Byblos ˈbɪblɒs BIB loss bil Grieg Βύβλος magħrufa wkoll bħala Jebeil Jbeil jew Jubayl bl Għarbi ج ب ي ل b ittri Rumani J
Byblos

Byblos (/ˈbɪblɒs/ BIB-loss; bil-Grieg: Βύβλος), magħrufa wkoll bħala Jebeil, Jbeil jew Jubayl (bl-Għarbi: جُبَيْل, b'ittri Rumani: Jubayl, lokalment Jbeil [ʒbeːl]; bil-Feniċju: 𐤂𐤁𐤋, gbl, x'aktarx Gebal), hija belt fil-Governorat ta' Keserwan-Jbeil tal-Libanu. Huwa maħsub li ġiet okkupata għall-ewwel darba bejn t-8800 u s-7000 Q.K. u ilha okkupata b'mod kontinwu mill-5000 Q.K.; b'hekk hija waħda mill-eqdem bliet kontinwament abitati fid-dinja. Matul l-istorja tagħha, Byblos kienet parti minn bosta ċivilizzazzjonijiet, fosthom l-Eġizzjani, il-Feniċi, l-, il-Persjani, il-Griegi, ir-Rumani, il-Fatimidi, il-Ġenoviżi, il-Mamluk u l-Ottomani. Il-belt tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1984.
Byblos | |
---|---|
Libanu | |
Amministrazzjoni | |
Stat sovran | Libanu |
Governorate of Lebanon | Keserwan-Jbeil |
District of Lebanon | Distrett ta' Jbeil |
Isem uffiċjali | جبيل |
Ismijiet oriġinali | جبيل |
Ġeografija | |
Koordinati | 34°07′00″N 35°39′00″E / 34.1167°N 35.65°EKoordinati: 34°07′00″N 35°39′00″E / 34.1167°N 35.65°E |
Byblos Byblos (Lebanon) | |
Superfiċjenti | 5 kilometru kwadru |
Għoli | 10 m |
Demografija | |
Informazzjoni oħra | |
Fondazzjoni | 8 millennium "BCE" |
Żona tal-Ħin | UTC+2u UTC+3 |
bliet ġemellati | Patrasu Cádiz |
jbail-byblos.gov.lb |
F'Byblos tal-qedem ġie żviluppat l-alfabett Feniċju, li x'aktarx kien il-predeċessur tal-alfabetti Griegi, Latini u tal-Punent l-oħra kollha.
L-Onomasticon ta' ddikjara li Byblos kienet magħrufa bl-Ebrajk bħala Gabel / Gobel. L-isem jidher bħala Kebny fir-rekords bil-ġeroglifiċi Eġizzjani li jmorru lura għall-faragħun tar-raba' dinastija (2600 Q.K.) u bħala Gubla (𒁺𒆷) fl-ittri Amarna kunejformi tal- lill-faragħuni tat-18-il dinastija Amenhotep III u . Fl-ewwel millenju Q.K., l-isem tfaċċa fil-kitbiet imnaqqxa Feniċi u Puniċi bħala Gebal (𐤂𐤁𐤋, gbl); fil-Bibbja bl-Ebrajk bħala Geval (גבל); u bis-Sirjan bħala gbl (ܓܒܠ). Milli jidher l-isem oriġina minn gb (𐤂𐤁, "bir") u ʾl (𐤀𐤋, "alla"); l-aħħar kelma tista' tirreferi għal kwalunkwe wieħed mill-allat Kananiti jew b'mod partikolari għall-mexxej tagħhom. B'hekk l-isem milli jidher kien ifisser il-"Bir ta' Alla" jew l-"Għajn ta' Alla".
L-isem attwali tal-belt bl-Għarbi Jubayl (جبيل) jew J(e)beil huwa dixxendent dirett ta' dawn l-ismijiet bikrin, għalkemm milli jidher ġie mmodifikat minn fehim ħażin tal-isem bl-għerq trilitteru gbl jew jbl, jiġifieri "muntanja". Meta tintuża l-forma Għarbija tal-isem, tipikament tiġi trażlitterata bħala Jbeil, Jbail, jew Jbayl b'ittri Rumani. Dawn l-ismijiet kollha, flimkien ma' Byblos, huma relatati etimoloġikament. Matul il-Kruċjati, dan l-isem deher fir-rekords Ewropej bħala Gibelet jew Giblet. Dan l-isem intuża għall-Kastell ta' Byblos u t-tmexxija assoċjata miegħu.
Il-belt Feniċja, magħrufa mal-Griegi bħala Býblos (Βύβλος) u mar-Rumani bħala Byblus, kienet importanti għall-importazzjoni tal- mill-Eġittu – tant li "byblos" saret tfisser "papiru" bil-Grieg. Għaldaqstant, it-terminu "Bibbja", fl-aħħar mill-aħħar oriġina mill-isem Grieg tal-belt.
Storja
Byblos tinsab madwar 42 kilometru (26 mil) fit-Tramuntana ta' Bejrut u tattira ferm lill-arkeologi minħabba l-akkumulu li għandha ta' diversi strati li rriżulaw minn bosta sekli ta' abitazzjoni umana. L-iskavi inizjali twettqu minn fl-1860, iddokumentati fix-xogħol tiegħu "Mission de Phénicie" (1865-1874). Wara komplew l-isforzi ta' mill-1921 sal-1924, u iktar 'il quddiem ta' , li kompla bl-iskavi mill-1925 għal erbgħin sena. L-ispedizzjoni ta' Renan kellha "tipprovdi l-evidenza li l-belt ma ċċaqalqitx u li Gebeil hija Byblos".
L-ewwel insedjament seħħ matul il-perjodu Neolitiku B ta' Qabel il-Fuħħar, għall-ħabta tat-8800 sas-7000 Q.K. Il-fdalijiet Neolitiċi ta' xi binjiet jistgħu jiġu osservati fis-sit. Skont il-kittieb Filo ta' Byblos (li kkwota lil Sanchuniathon, u kkwotat minn Ewsebju), Byblos ġiet stabbilita mid-divinità Feniċja El (li l-Griegi identifikaw mal-alla tagħhom Cronus). Mit-tielet millenju Q.K. jistgħu jiġu osservati l-ewwel sinjali ta' raħal, bil-fdalijiet ta' djar ta' daqs uniformi. Dan kien il-perjodu meta bdiet tiżviluppa ċ-ċivilizzazzjoni Kananita.
