Cuenca, l Ekwador

Cuenca, l-Ekwador, uffiċjalment Santa Ana de los Ríos de Cuenca, hija belt Ekwadorjana, il-belt ewlenija tal-kanton bl-istess isem u l-belt kapitali tal-provinċja ta' Azuay, kif ukoll l-ikbar u l-iżjed belt popolata tagħha. Minnha jgħaddu x-xmajjar Tomebamba, Tarqui, Yanuncay u Machángara, fir-reġjun tan-Nofsinhar u ċentral tal-inter-Andes tal-Ekwador, fil-baċir tax-xmara Paute, f'altitudni ta' 2,538 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar u bi klima miti tal-Andes b'medja ta' 16.3 °C.

Cuenca, l-Ekwador
Ekwador
Amministrazzjoni
Stat sovran	Ekwador
Province of Ecuador	Provinċja ta' Azuay
Canton of Ecuador	Kanton ta' Cuenca
Isem uffiċjali	Santa Ana de los Ríos de Cuenca
Ismijiet oriġinali	Cuenca
Kodiċi postali	EC010150
Ġeografija
Koordinati	2°53′51″S 79°00′16″W / 2.897414°S 79.004481°W / -2.897414; -79.004481Koordinati: 2°53′51″S 79°00′16″W / 2.897414°S 79.004481°W / -2.897414; -79.004481
Cuenca, l-Ekwador Cuenca, l-Ekwador (Ecuador)
Superfiċjenti	70.59 kilometru kwadru
Għoli	2,550 m
Demografija
Popolazzjoni	361,524 abitanti (2022)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	Il-ĠimgħaambUTCIl-Ġimgħa
Kodiċi tat-telefon	593 7
Żona tal-Ħin
bliet ġemellati	Belt ta' Guanajuato, Concepción, Rosario, Cusco, , Cuencau
cuenca.gob.ec

Lokalment ġiet imlaqqma bħala "Cuenca tal-Andes" jew "Ateni tal-Ekwador" għall-arkitettura, għad-diversità kulturali u għall-kontribut tagħha lill-arti, lix-xjenzi u lil-letteratura tal-Ekwador, u għax fiha twieldu bosta nies notevoli tas-soċjetà Ekwadorjana. Fiċ-ċensiment tal-2022 kellha popolazzjoni ta' 596,101 abitant, u b'hekk hija t-tielet l-iżjed belt popolata fil-pajjiż wara u Quito. Il-belt hija l-qalba taż-żona metropolitana ta' Cuenca, li wkoll hija magħmula mill-irħula u mill-parroċċi rurali fil-qrib. Dan il-konglomerat jikklassifika wkoll fit-tielet posta fost il-konglomerazzjonijiet tal-Ekwador.

Il-belt ġiet stabbilita fit-12 ta' April 1557 fuq il-fdalijiet tal-belt tal- ta' Tomebamba (ċentru amministrattiv ewlieni) u tal-belt Cañari ta' Guapondelig minn , skont l-ordnijiet tal-Viċirè tal-Perù . Matul is-seklu 20, il-belt baqgħet tikber, filwaqt li ppromwoviet l-edukazzjoni u l-kultura, u fl-1999 iċ-ċentru storiku tagħha tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Huwa wieħed mill-iżjed ċentri amministrattivi, ekonomiċi, finanzjarji u kummerċjali tal-Ekwador. L-attivitajiet prinċipali tal-belt huma l-kummerċ u l-industrija; fl-aħħar snin, Cuenca ġiet stabbilita wkoll bħala attrazzjoni turistika internazzjonali.

Toponimija

Il-city jisimha Santa Ana de los Ríos de Cuenca f'ġieħ il-belt ta' Cuenca fi Spanja, il-post tat-twelid tal-Viċirè Spanjol tal-Perù Andrés Hurtado de Mendoza, li kien dak li ordna lill-Ispanjol Gil Ramírez Dávalos biex jistabbilixxi l-belt peress li l-karatteristiċi ġeografiċi tagħha kienu simili ħafna għall-belt Spanjola. Il-Viċirè Andrés Hurtado dak iż-żmien kien ukoll il-Gwardja Għolja tal-belt Ewropea ta' Cuenca, u għaldaqstant kienet rigal tal-konkwistatur lill-Viċirè. Barra minn hekk, l-isem sħiħ b'"de los Ríos" jinkludi l-fatt li minnha jgħaddu x-xmajjar Tomebamba, Tarqui, Yanuncay u Machángara. Il-bqija tal-isem ġej mit-tradizzjoni Spanjola li l-bliet il-ġodda jiġu ddedikati lil qaddis tal-Knisja Kattolika, f'dan il-każ lil Sant'Anna.

