Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Morelia pronunzja bl Ispanjol moˈɾelja mill 1545 sal 1828 magħrufa bħala Valladolid hija belt u sede muniċipali tal muni
Morelia
Morelia (pronunzja bl-Ispanjol: [moˈɾelja]; mill-1545 sal-1828 magħrufa bħala Valladolid) hija belt u sede muniċipali tal-muniċipalità ta' Morelia fil-parti ċentrali u tat-Tramuntana tal-istat ta' Michoacán fil-Messiku ċentrali. Il-belt tinsab fil-Wied ta' Guayangareo u hija l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-istat. Il-kulturi pre-Ispaniċi prinċipali hawnhekk kienu l-Purépecha u l-Matlatzinca, iżda ma ġiet stabbilita l-ebda belt fil-wied matul dak iż-żmien. L-Ispanjoli ħadu l-kontroll tal-inħawi fis-snin 20 tas-seklu 16. L-Ispanjoli, taħt il-Viċirè Antonio de Mendoza, stabbilew insedjament hawnhekk fl-1541 u semmewh Valladolid, u sar ir-rivali tal-belt fil-qrib ta' Pátzcuaro għad-dominanza f'Michoacán. Fl-1580, din ir-rivalità ntemmet favur Valladolid, u saret il-belt kapitali tal-provinċja tal-Viċirè. Wara l-Gwerra Messikana tal-Indipendenza, il-belt ingħatat l-isem ta' Morelia f'ġieħ , ċittadin tal-belt. Fl-1991 il-belt tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bis-saħħa tal-binjiet storiċi ppreservati tagħha kif ukoll il-konfigurazzjoni ppreservata taċ-ċentru storiku. Hemm tradizzjoni li n-nies li jitwieldu fit-30 ta' Settembru jingħataw isem il-belt.
| Morelia | |||
|---|---|---|---|
| Messiku | |||
| | |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Messiku | ||
| State of Mexico | Michoacán | ||
| Municipality of Mexico | Muniċipalità ta' Morelia | ||
| Kap tal-Gvern | (en) | ||
| Isem uffiċjali | Valladolid Morelia | ||
| Kodiċi postali | 58000 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 19°42′10″N 101°11′32″W / 19.7028°N 101.1922°WKoordinati: 19°42′10″N 101°11′32″W / 19.7028°N 101.1922°W | ||
| Morelia Morelia (Mexico) | |||
| Għoli | 1,920 m | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 962,555 abitanti (2020) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Fondazzjoni | Il-ĦaddambUTCIl-Ħadd | ||
| Kodiċi tat-telefon | 443 | ||
| Żona tal-Ħin | |||
| bliet ġemellati | , , , | ||
| morelia.gob.mx | |||
Il-popolazzjoni tal-belt fl-2020 kienet tlaħħaq is-743,275 abitant. Il-muniċipalità kellha 849,053 abitant, u ż-Żona Metropolitana, magħmula mill-muniċipalitajiet ta' Morelia, ta' Tarímbaro u ta' Charo, kellha 988,704 abitanti, skont l-erbatax-il ċensiment.
Storja
L-insedjamenti umani fil-Wied ta' Guayangareo li fih tinsab Morelia jmorru lura saħansitra sas-seklu 7. Mill-artefatti li nstabu toħroġ fid-dieher l-influwenza tal-kultura ta' Teotihuacán fuq il-kulturi bikrin f'dawn l-inħawi. Fis-seklu 12, il-Purépecha waslu fil-wied. Huma ddominawha politikament għall-kumplament tal-perjodu pre-Ispaniku iżda ma bnewx xi insedjamenti ewlenin hemmhekk. Bejn is-sekli 12 u 15, il-Matlatzinca okkupaw l-inħawi bil-permess tal-Purépecha, li kienu bbażati madwar il-Lag ta' Pátzcuaro fil-qrib. L-insedjament prinċipali tal-Matlatzinca kien fejn attwalment hemm Plaza Júarez.
L-Ispanjoli waslu fil-Wied ta' Guayangareo bejn l-1525 u l-1526, immexxija minn . Fis-snin 30 tas-seklu 16, l-inħawi ġew evanġelizzati mill-Franġiskani bħal Juan de San Miguel u Antonio de Lisboa.
Dik li mbagħad saret il-belt ta' Morelia ġiet stabbilita mill-Viċirè u għadd ta' encomenderos fl-1541, li għall-ewwel tawha l-isem ta' Nueva Ciudad de Michoacán (Belt Ġdida ta' Michoacán). L-insedjament il-ġdid li kien għadu kemm ġie stabbilit kiber malajr, u dan wassal biex jmur Spanja u jikseb għall-insedjament rivali ta' Pátzcuaro t-tilu ta' belt u s-siġill, biex jevita li l-"belt ġdida" ssir il-belt kapitali ta' Michoacán. L-azzjoni kienet tirrikjedi wkoll li l-insedjament il-ġdid jibdel ismu għal Guayangareo. Fl-1545, Guayangareo kisbet l-istatus ta' belt minn bl-isem ta' "Valladolid", bħal isem il-belt fejn twieled Antonio de Mendoza. Dan kien jagħmel parti minn taqbida għall-poter bejn Antonio de Mendoza u Vasco de Quiroga fir-rigward tal-provinċja ta' Michoacán. Matul ħajtu, Quiroga rnexxielu jżomm il-poter politiku u ekkleżjastiku f'Pátzcuaro minkejja l-oġġezzjonijiet tal-Viċirè u tal-encomenderos. Madankollu, Quiroga miet fl-1565, u sal-1580, l-awtorità politika u reliġjuża (is-sede episkopali) ġew ittrasferiti lill-belt ta' Valladolid, bit-trasferiment tal-Kulleġġ ta' San Nikola, li Vasco stabbilixxa u b'hekk twittiet it-triq għall-istabbiliment ta' katidral ġdid għall-provinċja.
