Toledo

Toledo (pronunzja bl-Ispanjol: [toˈleðo]) hija belt u muniċipalità ta' Spanja, il-belt kapitali tal-provinċja ta' Toledo u s-sede de jure tal-gvern u tal-parlament tal-komunità awtonoma ta' Kastilja-La Mancha. Toledo ġiet iddikjarata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1986 għall-wirt monumentali u kulturali estensiv tagħha.

Toledo
Spanja
Amministrazzjoni
Stat sovran	Spanja
Autonomous community of Spain	Kastilja-La Mancha
Provinċja ta' Spanja	Provinċja ta' Toledo
Kap tal-Gvern	^(en)
Isem uffiċjali	Toledo
Ismijiet oriġinali	Toledo
Kodiċi postali	45001–45009
Ġeografija
Koordinati	39°52′N 4°02′W / 39.87°N 4.03°W / 39.87; -4.03Koordinati: 39°52′N 4°02′W / 39.87°N 4.03°W / 39.87; -4.03
Toledo Toledo (Spain)
Superfiċjenti	232.1 kilometru kwadru
Għoli	523 m
Fruntieri ma'	^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) , ^(en) u ^(en)
Demografija
Popolazzjoni	86,526 abitanti (2024)
Informazzjoni oħra
Żona tal-Ħin	UTC+1u UTC+2
bliet ġemellati	, ^(mul) , ^(mul) , Damasku, Belt ta' Guanajuato, Ħavana, ^(en) , , ^(mul) , Toledo ^(en) , Veliko Tarnovo, ^(en) , , , ^(en) , Melilla
toledo.es

Toledo tinsab max-xtut tax-xmara fl-Iberja ċentrali u hija magħrufa bħala l-"Belt Imperjali" peress li kienet il-post prinċipali tal-qorti tal-Imperatur Ruman Sagru fi Spanja, kif ukoll bħala l-"Belt tat-Tliet Kulturi" għall-influwenzi kulturali tal-Kristjani, tal-Musulmani u tal-Lhud riflessi fl-istorja tagħha. Mill-542 sas-725 kienet il-belt kapitali tar-renju tal-Viżigoti, wara l-waqgħa tal-Imperu Ruman, kif ukoll il-post fejn seħħew avvenimenti storiċi bħall-Kunsilli ta' Toledo. Il-belt, sede ta' arċidjoċesi setgħana għall-biċċa l-kbira tal-istorja tagħha, għandha katidral Gotiku, il-Catedral Primada de España, u storja twila fil-produzzjoni ta' armi bix-xfafar, li issa huma tifkiriet komuni tal-belt.

Fl-2015 il-muniċipalità kellha popolazzjoni ta' 83,226 ruħ. Il-muniċipalità għandha erja ta' 232.1 km² (89.6 mil kwadru).

Stemma

Il-belt ingħata stemma fis-seklu 16, li bi privileġġ irjali speċjali kienet ibbażata fuq l-istemma rjali ta' Spanja.

Storja

Żmien ir-Rumani u Żmien il-Qedem Aħħari

Toledo (bil-Latin: Toletum) issemmiet mill-istoriku Ruman (għall-ħabta tad-59 Q.K. – 17 W.K.) bħala urbs parva, sed loco munita ("belt żgħira, iżda ffortifikata bis-saħħa tal-pożizzjoni tagħha"). Il-Ġeneral Ruman iġġieled battalja qrib il-belt fil-193 Q.K. kontra konfederazzjoni ta' tribujiet ; u rebħilhom u qabad ir-Re Hilermus. Dak iż-żmien, Toletum kienet belt tat-tribù tal-Carpetani, u kienet tagħmel parti mir-reġjun ta' Carpetania. Ġiet inkorporata fl-Imperu Ruman bħala civitas stipendiaria (belt tributarja ta' nies mhux ċittadini tal-imperu), u iktar 'il quddiem saret muniċipju. Permezz ta' dan l-istatus, l-uffiċjali tal-belt kisbu ċ-ċittadinanza Rumana għas-servizz pubbliku, u l-forom tad-dritt Ruman u tal-politika Rumana kulma jmur ġew adottati. Għall-ħabta ta' dan iż-żmien, f'Toletum inbnew ċirku Ruman, swar, banjijiet pubbliċi, u provvista u maħżen tal-ilma muniċipali.

Iċ-ċirku Ruman f'Toledo kien wieħed mill-ikbar f'Hispania. Iċ-ċirku kien jesa' sa 15,000 spettatur. Iskrizzjoni mnaqqxa fuq framment ta' ġebla tfakkar xi logħob fiċ-ċirku mħallsa minn ċittadin b'isem mhux magħruf bħala ċelebrazzjoni tal-kisba tas-sevirat, li kien tip ta' ordni ta' qassis bi status għoli. Il-logħob baqa' jsir fiċ-ċirku sal-aħħar tas-seklu 4 u l-bidu tas-seklu 5, u dan jindika ħajja urbana attiva u patrunaġġ kontinwu mill-elit għonja.

Toledo bdiet tikseb importanza fiż-Żmien il-Qedem Aħħari. Hemm indikazzjonijiet li djar privati kbar (domus) fi ħdan il-ħitan tal-belt ġew imkabbrin, filwaqt li diversi vilel inbnew fit-Tramuntana tal-belt matul is-sekli 3 u 4. F'Toledo sar ukoll kunsill tal-knisja fis-sena 400 u fl-527 sabiex jiġi diskuss il-kunflitt mal-Prixilljaniżmu. Diġà fl-546 (x'aktarx anke qabel), il-mexxejja Viżigoti stabbilew il-belt kapitali tar-renju tagħhom f'Toledo. Ir-Re Theudis kien f'Toledo fil-546, fejn ippromulga liġi.

