Vjenna viˈɛnə vee EN ə bil Ġermaniż Wien viːn bl Awstro Bavarjan Wean veɐ n hi l belt kapitali u l ikbar belt tal Awstri

Vjenna (/viˈɛnə/ vee-EN-ə; bil-Ġermaniż: Wien [viːn]; bl-Awstro-Bavarjan: Wean [veɐ̯n]) hi l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-Awstrija, u hija waħda mid-disa' stati tal-pajjiż. Il-belt għandha popolazzjoni ta' 1,897,491 ruħ (sal-2019) u hija waħda mill-iżjed bliet popolati tal-Awstrija, b'madwar żewġ miljun abitant (2.6 miljun abitant fiż-żona metropolitana, kważi terz tal-popolazzjoni tal-pajjiż), u hija ċ-ċentru kulturali, ekonomiku u politiku tal-Awstrija. Vjenna hija s-sitt l-ikbar belt bħala popolazzjoni fil-limiti tal-bliet fl-Unjoni Ewropea.

Vjenna

Awstrija

Amministrazzjoni

Stat sovran Awstrija

Kap tal-Gvern ^(mul)

Isem uffiċjali Wien
Groß-Wien

Ismijiet oriġinali Wien

Kodiċi postali 1000–1239, 1400, 1402, 1251–1255, 1300–1301, 1421, 1423, 1500, 1502–1503, 1600–1601, 1810u 1901

Ġeografija

Koordinati 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°E / 48.2083; 16.3725Koordinati: 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°E / 48.2083; 16.3725

Vjenna

Vjenna (Austria)

, , u

Superfiċjenti 414.78 kilometru kwadru

Għoli 151 m, 198 mu 542 m

Fruntieri ma' L-Awstrija l-Baxxa, ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) u ^(en)

Demografija

Popolazzjoni 1,973,403 abitanti (1 Ottubru 2022)

Informazzjoni oħra

Fondazzjoni 1 century "BCE"

Kodiċi tat-telefon 01

Żona tal-Ħin UTC+1, UTC+2u

bliet ġemellati Bern, Bratislava, Budapest, Moska, Żagreb, Kiev, , Belgrad, Tel Aviv, Istanbul, Varsavja, Sofija, Ljubljana, Vaduz, Tuneż, , Brasilia

wien.gv.atu wien.at

Sal-bidu tas-seklu 20, Vjenna kienet l-ikbar belt fid-dinja fejn jitkellmu bil-Ġermaniż, u qabel id-diviżjoni tal-Imperu Awstro-Ungariku fl-Ewwel Gwerra Dinjija, il-belt kellha żewġ miljun abitant. Fil-preżent, il-belt hija it-tieni l-ikbar belt fejn jitkellmu bil-Ġermaniż wara Berlin, fil-Ġermanja. Vjenna tospita bosta organizzazzjonijiet internazzjonali ewlenin, inkluż in-Nazzjonijiet Uniti, l- u l-. Il-belt tinsab fil-parti tal-Lvant tal-Awstrija u hija qrib il-fruntieri tar-Repubblika Ċeka, tas-Slovakkja u tal-Ungerija. Dawn ir-reġjuni jaħdmu flimkien f'reġjun Ewropew tal-fruntiera magħruf bħala Centrope. Flimkien ma' Bratislava fil-qrib, Vjenna tifforma reġjun metropolitan bi tliet miljun abitant. Fl-2001, iċ-ċentru storiku tal-belt tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. F'Lulju 2017 tressqet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-Periklu. Barra minn hekk, Vjenna hija magħrufa bħala l-"Belt tal-Mużika" minħabba l-legat mużikali tagħha, peress li bosta mużiċisti klassiċi famużi bħal Beethoven u Mozart kien jgħixu u jaħdmu fi Vjenna. Vjenna jingħad ukoll li hija l-"Belt tal-Ħolm" minħabba li fiha kien jgħix l-ewwel psikoanalista tad-dinja, . L-għeruq ta' Vjenna nibtu fl-insedjamenti u Rumani bikrin li ttrasformaw f'belt Medjevali u Barokka. Hija magħrufa ferm għaliex kellha rwol ċentrali bħala ċentru mużikali Ewropew, minn żmien il-Klassiċiżmu ta' Vjenna sal-parti bikrija tas-seklu 20. Iċ-ċentru storiku ta' Vjenna huwa rikk b'binjiet arkitettoniċi mill-isbaħ, inkluż palazzi u ġonna Barokki, u r-Ringstraße tal-aħħar tas-seklu 19 mimlija binjiet grandjużi, monumenti u parks.

Vjenna hija magħrufa għall-kwalità għolja tal-għajxien. Fi studju tal-2005 fost 127 belt fid-dinja, l-Economist Intelligence Unit ikklassifikat il-belt fl-ewwel post (flimkien ma' Vancouver, il-Kanada u San Francisco, l-Istati Uniti) bħala l-aqwa bliet biex wieħed jgħix fihom. Bejn l-2011 u l-2015, Vjenna ġiet ikklassifikata fit-tieni post, wara Melbourne, l-Awstralja. L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2015 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fit-tieni post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu". L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2012 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fir-raba' post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu" (fl-2011 fis-sitt post u fl-2010 fit-tmien post). Il-UN-Habitat ikklassifika lil Vjenna bħala l-iżjed belt prosperuża fid-dinja fl-2012-2013. Il-belt ġiet ikklassifikata fl-ewwel post globalment għall-kultura ta' innovazzjoni tagħha fl-2007 u fl-2008, u fis-sitt post globalment (minn 256 belt) fl-Indiċi tal-Bliet tal-Innovazzjoni tal-2014, li analizza 162 indikatur fi tliet oqsma: il-kultura, l-infrastruttura, u s-swieq. Vjenna regolarment tospita konferenzi tal-ippjanar urban u sikwit tintuża bħala studju tal-każ mill-pjanifikaturi urbani. Bejn l-2005 u l-2010, Vjenna kienet l-ewwel destinazzjoni fid-dinja għall-kungressi u għall-konvenji internazzjonali. Tattira iżjed minn 6.8 miljun turista fis-sena.