Storja

"Il-promontorju huwa post li kien għall-qalb l-imperi", jikkummenta . "L-ewwel il-Cañari mbagħad l-Inka u warajhom l-Ispanjoli okkupaw ir-reġjun fl-aħħar żewġ millenji, u kollha taw isem differenti lill-belt bil-lingwa tagħhom. Issa l-belt kapitali tissejjaħ Cuenca u l-provinċja Azuay".

Skont l-istudji u l-iskoperti arkeoloġiċi, l-oriġini tal-ewwel abitanti tmur lura fit-8060 Q.K. fl-Għar ta' Chopsi. Kienu kaċċaturi, u kienu jikkaċċjaw kulma kienu jsibu, kif ukoll nomadi, u kienu jsegwu l-annimali skont l-istaġuni. Il-kultura tagħha hija rrappreżentata minn għodod bħal vleġeġ u lanez, li nstabu sparpaljati fil-wied kollu tal-Andes. Il-kultura kienet preżenti l-iktar għall-ħabta tal-5585 Q.K.

Iktar 'il quddiem, il-poplu indiġenu bikri uża l-klima stabbli, il-ħamrija għammiela, u l-abbundanza ta' ilma biex jiżviluppa l-agrikoltura. Kien ikabbar il-patata, il-melloko, iċ-chocho, il-qargħa aħmar u l-quinoa. Iddomestika wkoll l-annimali bħall-cuy (fniek tal-Indì) u l-kamelidi: llama u alpaka.

It-teknoloġija tagħhom kienet avvanzata wkoll. Pereżempju, huma bdew joħolqu l-oġġetti taċ-ċeramika. Fil-fatt, l-oġġetti taċ-ċeramika jikkostitwixxu l-ikbar għadd ta' artefatti li l-arkeologi jużaw biex jistudjaw il-kultura tagħhom. Il-perjodu mill-5000 Q.K. sal-2000 Q.K. ma tantx huwa rrappreżentat sew fil-kronoloġija arkeoloġika. Mill-ħabta tal-2000 Q.K., in-nies żviluppaw soċjetà iktar organizzata, b'responsabbiltajiet ddelegati, bħall-ġestjoni tal-ilma u l-kontroll tal-pesta. In-nies kienu speċjalizzati bħala awtoritajiet amministrattivi u reliġjużi (magħrufa bħala xamani). Dan seħħ matul il-perjodu ta' Chaullabamba, Huayco, Pirincay, Monjas, Putushio, Huancarcucho u Jubones. Minn dak iż-żmien sal-500 W.K. bdew il-perjodi ta' Tacalshapa III u l-poplu Cañari, li ġew assorbiti mill-Inka fis-seklu 15.

Soċjetà Pre-Kolombjana

Oriġinarjament Cuenca kienet insedjament Cañari msejjaħ Guapondeleg. L-arkeologi jemmnu li Cuenca ġiet stabbilita għall-ħabta tal-500 W.K. Guapondeleg tfisser "art kbira daqs il-ġenna". Inqas minn nofs seklu qabel il-wasla tal-konkwistaturi, l-Inka, wara taqbida kiefra, ħakmu l-poplu Cañari u okkupaw lil Guapondeleg u l-inħawi tal-madwar. Għalkemm l-Inka ssostitwew l-arkitettura Cañari b'tagħhom stess, ma għakksux lill-Cañari jew il-kisbiet impressjonanti tagħhom fl-astronomija u fl-agrikoltura. Kif kienet drawwa għall-Inka, assorbew kisbiet utli fil-kultura tagħhom. Huma semmew il-belt bħala Tomebamba. Il-belt saret magħrufa bħala t-tieni Cusco, belt kapitali reġjonali.