Matul is-seklu 7, saru sensiela ta' kunsilli tal-knisja — l-hekk imsejħa Kunsilli ta' Toledo — li ddiskutew dwar ir-rikonċiljazzjonijiet teoloġiċi rigward il-Kristjaneżmu ta' Niċene; dawn saru f'Toledo taħt il-Viżigoti. Sal-aħħar tas-seklu 7, l-isqof ta' Toledo sar il-mexxej tal-isqfijiet l-oħra kollha f'Hispania, xi ħaġa mhux tas-soltu fl-Ewropa. Il-belt kienet unika wkoll bħala ċentru simboliku ta' monarkija.

Meta żviluppaw firdiet interni taħt in-nobbli Viżigoti, ħataf lil Toledo fis-711 jew fis-712, f'isem il-Kaliffat ta' Umayyad ta' Damasku, bħala parti mill-ħakma Iżlamika tal-Peniżola Iberika. Is-superjur ta' Tariq, il-Gvernatur Musa żbarka f' u mar Toledo, fejn ordna l-eżekuzzjoni tan-nobbli Viżigoti, u b'hekk qered ħafna mill-istruttura tal-poter eżistenti.

Medju Evu

Matul il-ħakma tal-Kaliffat ta' Umayyad, "Toledo ġarrbet perjodu ta' deklin qawwi matul il-biċċa l-kbira tal-ewwel sekli tad-dominanza Għarbija fil-peniżola".

L-invażuri kellhom diversità etnika, u evidenza disponibbli tissuġġerixxi li fl-inħawi ta' Toledo (magħrufa lokalment bħala Ṭulayṭulah taħt it-tmexxija Iżlamika), l-insedjamenti Berberi kienu predominanti fuq l-Għarab. Fis-742 il-Berberi f'Al-Andalus irribellaw kontra l-gvernaturi Għarab tal-Kaliffat ta' Umayyad. Huma ħadu l-kontroll tat-Tramuntana u ppruvaw jassedjaw lil Toledo iżda ma kellhomx suċċess.

Toledo kisbet l-importanza tagħha bħala ċentru letterarju u ekkleżjastiku lejn nofs is-seklu 8; kif muri mill-Kronaka tas-754. Matul dan il-perjodu, diversi ittri juru l-primazija li kellha l-Knisja ta' Toledo.

Taħt l-Emirat ta' tal-Kaliffat ta' Umayyad, Toledo kienet iċ-ċentru ta' bosta rewwixti kontra l-gvern ta' Cordoba bejn is-761 u t-857. , poeta minn Toledo kiteb xi versi kontra l-Kaliffat ta' Umayyad, u għen biex jispira rewwixta f'Toledo kontra l-emir il-ġdid fis-797. Sal-aħħar tas-seklu 8, il-Kaliffat ta' Umayyad kien għamel lil Toledo bħala ċ-ċentru amministrattiv tal-Marċ Ċentrali ta' Al-Andalus. Fit-852, rewwixta ġdida faqqgħet f'Toledo. Il-gvernatur tal-Kaliffat ta' Umayyad inżamm bħala ostaġġ sabiex jiġi żgurat ir-ritorn tal-ostaġġi ta' Toledo miżmuma f'Córdoba. Bħala tpattija għal attakk preċedenti miċ-ċittadini ta' Toledo, l-emir bagħat armata biex tattakkahom, iżda din ġarrbet telfa. Toledo sawret alleanza mar-Re tal-Asturias. Huma ġġieldu flimkien fil-Battalja ta' Guadacelete iżda tilfu. Iktar 'il quddiem fit-857, iċ-ċittadini ta' Toledo attakkaw lil Talavera iżda tilfu mill-ġdid. Fit-859, Muhammad I nnegozja tregwa ma' Toledo. Il-belt saret virtwalment indipendenti għal għoxrin sena, għalkemm mifnija f'kunflitti ma' bliet ġirien. L-awtoritajiet minn Cordoba reġa' ħadu l-kontroll ta' Toledo fit-873, wara li l-assedju tal-Kaliffat ta' Umayyad kontra l-belt irnexxa, u b'hekk id-difensuri tal-belt kellhom iċedu. Il-Banu Qasi kiseb kontroll nominali tal-belt sad-920. Wara perjodu ġdid ta' rewwixti fis-snin 20 u 30 tas-seklu 10, il-Kaliff ħataf il-belt fid-932, wara assedju estensiv.

Lejn il-bidu tas-seklu 11, fid-dawl tal-Fitna ta' al-Andalus, Toledo saret iċ-ċentru ta' politika indipendenti, l-hekk imsejħa Taifa ta' Toledo, taħt it-tmexxija tad-Dhu l-Nunids. Il-popolazzjoni ta' Toledo f'dan iż-żmien kienet tlaħħaq madwar 28,000 ruħ, inkluż popolazzjoni Lhudija ta' 4,000 ruħ. Il-komunità Możarabika kellha l-isqof Kristjan tagħha stess. It-taifa kienet iċċentrata max-xmara fil-konfini tas-Sierra de Guadarrama, Guadalajara, Medinaceli, it-Taifa ta' u l-muntanji ta' Toledo.

