piraeus, Shanghai, Yerevan, Napli, Gdańsk, ^(en) , Tirana, Tuneż, Bejrut, , Thessaloniki, , ^(en) , ^(en) u Kiev
marseille.fr

Hija l-belt ewlenija Franċiża fuq il- kosta tal-Mediterran ta' Provence (Xlokk ta' Franza ).

L-eqdem belt fi Franza ma' Béziers , mwaqqfa madwar is-sena 600 minn baħrin u negozjanti Griegi minn Phocaea (illum Foça fit- Turkija, ħdejn Izmir ) taħt l-isem , Marsilja kienet port importanti ta ' kummerċ u tranżitu mill - Antikità . Hija esperjenzat tkabbir kummerċjali konsiderevoli matul il-perjodu kolonjali u aktar partikolarment matul is- , issir belt industrijali u kummerċjali prospera .

Wirt ta’ dan il-passat, il- Port Marittimu l-Kbir ta’ Marsilja (GPMM) u l-ekonomija marittima bħalissa jikkostitwixxu wieħed miċ-ċentri ewlenin ta’ attività reġjonali u nazzjonali , u Marsilja tibqa’ l- port ewlieni Franċiż, it-tieni port tal-Mediterran u il-ħames port Ewropew . Il-post privileġġat tiegħu fit-tarf tal-Mediterran li jippermetti l-wasla ta’ bosta kejbils taħt l-ilma wkoll jagħmel lil Marsilja wieħed mill-10 ċentri ewlenin għall-konnessjoni man- netwerk globali tal-internet b’wieħed mill-aktar tkabbir globali b’saħħtu f’dan is-settur  ·  · .

Il-ftuħ ta' Marsilja għall- Baħar Mediterran għamilha mill -oriġini tagħha waħda mill-aktar bliet kożmopolitani fi Franza, ikkaratterizzata minn bosta skambji kulturali u ekonomiċi man -Nofsinhar tal-Ewropa, il- Lvant Nofsani, l-Afrika ta' Fuq u l- 'Asja .

Ġeografija

Fl- , Marsilja hija t-tieni l-aktar belt popolata fi Franza Lua error in Module:Unité at line 408: attempt to index field 'unit' (a nil value). . L-unità urbana tagħha, li testendi lejn it-tramuntana sa Aix-en-Provence, hija t- tielet fi Franza b'1,618,479 Lua error in Module:Unité at line 408: attempt to index field 'unit' (a nil value)., wara Pariġi u Lyon . Iż -żona ta 'attrazzjoni tagħha hija, min-naħa tagħha, it-tielet fi Franza wara dawk ta' Pariġi u Lyon b'1,879,601 Lua error in Module:Unité at line 408: attempt to index field 'unit' (a nil value). fl- .

Il-komun ikopri 240.62 km2 għal densità ta’ 3,608 abitant/km2. Madankollu, meta wieħed iqis biss iż-żona li tista’ tinbena, jiġifieri madwar 150 km2, id-densità reali tal-belt tilħaq 5,788 abitant/km

Baħar

Il-komun ta' Marsilja għandu front tal-baħar ta' 57 kilometru li jinkludi 24 kilometru ta' coves u żewġ arċipelagi żgħar ta' gżejjer u gżejjer (Riou u Frioul, l-ewwel waħda hija diżabitata).

Il-koves jestendu fuq aktar minn għoxrin kilometru ta’ kosta fuq il-Baħar Mediterran bejn ir-raħal ta’ Goudes, fil-Lbiċ tal-belt u Cassis; fost l-aktar siti notevoli fi Franza b'żona ewlenija ta 'riżorsi naturali u attivitajiet sportivi. Il-qala għandhom miljun viżitatur fis-sena.

Il-bajjiet ewlenin huma Prado, Catalans, Pointe-Rouge u l-bajja Prophète. Il-bajjiet ta’ Prado, uffiċjalment “bajjiet Gaston-Defferre”, ġew żviluppati bl-użu tal-mollijiet miksuba mit-tħaffir tal-mini tal-metro.