Fis-seklu 17 Valladolid esperjenzat tkabbir, permezz tal-kostruzzjoni tal-katidral u tal-akkwedott. Il-katidral inbeda fl-1640 (u tlesta fl-1744), filwaqt li l-akkwedott tlesta fl-1657. Dawn iż-żewġ strutturi iktar 'il quddiem sar xi xogħol fuqhom fis-seklu 18 mill-arkitett ewlieni ta' Valladolid, . Matul is-seklu 17 ġew stabbiliti ħafna mill-knejjes u mill-monasteri kbar tal-belt, bħall-monasteru ta' San Franġisk, il-monasteru ta' Santu Wistin, il-monasteru ta' El Carmen u l-monasteru ta' La Merced, kif ukoll il-kunventi ta' Las Rosas, Las Monjas u tal-Kapuċċini. Fost il-knejjes inbnew dawk ta' La Compañía, San Juan u La Cruz, iżda l-iżjed struttura importanti li nbniet f'dan il-perjodu kienet il-katidral. Il-post ta' dan il-katidral iddefinixxa l-kompożizzjoni u l-iżvilupp tal-belt minn hemm 'il quddiem.
Fl-aħħar tal-perjodu tal-Viċirè, Valladolid kienet belt żgħira ta' madwar 20,000 abitant. Kienet ukoll ċentru edukattiv b'erba' skejjel importanti bħall-Kulleġġ ta' San Nikola. Minn dawn l-iskejjel ħarġu studjużi bħal Miguel Hidalgo y Costilla u José María Morelos y Pavón, li kienu jissimpatizzaw mal-ideat repubblikani ġodda li ħarġu minn Franza wara r-rivoluzzjoni u mill-Istati Uniti. Id-dimostrazzjonijiet kontra t-tmexxija Spanjola kienu ilhom isiru fil-belt mill-1809, u laħqu l-qofol tagħhom fil-Konfoffa tal-1809. Din il-konfoffa ġiet skoperta u l-imħuħ warajha ġew arrestati u mibgħuta lejn partijiet oħra ta' Spanja l-Ġdida, u dan għen biex l-ideat repubblikani nfirxu.
Sena wara, wara li fforma l-armata tiegħu fl-istat ta' Guanajuato, Miguel Hidalgo y Costilla wasal u ħa l-kontroll tal-belt, u pproklama t-tmiem tal-iskjavitù fil-Messiku. Il-belt reġgħet spiċċat f'idejn il-qawwiet irjalisti ftit wara. Morelos mar fil-belt u pprova jkeċċi l-irjalisti iżda ġarrab telfa kontra . Figura prominenti oħra fil-gwerra, ġie ġustizzjat fil-pjazza prinċipali tal-belt fl-1814. Il-belt baqgħet f'idejn l-irjalisti sal-1821, u Iturbide, li kien qaleb, u Vicente Guerrero daħlu fil-belt flimkien mal-Armata ta' Trigarante.
Fl-1828, l-istat il-ġdid ta' Michoacán li kien għadu kemm jinħoloq bidel isem il-belt minn Valladolid għal Morelia, f'ġieħ José María Morelos y Pavón. Dan huwa l-isem uffiċjali tal-belt sal-lum, għalkemm l-isem tagħha bil-Purépecha għadu Uaianarhio u kellha laqmijiet bħal il-Belt tal-Ġebel Roża (Cantera), il-Belt tal-Bibien Miftuħa, il-Warda tal-Irjieħ, il-Ġnien ta' Spanja l-Ġdida u reliġjożament bħala Morelia tal-Qalb Imqaddsa ta' Ġesù. Il-belt saret muniċipalità fl-1831.
Iktar 'il quddiem fis-seklu 19 kien hemm taqbid bejn il-qawwiet liberali u dawk konservattivi fil-Messiku. Matul ir-Rivoluzzjoni ta' Ayutla, il-belt ittieħdet mill-qawwiet ribelli taħt Epitacio Huerta u l-Ġeneral García Pueblita, iżda reġgħet ittieħdet fl-1855 mill-qawwiet taħt Antonio López de Santa Anna. Ir-ribelli reġgħu attakkaw it-truppi ta' Sant'Anna sena wara. It-truppi Franċiżi li imponew it-tmexxija imperjali daħlu fil-belt fl-1863, u l-qawwiet repubblikani ttrasferew il-belt kapitali ta' Michoacán lejn Uruapan, filwaqt li l-familji konservattivi f'Morelia wegħdu l-appoġġ tagħhom lill-Imperatur , li mbagħad żar il-belt. Fl-1867, il-belt ittieħdet mill-ġeneral repubblikan Nicolás de Régules u Morelia reġgħet saret il-belt kapitali ta' Michoacán. Fl-1869, matul ribelljoni kontra l-gvern ta' , il-Ġeneral Epitacio Huerta attakka l-pożizzjonijiet tal-gvern fil-belt iżda ġarrab telfa kontra l-qawwiet taħt Mariano Escobedo.
L-ewwel fabbriki nfetħu fil-belt bejn l-1868 u l-1870, flimkien mal-ewwel linja tat-telegrafu. Fl-1883 inbniet il-linja ferrovjarja u waslu l-ewwel karozzi fit-toroq.
