Azərbaycan
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Martin Luteru kien patri Agostinjan Ġermaniż u professur tat teoloġija li beda r Riforma Protestanta Ħadha qatta bla ħab
Martin Luteru
Martin Luteru (, – , ) kien patri Agostinjan Ġermaniż u professur tat-teoloġija li beda r-Riforma Protestanta. Ħadha qatta' bla ħabel kontra min kien jgħallem li l-maħfra tad-dnubiet tista' tinxtara bil-flus. Oppona lil Johann Tetzel li kien ibigħ l- bil-95 teżi tiegħu fl-1517. Iċ-ċaħda tiegħu li jirtira kitbietu ordnata minn fl-1520 u minn Karlu V tal-Imperu Qaddis Ruman fid-Dieta ta' Worms fl-1521 wasslet għall-iskomunika mill-Papa u l-kundanna mill-Imperatur.
Luteru kien jgħallem li s-salvazzjoni ma tinkisibx bl-opri tajba imma hija don gratwit tal-grazzja t'Alla permezz tal-fidi f'Ġesù Kristu bħala salvatur mid-dnub. It-teoloġija tiegħu sfidat l-awtorità papali billi għallmet li l-Bibbja hija l-unika għajn tar-rivelazzjoni divina u li l-Insara kollha huma saċerdoti.
It-traduzzjoni tal-Bibbja fi lsien il-poplu (flok il-Latin) għamilha iktar aċċessibli, u dan ġab impatt qawwi fuq il-Knisja u l-kultura Ġermaniża. L-innijiet li kiteb influwenzaw l-iżvilupp tal-kant fil-knejjes. Iż-żwieġ tiegħu ma' Katharina von Bora wassal biex il-ministri (saċerdoti) Protestanti bdew jiżżewġu huma ukoll.
Luteru kien bniedem ta' temperament vjolenti, ta' manjieri goffi u aħrax fi kliemu. Fl-istess ħin dan il-karattru kumpless kien bniedem edukat fl-aqwa università ta' pajjiżu, intelliġenti u onest u saċerdot devot, b'talent straordinarju ta' persważjoni kemm fil-kitba kif ukoll bil-fomm.
It-Teoloġija ta' Luteru
Mhemmx dubju li fit- ta' Luteru kien hemm xi haga gdida u originali. Hija teologija personali hafna u mimlija emozzjoni - xi haga ferm nieqsa fit-trattati Skolastici kesħin u nixfin ta' żmienu. B'differenza minn hafna kitbiet ta' zmienu, tieghu kienet profondament biblika. Kienet ukoll teologija prattika u rilevanti, li tiffoka fuq l-issues attwali tal-gurnata. It-teologija ta' Luteru qajmet kontroversja fl-ambjenti Kattolici, il-fehmiet tieghu bhal nghidu ahna dwar ir-rieda u l-grazzja. Verament li ghal Luteru l-fidi kienet kollox izda dan ma jfissirx li qatt ma ta kas tal-opri tajba. Iktar nistghu nghidu li Luteru spostja l-enfasi li kien isir fi zmienu fuq l-irwol u l-hila tal-bniedem fis-salvazzjoni tieghu ghall-irwol attiv ta' Alla.
Dwar l-opri tajba, Luteru kiteb hekk: "Il-fidi ta' hadd mhi daqshekk kbira li ma tistax jew m'ghandhiex tikber. Ghalhekk biex tikber iridu jsiru opri tajba, u dawk hziena evitati."
Band'ohra kiteb ukoll: "Hekk kif ix-xemx qieghda biex tiddi, bniedem ta' fidi jaghmel opri tajba." Li jaghmel Luteru hu li jishaq fuq l-inizjattiva u l-azzjoni divina fl-opri taghna, li ahna biss strumenti f'idejn Alla. Luteru ghallem li ahna ma niksbux il-gustifikazzjoni izda niggebbdu lejha u dejjem infittxu u nitolbu li nkunu gustifikati biex b'hekk il-qaddisin huma fl-istess hin midinbin, midinbin fil-fatt u qaddisin fit-tama.