Fl-2019, il-belt ta 'Marsilja installat sensors bi tħejjija għall-iżvilupp mill-ġdid tal-bajjiet għal-Logħob Olimpiku ta' Pariġi 2024.

Klima

Il-klima ta' Marsilja hija tat-tip Mediterranju temperat sħun, ikkodifikata “Csa” skont il-klassifikazzjoni Köppen. Il-belt tibbenefika minn tul eċċezzjonali ta’ xemx, b’aktar minn 2,800 siegħa ta’ xemx fis-sena, b’mod partikolari grazzi għall-mistral, riħ kiesaħ u niexef tat-Tramuntana li jonfoħ medja ta’ 93 jum fis-sena u li jnaddaf is-sema. Fl-osservatorju ta’ Marsilja, il-medja ta’ preċipitazzjoni annwali hija ta’ 523.2 mm, waħda mill-inqas fi Franza bi 52.6 jum ta’ preċipitazzjoni li taqbeż l-1.0 mm, prinċipalment fil-ħarifa-xitwa. It-temperatura medja f’Marsilja hija ta’ 15.8°C

Trasport

Trasport bit-trakk

Tliet awtostradi jidħlu Marsilja:

• l-awtostrada tat-Tramuntana (A7) taqsam id-distretti tat-Tramuntana u tispiċċa fid-distrett ta’ Saint-Lazare qrib Place Jules-Guesde u l-istazzjon ta’ Marseille-Saint Charles. Huwa l-punt ta' tmiem tan-Nofsinhar tan-netwerk trasversali ewlieni tat-tramuntana-nofsinhar magħmul mill-awtostradi A1, A6 u A7 li jgħaqqdu Lille ma' Marsilja permezz ta' Pariġi u Lyon. L-awtostrada A7 tgħaqqad ukoll Marsilja ma' Nîmes, Montpellier u Toulouse (permezz tal-A9 u A54) u Aix-en-Provence, Gap u Grenoble (permezz tal-A51);

• l-awtostrada Littoral (A55) li ġejja minn Martigues taqsam is-16-il arrondissement imbagħad tieħu footbridge biex tgħaddi ż-żona tal-port qabel taqsam La Joliette f'mina u tasal fit-tarf tal-majjistral tal-Port il-Qadim;

• l-awtostrada tal-Lvant (A50) li ġejja minn Toulon taqsam id-distretti tal-Lvant u tispiċċa f'Menpenti. Tgħaqqad Marsilja ma' Aubagne permezz tal-A52.

L-A50 u l-A55 huma konnessi flimkien mill-Prado-Carénage (tall-pedaġġ), il-Vieux-Port u l-mini Maġġuri, li jippermettu qsim tal-belt kważi mingħajr interruzzjoni mil-lvant għat-tramuntana.

Trasport urban

It-trasport urban jaqa' taħt il-ġurisdizzjoni tal-metropoli ta' Aix-Marseille-Provence. Huma operati taħt il-marka La Métropole Mobilité.

F'Marsilja, it-trasport urban storikament kien operat mir-Régie des transports métropolitains, stabbiliment pubbliku ta' natura industrijali u kummerċjali, taħt is-superviżjoni tal-metropoli.

Xarabank

Marsilja għandha 119-il linja tal-karozzi tal-linja li jaqdu l-belt kollha kif ukoll Allauch, Plan-de-Cuques u Septèmes-les-Vallons fuq netwerk ta’ 950 km.

Metro

In-netwerk tal-metro għandu żewġ linji li jirrappreżentaw total ta '21.5 km u 30 stazzjon.

Tram

It-tramm għandu tliet linji li jammontaw għal 15.8 km u 40 waqfa. In-netwerk infetaħ fl-2007.