It-taifa sfat fix-xejn politikament, minħabba l-għawġ ekonomiku kkawżat mill-parias (taxxi) imposti mir-renju ta' kif ukoll minħabba mutilazzjonijiet territorjali, u b'hekk fl-1079 faqqgħet rewwixta, li ġiet segwita mill-mexxej Aftasida ta' li ħa l-kontroll tal-belt.

Fil-25 ta' Mejju 1085, ta' León ħakem lil Toledo u stabbilixxa kontroll personali dirett fuq il-belt u impona taxxa fuqha. Dak iż-żmien, id-demografija tal-belt kellha kompożizzjoni eteroġenja, b'komunitajiet Możarabiċi, Musulmani u Lhud, u magħhom żdiedu l-Kristjani li ġew mit-Tramuntana tal-Iberja u elementi , għaldaqstant, inizjalment, diversi fueros kienu fis-seħħ simultanjament għal kull komunità. Wara l-ħakma Kristjana, il-komunità Możarabika tal-belt kibret permezz tal-immigrazzjoni min-Nofsinhar Musulman.

Toledo ppreservat l-istatus tagħha bħala ċentru kulturali; u ċentru tat-traduzzjoni ġie stabbilit fejn il-kotba bl-Għarbi jew bl-Ebrajk kienu jiġu tradotti bil-Kastillan minn studjużi Musulmani u Lhud, u mill-Kastillan bil-Latin minn studjużi Kastillani, għaldaqstant wassal biex għarfien li kien ilu li ntilef, seta' jinfirex fl-Ewropa Kristjana mill-ġdid. Taħt l-Arċidjoċesi Kattolika Rumana ta' Toledo seħħew diversi persegwitazzjonijiet (633, 653, 693) u bosta Lhud ġew ġustizzjati bil-ħruq fuq il-pal (638); ir-Renju ta' Toledo kompla b'din it-tradizzjoni (1368, 1391, 1449, 1486-1490), inkluż b'konverżjonijiet sfurzati u qtil tal-massa kif ukoll irvelli u tixrid tad-demm kontra l-Lhud ta' Toledo (1212).

Era moderna

Matul il-persegwitazzjoni tal-Lhud fl-aħħar tas-seklu 15 u fil-bidu tas-seklu 16, xi membri tal-komunità Lhudija ta' Toledo pproduċiet testi dwar l-istorja twila tagħhom f'Toledo. Wara li xejjen ir-Rewwixta tal-Comuneros, il-qorti ta' ġiet stabbilita f'Toledo, u l-monarka għażel il-belt bħala r-residenza tiegħu 15-il darba mill-1525 'il quddiem. Karlu ta l-istemma rjali lill-belt. Mill-1528 sal-1561 il-popolazzjoni żdiedet minn 31,930 ruħ sa 56,270 ruħ. Fl-1561, matul l-ewwel snin tar-renju ta' ibnu , il-Qorti Rjali ġiet stabbilita f'Madrid.

L-arċisqfijiet ta' Toledo baqgħu jagħmluha ta' sensara setgħana fl-affarijiet politiċi u reliġjużi ta' Spanja għall-kumplament tal-Ancien Régime, filwaqt li kellhom is-sjieda ta' art sinjorili estensiva fil-biċċa l-kbira ta' nofs in-Nofsinhar tal-Promontorju ta' Ġewwa u xi territorji fil-qrib.

Il-wasla ta' massa ta' moriscos nuevos ("Għarab Iberiċi ġodda") deportati minn f'Toledo u l-artijiet tagħha (6,000 ruħ waslu fil-belt, mill-inqas b'mod temporanju) fid-dawl tar-ribelljoni tal-Alpujarras ħolqot sfida loġistika kbira, u s-sistema preeżistenti xejn faċli tar-relazzjonijiet soċjali bejn il-moros viejos ("l-Għarab Iberiċi antiki") u l-Kristjani antiki ġiet imfixkla. B'mod ġenerali, l-Għarab Iberiċi ġodda minn Granada kienu soġġetti għal abbuż ksenofobiku u ġew stigmatizzati bħala nies qattiela u li jwettqu bosta sagrileġġi.

Il-belt kienet eċċellenza fil-manifattura tal-ħarir matul l-Era Moderna Bikrija. L-industrija tal-ħarir laħqet il-qofol tagħha fis-seklu 16, u qabdet it-triq twila tan-niżla fis-snin ta' wara ta' dak is-seklu, u fl-aħħar mill-aħħar għebet sal-bidu tas-seklu 19.

Il-Gwerra Peniżolari affettwat il-belt b'mod negattiv ħafna. Matul is-seklu 19, Toledo għaddiet minn bidla progressiva minn belt kunventwali għal belt burokratika. Peress li kienet belt pjuttost esposta għal influwenzi esterni dak iż-żmien, il-borgeżija kellha influwenza limitata.

Wara l-esklużjoni ta' Toledo mil-linja ferrovjarja sal-fruntiera Portugiża fis-snin 50 tas-seklu 19, proġett ta' kollegament mal-linja ferrovjarja minn sa Toledo appoġġat mill-Markiż ta' Salamanca ġie approvat f'Ġunju 1856. Il-linja nfetħet fit-12 ta' Ġunju 1858. L-attività turistika ffjorixxiet permezz tal-wasal tal-linja ferrovjarja u kkontribwiet għall-iżvilupp tal-industrija tal-ospitalità fl-aħħar tas-seklu 19. Sal-bidu tas-seklu 20, il-popolazzjoni ta' Toledo kienet laħqet madwar 23,000 abitant. Il-viċinat ta' Santa Bárbara żviluppa wara l-wasla tal-linja ferrovjarja.