Wara t-telfa li ġarrbu l-Cañari, x'aktarx fis-snin 70 tas-seklu 15, l-imperatur tal-Inka, , ordna l-kostruzzjoni ta' belt grandjuża li kellha tissejjaħ Pumapungo, li tfisser "il-bieb tal-Puma". Jingħad li bil-kobor tagħha kienet tħaqqaqha mal-belt kapitali tal-Inka ta' Cusco. L-Indjani rrakkontaw ġrajjiet lill-kronisti Spanjoli ta' tempji tad-deheb u għeġubijiet simili oħra, iżda sakemm l-Ispanjoli sabu l-belt leġġendarja, kollox kien fi stat ta' fdalijiet. Huma skantaw dwar x'kien ġara mill-ġmiel u mir-rikkezzi leġġendarji tat-tieni belt kapitali tal-Inka. Wara li ġiet abbandunata mill-Cañari u mbagħad mill-Inka, Tomebamba kellha biss popolazzjoni sparpaljata sas-snin 50 tas-seklu 16.

Tomebamba titqies bħala kandidat għall-belt mitika tad-deheb li l-Ispanjoli kienu jsejħulha El Dorado. L-Ispanjoli kienu jaħsbu li El Dorado ngħatat in-nar mill-abitanti wara li semgħu bil-konkwisti Spanjoli. Il-qerda ta' Tomebamba mill-abitanti tagħha qabel il-wasla tal-Ispanjoli tissuġġerixxi li jaf kienet tassew l-El Dorado li kienu jirreferu għaliha l-Ispanjoli.

Insedjament Spanjol

L-insedjament Spanjol ta' Cuenca ġie stabbilit fit-12 ta' April 1557 mill-esploratur Gil Ramírez Dávalos. Andrés Hurtado de Mendoza, li dak iż-żmien kien il-Viċirè tal-Perù kien ikkummissjona l-istabbiliment u ordna li l-belt tingħata isem raħal twelidu Cuenca, Spain. Ġie stabbilit deċennji wara insedjamenti Spanjoli ewlenin oħra fir-reġjun, fosthom Quito (1534), Guayaquil (1538) u (1548). Il-popolazzjoni u l-importanza ta' Cuenca kibru b'mod kostanti matul l-era kolonjali.

Cuenca laħqet il-qofol tal-importanza tagħha fl-ewwel snin tal-indipendenza tal-Ekwador; Cuenca kisbet l-indipendenza tagħha fit-3 ta' Novembru 1820. Saret il-belt kapitali ta' waħda mit-tliet provinċji tar-repubblika l-ġdida. Iż-żewġ bliet kapitali l-oħra kienu Guayaquil u Quito.

Popolazzjoni

Skont l-aħħar stimi tal-INEC għall-2015, il-popolazzjoni tal-Kanton ta' Cuenca kienet ta' 580,000 abitant, li minnhom 400,000 abitant jikkostitwixxu l-popolazzjoni urbana (jiġifieri l-popolazzjoni proprja tal-belt). Pubblikazzjonijiet lokali jistmaw li l-popolazzjoni tal-barranin hija ta' bejn 4,000 u 6,000 ruħ. L-iżvilupp ekonomiku huwa bbażat fuq l-iżvilupp tal-industrija u tal-agrikoltura.

Iż-Żona Metropolitana ta' Cuenca tinkludi l-bliet ta' Azogues, Biblian u Deleg fil-provinċja ta' Cañar u l-bliet ta' Paute u Gualaceo fil-provinċja ta' Azuay b'popolazzjoni ta' 730,000 abitant; madankollu, l-influwenza ta' Cuenca fiż-żoni kulturali, ekonomiċi u edukattivi hija estiża wkoll fir-rigward tal-bliet l-oħra wkoll sa 50 mil (80 kilometru) madwar il-belt.

Ekonomija

Cuenca hija magħrufa għat-tessuti, għall-għamara, għall-kpiepel u għaż-żraben. Il-kpiepel tal-ħuxlief magħrufa madwar id-dinja bħala l-kpiepel tal-Panama jsiru fi Cuenca minn artiġjani lokali. Cuenca tesporta wkoll il-fjuri lejn l-Istati Uniti u lejn xi pajjiżi fl-Ewropa. Filwaqt li l-biedja naqset fl-aħħar snin, għadha settur importanti tal-ekonomija tal-belt, l-iktar għall-ħxejjex u għall-qamħirrum. It-tkabbir tal-bhejjem tal-ifrat huwa attività ekonomika importanti wkoll. Peress li Cuenca tinsab fil-muntanji Andes imdawra minn żoni forestali fil-qrib, l-estrazzjoni u l-qtugħ tas-siġar għall-injam huma industriji lokali wkoll. Uħud mir-riżorsi komuni li jiġu estratti huma l-kaolin, il-ġibs, il-ġebla tal-ġir, ir-ramel u l-karbonju. Cuenca għandha wkoll settur industrijali u kummerċjali importanti.