Shuttle marittimu

Minn Marzu sa Settembru, jitwaqqaf servizz ta' shuttle marittimu bejn il-Port il-Qadim, Pointe-Rouge, Les Goudes u l-Port il-Qadim u L'Estaque. Il-lanċa tippermettilek taqsam il-Port il-Qadim mill-muniċipju għal Place aux Huiles. Ikkummissjonat fl-1880, minn dakinhar rrappreżenta prinċipalment linja turistika.

Trasport bil-ferrovija

L-istazzjon Marseille-Saint-Charles, it-tmiem tal-linja Pariġi-Lyon-Marsilja, ġie inawgurat fl-1848. L-istazzjon imbagħad sar, u għal żmien twil, il-punt ta’ qsim obbligatorju għall-vjaġġaturi li mbagħad imbarkaw lejn l-Afrika jew il-Lvant Nofsani. . L-elettrifikazzjoni tal-linja tlestiet fl-1962. Il-ftuħ tal-LGV Sud-Est fl-1981 immarka l-wasla tat-TGV. Il-linja ġiet estiża fl-2001 mill-LGV Méditerranée, li tpoġġi Pariġi 3 sigħat 30 minuta minn Marsilja. Fl-1 ta' Mejju, 2015, Eurostar fetħet linja Londra-Marsilja li taqdi wkoll Avignon u Lyon, u b'hekk poġġiet lil Marsilja 7 sigħat 30 minuta minn Londra. Din il-linja diretta m'għadhiex teżisti fl-2020.

L-istazzjon ta’ Saint-Charles huwa wkoll it-terminus tal-linja minn Marsilja għal Ventimiglia u jilqa’ t-traffiku tat-TGV lejn il-punent u t-tramuntana ta’ Franza, kif ukoll dak ta’ Intercités mil-Lbiċ permezz ta’ Montpellier u lejn Savoie u l-Isvizzera permezz ta’ Grenoble. Hija wkoll fil-qalba tan-netwerk tat-trasport espress reġjonali Provence-Alpes-Côte d'Azur (TER), li l-linja tiegħu għal Aix-en-Provence ġiet rinovata reċentement u dik għal Toulon qed tiġi ttriplikata.

Bħala parti mill-proġett il-ġdid tal-linja Provence Côte d'Azur maħsub biex jgħaqqad Nizza ma' Marsilja, l-istazzjon Marseille-Saint-Charles għandu jkun is-suġġett ta' xogħol biex jinbena stazzjon ġdid taħt l-art. F’din l-okkażjoni, l-istazzjon ta’ Blancarde għandu wkoll jiġi żviluppat mill-ġdid biex jakkomoda stazzjon tat-TGV u għandha tinbena mina bejn iż-żewġ stazzjonijiet. Il-vantaġġ tal-istazzjon Blancarde huwa li huwa konness man-netwerk tat-tramm urban, b'differenza mill-hub tal-iskambju fl-istazzjon Saint-Charles.

Kultura u wirt

Preistorja u Antikità

Jinsab fin-Nofsinhar tal-belt, l-għar Cosquer, skopert fl-1992, huwa għar Paleolitiku imżejjen, iffrekwentat bejn 27,000 u 19,000 qabel il-preżent, li d-daħla tagħha tinsab taħt il-baħar tagħmel l-aċċess diffiċli.

Ftit traċċi għadhom jeżistu tal-belt Griega jew Rumana. L-aktar viżibbli huma dawk tal-port antik, li jinsab fil-grigal tal-Port il-Qadim attwali, fil-Jardin des Vestiges fil-qalba tal-Mużew tal-Istorja ta’ Marsilja. Hemmhekk tista 'ssib fdalijiet ta' fortifikazzjonijiet Griegi, it-torri tad-difiża, it-triq tal-ġebel Ruman, il-baċin tal-ilma ħelu jew it-terrazzi tal-funerarji Żvilupp u promozzjoni speċifiċi fl-2020 jippermettulek tifhem aħjar il-funzjonament tal-port tal-qedem.