Saffi Neolitiċi u Kalkolitiċi
ippubblika l-istudji dwar l-għodod biż-żnied mis-siti stratifikati Neolitiċi u Kalkolitiċi fl-1962. Il-fdalijiet tal-bnedmin li nstabu fl-oqbra Kalkolitiċi ġew ippubblikati minn fl-1937. L-oqbra minn din l-era ġew diskussi mill-Emir fl-1950. Il-bċejjeċ bikrin tal-fuħħar li nstabu ġew ippubblikati minn fl-1960 u saru studji ulterjuri minn R. Erich fl-1954 u minn Van Liere u Henri de Contenson fl-1964.
Stratigrafija ta' ħames saffi
L-insedjamenti preistoriċi f'Byblos kienu maqsuma minn Dunand f'ħames perjodi differenti, li reċentement tkabbru u ġew ikkalibrati mill-ġdid minn biex jiġu korelatati ma' ():
- in-Neolitiku Bikri (il-fażi bikrija) li jikkorrispondi man-Neolitiku B ta' Qabel il-Fuħħar (PPNB) ta' Ġeriko, irrappreżentat minn artijiet tal-ġibs u teknoloġija naviformi, bejn it-8800 u s-7000 Q.K.;
- in-Neolitiku Bikri (il-fażi aħħarija) li jikkorrispondi mal-PNA ta' Tell es-Sultan (Ġeriko) IX (u Yarmukian), irrappreżentat mill-bċejjeċ tal-fuħħar, xfafar tal-minġell, figurini u ponot żgħar, bejn is-6400 u l-5800 Q.K.;
- in-Neolitiku Medju li jikkorrispondi mal-PNB ta' Tell es-Sultan (Ġeriko) VIII, irrappreżentat mill-bċejjeċ tal-fuħħar, bejn il-5800 u l-5300 Q.K.;
- in-Neolitiku Aħħari li jikkorrispondi mal-Kalkolitiku Medju ta' Beth Shean, irrappreżentat mill-bċejjeċ tal-fuħħar, reċipjenti tal-ġebel, sajlos, oqbra u siġilli, bejn il-5300 u l-4500 Q.K.;
- il-Kalkolitiku Bikri li jikkorrispondi mal-Kalkolitiku Aħħari ta' Ghassulian, irrappreżentat minn oqbra-ġarer, żnied imnaqqax, mastelli u figurina ta' vjolin, bejn l-4500 u t-3600 Q.K.; u
- l-Kalkolitiku Aħħari li jikkorrispondi minn Żmien il-Bronż Bikri, irrappreżentat mill-arkitettura u mis-siġilli ċilindriċi, bejn it-3600 u t-3100 Q.K.
In-Neolitiku Bikri ħareġ fid-dieher f'insedjament li ġie wara oħrajn fil-Wied ta' Beqaa, bħal Labweh u Ard Tlaili. Kien jinsab fix-xaqliba lejn in-naħa tal-baħar tal-ikbar waħda miż-żewġ għoljiet li kienu jiffurmaw Byblos tal-qedem, b'wied bl-ilma bejniethom.
Is-sit oriġinali kien mifrux fil-wied u kien ikopri erja ta' 1.2 ettaru (3.0 akri) b'raba' għammiel u post protett għall-iżbark tad-dgħajjes. Dunand skopra madwar 20 dar għalkemm ġie ssuġġerit li ftit mill-insedjament kien inqered mill-baħar, ġie misruq jew inqered mill-bniedem. L-abitazzjonijiet kienu rettangolari b'artijiet tal-ġibs, u l-bċejjeċ tal-fuħħar normalment kienu bċejjeċ skuri b'xi impressjonijiet ta' qxur tal-baħar.
In-Neolitiku Medju ħareġ fid-dieher permezz ta' insedjament iżgħar ta' mhux iktar minn 0.15 ettari (0.37 akri) biswit is-sit iktar antik. Il-bċejjeċ tal-fuħħar kienu iktar żviluppati b'passati ħomor u b'iktar għamliet varjati u tiżjin elaborat, il-binjiet kienu ifqar b'artijiet mhux tal-ġibs.
Il-perjodu tan-Neolitiku Aħħari wera żvilupp fid-disinn tal-binjiet, firxa usa' ta' għodod taż-żnied iktar żviluppati u varjetà ferm ikbar ta' bċejjeċ tal-fuħħar b'materjali bħas-silika. Il-Kalkolitiku Aħħari kellu żviluppi ta' "xfafar Kananiti" u barraxxa. L-oqbra-ġarer għall-adulti bdew jitfaċċaw flimkien mal-metall b'għamla ta' ganċ tar-ram fil-ġarra. Xi ġarer kienu mżejna bil-ġibs abjad applikat wara l-ħami u jitħalla jibbies waħdu. Ir-ram deher iktar frekwentement fil-Kalkolitiku Aħħari flimkien mad-difniet multipli f'oqbra u mankijiet tal-ġarer b'sinjali impressi fuqhom. Il-fdalijiet ta' Żmien il-Bronż Bikri kienu kkaratterizzati mill-iżvilupp ta' oġġetti taċ-ċeramika u assemblaġġi litiċi studjati minn Jacques Cauvin.
Skont , Byblos minn villaġġ tas-sajjieda għall-forma urbana bikrija tagħha fil-bidu tat-tielet millenju Q.K. Frammenti attribwiti lill-patri semileġġendarju pre-Omeriku Feniċju isostnu li Byblos kienet l-ewwel belt li nbniet fil-Feniċja u ġiet stabbilita mid-divinità Cronus. Cronus kien meqjus bħala l-eqreb ekwivalenti ta' Baal tal-Kananiti jew Baal Hammon fis-sistema ta' sinkretiżmu użata mill-Griegi u mir-Rumani tal-qedem.
Perjodu tal-Eġizzjani
u jissuġġerixxu li matul ir-Renju Antik tal-Eġittu u r-Renju Nofsani tal-Eġittu, Byblos virtwalment kienet kolonja Eġizzjana. Il-belt kibret u stagħnat, u milli jidher kienet alleat (fost "dawk fl-ilmijiet tiegħu") tal-Eġittu għal bosta sekli. L-oqbra tal-ewwel dinastija użaw l-injam minn Byblos. Waħda mill-eqdem frażijiet Eġizzjani għal dgħajsa li kienet tbaħħar fuq l-oċean kienet "il-vapur ta' Byblos". L-arkeologi rkupraw artefatti magħmulin mill-Eġizzjani, fosthom framment ta' bastiment bl-isem tal-mexxej tat-tieni dinastija , għalkemm dan "jaf faċilment wasal Byblos permezz tal-kummerċ u/jew f'perjodu iktar 'il quddiem". Instabu oġġetti f'Byblos b'isem ir-re Eġizzjan tat-13-il dinastija , u l-mexxejja ta' Byblos kellhom relazzjonijiet mill-qrib mal-faragħuni tar-Renju l-Ġdid tal-Eġittu tal-Qedem.