It-turiżmu qed ikompli jikber. Cuenca għandha bosta knejjes u ċentru storiku ppreservat sew li jiffurmaw parti mill-wirt kulturali tal-belt. Qrib Cuenca nħolqu wkoll xi parks nazzjonali importanti, fosthom il-Park Nazzjonali ta' Cajas.

Fil-bidu tas-seklu 21, l-ekonomija tal-pajjiż ġiet affettwata mit-tibdil tal-munita mis-sucre għad-dollaru Amerikan.

Ġeografija

Cuenca, il-belt kapitali tal-provinċja ta' Azuay, tinsab fis-sierra tal-Andes fl-Austro jew fir-reġjun tan-Nofsinhar tal-Ekwador. Tinsab madwar 470 kilometru fin-Nofsinhar ta' Quito u 200 kilometru fix-Xlokk ta' Guayaquil. Il-belt tinsab bejn 2,350 u 2,550 metru (bejn 7,710 u 8,370 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar.

Il-karatteristiċi dominanti tal-ġeografija tal-belt huma wkoll is-sors ta' ismu bl-Ispanjol: l-erba' xmajjar ta' Cuenca (li tfisser baċir magħmul minn konfluwenza ta' xmajjar). Dawn ix-xmajjar huma Tomebamba (li ngħatat isem il-kultura tal-Inka), Yanuncay, Tarqui u Machangara, fl-ordni ta' importanza tagħhom. L-ewwel tliet xmajjar joriġinaw fil-Páramo tal-Park Nazzjonali ta' Cajas lejn il-Punent tal-belt.

Parroċċi

Il-Kanton ta' Cuenca huwa magħmul mill-parroċċi li ġejjin:

• Baños
• Chaucha
• Checa (Jidcay)
• Chiquintad
• Cumbe
• Llacao
• Molleturo
• Nulti
• Octavio Cordero Palacios (Santa Rosa)
• Paccha
• Quingeo
• Ricaurte
• San Joaquín
• Santa Ana
• Sayausi
• Sidcay
• Sinincay
• Tarqui
• Turi
• Valle
• Victoria del Portete (Irquis)

Klima

Cuenca għandha klima subtropikali tal-artijiet għoljin (Cfb skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen). Bħall-kumplament tal-Andes tal-Ekwador, Cuenca tgawdi minn klima miti s-sena kollha. Ġeneralment binhar it-temperatura tkun sħuna u billejl tkun bierda biżżejjed li dak li jkun ikollu bżonn jilbes xi flokk oħxon jew ġakketta. It-temperatura medja ta' kuljum hija ta' 14.7 °C (58.5 °F). Il-belt għandha żewġ staġuni: tax-xita u tan-nixfa. L-istaġun tan-nixfa, b'xi varjazzjoni, ikun bejn Ġunju u Diċembru. L-istaġun tax-xita, li huwa kkaratterizzat minn temp xemxi filgħodu u mix-xita waranofsinhar, ikun bejn Jannar u Mejju. L-iżjed xita qawwija tinżel fl-istaġun tax-xita f'Marzu, f'April u f'Mejju.