• Tpinġija bl-idejn tal-bniedem f’Cosquer Cave, datata 27,000 Q.E.K.
• Ġnien tal-fdalijiet antiki.
• Triq asfaltata mis-seklu 4.

Żmien medjevali

Wara li l-belt dejjem bniet mill-ġdid fuqha nnifisha, Marsilja medjevali hija, skont l-espressjoni ta’ Thierry Pécout, “belt tal-karti” li l-istoriċi u l-arkeoloġi biss jistgħu jerġgħu jqajmu minħabba l-għejbien ta’ bosta bini medjevali u r-rimodifikazzjoni tal-belt f’mod modern u kontemporanju. drabi.

• Saint-Victor Abbey, li l-eqdem partijiet tagħha jmorru mis-seklu 11, inbniet fuq dak li forsi hu l-eqdem post ta’ qima Kristjana fi Franza. Il-kappella Notre-Dame-de-la-Galline kienet tkun mibnija fuq post ta’ qima li jmur mill-1042.

• La Vieille Major, il-katidral antik tal-belt, inbniet mis-seklu 12 fuq il-post ta' l-ewwel knisja li tmur għall-Antikità tard.

• Il-knisja ta' Saint-Laurent, mibnija fis-seklu 13 fi stil romaniku Provenzal, hija l-parroċċa tas-sajjieda ta' Marsilja.

• Knisja Saint-Laurent (seklu 13).
• Maġġur Qadim (seklu 12).
• Torri tar-Re René (1447).
• Abbazija ta’ San Victor (1365).

L-Ospitalieri

Il-Forti San Ġwann jinsab fuq il-pedament ta’ qabel tal-Osptallari tal-ordni ta’ San Ġwann ta’ Ġerusalemm u għad għandu vestiġiji tal-kappella mis-seklu 12 sas-seklu 13.

Rinaxximent u perjodu klassiku

Mit-tliet forts mibnija fid-daħla tal-Port il-Qadim minn biex jimmonitorja l-belt fis-seklu 17, is-swar ta’ Entrecasteaux u l-Forti Saint-Nicolas biss għadhom proprjetà tal-Ministeru tad-Difiża. Il-Forti Saint-Jean, li t-torri kwadru tiegħu nbena f’nofs is-seklu 15 minn René d’Anjou, ilu integrat fis-sit tal-Mużew taċ-Ċiviltajiet Ewropej u Mediterranji mill-2013. Protetti bħala monument storiku, ilu taħt il-kontroll tal-Ministeru tal-Kultura mis-sittinijiet, iżda sar aċċessibbli għall-pubbliku biss dan l-aħħar. Mill-armament tal-kċejjen li kien jokkupa x-xatt tan-nofsinhar tal-port, illum fadal biss l-uffiċċju tal-kaptan tal-port.

• Forti San Nicolas
• Kastell Borely
• La Vieille Charité, fid-distrett ta’ Panier ta’ Marsilja

It-Tieni Imperu

Bosta monumenti ta' Marsilja nbnew fit-tieni nofs tas-seklu 19, meta l-belt kienet qed tikber ekonomikament, partikolarment matul it-Tieni Imperu. Dan huwa notevolment il-każ tal-Palais du Pharo (1858), il-Palais de la Bourse (1860), il-lukanda tal-prefettura (1866) jew il-Knisja tar-Riformati (1886), aktar tard u fi stil neo-Gotiku.

Henri-Jacques Espérandieu huwa l-awtur ta’ diversi monumenti famużi tal-belt bħall-Palais Longchamp (1862), il-bażilika Notre-Dame-de-la-Garde (1864) u l-Palais des arts (1864). Mibnija bejn l-1855 u l-1864 ma’ Henri Révoil, Notre-Dame-de-la-Garde, imsejħa wkoll l-Omm it-Tajba, hija famuża għall-arkitettura Rumana-Biżantina tagħha u l-istatwa tar-ram indurat tal-Verġni u l-Bambin li tiddomina l-bini, xogħol ta’ l-iskultur Eugène-Louis Lequesne.