Għall-ħabta tal-1350 Q.K., l-ittri ta' Amarna kienu jinkludu 60 ittra mingħand Rib Hadda u s-suċċessur tiegħu Ili-Rapih li kienu l-mexxejja ta' Byblos, lill-gvern Eġizzjan. Dan kien dovut l-iktar għat-talbiet kostanti ta' Rib-Hadda għall-assistenza militari mingħand . Jindirizzaw ukoll il-konkwista tal-bliet-stati ġirien mill-Habiru.
Milli jidher il-kuntatt Eġizzjan laħaq il-qofol tiegħu matul id-19 dinastija, u mbagħad batta matul id-dinastiji 20 u 21. Barra minn hekk, meta r-Renju l-Ġdid sfaxxa fis-seklu 11 Q.K., Byblos ma baqatx kolonja u saret l-ewwel belt tal-Feniċja. Minkejja li l-evidenza arkeoloġika jidher li tindika rewwixta għal żmien qasir matul id-dinastiji 22 u 23, huwa ċar li wara t-Tielet Perjodu Intermedju l-Eġizzjani bdew jiffavurixxu lil Tyre u lil minflok lil Byblos.
L-evidenza arkeoloġika f'Byblos, b'mod partikolari l-ħames kitbiet rjali ta' Byblos li jmorru lura għall-ħabta tal-1200-1000 Q.K., turi l-evidenza ta' alfabett Feniċju ta' 22 karattru; eżempju importanti huwa s-sarkofagu ta' Ahiram. L-użu tal-alfabett infirex fost il-merkanti Feniċi fil-kummerċ marittimu tagħhom lejn partijiet tat-Tramuntana tal-Afrika u tal-Ewropa. Wieħed mill-iżjed monumenti importanti ta' dan il-perjodu huwa t-Tempju tal-Obeliski, iddedikat lid-divinità tal-gwerra tal-Kananiti Resheph, iżda dan spiċċa fi stat ta' fdalijiet sa żmien Alessandru l-Kbir.
Storja tal-qedem
Fil-perjodu tal-Assirjani, ta' Byblos beda jħallas miżata lil fis-738 Q.K., u fis-701 Q.K., meta ħakem il-Feniċja kollha, ir-re ta' Byblos kien . Byblos kienet soġġetta wkoll għar-rejiet Assirjani (li rrenja fis-681-669 Q.K.) u (li rrenja fis-668-627 Q.K.), taħt ir-rejiet tagħha u .
Fl-Imperu (538-332 Q.K.), Byblos kienet ir-raba' minn erba' renji vassalli Feniċi stabbiliti mill-Persjani; l-ewwel tlieta kienu Sidon, Tyre u .
It-tmexxija Ellenistika bdiet bil-wasla ta' Alessandru Manju fl-inħawi fit-332 Q.K. Dak iż-żmien kienu jintużaw il-muniti, u hemm abbundanza ta' evidenza ta' kummerċ kontinwu ma' pajjiżi oħra fil-Mediterran.
Matul il-perjodu tal-Griegi-Rumani, it-tempju ta' Resheph reġa' nbena b'mod elaborat, u l-belt, għalkemm kienet iżgħar mil-ġirien tagħha bħal Tyre u Sidon, kienet ċentru għall-qima ta' Adonis. Fis-seklu 3 inbena teatru żgħir iżda impressjonanti. Bl-istabbiliment tal-Kristjaneżmu ġie stabbilit veskovat f'Byblos, u l-belt kibret b'mod rapidu. Għalkemm huwa magħruf li ġiet stabbilita kolonja tas- fir-reġjun wara l-konkwisti Musulmani bikrin tas-636, ma tantx hemm wisq evidenza arkeoloġika dwar dan. Il-kummerċ mal-Ewropa effettivament batta għalkollox, u l-prosperità f'Byblos reġgħet tfaċċat lejn il-wasla tal-Ewwel Kruċjata fl-1098, meta l-belt kienet magħrufa bħala Gibelet jew Giblet.
Perjodu tal-Kruċjati, tal-Mamluk u tal-Ottomani
Fis-sekli 12 u 13, Byblos saret parti mill-Kontea ta' Tripoli, stat tal-ġellieda tal-Kruċjati assoċjat iżda pjuttost indipendenti mir-Renju tal-Ġellieda tal-Kruċjati ta' Ġerusalemm.
Bħala Gibelet jew Giblet, sfat taħt it-tmexxija tal-familja Embriaco minn Ġenova, li ħolqu t-Tmexxija ta' Gibelet għalihom stess, l-ewwel bħala amministraturi tal-belt f'isem ir-Repubblika ta' Ġenova, u mbagħad bħala entità ereditarja, li kienet tħallas miżata annwali lil Ġenova u lill-Knisja ta' San Lawrenz (il-Katidral ta' Ġenova).
Ir-residenza tal-familja Embriaco, il-kastell tal-ġellieda tal-Kruċjati ta' Gibelet, flimkien mar-raħal iffortifikat, servew bħala bażi militari importanti għall-ġellieda tal-Kruċjati. Il-fdalijiet tal-kastell huma fost l-iżjed strutturi arkitettoniċi impressjonanti li għadhom viżibbli fiċ-ċentru tal-belt. Il-belt ittieħdet minn fl-1187, reġgħet ittieħdet mill-ġellieda tal-Kruċjati, u nħakmet mill- fl-1266, iżda baqgħet f'idejn il-familja Embriaco sal-ħabta tal-1300.
Wara li arrendiet volontarjament kontra l-Mamluk, il-belt ħelsitha ħafif mis-serq li normalment kien isir wara ħakma. Il-fortifikazzjonijiet tagħha sussegwentement ġew irrestawrati mill-Baibar. Mill-1516 sal-1918, il-belt u r-reġjun kollu saru parti mill-Imperu Ottoman.
Storja kontemporanja
Byblos u l-Libanu tpoġġew taħt il-Mandat Franċiż mill-1920 sal-1943 meta l-Libanu kisbu l-indipendenza. Il-Gwerra tal-Libanu tal-2006 affettwat negattivament il-belt antika billi ksiet il-port u s-swar tiegħu biż-żejt minn roqgħa minn impjant tal-enerġija fil-qrib. Madankollu, din ir-roqgħa ġiet ikklirjata u ż-żona kostali minn dak iż-żmien 'l hawn saret destinazzjoni għall-għawwiema fil-bajja, speċjalment fl-aħħar tar-rebbiegħa u matul l-istaġun tas-sajf.
Sit ta' Wirt Dinji
Byblos ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1984.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".