Wara l-kolp ta' stat fi Spanja ta' Lulju 1936, l-aġent kmandant militari f'Toledo, , irrifjuta li jipprovdi l-armi lil Madrid u minflok inħeba fl-alcázar flimkien ma' gwarniġjon ta' madwar 1,000 ribelli, ikel, munizzjon u xi ostaġġi. Wara l-21 ta' Lulju, dawn ġew soġġetti għal assedju li ma rnexxiex mill-forzi leali lejn ir-Repubblika matul l-istadji bikrin tal-. Il-Ġeneral ribelli fit-tmun (li wara ftit beda jissejjaħ "caudillo") u l-Armata tal-Afrika tiegħu ddevjaw mill-avvanz tagħhom lejn Madrid (u taw żmien lir-Repubblikani jsaħħu d-difiżi tagħhom f'Madrid u jirċievu appoġġ barrani bikri) u temmew l-assedju tal-alcázar fl-aħħar ta' Settembru 1936. Ix-xahrejn ta' reżistenza tal-militar ribelli bil-gwarniġjon tiegħu saret karatteristika simbolika ewlenija tal-mitoloġija madwar ir-reġim ta' Franco u l-ideoloġija tiegħu.

Sal-1950, il-popolazzjoni laħqet l-40,243 ruħ. L-ippjanar urban fir-rigward l-iżvilupp tal-viċinati ta' Palomarejos u Polígono kompla fit-tieni nofs tas-seklu 20.

Fis-snin 80 tas-seklu 20, fil-kuntest tal-ħolqien tal-komunitajiet awtonomi fi Spanja, Toledo saret il-belt kapitali de facto tal-komunità awtonoma ta' Kastilja-La Mancha, u ospitat is-sede tal-leġiżlatura reġjonali permezz tal-Cortes ta' Kastilja-La Mancha u l-eżekuttiv permezz tal-presidenza tal-gvern reġjonali.

Sit ta' Wirt Dinji

Il-Belt Storika ta' Toledo ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1986.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rikonoxxut abbażi ta' erba' kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".

Klima

Toledo għandha klima semiarida kiesħa tipika (Köppen: BSk). Ix-xtiewi jkunu kesħin filwaqt li s-sjuf ikunu sħan u nexfin. Il-preċipitazzjoni tkun baxxa u tkun ikkonċentrata l-iktar fil-perjodu ta' nofs il-ħarifa sa nofs ir-rebbiegħa. L-ogħla temperatura li qatt ġiet irreġistrata f'Toledo kienet 44.2 °C (111.6 °F) fit-13 ta' Awwissu 2021; l-iżjed temperatura baxxa li qatt ġiet irreġistrata kienet −13.4 °C (7.9 °F) fit-12 ta' Jannar 2021.

Data klimatika għal Toledo, Spanja, altitudni ta' 515-il metru (1,690 pied) (1981-2010)

Xahar	Jan	Fra	Mar	Apr	Mej	Ġun	Lul	Aww	Set	Ott	Nov	Diċ	Sena
Temp. għolja rekord f'°C (°F)	22.0 (71.6)	23.8 (74.8)	29.0 (84.2)	31.6 (88.9)	37.7 (99.9)	42.0 (107.6)	42.8 (109.0)	44.2 (111.6)	41.3 (106.3)	33.3 (91.9)	25.6 (78.1)	22.2 (72.0)	44.2 (111.6)
Temp. għolja medja f'°C (°F)	11.5 (52.7)	14.0 (57.2)	18.1 (64.6)	19.9 (67.8)	24.2 (75.6)	30.5 (86.9)	34.6 (94.3)	34.0 (93.2)	29.0 (84.2)	22.1 (71.8)	15.6 (60.1)	11.6 (52.9)	22.1 (71.8)
Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F)	6.4 (43.5)	8.3 (46.9)	11.6 (52.9)	13.5 (56.3)	17.6 (63.7)	23.2 (73.8)	26.8 (80.2)	26.3 (79.3)	22.0 (71.6)	16.1 (61.0)	10.5 (50.9)	7.1 (44.8)	15.8 (60.4)
Temp. baxxa medja f'°C (°F)	1.3 (34.3)	2.6 (36.7)	5.0 (41.0)	7.2 (45.0)	11.0 (51.8)	15.9 (60.6)	18.9 (66.0)	18.6 (65.5)	14.9 (58.8)	10.2 (50.4)	5.3 (41.5)	2.5 (36.5)	9.5 (49.1)
Temp. baxxa rekord f'°C (°F)	−13.4 (7.9)	−9.0 (15.8)	−5.8 (21.6)	−2.6 (27.3)	−0.3 (31.5)	4.3 (39.7)	10.0 (50.0)	10.0 (50.0)	5.4 (41.7)	0.0 (32.0)	−5.6 (21.9)	−8.0 (17.6)	−13.4 (7.9)
Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri)	26 (1.0)	25 (1.0)	23 (0.9)	39 (1.5)	44 (1.7)	24 (0.9)	7 (0.3)	9 (0.4)	18 (0.7)	48 (1.9)	39 (1.5)	41 (1.6)	342 (13.5)
Medja ta' jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 1.0 mm)	5	5	4	6	6	3	1	2	3	7	6	6	54
Umdità relattiva medja (%)	76	69	59	58	54	45	39	41	51	66	74	79	59
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar	151	172	228	249	286	337	382	351	260	210	157	126	2,922
Sors: Agencia Estatal de Meteorologia