Ghal teologu bhal Luteru li kien jemmen li l-qalba tar-religjon hija r-rispons personali, u ghal bniedem li l-esperjenza religjuza tieghu kienet maghguna fl-idea tas-salvazzjoni bhala don ta' Alla lill- bniedem, il-prattika tal-knisja ta' zmienu kienet tkiddu sew ghax kienet taghmel enfasi zejjed fuq l-irwol tal-bniedem fis-salvazzjoni. Hafna affarijiet bhall-pellegrinaggi, il-kult superstizzjuz tar-relikwji u l-effikacja materjalista tal-quddiesa kienu jaghtu impressjoni li l-genna hija xi haga li tista' tixtriha bhal kull haga ohra. Kien biss fil-Koncilju ta' Trentu li l-Knisja Kattolika ghamlet tajjeb ghaz-zmien twil u prezzjuz li tilfet u dddiskutiet il-punti kollha li qajjem Luteru. Von Harnack jikkummenta, "Li kieku d-digriet Tridentin dwar il-gustifikazzjoni sar qabel, ma kienx ikun hemm bzonn id-dahla fix-xena ta' Luteru".
Izda l-iktar ezempju car ta' din il-prattika li kienet iddarras lil Luteru kienu l-indulġenzi. Fl-1343 il- iddikjara b'mod ufficjali li Kristu u l-qaddisin hallew tezor ta' merti li membri ohra tal-Knisja jistghu jiehdu ghalihom ghall-mahfra tal-kastig temporali ta' dnubiethom. Wiehed jikseb mertu permezz ta' indulgenza, hafna drabi moghtija mill-Papa ghal xi opra tajba li wiehed jaghmel bhal ghotja ta' flus. Maz-zmien sar ukoll taghlim ufficjali li l-indulgenzi jistghu jigu applikati ghall-erwieh tal-purgatorju fuq is-suppozizzjoni li huma wkoll bhala membri tal-Gisem Mistiku ta' Kristu jistghu jiehdu sehem mill-merti tal-qaddisin. Dan it-taghlim fil-prattika naqqas l-aspett ta' indiema personali li sa dak iz-zmien dejjem kienet parti importanti u mehtiega ghall-indulgenza. Il-bieb kien miftuh ghal kull min, bla skrupli, ried jipprezenta l-indulgenza bhala mezz hafif u awtomatiku ta' kif wiehed isalva. U hekk gara fil-kaz ta' Luteru jew ahjar fil-kaz ta' Tetzel.
Il-Papa Ljun X
Il-mexxej tal-Knisja Kattolika ta' zmienu, il- (1513-21), Giovanni De Medici, kien Papa Rinaxximentali u ghalhekk generuz hafna mal-artisti u l-letterati minhabba l-interess tieghu li jkabbar il-kultura umanista. Izda t-tberbiq tieghu battal il-finanzi papali u biex ipatti ghal dan u biex jibni l-bazilika ta' San Pietru ippermetta l-bejgh tal-indulgenzi u l-bejgh ta' ufficji tal-knisja, anke tal-kardinali. Iljun X ma kienx jimpurtah wisq mill-gid spiritwali tal-knisja u kien insensittiv ghax-xewqa generali ta' riforma fi knisja mimlija korruzzjoni, injoranza u tahwid dottrinali. Meta ressqulu l-kaz ta' Luteru, Iljun X ma tax kazu u sejjah il-kwistjoni bejn Luteru u l-bejjiegha tal-indulgenzi bhala "un bisticcio tra monaci" (glieda bejn il-patrijiet). Izda iktar tard kellu jkun hu li jikkundanna lil Luteru fl-1520 u li jiskumnikah sena wara.
Ix-Xiżma Protestanta
Minkejja l-intenzjonijiet tajba li seta' kellu Luteru biex jirriforma l-Knisja, l-azzjonijiet tieghu wasslu ghal dik li xi storici jqisu bhala l-iktar grajja devastanti fl-istorja tal-Knisja. Minhabba serje shiha ta' fatturi - politici, ekonomici u ohrajn rizultat ta' injoranza, ras iebsa u nuqqas kbir ta' komunikazzjoni - il-Knisja Kattolika tal-Punent inqasmet f'zewg blokki kbar, il-Kattolici li ghandhom il-Papa bhala awtorità u l-Protestanti. Il-Luteranizmu infirex malajr fl-Ewropa, l-iktar fl-Iskandinavja, il-pajjizi Baltici, kif ukoll fil-Germanja u u l-pajjizi ta' madwarha. Dan kien dovut l-aktar ghan-nazzjonalizmu li kien qed iqum dak iz-zmien u l-appogg tal-princpijiet li raw fir-riforma religjuza ta' Luteru opportunit… kbira li jiksbu indipendenza politika minn Ruma.