Demografija
L-abitanti ta' Byblos huma b'mod predominanti Kristjani, l-iktar Maroniti, b'minoranzi ta' Appostoliċi Armeni, Ortodossi Griegi, u Kattoliċi Griegi. Hemm ukoll minoranza ta' Musulmani Xiiti. Jingħad li l-belt ta' Bint Jbeil ("Bint Byblos") fin-Nofsinhar tal-Libanu ġiet stabbilita minn dawk il-Musulmani Xiiti. Byblos għandha tliet rappreżentanti fil-Parlament tal-Libanu: żewġ Maroniti u persuna Musulmana Xiita.
F'Byblos hemm l-iskejjel professjonali tal-Università Amerikana Libaniża (LAU). Il-kampus tal-LAU f'Byblos jospita l-Iskola Medika, l-Iskola tal-Inġinerija, l-Iskola tal-Arkitettura u d-Disinn, l-Iskola tal-Farmakoloġija, li toffri l-unika Programm tal-Farmakoloġija barra mill-Istati Uniti li huwa akkreditat mill-Kunsill tal-Akkreditazzjoni tal-Edukazzjoni Farmakoloġika (ACPE), l-Iskola tan-Negozju, u l-Iskola tal-Arti u x-Xjenzi. Il-kampus jinsab fuq għolja li tħares fuq il-belt u l-Baħar Mediterran.
Turiżmu
Byblos qed terġa' tfeġġ bħala ċentru turistiku fuq skala kbira. Hija destinazzjoni turistika ideali minħabba l-port antik tagħha, il-fdalijiet Feniċji, Rumani u tal-Kruċjati, il-bajjiet bir-ramel u l-muntanji pittoreski ta' madwarha. Il-belt hija magħrufa għar-ristoranti tal-ħut tagħha, il-bars fil-beraħ, u l-kafetteriji fil-beraħ. Il-jottijiet jidħlu fil-port tagħha kif kienu jagħmlu fis-snin 60 u 70 tas-seklu 20, meta u kienu viżitaturi regolari tal-belt. Byblos ġiet inkurunata bħala l-"Kapitali Turistika Għarbija" għall-2016 mill-Ministru għat-Turiżmu Libaniż fil-Grand Serail f'Bejrut. Byblos intgħażlet minn Condé Nast Traveler bħala t-tieni l-aqwa belt fil-Lvant Nofsani għall-2012, qabel Tel Aviv u Dubai, u mill-Organizzazzjoni Dinjija tat-Turiżmu bħala l-aqwa belt turistika Għarbija għall-2013.
Sit arkeoloġiku ta' Byblos
- Ain el-Malik jew l-Għajn tar-Re, fonda madwar 20 metru, hija ħofra kbira li hija aċċessibbli permezz ta' garigor taraġ spirali. Fl-imgħoddi kienet tissupplixxi l-belt bl-ilma. Skont il-verżjoni ta' tal-ġrajja Eġizzjana ta' , il-qaddejja tar-re ltaqgħu ma' fuq it-taraġ tal-għajn u ħaduha lejn il-palazz irjali, fejn sabet ġisem ir-raġel tagħha Osiris inkorporat f'wieħed mill-pilastri tal-palazz.
- It-Tempju b'Għamla ta' L inbena għall-ħabta tal-2700 Q.K.
- It-Tempju tal-Obeliski, li oriġinarjament inbena fl-1600-1200 Q.K. fuq it-"Tempju b'Għamla ta' L", ġie mċaqlaq fil-pożizzjoni attwali tiegħu mill-arkeologi. Il-bosta obeliski żgħar li nstabu f'dan it-tempju ntużaw bħala offerti reliġjużi. Is-santwarju kien fih għadd kbir ta' figurini umani tal-bronż u miksija bil-folji tad-deheb, li issa jinsabu għall-wiri fil-Mużew Nazzjonali ta' Bejrut.
- In-nekropoli rjali tmur lura għat-tieni millenju Q.K. u fiha l-oqbra tar-rejiet ta' Byblos, inkluż ir-Re Ahiram.
- It-teatru Ruman inbena għall-ħabta tal-218 W.K.
Binjiet storiċi oħra
- Il-Mużew tax-Xama' ta' Byblos
Il-Mużew tax-Xama' ta' Byblos għandu statwi tax-xama' għall-wiri ta' karattri li jmorru lura minn żmien il-Feniċi saż-żminijiet moderni.
- Il-Mużew tal-Fossili ta' Byblos
Il-Mużew tal-Fossili ta' Byblos għandu kollezzjoni ta' ħut, klieb il-baħar, sallura, ħut li jinqata' mill-ilma, u organiżmi marittimi oħra ffossilizzati, li wħud minnhom għandhom miljuni ta' snin.
- Is-Swar Medjevali tal-Belt
Il-parti Medjevali antika ta' Byblos hija mdawra bi swar li jibqgħu sejrin għal madwar 270 metru mil-Lvant għall-Punent u għal 200 metru mit-Tramuntana għan-Nofsinhar.
- Il-Kastell ta' Byblos
Il-Kastell ta' Byblos inbena mill-ġellieda tal-Kruċjati fis-seklu 12. Jinsab fis-sit arkeoloġiku ħdejn il-port.
- Il-Knisja ta' San Ġwann il-Battista
Ix-xogħol tal-kostruzzjoni fuq il-knisja beda matul il-Kruċjati fl-1115. Tqieset bħala katidral u nqerdet parzjalment minn terremot fl-1170 W.K. Iktar 'il quddiem ingħatat l-Isqof Maronit bħala rigal mill-Prinċep Yusuf Shihab.
- Il-Moskea ta' Sultan Abduljid
Il-moskea l-antika qrib il-kastell tmur lura għall-perjodu tal-Mamluk, u adottat isem is-Sultan wara li rrinnovaha.
- Il-Kwartier Storiku u s-Suq
Fis-sezzjoni tax-Xlokk tal-belt storika, qrib id-daħla tas-sit arkeoloġiku, hemm suq antik fejn it-turisti jistgħu jixtru xi antikitajiet u xi tifkira, jew sempliċement jimxu tul it-toroq biċ-ċagħaq u jgawdu l-arkitettura.
- Il-Festival Internazzjonali ta' Byblos
Dan il-festival mużikali tas-sajf huwa avveniment annwali li jsir fil-kwartier storiku tal-belt.