Fl-1910, saru ċ-ċelebrazzjonijiet taċ-ċentenarju tal-Indipendenza iżda t-tensjonijiet kienu għoljin fil-belt minħabba n-nuqqas ta' qamħ u l-kontinwazzjoni tal-President fil-poter. Sena wara, ir-rivoluzzjonarji li kienu leali lejn Francisco I. Madero ntlaqgħu fil-belt. Fl-1914, il-belt kapitali reġgħet ġiet trasferita minn Morelia għall-belt ta' Tacámbaro. Imbagħad il-belt ittieħdet mill-qawwiet taħt il-Ġeneral Sánchez fl-istess sena, u mill-qawwiet leali lejn Francisco Villa fl-1915.
Fl-1920, il-Palazz tal-Gvern Statali għal żmien qasir ittieħed mill-bdiewa u minn ħaddiema oħra mill-istat kollu. Isaac Arriaga ġie assassinat hemmhekk fl-1921. Il-belt reġgħet ġiet attakkata mir-ribelli li sejħu lilhom infushom "Delahuertistas" fl-1924. Il-ġlied seħħ l-iktar fil-pjazza prinċipali u l-belt ġiet difiża mill-Ġeneral Lopez, Garcia, u Avila Camacho.
F'Morelia ġie ambjentat il-film tal-1958 The Bravados bil-protagonisti Gregory Peck u Joan Collins. Kien hemm diffikultajiet biex il-film jinġibed minħabba x-xita u l-bard mhux tas-soltu fir-reġjun.
Matul is-snin 60 tas-seklu 20 il-bejjiegħa fit-toroq tneħħew miċ-ċentru storiku tal-belt, u s-siġar tal-palm tul Avenida Madero, it-triq prinċipali mil-Lvant għall-Punent tneħħew ukoll. Fl-1966 kien hemm irvell tal-istudenti fl-università statali li twaqqaf mill-armata.
Fis-snin 70 u 80 tas-seklu 20 kien hemm ħafna kostruzzjoni, inkluż tal-bypass tal-periferija madwar il-belt. Matul is-snin 80 tas-seklu 20, saret ħsara kbira minħabba l-qasmiet ġeografiċi, flimkien maċ-ċediment tal-ilma tal-pjan minħabba l-ippompjar tal-ilma ta' taħt l-art. Din il-problema hija simili għall-problemi fi bliet oħra tul il-Medda Vulkanika Trans-Messikana bħal Querétaro u l-Belt tal-Messiku.
Fl-1991 il-belt tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bis-saħħa tal-arkitettura ppreservata sew tagħha. Fl-2001, il-bejjiegħa fit-toroq tneħħew mill-ġdid miċ-ċentru storiku biex iż-żona titħejja iktar għat-turisti. It-traffiku ġie ddirezzjonat mod ieħor permezz tal-kostruzzjonijiet ta' bypasses ġodda. Fl-2006 u fl-2007, ħafna mill-pjazez u mill-ġonna fiċ-ċentru storiku ġew immudellati mill-ġdid.
Fl-2008 inqatlu tmien persuni b'attakk b'granata.
Fl-2009, iż-Żona Metropolitana ta' Morelia ġiet stabbilita u tikkonsisti mill-muniċipalitajiet ta' Zinapécuaro, Álvaro Obregón, Charo, Tarímbaro u Morelia. Dan l-istabbiliment inizjali sar mis-Segretarju għall-Urbaniżmu u l-Ambjent, flimkien mal-Presidenti muniċipali li magħhom ġew diskussi l-limiti, l-istrateġiji u iktar azzjonijiet. Waħda minn dawn l-azzjonijiet kienet li tiġi stabbilita kummissjoni formali biex tamministra ż-żona.
Sit ta' Wirt Dinji
Iċ-Ċentru Storiku ta' Morelia ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1991.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".
Klima
Skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen, Morelia għandha klima subtropikali tal-artijiet għoljin (Cwb fuq il-mapep klimatiċi), b'iljieli kesħin u b'jiem sħan sew is-sena kollha minħabba l-elevazzjoni għolja tagħha. Il-biċċa l-kbira tal-preċipitazzjoni tinżel matul l-istaġun tal-monsuni fis-sajf minn Ġunju sa Settembru. It-temperaturi medji fix-xahar huma bejn 14 u 22 °C (57 u 72 °F), b'temperatura massima ta' 38.3 °C (100.9 °F) fis-sajf tal-1998 u bl-iżjed temperatura baxxa ta' −5.2 °C (22.6 °F) f'Jannar 1985.
