Kampjonati Ewropej

Il-Kampjonati Ewropej tal-Futbol hija l-kompetizzjoni prinċipali tal-futbol għat-timijiet nazzjonali li huma mmexxija mill-UEFA. Din il-kompetizzjoni, li għandha l-istess bażi tat-Tazza tad-Dinja, ilha sejra mill- u ssir kull erba' snin, eżattament bejn it-Tazza tad-Dinja. L-isem oriġinali kien it-Tazza tan-Nazzjonijiet Ewropej, imma fl-1968 tbiddel u sar l-isem bħala mhu illum. Il-kampjonat hu kkunsidrat bħala t-tieni l-aktar avveniment importanti għat-timijiet nazzjonali wara t-Tazza tad-Dinja, alavolja dan il-kampjonat ma jolqotx pajjiżi barra mill-Ewropa. Ir-rebbieħa tal-kampjonat jingħataw l-opportunità li jikkompetu fit-Tazza tal-Konfederazzjonijiet, imma mhumiex obbligati.

Kampjonati Ewropej tal-Futbol

Sport	Futbol
Fundazzjoni	1960
Nru. ta' timijiet	52 (Kwalifiki) 16 (Finali)
Reġjun	Ewropa (UEFA)
Ċampjin attwali	Spanja (3 titli)
L-aktar rebħiet	Ġermanja  Spanja (3 titli kull wieħed)
Sit elettroniku	Sit Uffiċjali

Storja

L-idea ta' kampjonat tal-futbol Ewropew kienet għall-ewwel propost minn mill-federazzjoni tal-futbol Franċiża fl-, imma din l-idea ġiet fis-seħħ fl-. Bħala tfikira għal Delaunay, it-trofew li jingħata liċ-ċampjins hu msemmi għal warajh. L- li saret fi Franza, kellha 4 timijiet jikkompetu fil-fażi finali minn total ta' sbatax-il tim li daħlu fil-kompetizzjoni. Din kienet mirbuħa mill-Unjoni Sovjetika 2-1 fuq l-Jugożlavja, f'finali intensa f'Pariġi. Spanja irtirat mill-partita tal-kwarti tal-finali kontra l-Unjoni Sovjetika minħabba raġunijiet politiċi. Mis-sbatax-il tim li ħadu sehem fil-fażi ta' kwalifikazzjoni, fost l-iktar timijiet prominenti li kienu assenti kienu l- u l-Italja. Spanja organizzat l-edizzjoni ta' wara tal-, li ra żieda ta' parteċipanti fil-fażi ta' kwalifikazzjoni, b'numru ta' 29 nazzjon; madanakollu, il-Greċja rtirat minħabba li kellha tilgħab kontra l-Albanija, u dawn kienu għadhom fi gwerra kontra xulxin. L-ospiti rnexxielhom jegħlbu lid-detenturi tat-tazza, l-Unjoni Sovjetika, 2-1 fis- ta' Madrid.

Il-format tal-kampjonat baqa' l-istess għall-. L-Italja kienu l-ospiti tal-edizzjoni kif ukoll iċ-ċampjins. Għall-ewwel u l-aħħar darba partita kienet deċiża permezz tat-tfigħ tal-munita (is-semi-finali kontra l-Unjoni Sovjetika) u l-finali marret f', wara li l-partita kontra l-Jugożlavja spiċċat 1-1. Italy rebħu r-replay 2-0. Aktar timijiet daħlu fil-kampjonat (31), li kien juri l-popularità li bdiet tgawdi din il-kompetizzjoni. Il- ospitaw l-, fejn il- rebħu lill-Unjoni Sovjetika 3-0 fil-finali fi Brussell. It-tim Ġermaniż kien karaterizzat mill-plejers li sussegwentament rebħu t-. Il-kampjonat tal- kien l-aħħar wieħed fejn erba' timijiet biss kienu jikkwalifikaw għall-fażi finali, u l-aħħar wieħed fejn l-ospiti kienu jikkwalifikaw awtomatikament; fil-finali ċ-Ċekoslovakkja rebħu lill-Ġermanja tal-Punent permezz tal-għoti tal-penalties.