- It-Tempju ta' Baalat Gebal
Nies notevoli
- Majdi Allawi (twieled fl-1970), patri Maronit Libaniż, fundatur ta' assoċjazzjoni
Relazzjonijiet internazzjonali
- Ġemellaġġi
Byblos hija ġemellata ma':
Gallerija
- ^ Garfinkel, Yosef (2004). ""Néolithique" and "Énéolithique" Byblos in Southern Levantine Context". In E. J. Peltenburg; Alexander Wasse (eds.). Neolithic Revolution: New Perspectives on Southwest Asia in Light of Recent Discoveries on Cyprus. Oxbow Books. ISBN 978-1-84217-132-5.
- ^ Dumper, Michael; Stanley, Bruce E.; Abu-Lughod, Janet L. (2006). Cities of the Middle East and North Africa. ABC-CLIO. p. 104. ISBN 1-57607-919-8.
- ^ "Byblos | Ancient Phoenician City, Lebanon | Britannica". www.britannica.com (bl-Ingliż). Miġbur 2023-12-06.
- ^ "Byblos | The world's 20 oldest cities - Travel | Ghostarchive". ghostarchive.org. Miġbur 2023-12-06.
- ^ "Byblos Timeline". www.worldhistory.org (bl-Ingliż). Miġbur 2023-12-06.
- ^ karim.sokhn (2023-04-27). "Byblos Site" (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-12-07. Miġbur 2023-12-06.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Byblos". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-12-06.
- ^ "Phoenician alphabet | Definition, Letters, & History | Britannica". www.britannica.com (bl-Ingliż). Miġbur 2023-12-06.
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Byblos, X'inhi Byblos? Xi tfisser Byblos?
Byblos ˈbɪblɒs BIB loss bil Grieg Byblos magħrufa wkoll bħala Jebeil Jbeil jew Jubayl bl Għarbi ج ب ي ل b ittri Rumani Jubayl lokalment Jbeil ʒbeːl bil Feniċju 𐤂𐤁𐤋 gbl x aktarx Gebal hija belt fil Governorat ta Keserwan Jbeil tal Libanu Huwa maħsub li ġiet okkupata għall ewwel darba bejn t 8800 u s 7000 Q K u ilha okkupata b mod kontinwu mill 5000 Q K b hekk hija waħda mill eqdem bliet kontinwament abitati fid dinja Matul l istorja tagħha Byblos kienet parti minn bosta ċivilizzazzjonijiet fosthom l Eġizzjani il Feniċi l il Persjani il Griegi ir Rumani il Fatimidi il Ġenovizi il Mamluk u l Ottomani Il belt tnizzlet fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1984 Byblos LibanuAmministrazzjoniStat sovranLibanuGovernorate of LebanonKeserwan JbeilDistrict of LebanonDistrett ta JbeilIsem uffiċjali جبيلIsmijiet oriġinali جبيلĠeografijaKoordinati 34 07 00 N 35 39 00 E 34 1167 N 35 65 E 34 1167 35 65 Koordinati 34 07 00 N 35 39 00 E 34 1167 N 35 65 E 34 1167 35 65ByblosByblos Lebanon Superfiċjenti 5 kilometru kwadruGħoli 10 mDemografijaInformazzjoni oħraFondazzjoni 8 millennium BCE Zona tal Ħin UTC 2u UTC 3bliet ġemellati Patrasu Cadizjbail byblos gov lb F Byblos tal qedem ġie zviluppat l alfabett Feniċju li x aktarx kien il predeċessur tal alfabetti Griegi Latini u tal Punent l oħra kollha EtimoloġijaL Onomasticon ta ddikjara li Byblos kienet magħrufa bl Ebrajk bħala Gabel Gobel L isem jidher bħala Kebny fir rekords bil ġeroglifiċi Eġizzjani li jmorru lura għall faragħun tar raba dinastija 2600 Q K u bħala Gubla 𒁺𒆷 fl ittri Amarna kunejformi tal lill faragħuni tat 18 il dinastija Amenhotep III u Fl ewwel millenju Q K l isem tfaċċa fil kitbiet imnaqqxa Feniċi u Puniċi bħala Gebal 𐤂𐤁𐤋 gbl fil Bibbja bl Ebrajk bħala Geval גבל u bis Sirjan bħala gbl ܓܒܠ Milli jidher l isem oriġina minn gb 𐤂𐤁 bir u ʾl 𐤀𐤋 alla l aħħar kelma tista tirreferi għal kwalunkwe wieħed mill allat Kananiti jew b mod partikolari għall mexxej tagħhom B hekk l isem milli jidher kien ifisser il Bir ta Alla jew l Għajn ta Alla L isem attwali tal belt bl Għarbi Jubayl جبيل jew J e beil huwa dixxendent dirett ta dawn l ismijiet bikrin għalkemm milli jidher ġie mmodifikat minn fehim ħazin tal isem bl għerq trilitteru gbl jew jbl jiġifieri muntanja Meta tintuza l forma Għarbija tal isem tipikament tiġi trazlitterata bħala Jbeil Jbail jew Jbayl b ittri Rumani Dawn l ismijiet kollha flimkien ma Byblos huma relatati etimoloġikament Matul il Kruċjati dan l isem deher fir rekords Ewropej bħala Gibelet jew Giblet Dan l isem intuza għall Kastell ta Byblos u t tmexxija assoċjata miegħu Il belt Feniċja magħrufa mal Griegi bħala Byblos Byblos u mar Rumani bħala Byblus kienet importanti għall importazzjoni tal mill Eġittu tant li byblos saret tfisser papiru bil Grieg Għaldaqstant it terminu Bibbja fl aħħar mill aħħar oriġina mill isem Grieg tal belt StorjaByblos tinsab madwar 42 kilometru 26 mil fit Tramuntana ta Bejrut u tattira ferm lill arkeologi minħabba l akkumulu li għandha ta diversi strati li rrizulaw minn bosta sekli ta abitazzjoni umana L iskavi inizjali twettqu minn fl 1860 iddokumentati fix xogħol tiegħu Mission de Phenicie 1865 1874 Wara komplew l isforzi ta mill 1921 sal 1924 u iktar il quddiem ta li kompla bl iskavi mill 1925 għal erbgħin sena L ispedizzjoni ta Renan kellha tipprovdi l evidenza li l belt ma ċċaqalqitx u li Gebeil hija Byblos L ewwel insedjament seħħ matul il perjodu Neolitiku B ta Qabel il Fuħħar għall ħabta tat 8800 sas 7000 Q K Il fdalijiet Neolitiċi ta xi binjiet jistgħu jiġu osservati fis sit Skont il kittieb Filo ta Byblos li kkwota lil Sanchuniathon u kkwotat minn Ewsebju Byblos ġiet stabbilita mid divinita Feniċja El li l Griegi identifikaw mal alla tagħhom Cronus Mit tielet