Data klimatika Cuenca (temp. normali fl-1981–2010, temp. estremi mill-2012 sal-preżent)
Xahar	Jan	Fra	Mar	Apr	Mej	Ġun	Lul	Aww	Set	Ott	Nov	Diċ	Sena
Temp. għolja rekord °C (°F)	29.3 (84.7)	31.3 (88.3)	29.1 (84.4)	31.8 (89.2)	32.0 (89.6)	29.1 (84.4)	29.5 (85.1)	27.4 (81.3)	31.3 (88.3)	29.0 (84.2)	28.7 (83.7)	28.7 (83.7)	32.0 (89.6)
Medja massima kuljum °C (°F)	22.0 (71.6)	21.2 (70.2)	21.4 (70.5)	20.9 (69.6)	20.9 (69.6)	19.8 (67.6)	18.6 (65.5)	19.7 (67.5)	20.3 (68.5)	21.6 (70.9)	22.2 (72.0)	22.0 (71.6)	20.9 (69.6)
Medja kuljum °C (°F)	16.6 (61.9)	16.3 (61.3)	16.4 (61.5)	16.2 (61.2)	15.9 (60.6)	14.9 (58.8)	13.8 (56.8)	14.6 (58.3)	15.2 (59.4)	16.2 (61.2)	16.2 (61.2)	16.6 (61.9)	15.7 (60.3)
Medja minima kuljum °C (°F)	11.2 (52.2)	11.4 (52.5)	11.3 (52.3)	11.4 (52.5)	10.9 (51.6)	10.0 (50.0)	9.0 (48.2)	9.5 (49.1)	10.1 (50.2)	10.7 (51.3)	10.2 (50.4)	11.1 (52.0)	10.6 (51.0)
Temp. baxxa rekord °C (°F)	3.7 (38.7)	5.6 (42.1)	5.8 (42.4)	3.3 (37.9)	5.1 (41.2)	4.8 (40.6)	3.2 (37.8)	2.7 (36.9)	3.7 (38.7)	4.4 (39.9)	0.5 (32.9)	1.8 (35.2)	0.5 (32.9)
medja cm (pulzieri)	58.1 (2.29)	85.4 (3.36)	112.8 (4.44)	123.3 (4.85)	85.5 (3.37)	46.9 (1.85)	27.9 (1.10)	19.8 (0.78)	49.7 (1.96)	90.8 (3.57)	86.2 (3.39)	89.8 (3.54)	876.2 (34.5)
Medja fix-xahar għas-siegħat bid-dawl tax-xemx	155	113	124	120	155	150	186	186	150	155	150	155	1,799
Sors 1: L-Organizzazzjoni Meteoroloġika Dinjija.
Sors 2: Meteomanz.

Edukazzjoni

Universitajiet

L-ewwel università fil-belt, l-Universidad de Cuenca, ġiet stabbilita fl-1867. Titqies bħala t-tielet l-eqdem università tal-pajjiż, wara l-Universidad Central del Ecuador (1836) u l-Universidad Nacional de Loja (1859). Minn dak iż-żmien 'l hawn, il-belt baqgħet tikber u iktar universitajiet inħolqu għal karrieri ġodda. Dan wassal għad-dikjarazzjoni ta' Cuenca bħala l-Belt tal-Universitajiet mill-Assemblea Nazzjonali tal-Ekwador tal-4 ta' Jannar 2011.

Il-belt għandha l-universitajiet li ġejjin:

• Universidad de Cuenca (UCUENCA)
• Universidad Politécnica Salesiana (UPS)
• Universidad del Azuay (UDA)
• Universidad Católica de Cuenca (UCACUE)

L-ewwel università hija kklassifikata bħala università tal-kategorija A; it-tlieta l-oħra huma kklassifikati bħala universitajiet tal-kategorija B. Dan ġie ddikjarat mill-Kunsill għall-Evalwazzjoni, għall-Validazzjoni u għall-Aċċertament tal-Kwalità fl-Edukazzjoni Għolja tal-Ekwador (CEAACES).

Skejjel tal-primarja u tas-sekondarja

Skejjel internazzjonali:

• École Franco-équatorienne Joseph-de-Jussieu (skola Franċiża);
• Colegio Alemán Stiehle (skola Ġermaniża).

Sit ta' Wirt Dinji

Iċ-Ċentru Storiku ta' Santa Ana de los Ríos de Cuenca ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1999.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".

Attrazzjonijiet ewlenin

Il-biċċa l-kbira tat-turisti jżuru ċ-ċentru storiku tal-belt bejn ix-xmara Tomebamba u t-toroq ta' Gran Colombia lejn it-Tramuntana, tal-Ġeneral Torres lejn il-Punent, u ta' Hermano Miguel lejn il-Lvant. Il-kompattezza ta' din iż-żona, bi pjanta qisha ta' grilja, u b'bosta monumenti faċilment identifikabbli jagħmluha faċli biex iżżurha. 'Il barra minn din iż-żona, it-tqassim tal-belt daqsxejn iktar ikkumplikat b'għexieren ta' toroq kolonjali dojoq b'binjiet simili.

Il-festi ewlenin ta' Cuenca jseħħu fi żmien il-"Quddiesa tat-Tfal" li ssir nhar il-Wasla tas-Slaten Maġi (is-6 ta' Jannar - l-Epifanija), jew f'nhar il-kommemorazzjoni tal-indipendenza tal-belt (it-3 ta' Novembru), u matulhom jiġu organizzati purċissjonijiet, spettakli kulturali u żifniet. Il-pjantaġġun ta' Cañar fil-qrib (fil-kontea bl-istess isem) jinkludi l-ikbar fdalijiet tal-Inka fl-Ekwador.