Tmien timijiet ħadu sehem fl- ospitata mill-Italja. Dan kien jinvolvi fażi tal-gruppi, bir-rebbieħa tal-gruppi jikkwalifikaw għall-finali, u t-timijiet fit-tieni post jikkwalifikaw għall-partita tat-tielet post. Il-Ġermanja tal-Punent rebħu t-tieni titlu tagħhom billi rebħu 2-1 lill-Belġju fi ta' Ruma. rebħu l-, bil-kaptan tagħhom jiskorja 9 gowls f'5 partiti biss, fosthom il-gowl tal-ftuħ fil-finali, fejn rebħu lil Spanja 2-0. Il-format tbiddel ukoll, bl-aqwa żewġ timijiet f'kull grupp jikkwalifikaw għall-fażi tas-semi-finali, minflok li r-rebbieħ jikkwalifika direttament għall-finali. Il-partita għat-tielet post kienet ġiet abolita.

Fl-, li saret fil-, l- rebħu lill-ospiti — u rivali tradizzjonali — 2-1 fis-semi-finali. L-Olanda komplew fil-kompetizzjoni sakemm rebħuha, meta għelbu lill-Unjoni Sovjetika 2-0 fi , fejn din il-finali tibqa' waħda mill-iktar imfakkra hekk kif skorja wieħed mill-iżjed gowls memorabbli fl-istorja tal-futbol, meta skorja l-gowl permezz ta' xutt bid-dawra fin-naħa leminija tal-kaxxa. Il- saru fl-Iżvezja, u kienet mirbuħa mid-Danimarka — sorpriża kbira meta wieħed għandu jkun jaf li d-Danimarka daħlu fil-kampjonat bħala s-sostitut tal-Jugożlavja li rtiraw minħabba l-. Madanakollu, huma wettqu sorpriża, meta rebħu liċ-ċampjins tad-dinja tal-Ġermanja 2-0, wara li kienu għadhom kemm rebħu lid-detenturi tat-trofew, l-Olanda, permezz tal-penalties fis-semi-finali. Din kienet l-ewwel darba li il-Ġermanja lagħbet bħala u kif ukoll l-ewwel darba li kampjonat maġġuri kellu l-ismijiet tal-plejers imniżżlin fuq id-dahar tal-flokkijiet tal-istess plejers.

L-, li sar fl-Ingilterra, ra n-numru ta' timijiet jirdoppjaw għal 16. L-ospiti sfaw eliminati mill-Ġermanja bil-penalties, wara li kienu tilfu fit- kontra l-istess Ġermanja. Dan tal-aħħar kompla fil-kompetizzjoni biex rebaħ 2-1 kontra r-Repubblika Ċeka, grazzi għall-ewwel li sar f'kampjonat maġġuri, skurjat minn . Dan kien l-ewwel titlu tal-Ġermanja bħala nazzjon wieħed. L- kien l-ewwel kampjonat li sar f'żewġ pajjiżi, l-Olanda u l-Belġju. Iċ-ċampjins tad-dinja ta' Franza kienu favoriti li jirbħu, u rnexxielhom jagħmlu dan meta rebħu lill-Italja 2-1 wara l-ħin supplementari, wara li kienu minn taħt 1-0: kiseb il-pari fl-aħħar minuta tal-partita u skorja l-gowl tar-rebħa. Bħal fl-1992, l- ġab diżappunt hekk kif il-Greċja, li qabel kienu kkwalifikaw biss għal edizzjoni waħda tat-Tazza tad-Dinja (1994) u edizzjoni waħda tal-Kampjonati Ewropej (1980), rebħu lill-ospiti tal-Portugall 1-0 f'finali drammatika (wara li kienu rebħulhom ukoll fil-partita tal-ftuħ) biex rebħu l-kampjonat b'sorpriża kbira. Fit-triq għall-finali huma rnexxielhom jirbħu lid-detenturi tat-tazza, Franza, kif ukoll lir-Repubblika Ċeka b', regola li ħadet post il-gowl tad-deheb fl-, qabel ma kienet abolita ftit wara l-kampjonat.

L-edizzjoni tal-2008, ospitata mill-Awstrija u l-Isvizzera hi t-tieni darba li żewġ nazzjonijiet ospitaw edizzjoni waħda. Din bdiet fis- u spiċċat fid-. Il-finali saret bejn il-Ġermanja u Spanja fl- ta' Vjenna, u l-Ispanjoli ttrijonfaw għat-tieni darba f'din il-kompetizzjoni b'rebħa ta' 1-0.