millenju Q K jistgħu jiġu osservati l ewwel sinjali ta raħal bil fdalijiet ta djar ta daqs uniformi Dan kien il perjodu meta bdiet tizviluppa ċ ċivilizzazzjoni Kananita Saffi Neolitiċi u Kalkolitiċi ippubblika l istudji dwar l għodod biz znied mis siti stratifikati Neolitiċi u Kalkolitiċi fl 1962 Il fdalijiet tal bnedmin li nstabu fl oqbra Kalkolitiċi ġew ippubblikati minn fl 1937 L oqbra minn din l era ġew diskussi mill Emir fl 1950 Il bċejjeċ bikrin tal fuħħar li nstabu ġew ippubblikati minn fl 1960 u saru studji ulterjuri minn R Erich fl 1954 u minn Van Liere u Henri de Contenson fl 1964 Stratigrafija ta ħames saffi L insedjamenti preistoriċi f Byblos kienu maqsuma minn Dunand f ħames perjodi differenti li reċentement tkabbru u ġew ikkalibrati mill ġdid minn biex jiġu korelatati ma in Neolitiku Bikri il fazi bikrija li jikkorrispondi man Neolitiku B ta Qabel il Fuħħar PPNB ta Ġeriko irrapprezentat minn artijiet tal ġibs u teknoloġija naviformi bejn it 8800 u s 7000 Q K in Neolitiku Bikri il fazi aħħarija li jikkorrispondi mal PNA ta Tell es Sultan Ġeriko IX u Yarmukian irrapprezentat mill bċejjeċ tal fuħħar xfafar tal minġell figurini u ponot zgħar bejn is 6400 u l 5800 Q K in Neolitiku Medju li jikkorrispondi mal PNB ta Tell es Sultan Ġeriko VIII irrapprezentat mill bċejjeċ tal fuħħar bejn il 5800 u l 5300 Q K in Neolitiku Aħħari li jikkorrispondi mal Kalkolitiku Medju ta Beth Shean irrapprezentat mill bċejjeċ tal fuħħar reċipjenti tal ġebel sajlos oqbra u siġilli bejn il 5300 u l 4500 Q K il Kalkolitiku Bikri li jikkorrispondi mal Kalkolitiku Aħħari ta Ghassulian irrapprezentat minn oqbra ġarer znied imnaqqax mastelli u figurina ta vjolin bejn l 4500 u t 3600 Q K u l Kalkolitiku Aħħari li jikkorrispondi minn Zmien il Bronz Bikri irrapprezentat mill arkitettura u mis siġilli ċilindriċi bejn it 3600 u t 3100 Q K In Neolitiku Bikri ħareġ fid dieher f insedjament li ġie wara oħrajn fil Wied ta Beqaa bħal Labweh u Ard Tlaili Kien jinsab fix xaqliba lejn in naħa tal baħar tal ikbar waħda miz zewġ għoljiet li kienu jiffurmaw Byblos tal qedem b wied bl ilma bejniethom Is sit oriġinali kien mifrux fil wied u kien ikopri erja ta 1 2 ettaru 3 0 akri b raba għammiel u post protett għall izbark tad dgħajjes Dunand skopra madwar 20 dar għalkemm ġie ssuġġerit li ftit mill insedjament kien inqered mill baħar ġie misruq jew inqered mill bniedem L abitazzjonijiet kienu rettangolari b artijiet tal ġibs u l bċejjeċ tal fuħħar normalment kienu bċejjeċ skuri b xi impressjonijiet ta qxur tal baħar In Neolitiku Medju ħareġ fid dieher permezz ta insedjament izgħar ta mhux iktar minn 0 15 ettari 0 37 akri biswit is sit iktar antik Il bċejjeċ tal fuħħar kienu iktar zviluppati b passati ħomor u b iktar għamliet varjati u tizjin elaborat il binjiet kienu ifqar b artijiet mhux tal ġibs Il perjodu tan Neolitiku Aħħari wera zvilupp fid disinn tal binjiet firxa usa ta għodod taz znied iktar zviluppati u varjeta ferm ikbar ta bċejjeċ tal fuħħar b materjali bħas silika Il Kalkolitiku Aħħari kellu zviluppi ta xfafar Kananiti u barraxxa L oqbra ġarer għall adulti bdew jitfaċċaw flimkien mal metall b għamla ta ganċ tar ram fil ġarra Xi ġarer kienu mzejna bil ġibs abjad applikat wara l ħami u jitħalla jibbies waħdu Ir ram deher iktar frekwentement fil Kalkolitiku Aħħari flimkien mad difniet multipli f oqbra u mankijiet tal ġarer b sinjali impressi fuqhom Il fdalijiet ta Zmien il Bronz Bikri kienu kkaratterizzati mill izvilupp ta oġġetti taċ ċeramika u assemblaġġi litiċi studjati minn Jacques Cauvin Skont Byblos minn villaġġ tas sajjieda għall forma urbana bikrija tagħha fil bidu tat tielet millenju Q K Frammenti attribwiti lill patri semileġġendarju pre Omeriku Feniċju isostnu li Byblos kienet l ewwel belt li nbniet fil Feniċja u ġiet stabbilita mid divinita Cronus Cronus kien meqjus bħala l eqreb ekwivalenti ta Baal tal Kananiti jew Baal Hammon fis sistema ta sinkretizmu uzata mill Griegi u mir Rumani tal qedem Perjodu tal Eġizzjani u jissuġġerixxu li matul ir Renju Antik tal Eġittu u r Renju Nofsani tal Eġittu Byblos virtwalment kienet kolonja Eġizzjana Il belt kibret u stagħnat u milli jidher kienet alleat fost dawk fl ilmijiet tiegħu tal Eġittu għal bosta sekli L oqbra tal ewwel dinastija uzaw l injam minn Byblos Waħda mill eqdem frazijiet Eġizzjani għal dgħajsa li kienet tbaħħar fuq l oċean kienet il vapur ta Byblos L arkeologi rkupraw artefatti magħmulin mill Eġizzjani fosthom framment ta bastiment bl isem tal mexxej tat tieni dinastija għalkemm dan jaf faċilment wasal Byblos permezz tal kummerċ u jew f perjodu iktar il quddiem Instabu oġġetti f Byblos b isem ir re Eġizzjan tat 13 il dinastija u l mexxejja ta Byblos kellhom relazzjonijiet mill qrib mal faragħuni tar Renju l Ġdid tal Eġittu tal Qedem Għall ħabta tal 1350 Q K l ittri ta Amarna kienu jinkludu 60 ittra mingħand Rib Hadda u s suċċessur tiegħu Ili Rapih li kienu l mexxejja ta Byblos lill gvern Eġizzjan Dan kien dovut l iktar għat talbiet kostanti ta Rib Hadda għall assistenza militari mingħand Jindirizzaw ukoll il konkwista tal bliet stati ġirien mill Habiru Milli jidher il kuntatt Eġizzjan laħaq il