| Data klimatika għal Morelia (1951-2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 35.0 (95.0) | 33.0 (91.4) | 39.0 (102.2) | 36.5 (97.7) | 38.0 (100.4) | 38.5 (101.3) | 36.5 (97.7) | 35.5 (95.9) | 35.8 (96.4) | 36.0 (96.8) | 38.3 (100.9) | 35.0 (95.0) | 38.5 (101.3) |
| Temp. għolja medja f'°C (°F) | 23.8 (74.8) | 25.6 (78.1) | 27.9 (82.2) | 30.0 (86.0) | 30.6 (87.1) | 28.4 (83.1) | 26.1 (79.0) | 26.0 (78.8) | 25.5 (77.9) | 25.5 (77.9) | 25.3 (77.5) | 24.2 (75.6) | 26.6 (79.9) |
| Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) | 14.5 (58.1) | 15.8 (60.4) | 18.1 (64.6) | 20.3 (68.5) | 21.5 (70.7) | 20.9 (69.6) | 19.4 (66.9) | 19.4 (66.9) | 19.1 (66.4) | 18.0 (64.4) | 16.5 (61.7) | 15.0 (59.0) | 18.2 (64.8) |
| Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 5.2 (41.4) | 6.1 (43.0) | 8.4 (47.1) | 10.6 (51.1) | 12.5 (54.5) | 13.4 (56.1) | 12.8 (55.0) | 12.9 (55.2) | 12.7 (54.9) | 10.5 (50.9) | 7.8 (46.0) | 5.9 (42.6) | 9.9 (49.8) |
| Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −5.2 (22.6) | −3.0 (26.6) | 0.2 (32.4) | 1.7 (35.1) | 4.6 (40.3) | 3.0 (37.4) | 3.9 (39.0) | 6.0 (42.8) | 5.0 (41.0) | 0.0 (32.0) | −1.1 (30.0) | −4.4 (24.1) | −5.2 (22.6) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 18.8 (0.74) | 9.3 (0.37) | 9.8 (0.39) | 14.2 (0.56) | 46.3 (1.82) | 141.7 (5.58) | 183.0 (7.20) | 166.8 (6.57) | 140.6 (5.54) | 55.4 (2.18) | 12.1 (0.48) | 5.6 (0.22) | 803.6 (31.64) |
| Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni (≥ 0.1 mm) | 2.7 | 1.8 | 1.9 | 3.1 | 7.9 | 17.4 | 22.2 | 21.5 | 17.6 | 8.8 | 2.7 | 1.9 | 109.5 |
| Umdità relattiva medja (%) | 56 | 52 | 46 | 43 | 48 | 62 | 68 | 69 | 69 | 66 | 62 | 59 | 58 |
| Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 237 | 243 | 281 | 263 | 259 | 208 | 195 | 202 | 184 | 219 | 234 | 233 | 2,758 |
| Sors 1: Servicio Meteorologico Nacional (l-umdità mill-1981 sas-sena 2000) | |||||||||||||
| Sors 2: Ogimet (is-sigħat ta' xemx mill-1981 sal-2010) | |||||||||||||
Popolazzjoni
Il-belt ta' Morelia hija l-iżjed belt popolata fl-istat ta' Michoacán u t-tielet l-iktar belt importanti fir-Reġjun ta' Bajío, eżatt wara León de Los Aldama l-Belt ta' Querétaro. Fl-iktar ċensiment reċenti li twettaq minn Inegi fl-2020, il-belt irreġistrat popolazzjoni ta' 743,275 abitant, żieda ta' kważi 145,000 abitant fuq iċ-ċensiment ta' qabel li twettaq fl-2010 meta l-popolazzjoni kienet ta' 597,511 abitant.
Nies notevoli
Ġemellaġġ
Morelia għandha relazzjoni ta' ġemellaġġ ma' Yakima, Washington, l-Istati Uniti, li ilha tiġi appoġġata mill-1999 permezz tal-Assoċjazzjoni tal-Ġemellaġġ bejn Yakima u Morelia. Isiru skambji kulturali bejn iż-żewġ bliet, pereżempju mużiċisti minn Morelia marru jdoqqu fl-Orkestra Sinfonika ta' Yakima.
Morelia għandha ġemellaġġi oħra madwar id-dinja, inkluż ma': Arequipa fil-Perù; Caspueñas, Valladolid u Madrigal de las Altas Torres fi Spanja; Gettysburg, Kansas City, Fullerton, Monterey Park, Norwalk u Shreveport fl-Istati Uniti; Matanzas u Ħavana f'Kuba; u Sopó fil-Kolombja.
Referenzi
- ^ Sanchez Reyna, Ramon (2008). Michoacán:Morelia, Pátzcuaro, Cuitzeo, Zamora, Uruapan, Otros (in Spanish). Mexico City: Grupo Azabache, S.A. de C.V. pp. 20–28. ISBN 978-607-7568-08-7.
- ^ "Rinde protesta Alfonso Martínez como edil de Morelia para 2021-2024" (bl-Ispanjol). 2021-09-01. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Enciclopedia de los Municipios de México Michoacán Morelia". web.archive.org. 2011-05-17. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-05-17. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "H. Ayuntamiento Morelia - Historia". web.archive.org. 2009-04-28. Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-04-28. Miġbur 2023-08-01.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ von Germeten, Nicole (2006). Black Blood Brothers: Confraternities and Social Mobility for Afro-Mexicans. Gainesville: The University Press of Florida. pp. 119–121. ISBN 0-8130-2942-2.
- ^ Avila-Olivera, Jorge A.; Victor H. Garduño-Monroy (2008-06-27). "A GPR study of subsidence-creep-fault processes in Morelia, Michoacán, Mexico". Engineering Geology. 100 (1–2): 69–81.
- ^ "Avanzados los trámites para ampliar la zona metropolitana de Morelia: SUMA". Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Gobierno del Estado de Michoacán - Unifican criterios para la zona metropolitana de Morelia". web.archive.org. 2010-09-20. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2010-09-20. Miġbur 2023-08-01.
- ^ a b Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Morelia". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-07-31.
- ^ "Estado de Michoacán de Ocampo-Estacion: Morelia". web.archive.org. 2016-03-03. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-03-03. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Extreme Temperatures and Precipitation for Morelia 1948–2009". web.archive.org. 2014-04-29. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2014-04-29. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "NORMALES CLIMATOLÓGICAS 1981-2000" (PDF). Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2016-11-27. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Climat report". www.ogimet.com. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "YMSCA | Yakima Morelia Sister City Association". YMSCA (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Día de Los Muertos Chalk Art Festival". Washington Trust for Historic Preservation (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-01.