Ekonomija

L-industrija tal-produzzjoni tal-metall storikament kienet il-bażi ekonomika ta' Toledo, bi tradizzjoni kbira fil-manifattura tax-xwabel u tas-skieken, u bi produzzjoni sinifikanti ta' xfafar, apparati mediċi u prodotti elettriċi. The Toledo Blade, il-gazzetta Amerikana fil-belt ta' Toledo f'Ohio, l-Istati Uniti, issemmiet hekk f'ġieħ it-tradizzjoni tal-produzzjoni tax-xwabel. L-industriji tas-sapun u tal-pejst tat-tindif tas-snien, tat-tħin tad-dqiq, tal-infiħ tal-ħġieġ u tal-produzzjoni taċ-ċeramika kienu importanti wkoll. Goya Foods għandha l-uffiċċji tagħha f'Toledo.

Il-manifattura tax-xwabel fil-belt ta' Toledo tmur lura għal żmien ir-Rumani, iżda taħt it-tmexxija tal-Għarab Iberiċi u matul ir-Reconquista, Toledo u x-xirka tal-produtturi tax-xwabel kellhom rwol ċentrali. Bejn is-sekli 15 u 17 l-industrija tal-produzzjoni tax-xwabel ta' Toledo marret tajjeb ħafna, tant li l-prodotti tagħha ġew meqjusa bħala l-aqwa fl-Ewropa. Ix-xwabel u l-istalletti kienu jiġu prodotti minn artiġjani individwali, għalkemm ix-xirka tal-produtturi tax-xwabel kienet tissorvelja l-kwalità tagħhom. Fl-aħħar tas-seklu 17 u fil-bidu tas-seklu 18 il-produzzjoni bdiet tbatti, u b'hekk inħolqot il-Fabbrika Rjali tal-Armi fl-1761 fuq ordni tar-Re . Il-Fabbrika Rjali ġabret flimkien ix-xirkiet kollha tal-produtturi tax-xwabel tal-belt u kienet tinsab fl-eks zekka. Fl-1777, filwaqt li rrikonoxxa l-ħtieġa li l-ispazju jitkabbar, Carlos III kkummissjona lill-arkitett biex jibni binja ġdida fil-periferija tal-belt. Dan kien il-bidu ta' diversi fażijiet ta' espansjoni. L-importanza tagħha tant kienet kbira li eventwalment żviluppa f'belt fi ħdan il-belt ta' Toledo.

Fis-seklu 20, il-produzzjoni tas-skieken u tax-xwabel għall-armata tnaqqset għall-armi tal-kavallerija biss, u wara l-Gwerra Ċivili Spanjola, għall-provvista tax-xwabel lill-uffiċjali u l-NCOs tad-diversi unitajiet militari. Wara l-għeluq tal-fabbrika fis-snin 80 tas-seklu 20, il-binja ġiet rinnovata sabiex tospita l-kampus tal-Università Teknoloġika ta' Kastilja-La Mancha f'Toledo. Skont l-Istitut tal-Istatistika ta' Kastilja-La Mancha, fl-2007 id-distribuzzjoni reċenti tal-impjiegi skont is-setturi tal-okkupazzjoni kienet kif ġej: 86.5 % tal-popolazzjoni kienet taħdem fil-qasam tas-servizzi, 6.6 % fil-kostruzzjoni, 5.4 % fl-industrija u 1.5 % fil-biedja u fit-trobbija tal-bhejjem.

Qgħad

Fid-deċennju sal-2008, il-qgħad f'termini assoluti baqa' pjuttost stabbli fil-belt ta' Toledo, iżda fl-2009 il-qgħad żdied b'mod sinifikanti: kważi 62 % meta mqabbel mal-2008, u l-għadd ta' persuni mingħajr impjieg żdied minn 2,515 ruħ għal 4,074 ruħ (ċifri fil-31 ta' Marzu ta' kull sena), skont il-Junta de Comunidades de Castilla La Mancha. Minn dawn it-62 %, terz miż-żieda seħħet fl-ewwel trimestru.

Skont statistika oħra mill-istess sors, kważi nofs il-persuni mingħajr impjieg fil-belt ta' Toledo (1,970 ruħ) huma dawk li l-edukazzjoni tagħhom ma tmurx lil hinn mil-livell sekondarju obbligatorju. Madankollu, hemm gruppi b'livell ta' studju li ma jippermettilhomx jirreġistraw bħala persuni mingħajr impjieg, fosthom dawk li temmew il-klassi nru 1 tat-taħriġ professjonali, jew dawk b'rati ta' qgħad kważi mhux eżistenti (inqas minn 0.1 %), li huwa l-każ tal-persuni mingħajr impjieg b'lawriji postsekondarji jew esperjenza professjonali.

L-ikbar grupp fost il-persuni mingħajr impjieg huwa dak tal-persuni mingħajr kwalifiki (27.27 %).

Politika

Toledo għandha Kunsill tal-Belt magħmul minn 25 membru, li jiġu eletti kull erba' snin. L-elezzjoni tal-2011 wasslet għal patt bejn 11-il membru tal-Partit Soċjalista Spanjol tal-Ħaddiema (PSOE) u żewġ membri tax-Xellug Magħqud, u b'hekk il-kariga ta' sindku għaddiet għand tal-PSOE, li ilu jokkupa din il-kariga mill-2007.