qofol tiegħu matul id 19 dinastija u mbagħad batta matul id dinastiji 20 u 21 Barra minn hekk meta r Renju l Ġdid sfaxxa fis seklu 11 Q K Byblos ma baqatx kolonja u saret l ewwel belt tal Feniċja Minkejja li l evidenza arkeoloġika jidher li tindika rewwixta għal zmien qasir matul id dinastiji 22 u 23 huwa ċar li wara t Tielet Perjodu Intermedju l Eġizzjani bdew jiffavurixxu lil Tyre u lil minflok lil Byblos L evidenza arkeoloġika f Byblos b mod partikolari l ħames kitbiet rjali ta Byblos li jmorru lura għall ħabta tal 1200 1000 Q K turi l evidenza ta alfabett Feniċju ta 22 karattru ezempju importanti huwa s sarkofagu ta Ahiram L uzu tal alfabett infirex fost il merkanti Feniċi fil kummerċ marittimu tagħhom lejn partijiet tat Tramuntana tal Afrika u tal Ewropa Wieħed mill izjed monumenti importanti ta dan il perjodu huwa t Tempju tal Obeliski iddedikat lid divinita tal gwerra tal Kananiti Resheph izda dan spiċċa fi stat ta fdalijiet sa zmien Alessandru l Kbir Storja tal qedem Fil perjodu tal Assirjani ta Byblos beda jħallas mizata lil fis 738 Q K u fis 701 Q K meta ħakem il Feniċja kollha ir re ta Byblos kien Byblos kienet soġġetta wkoll għar rejiet Assirjani li rrenja fis 681 669 Q K u li rrenja fis 668 627 Q K taħt ir rejiet tagħha u Fl Imperu 538 332 Q K Byblos kienet ir raba minn erba renji vassalli Feniċi stabbiliti mill Persjani l ewwel tlieta kienu Sidon Tyre u It tmexxija Ellenistika bdiet bil wasla ta Alessandru Manju fl inħawi fit 332 Q K Dak iz zmien kienu jintuzaw il muniti u hemm abbundanza ta evidenza ta kummerċ kontinwu ma pajjizi oħra fil Mediterran Matul il perjodu tal Griegi Rumani it tempju ta Resheph reġa nbena b mod elaborat u l belt għalkemm kienet izgħar mil ġirien tagħha bħal Tyre u Sidon kienet ċentru għall qima ta Adonis Fis seklu 3 inbena teatru zgħir izda impressjonanti Bl istabbiliment tal Kristjanezmu ġie stabbilit veskovat f Byblos u l belt kibret b mod rapidu Għalkemm huwa magħruf li ġiet stabbilita kolonja tas fir reġjun wara l konkwisti Musulmani bikrin tas 636 ma tantx hemm wisq evidenza arkeoloġika dwar dan Il kummerċ mal Ewropa effettivament batta għalkollox u l prosperita f Byblos reġgħet tfaċċat lejn il wasla tal Ewwel Kruċjata fl 1098 meta l belt kienet magħrufa bħala Gibelet jew Giblet Perjodu tal Kruċjati tal Mamluk u tal Ottomani Fis sekli 12 u 13 Byblos saret parti mill Kontea ta Tripoli stat tal ġellieda tal Kruċjati assoċjat izda pjuttost indipendenti mir Renju tal Ġellieda tal Kruċjati ta Ġerusalemm Bħala Gibelet jew Giblet sfat taħt it tmexxija tal familja Embriaco minn Ġenova li ħolqu t Tmexxija ta Gibelet għalihom stess l ewwel bħala amministraturi tal belt f isem ir Repubblika ta Ġenova u mbagħad bħala entita ereditarja li kienet tħallas mizata annwali lil Ġenova u lill Knisja ta San Lawrenz il Katidral ta Ġenova Ir residenza tal familja Embriaco il kastell tal ġellieda tal Kruċjati ta Gibelet flimkien mar raħal iffortifikat servew bħala bazi militari importanti għall ġellieda tal Kruċjati Il fdalijiet tal kastell huma fost l izjed strutturi arkitettoniċi impressjonanti li għadhom vizibbli fiċ ċentru tal belt Il belt ittieħdet minn fl 1187 reġgħet ittieħdet mill ġellieda tal Kruċjati u nħakmet mill fl 1266 izda baqgħet f idejn il familja Embriaco sal ħabta tal 1300 Wara li arrendiet volontarjament kontra l Mamluk il belt ħelsitha ħafif mis serq li normalment kien isir wara ħakma Il fortifikazzjonijiet tagħha sussegwentement ġew irrestawrati mill Baibar Mill 1516 sal 1918 il belt u r reġjun kollu saru parti mill Imperu Ottoman Storja kontemporanja Byblos u l Libanu tpoġġew taħt il Mandat Franċiz mill 1920 sal 1943 meta l Libanu kisbu l indipendenza Il Gwerra tal Libanu tal 2006 affettwat negattivament il belt antika billi ksiet il port u s swar tiegħu biz zejt minn roqgħa minn impjant tal enerġija fil qrib Madankollu din ir roqgħa ġiet ikklirjata u z zona kostali minn dak iz zmien l hawn saret destinazzjoni għall għawwiema fil bajja speċjalment fl aħħar tar rebbiegħa u matul l istaġun tas sajf Sit ta Wirt DinjiByblos ġiet iddezinjata bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO fl 1984 Il valur universali straordinarju tas sit ġie rrikonoxxut abbazi ta tliet kriterji tal għazla tal UNESCO il kriterju iii Xhieda unika jew minn tal inqas eċċezzjonali ta tradizzjoni kulturali jew ta ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet il kriterju iv Ezempju straordinarju ta tip ta bini ta grupp ta siti jew ta pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid dieher stadju i sinifikanti fl istorja tal bniedem u l kriterju vi Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma avvenimenti jew ma tradizzjonijiet ħajjin ma ideat jew ma twemmin jew ma xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta valur universali straordinarju DemografijaL abitanti ta Byblos huma b mod predominanti Kristjani l iktar Maroniti b minoranzi ta Appostoliċi Armeni Ortodossi Griegi u Kattoliċi Griegi Hemm ukoll minoranza ta Musulmani Xiiti Jingħad li l belt ta Bint Jbeil Bint Byblos fin Nofsinhar tal Libanu ġiet stabbilita minn dawk il Musulmani Xiiti Byblos għandha tliet rapprezentanti