- ^ 20minutos (2019-11-28). "Valladolid contempla el hermanamiento con el estado mexicano de Guanajuato ante la petición de cuatro de sus ciudades". www.20minutos.es - Últimas Noticias (bl-Ispanjol). Miġbur 2023-08-01.
- ^ "Sister Cities | Gettysburg PA". www.gettysburgpa.gov. Miġbur 2023-08-01.
- ^ "City of Norwalk - Commissions". web.archive.org. 2010-05-23. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2010-05-23. Miġbur 2023-08-01.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Morelia, X'inhi Morelia? Xi tfisser Morelia?
Morelia pronunzja bl Ispanjol moˈɾelja mill 1545 sal 1828 magħrufa bħala Valladolid hija belt u sede muniċipali tal muniċipalita ta Morelia fil parti ċentrali u tat Tramuntana tal istat ta Michoacan fil Messiku ċentrali Il belt tinsab fil Wied ta Guayangareo u hija l belt kapitali u l ikbar belt tal istat Il kulturi pre Ispaniċi prinċipali hawnhekk kienu l Purepecha u l Matlatzinca izda ma ġiet stabbilita l ebda belt fil wied matul dak iz zmien L Ispanjoli ħadu l kontroll tal inħawi fis snin 20 tas seklu 16 L Ispanjoli taħt il Viċire Antonio de Mendoza stabbilew insedjament hawnhekk fl 1541 u semmewh Valladolid u sar ir rivali tal belt fil qrib ta Patzcuaro għad dominanza f Michoacan Fl 1580 din ir rivalita ntemmet favur Valladolid u saret il belt kapitali tal provinċja tal Viċire Wara l Gwerra Messikana tal Indipendenza il belt ingħatat l isem ta Morelia f ġieħ ċittadin tal belt Fl 1991 il belt tnizzlet fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO bis saħħa tal binjiet storiċi ppreservati tagħha kif ukoll il konfigurazzjoni ppreservata taċ ċentru storiku Hemm tradizzjoni li n nies li jitwieldu fit 30 ta Settembru jingħataw isem il belt Morelia MessikuAmministrazzjoniStat sovranMessikuState of MexicoMichoacanMunicipality of MexicoMuniċipalita ta MoreliaKap tal Gvern en Isem uffiċjali Valladolid MoreliaKodiċi postali 58000ĠeografijaKoordinati 19 42 10 N 101 11 32 W 19 7028 N 101 1922 W 19 7028 101 1922 Koordinati 19 42 10 N 101 11 32 W 19 7028 N 101 1922 W 19 7028 101 1922MoreliaMorelia Mexico Għoli 1 920 mDemografijaPopolazzjoni 962 555 abitanti 2020 Informazzjoni oħraFondazzjoni Il ĦaddambUTCIl ĦaddKodiċi tat telefon 443Zona tal Ħinbliet ġemellati morelia gob mx Il popolazzjoni tal belt fl 2020 kienet tlaħħaq is 743 275 abitant Il muniċipalita kellha 849 053 abitant u z Zona Metropolitana magħmula mill muniċipalitajiet ta Morelia ta Tarimbaro u ta Charo kellha 988 704 abitanti skont l erbatax il ċensiment StorjaJardin de las Rosas L insedjamenti umani fil Wied ta Guayangareo li fih tinsab Morelia jmorru lura saħansitra sas seklu 7 Mill artefatti li nstabu toħroġ fid dieher l influwenza tal kultura ta Teotihuacan fuq il kulturi bikrin f dawn l inħawi Fis seklu 12 il Purepecha waslu fil wied Huma ddominawha politikament għall kumplament tal perjodu pre Ispaniku izda ma bnewx xi insedjamenti ewlenin hemmhekk Bejn is sekli 12 u 15 il Matlatzinca okkupaw l inħawi bil permess tal Purepecha li kienu bbazati madwar il Lag ta Patzcuaro fil qrib L insedjament prinċipali tal Matlatzinca kien fejn attwalment hemm Plaza Juarez L Ispanjoli waslu fil Wied ta Guayangareo bejn l 1525 u l 1526 immexxija minn Fis snin 30 tas seklu 16 l inħawi ġew evanġelizzati mill Franġiskani bħal Juan de San Miguel u Antonio de Lisboa Dik li mbagħad saret il belt ta Morelia ġiet stabbilita mill Viċire u għadd ta encomenderos fl 1541 li għall ewwel tawha l isem ta Nueva Ciudad de Michoacan Belt Ġdida ta Michoacan L insedjament il ġdid li kien għadu kemm ġie stabbilit kiber malajr u dan wassal biex jmur Spanja u jikseb għall insedjament rivali ta Patzcuaro t tilu ta belt u s siġill biex jevita li l belt ġdida ssir il belt kapitali ta Michoacan L azzjoni kienet tirrikjedi wkoll li l insedjament il ġdid jibdel ismu għal Guayangareo Fl 1545 Guayangareo kisbet l istatus ta belt minn bl isem ta Valladolid bħal isem il belt fejn twieled Antonio de Mendoza Dan kien jagħmel parti minn taqbida għall poter bejn Antonio de Mendoza u Vasco de Quiroga fir rigward tal provinċja ta Michoacan Matul ħajtu Quiroga rnexxielu jzomm il poter politiku u ekklezjastiku f Patzcuaro minkejja l oġġezzjonijiet tal Viċire u tal encomenderos Madankollu Quiroga miet fl 1565 u sal 1580 l awtorita politika u