Attrazzjonijiet ewlenin

Il-belt ta' Toledo ġiet iddikjarata bħala Sit Storiku u Artistiku fl-1940, u fl-1986 ġie rinoxxuta bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. L-attrazzjonijiet ewlenin jinkludu:

• il-Qabar ta' Santa Beatriċe ta' Silva, il-fundatriċi tal-Ordni tal-Kunċizzjoni Immakulata, fil-Monasteru tal-Kunċizzjoni ta' Toledo,
• il-Posada de la Santa Hermandad, tip ta' assoċjazzjoni militari taż-żamma tal-paċi magħmula minn individwi armati, karatteristika tal-ħajja muniċipali fi Spanja Medjevali,
• il-Castillo de San Servando, kastell Medjevali ħdejn ix-xtut tax-xmara Tagus u l-Akkademja tal-Fanterija,
• il-Katidral Gotiku, li jmur lura għas-seklu 13. Fuq ġewwa hemm elementi Barokki ta' ,
• il-Monasteru ta' San Juan de los Reyes, bi stil Gotiku Isabellin tas-seklu 15,
• l-Isptar-Mużew Rinaxximentali ta' Santa Cruz tas-seklu 16,
• il-Mużew ta' , mużew-dar b'disinn bħala rikreazzjoni tad-dar tal-artist, li ntilfet bosta sekli ilu, li fih diversi pitturi importanti,
• Santa María la Blanca, l-eqdem binja ta' sinagoga li għadha eżistenti fl-Ewropa, issa ta' sjieda tal-Knisja Kattolika,
• is-Sinagoga ta' El Transito, fil-kwartier Lhudi, li tospita l-Mużew Sefardiku,
• l-Hospital de Tavera Museum Duque de Lerma, bi stil Rinaxximentali, imur lura għas-seklu 16; influwenza l-pjanta ta' El Escorial,
• il-Knisja ta' Santiago del Arrabal, bi stil Mudéjar,
• il-Knisja ta' Santo Tome, bi stil Mudéjar tas-seklu 14, li fiha l-pittura famuża tad-Dfin tal-Konti Orgaz ta' El Greco,
• El Cristo de la Luz, moskea-oratorju żgħira li nbniet fid-999, u li iktar 'il quddiem ġiet estiża b'apsida Mudéjar għal konverżjoni fi knisja,
• il-Palazz Galiana, bi stil Mudéjar tas-seklu 13,
• il-Moskea ta' Tornerías, tas-seklu 11,
• il-fortizza ta' Alcazar, tas-seklu 16, li tinsab fl-ogħla parti tal-belt; mill-2009 tospita l-kollezzjoni tal-Mużew tal-Armata,
• il-Knisja ta' San Andrés, li fil-kripta tagħha fiha 60 mumja ta' infantes, duki, sorijiet u oħrajn, fi stat tajjeb ta' preservazzjoni u miftuħa għall-viżitaturi,
• Puerta Bab al-Mardum, tas-seklu 10, l-eqdem daħla tal-belt ta' Toledo,
• Puerta de Bisagra Antigua, tas-seklu 10, id-daħla prinċipali tal-belt fi żmien al-Andalus, magħrufa wkoll bħala "Puerta de Alfonso VI",
• Puerta del Sol, tas-seklu 14, mibnija mill-Kavallieri ta' San Ġwann,
• Puerta de Bisagra Nueva, tas-seklu 16, ta' oriġini Għarbija Iberika, mibnija mill-ġdid minn , id-daħla u l-faċċata preżenti ta' Toledo,
• Puerta del Cambrón, ta' oriġini Musulmana, mibnija mill-ġdid fis-seklu 16,
• San Román, il-Mużew tal-Kunsilli u tal-kultura tal-Viżigoti,
• Ermita del Cristo de la Vega, bi stil Mudéjar tas-seklu 11,
• il-Pont ta' Alcántara, pont Ruman minn naħa għall-oħra tax-xmara Tagus,
• Puente de San Martin, pont Medjevali minn naħa għall-oħra tax-xmara Tagus.

Sabiex jiġi mfakkar l-400 ċentenarju mill-pubblikazzjoni tal-ewwel parti ta' Don Quixote, il-Kunsill tal-Komunitajiet ta' Kastilja-La Mancha ddisinja sensiela ta' rotot fir-reġjun li jgħaddu minn diversi punti kkwotati fir-rumanz. Magħrufa bħala r-Rotta ta' Don Quixote, tnejn mill-mogħdijiet iddeżinjati, is-sezzjonijiet nri 1 u 8, huma bbażati f'Toledo; dawk li jikkollegaw il-belt ta' Kastilja-La Mancha u Montes de Toledo jisfruttaw ir-rotta naturali li tgħaddi minn Cigarrales u twassal sa Cobisa, Nambroca Burguillos ta' Toledo, fejn tagħti għall-Camino Real minn Sivilja u f'daqqa waħda ddur lejn Mascaraque Almonacid de Toledo, fil-fond tal-inħawi tal-madwar, qrib Mora, f'La Mancha.

Din il-parti, Mascaraque-Toledo, tar-Rotta ta' Don Quixote dan l-aħħar ġiet inkluża f'rotta uffiċjali tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu fil-fergħa tal-Lvant b'oriġini f', u , u żewġ rotot ġew iddikjarati bħala Rotta Kulturali Ewropea.