fil Parlament tal Libanu zewġ Maroniti u persuna Musulmana Xiita EdukazzjoniF Byblos hemm l iskejjel professjonali tal Universita Amerikana Libaniza LAU Il kampus tal LAU f Byblos jospita l Iskola Medika l Iskola tal Inġinerija l Iskola tal Arkitettura u d Disinn l Iskola tal Farmakoloġija li toffri l unika Programm tal Farmakoloġija barra mill Istati Uniti li huwa akkreditat mill Kunsill tal Akkreditazzjoni tal Edukazzjoni Farmakoloġika ACPE l Iskola tan Negozju u l Iskola tal Arti u x Xjenzi Il kampus jinsab fuq għolja li tħares fuq il belt u l Baħar Mediterran TurizmuByblos qed terġa tfeġġ bħala ċentru turistiku fuq skala kbira Hija destinazzjoni turistika ideali minħabba l port antik tagħha il fdalijiet Feniċji Rumani u tal Kruċjati il bajjiet bir ramel u l muntanji pittoreski ta madwarha Il belt hija magħrufa għar ristoranti tal ħut tagħha il bars fil beraħ u l kafetteriji fil beraħ Il jottijiet jidħlu fil port tagħha kif kienu jagħmlu fis snin 60 u 70 tas seklu 20 meta u kienu vizitaturi regolari tal belt Byblos ġiet inkurunata bħala l Kapitali Turistika Għarbija għall 2016 mill Ministru għat Turizmu Libaniz fil Grand Serail f Bejrut Byblos intgħazlet minn Conde Nast Traveler bħala t tieni l aqwa belt fil Lvant Nofsani għall 2012 qabel Tel Aviv u Dubai u mill Organizzazzjoni Dinjija tat Turizmu bħala l aqwa belt turistika Għarbija għall 2013 Sit arkeoloġiku ta ByblosAin el Malik jew l Għajn tar Re fonda madwar 20 metru hija ħofra kbira li hija aċċessibbli permezz ta garigor taraġ spirali Fl imgħoddi kienet tissupplixxi l belt bl ilma Skont il verzjoni ta tal ġrajja Eġizzjana ta il qaddejja tar re ltaqgħu ma fuq it taraġ tal għajn u ħaduha lejn il palazz irjali fejn sabet ġisem ir raġel tagħha Osiris inkorporat f wieħed mill pilastri tal palazz It Tempju b Għamla ta L inbena għall ħabta tal 2700 Q K It Tempju tal Obeliski li oriġinarjament inbena fl 1600 1200 Q K fuq it Tempju b Għamla ta L ġie mċaqlaq fil pozizzjoni attwali tiegħu mill arkeologi Il bosta obeliski zgħar li nstabu f dan it tempju ntuzaw bħala offerti reliġjuzi Is santwarju kien fih għadd kbir ta figurini umani tal bronz u miksija bil folji tad deheb li issa jinsabu għall wiri fil Muzew Nazzjonali ta Bejrut In nekropoli rjali tmur lura għat tieni millenju Q K u fiha l oqbra tar rejiet ta Byblos inkluz ir Re Ahiram It teatru Ruman inbena għall ħabta tal 218 W K Binjiet storiċi oħraIl Muzew tax Xama ta Byblos Il Muzew tax Xama ta Byblos għandu statwi tax xama għall wiri ta karattri li jmorru lura minn zmien il Feniċi saz zminijiet moderni Il Muzew tal Fossili ta Byblos Il Muzew tal Fossili ta Byblos għandu kollezzjoni ta ħut klieb il baħar sallura ħut li jinqata mill ilma u organizmi marittimi oħra ffossilizzati li wħud minnhom għandhom miljuni ta snin Is Swar Medjevali tal Belt Il parti Medjevali antika ta Byblos hija mdawra bi swar li jibqgħu sejrin għal madwar 270 metru mil Lvant għall Punent u għal 200 metru mit Tramuntana għan Nofsinhar Il Kastell ta Byblos Il Kastell ta Byblos inbena mill ġellieda tal Kruċjati fis seklu 12 Jinsab fis sit arkeoloġiku ħdejn il port Il Knisja ta San Ġwann il Battista Ix xogħol tal kostruzzjoni fuq il knisja beda matul il Kruċjati fl 1115 Tqieset bħala katidral u nqerdet parzjalment minn terremot fl 1170 W K Iktar il quddiem ingħatat l Isqof Maronit bħala rigal mill Prinċep Yusuf Shihab Il Moskea ta Sultan Abduljid Il moskea l antika qrib il kastell tmur lura għall perjodu tal Mamluk u adottat isem is Sultan wara li rrinnovaha Il Kwartier Storiku u s Suq Fis sezzjoni tax Xlokk tal belt storika qrib id daħla tas sit arkeoloġiku hemm suq antik fejn it turisti jistgħu jixtru xi antikitajiet u xi tifkira jew sempliċement jimxu tul it toroq biċ ċagħaq u jgawdu l arkitettura Il Festival Internazzjonali ta Byblos Dan il festival muzikali tas sajf huwa avveniment annwali li jsir fil kwartier storiku tal belt It Tempju ta Baalat GebalNies notevoliMajdi Allawi twieled fl 1970 patri Maronit Libaniz fundatur ta assoċjazzjoniRelazzjonijiet internazzjonaliĠemellaġġi Byblos hija ġemellata ma Patras il Greċja il Greċja il Greċja in Nofsinhar tal Korsika Franza Franza il Libanu Valletta Malta Spanja it Turkija Gallerija Garfinkel Yosef 2004 Neolithique and Eneolithique Byblos in Southern Levantine Context In E J Peltenburg Alexander Wasse eds Neolithic Revolution New Perspectives on Southwest Asia in Light of Recent Discoveries on Cyprus Oxbow Books ISBN 978 1 84217 132 5 Dumper Michael Stanley Bruce E Abu Lughod Janet L 2006 Cities of the Middle East and North Africa ABC CLIO p 104 ISBN 1 57607 919 8 Byblos Ancient Phoenician City Lebanon Britannica www britannica com bl Ingliz Miġbur 2023 12 06 Byblos The world s 20 oldest cities Travel Ghostarchive ghostarchive org Miġbur 2023 12 06 Byblos Timeline www worldhistory org bl Ingliz Miġbur 2023 12 06 karim sokhn 2023 04 27 Byblos Site bl Ingliz Arkivjat minn l oriġinal fl 2023 12 07 Miġbur 2023 12 06 a b ċ Centre UNESCO World Heritage Byblos UNESCO World Heritage Centre bl Ingliz Miġbur 2023 12 06 Phoenician alphabet Definition Letters amp History Britannica www britannica com bl Ingliz Miġbur 2023 12 06