Trofew

It-Trofew Henri Delaunay, li hu mogħti lit-tim rebbieħ tal-Kampjonat Ewropew, huwa taħt l-isem ta' li kien l-ewwel Segretarju Ġenerali tal-UEFA u li ħareġ bl-idea tal-Kampjonat Ewropew, imma laħaq miet ħames snin qabel l-ewwel edizzjoni. It-tifel tiegħu kien il-persuna li ħa ħsieb biex jagħmel it-trofew. Mill-ewwel kampjonat it-trofew kien ġie mogħti lit-tim rebbieħ biex iżommu sal-kampjonat ta' wara.

Għall-kampjonat tal-2008, it-trofew kien daqxejn mibdul, hekk kif issa sar ikbar. It-trofew, li hu magħmula mill-fidda sterlina, issa jiżen 8 kilogrammi u hu twil 60 ċm. Il-figura żgħira li kienet tidher fuq wara tat-trofew oriġinali ġiet imneħħija. Il-bażi tat-trofew kellu jiġi mkabbar biex ikun aktar stabbli. L-ismijiet tal-pajjiżi rebbieħa nkitbu fin-naħa ta' wara tat-trofew.

Format

Il-kompetizzjoni

Qabel l-1980, erba' timijiet biss setgħu jikkwalifikaw għall-kampjonat. Mill-1980 in-numru kiber għal tmienja waqt li fl-1996 il-kampjonat espanda biex minn dak iż-żmien sa issa, jilqa' sittax-il pajjiż. It-timijiet li jikkwalifikaw jiġu magħżula minn serje ta' logħob ta' kwalifikazzjoni: fl-1960 u fl-1964 permezz ta' li tintlagħab ġewwa u barra il-pajjiż tat-timijiet; fl-1968 kemm permezz ta' play-offs u gruppi ta' kwalifikazzjoni.

Wara l-espansjoni tal-kampjonat finali mill-1980, il-pajjiż (jew pajjiżi) li jintagħżlu biex jospitaw il-kompetizzjoni kienu jikkwalifikaw awtomatikament. Iċ-ċampjin qatt ma kien ingħata post awtomatiku fil-fażi finali.

Il-futur

Edizzjonijiet futuri

Nhar it- 2007, il-Polonja u l-Ukrajna ġew magħżula bħala l-ospiti tal-kompetizzjoni tas-sena 2012. Huma għelbu l-kompetizzjoni tal-favorita l-Italja, u l-Kroazja u l-Ungerija li ngħaqdu flimkien. Fl-2010, il-UEFA tiddeċiedi liema pajjiż se jospita l-. L-Iżvezja u n-Norveġja qed jippjanaw li jingħaqdu flimkien biex jospitaw flimkien il-kompetizzjoni, kif ukoll il-, l-Irlanda u l-Iskozja. Is-sottomissjonijiet iridu jintbagħtu sal-.

Kemm il-Bulgarija u r-Rumanija u r-Repubblika Ċeka u l-Islovakkja qed jikkonsidraw jospitawx l-.

Espansjoni għal 24 tim

Hemm diskussjoni dwar jekk n-numru ta' pajjiżi li jikkwalifikaw għall-fażi finali jikber minn sittax għal erbgħa u għoxrin, minħabba n-numru ta' pajjiżi li ħarġu wara l-firda taċ-, il- u l-Unjoni Sovjetika. Il-president attwali qabel mal-idea imma l-Kumitat Eżekuttiv tal-UEFA formalment ċaħad l-idea ta' espansjoni fl-2012.^[1]