Għeliem

• Il-Katidral l-Antik (Iglesia de El Sagrario). Din il-binja nbniet fl-1557 u eventwalment saret żgħira wisq biex tesa' l-abitanti kollha tal-belt. Fl-1880 inbena katidral ġdid bħala sostitut. Il-katidral l-antik, li ma għadux ikkonsagrat, ġie rrestawrat u issa jintuża bħala mużew.
• Il-Katidral il-Ġdid (isem uffiċjali: Catedral Metropolitana de la Inmaculada Concepción). It-torrijiet tiegħu mhumiex kompluti minħabba żball fil-kalkoli tal-arkitett. Li kieku nbniet skont kif kien ippjanat, il-pedamenti ma kinux jifilħu l-piż tat-torrijiet kompluti. Minkejja l-iżball tal-arkitett, il-Katidral il-Ġdid ta' Cuenca, li tlesta fl-1975, huwa opra monumentali tal-fidi. Għandu taħlita ta' stil Neo- u Neo-Gotiku, u l-koppli blu u bojod tal-knisja saru simbolu tal-belt. Il-faċċata tal-katidral hija magħmula bl-alabastru u bl-irħam lokali, filwaqt li l-art tan-navata hija miksija bl-irħam roża, miġjub minn Carrara (l-Italja). Fl-inawgurazzjoni tiegħu, il-Katidral il-Ġdid seta' jakkomoda 9,000 abitant mill-10,000 abitant ta' Cuenca ta' dak iż-żmien.
• Il-Park ta' Abdon Calderon. Jinsab fiċ-ċentru ta' Cuenca bejn il-katidral l-antik u l-katidral il-ġdid. Fuq il-bankijiet tal-park, in-nies jiltaqgħu biex jitkellmu u jassorbu t-trankwillità tal-park. L-uffiċċji muniċipali jinsabu fil-qrib.
• Il-Monasteru ta' El Carmen de Asuncion. Fl-atriju jkun hemm suq tal-fjuri kkuluriti li jissupplimenta s-sbuħija tal-monasteru, li ġie stabbilit fl-1682. Il-monasteru għandu faċċata bil-ġebel skolpit u pulptu tad-deheb.
• Il-Monasteru u l-Mużew ta' La Concepcion, bl-oqbra tas-seklu 17 u b'kollezzjoni sħiħa ta' arti reliġjuża.
• Id-Dar tal-Kultura Ekwadorjana.
• Il-Mużew Muniċipali ta' Remigio Crespo Toral.
• Il-Mużew tal-Bank Ċentrali.
• Il-Mużew tal-Kulturi Aboriġini.
• Il-Knisja ta' Santo Domingo.
• San Blas.
• Il-Mirador ta' Turi.
• Il-fdalijiet tal-qaddisin kollha. F'dan il-post tal-qedem, hemm erba' niċeċ ta' oriġini tal-Inka. Għandhom għamla trapezojdali u huma magħmulin bil-ġebel. Jinkludu wkoll il-fdalijiet ta' mitħna kolonjali.

Madwar

• Molleturo, żona rurali kbira (b'erja ta' madwar 1,000 kilometru kwadru jew 386 mil kwadru) li tinsab fin-Nofsinhar tal-Andes tal-Ekwador, hija magħmula minn diversi villaġġi jew irħula żgħar. Iċ-ċebtru taż-żona jinsabu siegħa u nofs 'il bogħod bil-karozza mill-eqreb belt kbira (Cuenca). Madankollu, din id-distanza hija qasira ħafna meta mqabbla ma' għaxar snin ilu, meta ma kien hemm l-ebda triq għall-karozzi u n-nies kienu jdumu tlett ijiem biex jaslu fi Cuenca bil-ħmir. Minkejja l-vantaġġi, it-triq kellha wkoll impatti negattivi fuq is-sistema ekoloġika, li għadha importanti ħafna għall-għajxien ta' kuljum tan-nies.
• Jima, li tinsab qrib Cuenca, hija magħrufa għall-mixi fin-Nofsinhar tal-Ekwador. Jima tinsab fil-bażi ta' żewġ muntanji ħodor sbieħ f'għoli ta' 8,800 pied (2,700 metru). Hemm mixjiet għal kull livell, inkluż mixja ta' tlett ijiem mill-qċaċet tal-muntanji Andes għall-foresta pluvjali tropikali folta tal-baċir tal-Amazzonja.
• Gualaceo.
• Chordeleg, li jinsab f'inqas minn 50 kilometru (31 mil) bogħod minn Cuenca, huwa raħal ta' oriġini Cañari magħruf għan-nissieġa, għall-ħajjata tar-rakkmu u għall-ħaddiema tal-bċejjeċ tal-fuħħar. F'din iż-żona hemm kuritur tal-ġebel b'għamla ta' serp, li nbena fi żmien l-Inka, u li huwa magħruf għall-arġentiera (tad-deheb) u għall-arġentiera u għall-ġojjellerija lokali.