Steck jghid li, "Il-qasma tal-Kristjanezmu occidentali f'zewg gruppi kbar... saret realtà permanenti biss wara l-mewt ta' Luteru... Luteru qatt ma xtaq il-Kristjanità maqsuma fil-konfessjonijiet li nafu llum, u wisq probabbli ma kienx japprovahom." Luteru kien jaf ukoll li l-indhil politiku ma jaghmilx gid lill-Knisja tant li ftit qabel ma miet wasal biex qal lil xi hbieb tieghu: "Ahna t-teologi m'ghandniex ghedewwa aghar mill-politici... ghax ma jafux il-Knisja x'inhi."
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Martin Luteru, X'inhi Martin Luteru? Xi tfisser Martin Luteru?
Martin Luteru kien patri Agostinjan Ġermaniz u professur tat teoloġija li beda r Riforma Protestanta Ħadha qatta bla ħabel kontra min kien jgħallem li l maħfra tad dnubiet tista tinxtara bil flus Oppona lil Johann Tetzel li kien ibigħ l bil 95 tezi tiegħu fl 1517 Iċ ċaħda tiegħu li jirtira kitbietu ordnata minn fl 1520 u minn Karlu V tal Imperu Qaddis Ruman fid Dieta ta Worms fl 1521 wasslet għall iskomunika mill Papa u l kundanna mill Imperatur Luteru fl 1533 minn Luteru kien jgħallem li s salvazzjoni ma tinkisibx bl opri tajba imma hija don gratwit tal grazzja t Alla permezz tal fidi f Ġesu Kristu bħala salvatur mid dnub It teoloġija tiegħu sfidat l awtorita papali billi għallmet li l Bibbja hija l unika għajn tar rivelazzjoni divina u li l Insara kollha huma saċerdoti It traduzzjoni tal Bibbja fi lsien il poplu flok il Latin għamilha iktar aċċessibli u dan ġab impatt qawwi fuq il Knisja u l kultura Ġermaniza L innijiet li kiteb influwenzaw l izvilupp tal kant fil knejjes Iz zwieġ tiegħu ma Katharina von Bora wassal biex il ministri saċerdoti Protestanti bdew jizzewġu huma ukoll Luteru kien bniedem ta temperament vjolenti ta manjieri goffi u aħrax fi kliemu Fl istess ħin dan il karattru kumpless kien bniedem edukat fl aqwa universita ta pajjizu intelliġenti u onest u saċerdot devot b talent straordinarju ta perswazjoni kemm fil kitba kif ukoll bil fomm It Teoloġija ta LuteruMhemmx dubju li fit ta Luteru kien hemm xi haga gdida u originali Hija teologija personali hafna u mimlija emozzjoni xi haga ferm nieqsa fit trattati Skolastici kesħin u nixfin ta zmienu B differenza minn hafna kitbiet ta zmienu tieghu kienet profondament biblika Kienet ukoll teologija prattika u rilevanti li tiffoka fuq l issues attwali tal gurnata It teologija ta Luteru qajmet kontroversja fl ambjenti Kattolici il fehmiet tieghu bhal nghidu ahna dwar ir rieda u l grazzja Verament li ghal Luteru l fidi kienet kollox izda dan ma jfissirx li qatt ma ta kas tal opri tajba Iktar nistghu nghidu li Luteru spostja l enfasi li kien isir fi zmienu fuq l irwol u l hila tal bniedem fis salvazzjoni tieghu ghall irwol attiv ta Alla Dwar l opri tajba Luteru kiteb hekk Il fidi ta hadd mhi daqshekk kbira li ma tistax jew m ghandhiex tikber Ghalhekk biex tikber iridu jsiru opri tajba u dawk hziena evitati Band ohra kiteb ukoll Hekk kif ix xemx qieghda biex tiddi bniedem ta fidi jaghmel opri tajba Li jaghmel Luteru hu li jishaq fuq l inizjattiva u l azzjoni divina fl opri taghna li ahna biss strumenti f idejn Alla Luteru ghallem li ahna ma niksbux il gustifikazzjoni izda niggebbdu lejha u dejjem infittxu u nitolbu li nkunu gustifikati biex b hekk il qaddisin huma fl istess hin midinbin midinbin fil fatt u qaddisin fit tama Ghal teologu bhal Luteru li kien jemmen li l qalba tar religjon hija r rispons personali u ghal bniedem li l esperjenza religjuza tieghu kienet maghguna fl idea tas salvazzjoni bhala don ta Alla lill bniedem il prattika tal knisja ta zmienu kienet tkiddu sew ghax kienet