Riżultati

Sena	Ospitu	Finali			Partita għat-tielet post
		Rebbieħ	Riżultat	Finalista tellief	It-tielet post	Riżultat	Ir-raba' post
1960	Franza	Unjoni Sovjetika	2–1 ħs	Jugożlavja	Ċekoslovakkja	2–0	Franza
1964	Spanja	Spanja	2–1	Unjoni Sovjetika	Ungerija	3–1 ħs	Danimarka
1968	Italja	Italja	1–1 ħs 2–0	Jugożlavja	Ingilterra	2–0	Unjoni Sovjetika
1972	Belġju	Ġermanja tal-Punent	3–0	Unjoni Sovjetika	Belġju	2–1	Ungerija
1976		Ċekoslovakkja	2–2 ħs (5–3) pen	Ġermanja tal-Punent		3–2 ħs	Jugożlavja
1980	Italja	Ġermanja tal-Punent	2–1	Belġju	Ċekoslovakkja	1–1 (9–8) pen	Italja
Sena	Ospitu	Finali			Semifinalisti telliefa ^(1)
		Rebbieħ	Riżultat	Finalista tellief
1984	Franza	Franza	2–0	Spanja	Danimarka u  Portugall
1988			2–0	Unjoni Sovjetika	Italja u  Ġermanja tal-Punent
1992	Żvezja	Danimarka	2–0	Ġermanja	u  Żvezja
1996	Ingilterra	Ġermanja	2–1	Repubblika Ċeka	Ingilterra u  Franza
2000	Belġju u  Pajjiżi l-Baxxi	Franza	2–1	Italja	u  Portugall
2004	Portugall	Greċja	1–0	Portugall	Repubblika Ċeka u
2008 Dettalji	Awstrija u  Żvizzera	Spanja	1–0	Ġermanja	Russja u  Turkija
2012 Dettalji	Polonja u  Ukrajna	Spanja	4–0	Italja	Ġermanja u  Portugall

¹ L-ebda partita ma ntlagħbet għat-tielet post sal-1980; semifinalist telliefa huma mniżżla f'ordni alfabetiku.

• Leġġenda:
  • ħs - ħin supplementari
  • pen - għoti tal-penalties
  • gd -

Statistika

Rebbieħa u finalisti

Tim	Titli	Finalista telliefa
Ġermanja^	3 (, , )	3 (, , 2008)
Spanja	3 (*, 2008, 2012)	1 ()
Franza	2 (*, )	-
Russja^‡	1 ()	3 (, , )
Repubblika Ċeka^†	1 ()	1 ()
Italja	1 (*)	2 (, 2012)
	1 ()	-
Danimarka	1 ()	-
Greċja	1 ()	-
	-	2 (, )
Belġju	-	1 ()
Portugall	-	1 (*)

* = ospiti

^ = tinkludi riżultati bħala Ġermanja tal-Punent sal-1988

^‡ = tinkludi riżultati bħala ċ-Ċekoslovakkja sal-1992

^~ = tinkludi riżultati bħala l-Unjoni Sovjetika sal-1988, u l-Komunità tal-Istati Indipendenti fl-1992

Prestazzjoni min-nazzjonijiet ospiti

Sena	Nazzjon ospitu	Fażi
1960	Franza	Raba' post
1964	[[Stampa:{{{flag alias-1939}}}|22x20px|border |ħolqa=]] Spanja	Rebbieħa
1968	Italja	Rebbieħa
1972	Belġju	Tielet post
1976	Jugożlavja	Raba' post
1980	Italja	Raba' post
1984	Franza	Rebbieħa
1988	Ġermanja tal-Punent	Semifinali
1992	Żvezja	Semifinali
1996	Ingilterra	Semifinali
2000	Belġju	Semifinali Fażi tal-gruppi
2004	Portugall	Finalista tellief
2008	Awstrija  Żvizzera	Fażi tal-gruppi Fażi tal-gruppi
2012	Polonja  Ukrajna	Fażi tal-gruppi Fażi tal-gruppi

L-aqwa skorers (ta' kull żmien)

Plejer	Gowls
	9
	7
	6
	5

L-aqwa skorers (ta' kull edizzjoni)

Sena	Plejer	Gowls
1960		2
1964		2
1968		2
1972		4
1976		4
1980		3
1984		9
1988		5
1992		3
1996		5
2000		5
2004		5
2008	David Villa	4
2012	Mario Balotelli Cristiano Ronaldo Fernando Torres	3

Tripletti

issir meta plejer jiskorja tliet gowls jew aktar f'partita waħda. Imniżżla f'ordni kronoloġiku.