Sit ta' Wirt Dinji

Iċ-Ċentru Storiku ta' Vjenna ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".

Gallerija

Vjenna - Wien
Schönbrunn, Vjenna
Lainzer Tiergarten

Referenzi

^ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0.
^ Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2.
^ "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang". www.statistik.at. Miġbur 2022-04-21.
^ "VCÖ - VCÖ-Studie: Ballungsraume wachsen stark, aber Verkehr kann sich verringern". web.archive.org. 2011-07-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-06. Miġbur 2022-04-21.
^ "New York Times" (PDF).
^ "Wien nun zweitgrößte deutschsprachige Stadt | touch.ots.at". archive.ph. 2013-07-20. Miġbur 2022-04-21.
^ "Zensusdatenbank - Ergebnisse des Zensus 2011". web.archive.org. 2013-06-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-06-21. Miġbur 2022-04-21.
^ ^a ^b ^ċ ^d Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Vienna". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
^ "Vienna, the City of Music". vienna.info (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
^ Dokumentarju tal-BBC – Vienna – The City of Dreams
^ "The world's most "liveable" cities". The Economist. 2015-08-18.
^ "Melbourne edges out Vancouver to top liveable city list" (bl-Ingliż). 2011-08-30. Miġbur 2022-04-21.
^ "The Monocle Quality of Life Survey 2015 - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2015-08-14. Miġbur 2022-04-21.
^ "The Monocle Quality of Life Survey 2012 [Monocle]". web.archive.org. 2012-08-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-08-04. Miġbur 2022-04-21.
^ Rappaport, Sarah. "The World's Highest Quality Of Life Is Still In Europe". Business Insider (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
^ "Most liveable city: Helsinki - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-05-15. Miġbur 2022-04-21.
^ "08 Vienna [Monocle]". web.archive.org. 2012-05-07. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-05-07. Miġbur 2022-04-21.
^ "UN-HABITAT". web.archive.org. 2015-09-06. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-09-06. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ "2007 Innovation Cities Ranking 2thinknow - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2007-05-01. Miġbur 2022-04-21.
^ "2008 Innovation City Rankings - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2008-06-22. Miġbur 2022-04-21.
^ "Innovation Cities™ Index 2014 : Global - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2014-05-22. Miġbur 2022-04-21.
^ "Vienna knows how | wieninternational.at". web.archive.org. 2010-09-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-09-15. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ "Vienna is the world's number one congress destination - en". web.archive.org. 2011-08-21. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-08-21. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ "Ankünfte & Nächtigungen / Arrivals & bednights 2016". b2b.wien.info (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-04-21.

[1] Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0.

[2] Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2.

[3] "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang". www.statistik.at. Miġbur 2022-04-21.

[4] "VCÖ - VCÖ-Studie: Ballungsraume wachsen stark, aber Verkehr kann sich verringern". web.archive.org. 2011-07-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-06. Miġbur 2022-04-21.

[5] "New York Times" (PDF).

[6] "Wien nun zweitgrößte deutschsprachige Stadt | touch.ots.at". archive.ph. 2013-07-20. Miġbur 2022-04-21.

[7] "Zensusdatenbank - Ergebnisse des Zensus 2011". web.archive.org. 2013-06-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-06-21. Miġbur 2022-04-21.

[:0-8] ċ ^d Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Vienna". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.

[9] "Vienna, the City of Music". vienna.info (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.

[10] Dokumentarju tal-BBC – Vienna – The City of Dreams

[11] "The world's most "liveable" cities". The Economist. 2015-08-18.

[12] "Melbourne edges out Vancouver to top liveable city list" (bl-Ingliż). 2011-08-30. Miġbur 2022-04-21.

[13] "The Monocle Quality of Life Survey 2015 - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2015-08-14. Miġbur 2022-04-21.

[14] "The Monocle Quality of Life Survey 2012 [Monocle]". web.archive.org. 2012-08-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-08-04. Miġbur 2022-04-21.

[15] Rappaport, Sarah. "The World's Highest Quality Of Life Is Still In Europe". Business Insider (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.

[16] "Most liveable city: Helsinki - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-05-15. Miġbur 2022-04-21.

[17] "08 Vienna [Monocle]". web.archive.org. 2012-05-07. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-05-07. Miġbur 2022-04-21.

[18] "UN-HABITAT". web.archive.org. 2015-09-06. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-09-06. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)

[19] "2007 Innovation Cities Ranking 2thinknow - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2007-05-01. Miġbur 2022-04-21.

[20] "2008 Innovation City Rankings - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2008-06-22. Miġbur 2022-04-21.

[21] "Innovation Cities™ Index 2014 : Global - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2014-05-22. Miġbur 2022-04-21.

[22] "Vienna knows how | wieninternational.at". web.archive.org. 2010-09-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-09-15. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)

[23] "Vienna is the world's number one congress destination - en". web.archive.org. 2011-08-21. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-08-21. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)

[24] "Ankünfte & Nächtigungen / Arrivals & bednights 2016". b2b.wien.info (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-04-21.