reliġjuza is sede episkopali ġew ittrasferiti lill belt ta Valladolid bit trasferiment tal Kulleġġ ta San Nikola li Vasco stabbilixxa u b hekk twittiet it triq għall istabbiliment ta katidral ġdid għall provinċja Triq u l Katidral ta Morelia Fis seklu 17 Valladolid esperjenzat tkabbir permezz tal kostruzzjoni tal katidral u tal akkwedott Il katidral inbeda fl 1640 u tlesta fl 1744 filwaqt li l akkwedott tlesta fl 1657 Dawn iz zewġ strutturi iktar il quddiem sar xi xogħol fuqhom fis seklu 18 mill arkitett ewlieni ta Valladolid Matul is seklu 17 ġew stabbiliti ħafna mill knejjes u mill monasteri kbar tal belt bħall monasteru ta San Franġisk il monasteru ta Santu Wistin il monasteru ta El Carmen u l monasteru ta La Merced kif ukoll il kunventi ta Las Rosas Las Monjas u tal Kapuċċini Fost il knejjes inbnew dawk ta La Compania San Juan u La Cruz izda l izjed struttura importanti li nbniet f dan il perjodu kienet il katidral Il post ta dan il katidral iddefinixxa l kompozizzjoni u l izvilupp tal belt minn hemm il quddiem Iċ ċittadini tal belt jimlew buqar ilma f funtana f Morelia fl 1906 Fl aħħar tal perjodu tal Viċire Valladolid kienet belt zgħira ta madwar 20 000 abitant Kienet ukoll ċentru edukattiv b erba skejjel importanti bħall Kulleġġ ta San Nikola Minn dawn l iskejjel ħarġu studjuzi bħal Miguel Hidalgo y Costilla u Jose Maria Morelos y Pavon li kienu jissimpatizzaw mal ideat repubblikani ġodda li ħarġu minn Franza wara r rivoluzzjoni u mill Istati Uniti Id dimostrazzjonijiet kontra t tmexxija Spanjola kienu ilhom isiru fil belt mill 1809 u laħqu l qofol tagħhom fil Konfoffa tal 1809 Din il konfoffa ġiet skoperta u l imħuħ warajha ġew arrestati u mibgħuta lejn partijiet oħra ta Spanja l Ġdida u dan għen biex l ideat repubblikani nfirxu Sena wara wara li fforma l armata tiegħu fl istat ta Guanajuato Miguel Hidalgo y Costilla wasal u ħa l kontroll tal belt u pproklama t tmiem tal iskjavitu fil Messiku Il belt reġgħet spiċċat f idejn il qawwiet irjalisti ftit wara Morelos mar fil belt u pprova jkeċċi l irjalisti izda ġarrab telfa kontra Figura prominenti oħra fil gwerra ġie ġustizzjat fil pjazza prinċipali tal belt fl 1814 Il belt baqgħet f idejn l irjalisti sal 1821 u Iturbide li kien qaleb u Vicente Guerrero daħlu fil belt flimkien mal Armata ta Trigarante Fl 1828 l istat il ġdid ta Michoacan li kien għadu kemm jinħoloq bidel isem il belt minn Valladolid għal Morelia f ġieħ Jose Maria Morelos y Pavon Dan huwa l isem uffiċjali tal belt sal lum għalkemm l isem tagħha bil Purepecha għadu Uaianarhio u kellha laqmijiet bħal il Belt tal Ġebel Roza Cantera il Belt tal Bibien Miftuħa il Warda tal Irjieħ il Ġnien ta Spanja l Ġdida u reliġjozament bħala Morelia tal Qalb Imqaddsa ta Ġesu Il belt saret muniċipalita fl 1831 Iktar il quddiem fis seklu 19 kien hemm taqbid bejn il qawwiet liberali u dawk konservattivi fil Messiku Matul ir Rivoluzzjoni ta Ayutla il belt ittieħdet mill qawwiet ribelli taħt Epitacio Huerta u l Ġeneral Garcia Pueblita izda reġgħet ittieħdet fl 1855 mill qawwiet taħt Antonio Lopez de Santa Anna Ir ribelli reġgħu attakkaw it truppi ta Sant Anna sena wara It truppi Franċizi li imponew it tmexxija imperjali daħlu fil belt fl 1863 u l qawwiet repubblikani ttrasferew il belt kapitali ta Michoacan lejn Uruapan filwaqt li l familji konservattivi f Morelia wegħdu l appoġġ tagħhom lill Imperatur li mbagħad zar il belt Fl 1867 il belt ittieħdet mill ġeneral repubblikan Nicolas de Regules u Morelia reġgħet saret il belt kapitali ta Michoacan Fl 1869 matul ribelljoni kontra l gvern ta il Ġeneral Epitacio Huerta attakka l pozizzjonijiet tal gvern fil belt izda ġarrab telfa kontra l qawwiet taħt Mariano Escobedo L ewwel fabbriki nfetħu fil belt bejn l 1868 u l 1870 flimkien mal ewwel linja tat telegrafu Fl 1883 inbniet il linja ferrovjarja u waslu l ewwel karozzi fit toroq Isem il belt fil Pjazza tal Katidral Fl 1910 saru ċ ċelebrazzjonijiet taċ ċentenarju tal Indipendenza izda t tensjonijiet kienu għoljin fil belt minħabba n nuqqas ta qamħ u l kontinwazzjoni tal President fil poter Sena wara ir rivoluzzjonarji li kienu leali lejn Francisco I Madero ntlaqgħu fil belt Fl 1914 il belt kapitali reġgħet ġiet trasferita minn Morelia għall belt ta Tacambaro Imbagħad il belt ittieħdet mill