• El Cajas, park nazzjonali bi xmajjar, nixxigħat u laguni, li jinsab f'reġjun li fih l-altitudni tvarja minn 3,500 sa 4,200 metru (minn 11,500 sa 13,800 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar. Huwa post famuż fost l-osservaturi tal-għasafar u s-sajjieda tat-troti.

• Azogues, il-belt kapitali tal-Provinċja ta' Cañar, tinsab 29 kilometru (18-il mil) minn Cuenca. Hija belt b'atmosfera kolonjali, u waħda mill-attrazzjonijiet tiegħu hija l-Kunvent ta' San Franġisk, li nbena fil-quċċata ta' huaca (muntanja sagra) tar-residenti pre-Ispaniċi.
• Il-pjantaġġun ta' Cañar, b'suq ikkulurit u l-fdalijiet fil-qrib ta' Ingapirca (li bil-Kichwa tfisser "ħajt tal-Inka"), jinsab 65 kilometru (40 mil) minn Cuenca u normalment jitqies bħala l-punt tat-tluq għall-mawriet lejn il-fdalijiet famużi, li skont l-esperti, kienu jintużaw biex jiġu kkontrollati l-Cañari nattivi. L-imħażen, il-banjijiet, tambo għall-Inka, u tempju ddedikat lix-xemx, huma kollha parti minn Ingapirca, li nbniet fis-seklu 15 skont l-ordnijiet ta' Huayna Capac.

Kultura

Festi

Waħda mill-festi ċċelebrati fi Cuenca u f'inħawi oħra tal-Ekwador hi "El Carnaval". Din il-btala tiġi ċċelebrata tlett ijiem qabel l-Erbgħa tat-Tniebri. Il-familji jinġabru flimkien biex jiċċelebraw dik li bdiet bħala "ritwal pagan". Issa tiġi ċċelebrata billi l-ħbieb u nies għal għarrieda jiġu mxarrbin bi bżieżaq tal-ilma u bl-isprejjar ta' fowm li ma jtebbax magħruf bħala "Carioca".

Barra minn hekk, Jum l-Indipendenza ta' Cuenca jiġi ċċelebrat fil-bidu ta' Novembru. Iċ-ċelebrazzjonijiet isiru fuq għadd ta' jiem u jikkonsistu minn diversi parati, kunċerti, avvenimenti kulturali u fieri artiġjanali.

Gastronomija

Il-gastronomija ta' Cuenca għandha karatteristiċi simili bħal dawk ta' partijiet muntanjużi oħra tal-Ekwador. Bħal f'reġjuni oħra tal-Ekwador, il-cuy (fenek tal-Indì) u l-hornado huma ikliet tradizzjonali popolari. Huma popolari wkoll ikliet magħmula bil-patata u l-qamħirrum (mote), fosthom il-Llapingachos, il-mote pillo, il-mote pata, u l-morocho. It-trota, li tista' tinqabad fil-Park Nazzjonali ta' El Cajas fil-qrib, hija ikla popolari oħra.

Fi Cuenca, l-ikla ta' nofsinhar hija l-ikbar ikla tal-jum u tipikament tiġi servita b'żewġ platti. L-ewwel platt ikun soppa u t-tieni platt, li jkun il-platt prinċipali, ikun stuffat tal-laħam jew laħam mixwi bir-ross.

Relazzjonijiet internazzjonali

Ġemellaġġ

Cuenca hija ġemellata ma':

• Rosario, l-Arġentina;
• , Arizona, l-Istati Uniti;
• , New York, l-Istati Uniti.

Referenzi

1. ^ ^{a b} "Historic Centre of Santa Ana de los Ríos de Cuenca - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-01-17.