taghmel enfasi zejjed fuq l irwol tal bniedem fis salvazzjoni Hafna affarijiet bhall pellegrinaggi il kult superstizzjuz tar relikwji u l effikacja materjalista tal quddiesa kienu jaghtu impressjoni li l genna hija xi haga li tista tixtriha bhal kull haga ohra Kien biss fil Koncilju ta Trentu li l Knisja Kattolika ghamlet tajjeb ghaz zmien twil u prezzjuz li tilfet u dddiskutiet il punti kollha li qajjem Luteru Von Harnack jikkummenta Li kieku d digriet Tridentin dwar il gustifikazzjoni sar qabel ma kienx ikun hemm bzonn id dahla fix xena ta Luteru Izda l iktar ezempju car ta din il prattika li kienet iddarras lil Luteru kienu l indulġenzi Fl 1343 il iddikjara b mod ufficjali li Kristu u l qaddisin hallew tezor ta merti li membri ohra tal Knisja jistghu jiehdu ghalihom ghall mahfra tal kastig temporali ta dnubiethom Wiehed jikseb mertu permezz ta indulgenza hafna drabi moghtija mill Papa ghal xi opra tajba li wiehed jaghmel bhal ghotja ta flus Maz zmien sar ukoll taghlim ufficjali li l indulgenzi jistghu jigu applikati ghall erwieh tal purgatorju fuq is suppozizzjoni li huma wkoll bhala membri tal Gisem Mistiku ta Kristu jistghu jiehdu sehem mill merti tal qaddisin Dan it taghlim fil prattika naqqas l aspett ta indiema personali li sa dak iz zmien dejjem kienet parti importanti u mehtiega ghall indulgenza Il bieb kien miftuh ghal kull min bla skrupli ried jipprezenta l indulgenza bhala mezz hafif u awtomatiku ta kif wiehed isalva U hekk gara fil kaz ta Luteru jew ahjar fil kaz ta Tetzel Il Papa Ljun XIl mexxej tal Knisja Kattolika ta zmienu il 1513 21 Giovanni De Medici kien Papa Rinaxximentali u ghalhekk generuz hafna mal artisti u l letterati minhabba l interess tieghu li jkabbar il kultura umanista Izda t tberbiq tieghu battal il finanzi papali u biex ipatti ghal dan u biex jibni l bazilika ta San Pietru ippermetta l bejgh tal indulgenzi u l bejgh ta ufficji tal knisja anke tal kardinali Iljun X ma kienx jimpurtah wisq mill gid spiritwali tal knisja u kien insensittiv ghax xewqa generali ta riforma fi knisja mimlija korruzzjoni injoranza u tahwid dottrinali Meta ressqulu l kaz ta Luteru Iljun X ma tax kazu u sejjah il kwistjoni bejn Luteru u l bejjiegha tal indulgenzi bhala un bisticcio tra monaci glieda bejn il patrijiet Izda iktar tard kellu jkun hu li jikkundanna lil Luteru fl 1520 u li jiskumnikah sena wara Ix Xizma ProtestantaMinkejja l intenzjonijiet tajba li seta kellu Luteru biex jirriforma l Knisja l azzjonijiet tieghu wasslu ghal dik li xi storici jqisu bhala l iktar grajja devastanti fl istorja tal Knisja Minhabba serje shiha ta fatturi politici ekonomici u ohrajn rizultat ta injoranza ras iebsa u nuqqas kbir ta komunikazzjoni il Knisja Kattolika tal Punent inqasmet f zewg blokki kbar il Kattolici li ghandhom il Papa bhala awtorita u l Protestanti Il Luteranizmu infirex malajr fl Ewropa l iktar fl Iskandinavja il pajjizi Baltici kif ukoll fil Germanja u u l pajjizi ta madwarha Dan kien dovut l aktar ghan nazzjonalizmu li kien qed iqum dak iz zmien u l appogg tal princpijiet li raw fir riforma religjuza ta Luteru opportunit kbira li jiksbu indipendenza politika minn Ruma Steck jghid li Il qasma tal Kristjanezmu occidentali f zewg gruppi kbar saret realta permanenti biss wara l mewt ta Luteru Luteru qatt ma xtaq il Kristjanita maqsuma fil konfessjonijiet li nafu llum u wisq probabbli ma kienx japprovahom Luteru kien jaf ukoll li l indhil politiku ma jaghmilx gid lill Knisja tant li ftit qabel ma miet wasal biex qal lil xi hbieb tieghu Ahna t teologi m ghandniex ghedewwa aghar mill politici ghax ma jafux il Knisja x inhi