qawwiet taħt il Ġeneral Sanchez fl istess sena u mill qawwiet leali lejn Francisco Villa fl 1915 Fl 1920 il Palazz tal Gvern Statali għal zmien qasir ittieħed mill bdiewa u minn ħaddiema oħra mill istat kollu Isaac Arriaga ġie assassinat hemmhekk fl 1921 Il belt reġgħet ġiet attakkata mir ribelli li sejħu lilhom infushom Delahuertistas fl 1924 Il ġlied seħħ l iktar fil pjazza prinċipali u l belt ġiet difiza mill Ġeneral Lopez Garcia u Avila Camacho F Morelia ġie ambjentat il film tal 1958 The Bravados bil protagonisti Gregory Peck u Joan Collins Kien hemm diffikultajiet biex il film jinġibed minħabba x xita u l bard mhux tas soltu fir reġjun Matul is snin 60 tas seklu 20 il bejjiegħa fit toroq tneħħew miċ ċentru storiku tal belt u s siġar tal palm tul Avenida Madero it triq prinċipali mil Lvant għall Punent tneħħew ukoll Fl 1966 kien hemm irvell tal istudenti fl universita statali li twaqqaf mill armata Il Katidral ta Morelia Fis snin 70 u 80 tas seklu 20 kien hemm ħafna kostruzzjoni inkluz tal bypass tal periferija madwar il belt Matul is snin 80 tas seklu 20 saret ħsara kbira minħabba l qasmiet ġeografiċi flimkien maċ ċediment tal ilma tal pjan minħabba l ippompjar tal ilma ta taħt l art Din il problema hija simili għall problemi fi bliet oħra tul il Medda Vulkanika Trans Messikana bħal Queretaro u l Belt tal Messiku Fl 1991 il belt tnizzlet fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO bis saħħa tal arkitettura ppreservata sew tagħha Fl 2001 il bejjiegħa fit toroq tneħħew mill ġdid miċ ċentru storiku biex iz zona titħejja iktar għat turisti It traffiku ġie ddirezzjonat mod ieħor permezz tal kostruzzjonijiet ta bypasses ġodda Fl 2006 u fl 2007 ħafna mill pjazez u mill ġonna fiċ ċentru storiku ġew immudellati mill ġdid Fl 2008 inqatlu tmien persuni b attakk b granata Fl 2009 iz Zona Metropolitana ta Morelia ġiet stabbilita u tikkonsisti mill muniċipalitajiet ta Zinapecuaro Alvaro Obregon Charo Tarimbaro u Morelia Dan l istabbiliment inizjali sar mis Segretarju għall Urbanizmu u l Ambjent flimkien mal Presidenti muniċipali li magħhom ġew diskussi l limiti l istrateġiji u iktar azzjonijiet Waħda minn dawn l azzjonijiet kienet li tiġi stabbilita kummissjoni formali biex tamministra z zona Sit ta Wirt DinjiIl Knisja ta San Franġisk Iċ Ċentru Storiku ta Morelia ġie ddezinjat bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1991 Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta tliet kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju ii Wirja ta skambju importanti ta valuri umani tul perjodu ta zmien jew fi ħdan zona kulturali fid dinja dwar l izviluppi fl arkitettura jew it teknoloġija l arti monumentali l ippjanar tal bliet jew id disinn tal pajsaġġ il kriterju iv Ezempju straordinarju ta tip ta bini ta grupp ta siti jew ta pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid dieher stadju i sinifikanti fl istorja tal bniedem u l kriterju vi Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma avvenimenti jew ma tradizzjonijiet ħajjin ma ideat jew ma twemmin jew ma xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta valur universali straordinarju ĠeografijaKlima Skont il klassifikazzjoni klimatika ta Koppen Morelia għandha klima subtropikali tal artijiet għoljin Cwb fuq il mapep klimatiċi b iljieli kesħin u b jiem sħan sew is sena kollha minħabba l elevazzjoni għolja tagħha Il biċċa l kbira tal preċipitazzjoni tinzel matul l istaġun tal monsuni fis sajf minn Ġunju sa Settembru It temperaturi medji fix xahar huma bejn 14 u 22 C 57 u 72 F b temperatura massima ta 38 3 C 100 9 F fis sajf tal 1998 u bl izjed temperatura baxxa ta 5 2 C 22 6 F f Jannar 1985 Data klimatika għal Morelia 1951 2010 Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena Temp għolja rekord f C F 35 0 95 0 33 0 91 4 39 0 102 2 36 5 97 7 38 0 100 4 38 5 101 3 36 5 97 7 35 5 95 9 35 8 96 4 36 0 96 8 38 3 100 9 35 0 95 0 38 5 101 3 Temp għolja medja f C F 23 8 74 8 25 6 78 1 27 9 82 2 30 0 86 0 30 6 87 1 28 4 83 1 26 1 79 0 26 0 78 8 25 5 77 9 25 5 77 9 25 3 77 5 24 2 75 6 26 6 79 9 Temp medja ta kuljum f C F 14 5 58 1 15 8 60 4 18 1 64 6 20 3 68 5 21 5 70 7 20 9 69 6 19 4 66 9 19 4 66 9 19 1 66 4 18 0 64 4 16 5 61 7 15 0 59 0 18 2 64 8 Temp baxxa medja f C F 5 2 41 4 6 1 43 0 8 4 