Ġemellaġġi

Toledo hija ġemellata ma':

• , il-Ġermanja (1984)
• , Franza (1973)
• , , l-Istati Uniti (1989)
• Damasku, is-Sirja (1994)
• Belt ta' Guanajuato, il-Messiku (1978)
• , il-Greċja (2014)
• , il-Ġappun (1972)
• , Kuba (2005)
• , Iżrael (1981)
• Toledo, Ohio, l-Istati Uniti (1931)
• Veliko Tarnovo, il-Bulgarija (1983)

Referenzi

1. ^ ^{a b ċ d} Centre, UNESCO World Heritage. "Historic City of Toledo". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-29.
2. ^ John S. Richardson (1996). The Romans in Spain. Blackwell. p. 54.
3. ^ Livju, L-Istorja ta' Ruma, 35, 22.
4. ^ Rivera, Rebeca Rubio (2008-01-01). ""Continuidad y cambio en el proceso de romanización del ámbito celtibérico meridional y carpetano", en F. Coarelli, J. Uroz y J.M. Noguera (eds.), Iberia e Italia: modelos romanos de integración territorial, 2008". Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
5. ^ Τσιώλης, Vassilis Tsiolis / Βασίλης; Rivera, Rebeca Rubio. ""El primer recinto amurallado de Toledo", en Carrobles Santos, J. (dir.), Las murallas de Toledo, Fundación Caja Madrid, Madrid, 2004, 227-250". Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
6. ^ Kulikowski, Michael (2004). Late Roman Spain and Its Cities. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
7. ^ "Art. Circo Romano - Rebeca Rubio | PDF | Circo | imperio Romano". Scribd (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-29.
8. ^ Rubio Rivera, Rebeca (2001). El Circo Romano de Toledo y la Vega Baja en Época Romana. pp. 38–39.
9. ^ Rubio Rivera, Rebeca (2001). El Circo Romano de Toledo y la Vega Baja en Época Romana. p. 51.
10. ^ Richardson, John (1996). The Romans in Spain. Blackwell.
11. ^ Gurt Esparraguera, Josep M.; Godoy Fernández, Cristina (2000). "Barcino, de sede imperial a vrbs regia en época visigoda". Memorias de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona. 25: 447–448.
12. ^ Kulikowski, Michael (2004). Late Roman Spain and Its Cities. Johns Hopkins University Press. p. 265. ISBN 9780801879784.
13. ^ Collins, Roger (2004). Visigothic Spain, 409–711. Blackwell. p. 57. ISBN 9780631181859.
14. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain. Blackwell. p. 9.
15. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain. Blackwell. p. 43.
16. ^ Collins, Roger (2004). Visigothic Spain, 409–711. Blackwell. p. 134. ISBN 9780631181859.
17. ^ Collins, Roger (2004). Visigothic Spain, 409–711. Blackwell. p. 133. ISBN 9780631181859.
18. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain. Blackwell. p. 30.
19. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797. Blackwell. p. 44.
20. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797. Blackwell. p. 195.
21. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797 (Paperback 1994 ed.). Blackwell. pp. 108–110.
22. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797 (Paperback 1994 ed.). Blackwell. pp. 57–80.
23. ^ Roger Collins, Early Medieval Spain: Unity in Diversity, 400–1000, (St. Martin's Press, 1995), 187.
24. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797 (Paperback 1994 ed.). Blackwell. p. 172, 201–203.
25. ^ Collins, Roger (1989). Arab Conquest of Spain, 710–797 (Paperback 1994 ed.). Blackwell. pp. 209–210.
26. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. pp. 32–33.
27. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. pp. 27–28.
28. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. pp. 43–44, 47.
29. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. pp. 79–81.
30. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. p. 171.
31. ^ Collins, Roger (2014). Caliphs and Kings: Spain, 796–1031 (Paperback 2014 ed.). Wiley Blackwell. p. 145.
32. ^ Ann Christys, Christians in Al-Andalus 711–1000, (Curzon Press, 2002), 20.
33. ^ Wasserstein, David J. (2000). "The emergence of the Taifa Kingdom of Toledo". Al-Qantara. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas. 21 (1): 17.
34. ^ Reilly, Bernard F. (1992). Contest of Christian and Muslim Spain 1031–1157 (1995 paperback ed.). Blackwell. pp. 5, 9, 15.
35. ^ Reilly, Bernard F. (1992). Contest of Christian and Muslim Spain 1031–1157 (1995 paperback ed.). Blackwell. pp. 6–7.
36. ^ Ayala, Carlos de (2013). "En los orígenes del cruzadismo peninsular: el reinado de Alfonso VI (1065-1109)". Imago Temporis: Medium Aevum. Lleida: Universitat de Lleida.
37. ^ Estevez, María de la Paz (2011). "La (re)conquista cristiana de Toledo: un estudio sobre los nuevos patrones de ordenamiento del territorio y sus habitantes". Anales de la Universidad de Alicante. Historia Medieval. Universidad de Alicante (17): 433. ISSN 0212-2480.
38. ^ Reilly, Bernard F. (1992). Contest of Christian and Muslim Spain 1031–1157 (1995 paperback ed.). Blackwell. p. 20.
39. ^ "Jewish Persecution | Timeline of Judaism | History of AntiSemitism". www.simpletoremember.com. Miġbur 2022-09-29.