Bini ieħor Ruman-Biżantin, il-Katidral Maġġuri, fid-distrett ta’ La Joliette, tlesta fl-1893 fuq il-post tal-Maġġur antik tat-12-il seklu, li minnu baqa’ l-kor u l-bajja.

F’dan iż-żmien infetħet ukoll Rue de la République, imżejna b’bini Haussmannjan u li tgħaqqad il-Port il-Qadim mal-port il-ġdid ta’ La Joliette.

• Il-Palazz Longchamp.
• Il-bażilika Notre-Dame-de-la-Garde.
• Il-Palazz Pharo.
• Il-Katidral tal-Maġġur.
• Lukanda tal-prefettura ta' Bouches-du-Rhône

Arkitettura moderna

Il-Perit Fernand Pouillon bena bosta bini fis-snin ta’ wara t-Tieni Gwerra Dinjija. Huwa kien partikolarment responsabbli għar-rikostruzzjoni tad-distrett tal-Port il-Qadim meqrud matul ir-rejd (il-bini famuż Pouillon) jew il-Kontroll tas-Saħħa, mill-2013 okkupat mill-mużew Regards de Provence.

Le Corbusier bena Cité radieuse tiegħu (lokalment imsejħa "Le Corbusier" jew id-"dar tal-fada") f'Marsilja fl-1952, eżempju ta 'arkitettura brutalista u l-prinċipju tagħha ta' Unità tad-Djar. Il-bini jista’ jżuruha u t-terrazzin panoramiku tas-saqaf fih mużew tal-arti kontemporanja, il-MaMo.

• Il-bini Pouillon madwar il-muniċipju.
• It-Torrijiet Labourdette tul il-korsa ta’ Belsunce.

Referenzi

1. ^ « En provençal, Marseille s'écrit Marsiho (ou parfois Marselha) et ses habitants sont des Marsihés »
2. ^ Duchêne, Roger; Contrucci, Jean (1998). Marseille ( ed.). Paris. pp. 862 de planches ill. ISBN 2-213-60197-6. |data-aċċess= għandu bżonn |url= (għajnuna).
3. ^ Emmanuelle Boillot (12 avril 2018). "Béziers est bien la ville la plus ancienne de France" (bil-Franċiż). . Miġbur 2020-02-22. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna).
4. ^ Marseille : le port pèse 43 500 emplois, en hausse de 5 % en quatre ans sur lemarin.fr.
5. ^ "Marseille n'est plus le premier port de Méditerranée". 2014..
6. ^ "Ports maritimes européens à l'horizon 2030 : les défis à venir". 2013..
7. ^ Yves Grandmontagne (2022). "Marseille devient le 7ème hub mondial". dcmag.fr.
8. ^ "Marseille, l'un des derniers hubs côtiers d'interconnexion Télécom et de contenus digitaux établis en Europe". interxion.com. 27-05-2020. Miġbur 09-11-2021. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= u |data= (għajnuna).
9. ^ Fabrice Coquio (26-05-2020). "Échanges numériques : comment la France tire son épingle du jeu". journaldunet.com. Miġbur 09-11-2021. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= u |data= (għajnuna).
10. ^ "A Marseille, avec les usagers du nouveau terminus nord du métro". www.20minutes.fr (bil-Franċiż). 2019-12-16. Miġbur 2024-07-04.
11. ^ "Marseille : l'extension du tramway vers la Castellane et la Rouvière se formalise". www.laprovence.com (bil-Franċiż). 2024-02-01. Miġbur 2024-07-04.
12. ^ Geay, Margot (2024-04-15). "Le chantier de la Ligne Nouvelle entre Marseille et Nice devrait démarrer à l'heure" (bil-Franċiż). Miġbur 2024-07-04.