47 1 10 6 51 1 12 5 54 5 13 4 56 1 12 8 55 0 12 9 55 2 12 7 54 9 10 5 50 9 7 8 46 0 5 9 42 6 9 9 49 8 Temp baxxa rekord f C F 5 2 22 6 3 0 26 6 0 2 32 4 1 7 35 1 4 6 40 3 3 0 37 4 3 9 39 0 6 0 42 8 5 0 41 0 0 0 32 0 1 1 30 0 4 4 24 1 5 2 22 6 Preċipitazzjoni medja f mm pulzieri 18 8 0 74 9 3 0 37 9 8 0 39 14 2 0 56 46 3 1 82 141 7 5 58 183 0 7 20 166 8 6 57 140 6 5 54 55 4 2 18 12 1 0 48 5 6 0 22 803 6 31 64 Medja ta jiem ta preċipitazzjoni 0 1 mm 2 7 1 8 1 9 3 1 7 9 17 4 22 2 21 5 17 6 8 8 2 7 1 9 109 5 Umdita relattiva medja 56 52 46 43 48 62 68 69 69 66 62 59 58 Medja ta sigħat ta xemx fix xahar 237 243 281 263 259 208 195 202 184 219 234 233 2 758 Sors 1 Servicio Meteorologico Nacional l umdita mill 1981 sas sena 2000 Sors 2 Ogimet is sigħat ta xemx mill 1981 sal 2010 PopolazzjoniIl Kulleġġ ta San Nikola Il belt ta Morelia hija l izjed belt popolata fl istat ta Michoacan u t tielet l iktar belt importanti fir Reġjun ta Bajio ezatt wara Leon de Los Aldama l Belt ta Queretaro Fl iktar ċensiment reċenti li twettaq minn Inegi fl 2020 il belt irreġistrat popolazzjoni ta 743 275 abitant zieda ta kwazi 145 000 abitant fuq iċ ċensiment ta qabel li twettaq fl 2010 meta l popolazzjoni kienet ta 597 511 abitant Nies notevoli twieldet fl 1927 kantanta magħrufa bħala Esmeralda twieled fl 1982 plejer tal futbol Messikan sewwieq Messikan tat tlielaq tal karozzi ĠemellaġġMorelia għandha relazzjoni ta ġemellaġġ ma Yakima Washington l Istati Uniti li ilha tiġi appoġġata mill 1999 permezz tal Assoċjazzjoni tal Ġemellaġġ bejn Yakima u Morelia Isiru skambji kulturali bejn iz zewġ bliet perezempju muziċisti minn Morelia marru jdoqqu fl Orkestra Sinfonika ta Yakima Morelia għandha ġemellaġġi oħra madwar id dinja inkluz ma Arequipa fil Peru Caspuenas Valladolid u Madrigal de las Altas Torres fi Spanja Gettysburg Kansas City Fullerton Monterey Park Norwalk u Shreveport fl Istati Uniti Matanzas u Ħavana f Kuba u Sopo fil Kolombja Referenzi Sanchez Reyna Ramon 2008 Michoacan Morelia Patzcuaro Cuitzeo Zamora Uruapan Otros in Spanish Mexico City Grupo Azabache S A de C V pp 20 28 ISBN 978 607 7568 08 7 Rinde protesta Alfonso Martinez como edil de Morelia para 2021 2024 bl Ispanjol 2021 09 01 Miġbur 2023 08 01 Enciclopedia de los Municipios de Mexico Michoacan Morelia web archive org 2011 05 17 Arkivjat minn l oriġinal fl 2011 05 17 Miġbur 2023 08 01 H Ayuntamiento Morelia Historia web archive org 2009 04 28 Arkivjat mill oriġinal fl 2009 04 28 Miġbur 2023 08 01 Manutenzjoni CS1 BOT url oriġinali status mhux magħruf link von Germeten Nicole 2006 Black Blood Brothers Confraternities and Social Mobility for Afro Mexicans Gainesville The University Press of Florida pp 119 121 ISBN 0 8130 2942 2 Avila Olivera Jorge A Victor H Garduno Monroy 2008 06 27 A GPR study of subsidence creep fault processes in Morelia Michoacan Mexico Engineering Geology 100 1 2 69 81 Avanzados los tramites para ampliar la zona metropolitana de Morelia SUMA Miġbur 2023 08 01 Gobierno del Estado de Michoacan Unifican criterios para la zona metropolitana de Morelia web archive org 2010 09 20 Arkivjat minn l oriġinal fl 2010 09 20 Miġbur 2023 08 01 a b Centre UNESCO World Heritage Historic Centre of Morelia UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2023 07 31 Estado de Michoacan de Ocampo Estacion Morelia web archive org 2016 03 03 Arkivjat minn l oriġinal fl 2016 03 03 Miġbur 2023 08 01 Extreme Temperatures and Precipitation for Morelia 1948 2009 web archive org 2014 04 29 Arkivjat minn l oriġinal fl 2014 04 29 Miġbur 2023 08 01 NORMALES CLIMATOLoGICAS 1981 2000 PDF Arkivjat minn l oriġinal PDF fl 2016 11 27 Miġbur 2023 08 01 Climat report www ogimet com Miġbur 2023 08 01 YMSCA Yakima Morelia Sister City Association YMSCA bl Ingliz Miġbur 2023 08 01 Dia de Los Muertos Chalk Art Festival Washington Trust for Historic Preservation bl Ingliz Miġbur 2023 08 01 20minutos 2019 11 28 Valladolid contempla el hermanamiento con el estado mexicano de Guanajuato ante la peticion de cuatro de sus ciudades www 20minutos es Ultimas Noticias bl Ispanjol Miġbur 2023 08 01 Sister Cities Gettysburg PA www gettysburgpa gov Miġbur 2023 08 01 City of Norwalk Commissions web archive org 2010 05 23 Arkivjat minn l oriġinal fl 2010 05 23 Miġbur 2023 08 01