40. ^ Grosser, Paul E.; Halperin, Edwin G.; foreword by St. John, Robert; preface by Littell, Franklin H. (1979). Anti-Semitism : the causes and effectos of a prejudice. Secaucus, N.J.: Citadel Press. ISBN 978-0806507033.
41. ^ Santos Vaquero, Ángel (2013). "¿Por qué Felipe II trasladó la Corte de Toledo a Madrid?" (PDF). Ateneo de Toledo. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2021-07-13. Miġbur 2022-09-29.
42. ^ García Luján, José Antonio (1982). "Historiografía de la Iglesia de Toledo en los siglos XVI a XIX". En la España medieval. 2: 367. ISSN 0214-3038.
43. ^ Camacho Cabello, José (1996). La población del arzobispado de Toledo en los Tiempos Modernos (PDF). pp. 13–14.
44. ^ Gómez Vozmediano, Miguel Fernando (1999). "Delincuencia y conflictividad morisca en tierras toledanas (ss. XV-XVII)". Anales Toledanos (37): 95–96. ISSN 0538-1983. pp. 77-78.
45. ^ Gómez Vozmediano, Miguel Fernando (1999). "Delincuencia y conflictividad morisca en tierras toledanas (ss. XV-XVII)". Anales Toledanos (37): 95–96. ISSN 0538-1983. pp. 95-96.
46. ^ Santos Vaquero, Ángel (2017). "Incidentes en el mundo sedero de Toledo. Siglo XVIII". Tiempos Modernos. 8 (35): 151–168.
47. ^ Cerro Malagón, Rafael del (1995). La calle y el agua el el Toledo del siglo XIX. Propuestas y realidades urbanas (PDF). Instituto Provincial de Investigaciones y Estudios Toledanos. Diputación Provincial de Toledo. p. 22. ISBN 84-87103-52-9.
48. ^ Cerro Malagón, Rafael del (1995). La calle y el agua el el Toledo del siglo XIX. Propuestas y realidades urbanas (PDF). Instituto Provincial de Investigaciones y Estudios Toledanos. Diputación Provincial de Toledo. p. 12. ISBN 84-87103-52-9.
49. ^ Álvarez Ahedo, J. Ignacio (2017). "La evolución urbana de Toledo". p. 12.
50. ^ "El ferrocarril y la primera estación toledana (1858-1919)". abc (bl-Ispanjol). 2019-04-09. Miġbur 2022-09-29.
51. ^ Cerro Malagón, Rafael del (1995). La calle y el agua el el Toledo del siglo XIX. Propuestas y realidades urbanas (PDF). Instituto Provincial de Investigaciones y Estudios Toledanos. Diputación Provincial de Toledo. p. 28. ISBN 84-87103-52-9.
52. ^ Storm, Eric (2013). "Patrimonio local, turismo e identidad nacional en una ciudad de provincias: Toledo a principios del siglo XX". Hispania. Revista Española de Historia. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas. 73 (244): 352. ISSN 0018-2141.
53. ^ Álvarez Ahedo, J. Ignacio (2017). "La evolución urbana de Toledo" (PDF). pp. 16-17.
54. ^ Reig Tapia, Alberto (1998). "El asedio del Alcázar: mito y símbolo político del franquismo". Revista de Estudios Políticos (101): 110. ISSN 0048-7694. pp. 120-121.
55. ^ Reig Tapia, Alberto (1998). "El asedio del Alcázar: mito y símbolo político del franquismo". Revista de Estudios Políticos (101): 110. ISSN 0048-7694. p. 112.
56. ^ Gorostiza Langa, Santiago; Saurí Pujol, David (2013). "Salvaguardar un recurso precioso: la gestión del agua en Madrid durante la guerra civil española (1936-1939)". Scripta Nova. Barcelona: Universitat de Barcelona. 17 (457). ISSN 1138-9788.
57. ^ Reig Tapia, Alberto (1998). "El asedio del Alcázar: mito y símbolo político del franquismo". Revista de Estudios Políticos (101): 110. ISSN 0048-7694.
58. ^ Álvarez Ahedo, J. Ignacio (2017). "La evolución urbana de Toledo". p. 18.
59. ^ ^{a b} Benayas, Victoria Torres (2021-01-12). "El frío polar comienza a retroceder, pero aún mantiene en alerta a 12 comunidades, dos de ellas en rojo". El País (bl-Ispanjol). Miġbur 2022-09-29.
60. ^ "Guía resumida del clima en España (1981-2010) - Agencia Estatal de Meteorología - AEMET. Gobierno de España". web.archive.org. 2013-05-26. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-05-26. Miġbur 2022-09-29.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
61. ^ "Guia Turistica de TOLEDO, Economia de TOLEDO - Viviendas en Valencia - Pisos en Valencia - Inmobiliaria Promotora Constructora Grupo TERESA". web.archive.org. 2011-07-11. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-11. Miġbur 2022-09-29.
62. ^ "Contact Us | Goya Foods". www.goya.com (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-29.
63. ^ "La Cerca - Noticias - Las espadas forjadas en Toledo se remontan a la época romana". web.archive.org. 2008-08-02. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2008-08-02. Miġbur 2022-09-29.
64. ^ "Instituto de Estadística de Castilla-La Mancha – Ficha municipal" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-12-13. Miġbur 2022-09-29.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
65. ^ "Beyond 20/20 WDS - Informes". difusion.ies.jccm.es. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-07-07. Miġbur 2022-09-29.
66. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Routes of Santiago de Compostela: <i>Camino Francés</i> and Routes of Northern Spain". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-29.