Plejer	Riżultat	Gowls	Edizzjoni
	4–2	82', 115', 119'
	3–2	20', 60', 65'
	5–0	4', 74', 89'
	3–2	59', 62', 77'
	3–1	44', 71', 75'
	3–0	35', 54', 71'
	6–1	24', 38', 54'
David Villa	4–1	20', 44', 75'	2008

L-aktar edizzjonijiet parteċipanti

App.	Plejer	Edizzjonijiet
4		, , ,
4		, , ,
4		, , ,
4		, , , 2008
4	Edwin van der Sar	, , , 2008
4		, , , 2008

Nazzjonijiet parteċipanti

10 darbiet  Ġermanja^1 9 darbiet  Russja^2 8 darbiet    Spanja 7 darbiet  Danimarka  Franza  Ingilterra  Italja  Repubblika Ċeka^3 5 darbiet  Portugall  Jugożlavja 4 darbiet  Belġju  Rumanija  Żvezja

3 darbiet  Kroazja  Greċja  Żvizzera  Turkija darbtejn  Bulgarija  Skozja  Ungerija darba  Awstrija  Latvja    Polonja  Irlanda  Slovenja

¹:Tinkludi 5 apparenzi bħal Ġermanja tal-Punent

²:Tinkludi 6 apparenzi bħala l-Unjoni Sovjetika u 1 bħala l-Komunità tal-Istati Indipendenti

³:Tinkludi 3 apparenzi bħala ċ-Ċekoslovakkja

Statisika ġenerali

Tim	L	R	P	T	GF	GK	DG
Ġermanja tal-Punent (1960-1988)  Ġermanja (mill-1992)	38	19	10	9	55	39	+16
	32	17	8	7	55	32	+23
Franza	28	14	7	7	46	34	+12
Spanja	30	13	9	8	38	31	+7
Portugall	23	12	4	7	34	22	+12
Italja	27	11	12	4	27	18	+9
Ċekoslovakkja (1960-1980)  Repubblika Ċeka (mill-1996)	25	11	5	9	36	32	+4
Unjoni Sovjetika (1960-1988)   (1992)  Russja (mill-1996)	27	11	5	11	31	36	−5
Ingilterra	23	7	7	9	31	28	+3
Danimarka	24	6	6	12	26	38	−12
Kroazja	11	5	3	3	14	13	+1
Żvezja	14	4	5	5	19	16	+3
Greċja	12	4	2	6	9	13	−4
Belġju	12	4	2	6	13	20	−7
Turkija	12	3	2	7	11	18	−7
Jugożlavja (1960-1984)  Jugożlavja (2000)	14	3	2	9	22	39	−17
Skozja	6	2	1	3	4	5	−1
Rumanija	13	1	4	8	8	17	−9
Żvizzera	9	1	2	6	5	13	−8
Irlanda	3	1	1	1	2	2	0
	3	1	1	1	1	1	0
Bulgarija	6	1	1	4	4	13	−9
Ungerija	4	1	0	3	5	6	−1
Slovenja	3	0	2	1	4	5	−1
Awstrija	3	0	1	2	1	3	−2
Polonja	3	0	1	2	1	4	−3
Latvja	3	0	1	2	1	5	−4

L-aħħar aġġornament: 20 ta' Mejju 2013‎.

Referenzi

1. ^ http://www.fifa.com/aboutfifa/federation/releases/newsid=95756.html
2. ^ Michael Harold, 'You won't find a superior trophy' (Ingliż), UEFA.com, 27 ta' Jannar 2006
3. ^ New trophy for UEFA EURO 2008 (Ingliż), UEFA.com, 23 ta' Jannar 2007
4. ^ euro2008.uefa.com - Home Page (Ingliż)
5. ^ Bulgaria, Romania discussing joint Euro 2020 bid (Ingliż)
6. ^ Euro 2020 - La Tchéco-Slovaquie intéressée (Franċiż)
7. ^ http://www.fifa.com/associations/association=rus/index.html
8. ^ http://www.fifa.com/associations/association=cze/ranking/gender=m/index.html
9. ^ Ma tinkludix il-kwalifikazzjoni għall-Kampjonati Ewroepj 1992 u l-iskwalifikazzjoni minħabba sanzjonijiet internazzjonali

Ħoloq esterni

• Sit uffiċjali fuq uefa.com