Azərbaycan
Deutschland
Lietuva
Malta
ශ්රී ලංකාව
Türkmenistan
Türkiyə
Украина
Šibenik bil Kroat ʃîbeniːk magħrufa storikament bħala Sebenico bit Taljan sebeˈniːko hija belt storika fil Kroazja li ti
Šibenik
Šibenik (bil-Kroat: [ʃîbeniːk] ⓘ), magħrufa storikament bħala Sebenico (bit-Taljan: [sebeˈniːko]), hija belt storika fil-Kroazja, li tinsab fid-Dalmazja ċentrali, fejn ix-xmara tnixxi fil-. Šibenik hija ċentru politiku, edukattiv, tat-trasport, industrijali u turistiku tal-Kontea ta' Šibenik-Knin, u hija wkoll it-tielet l-ikbar belt fir-reġjun tad-Dalmazja. Mill-2011, il-belt għandha 34,302 abitanti, filwaqt li l-muniċipalità għandha 46,332 abitant.
| Šibenik | |||
|---|---|---|---|
| Kroazja | |||
| | |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Kroazja | ||
| County of Croatia | Kontea ta' Šibenik-Knin | ||
| Kap tal-Gvern | (en) | ||
| Isem uffiċjali | Šibenik | ||
| Ismijiet oriġinali | Šibenik | ||
| Kodiċi postali | 22000 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 43°44′02″N 15°53′44″E / 43.7339°N 15.8956°EKoordinati: 43°44′02″N 15°53′44″E / 43.7339°N 15.8956°E | ||
| Šibenik Šibenik (Croatia) | |||
| Superfiċjenti | 399.5 kilometru kwadru, 44.1 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 0 m | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 42,599 abitanti (31 Awwissu 2021) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Fondazzjoni | 860s | ||
| Kodiċi tat-telefon | 022 | ||
| Żona tal-Ħin | |||
| bliet ġemellati | , , , | ||
| sibenik.hr | |||
Storja
Etimoloġija
Jeżistu diversi interpretazzjonijiet dwar isem Šibenik. Fil-ktieb tiegħu tas-seklu 15 De situ Illiriae et civitate Sibenici, jiddeskrivi l-isem u l-pożizzjoni ta' Šibenik. Huwa jattribwixxi l-oriġini ta' isem il-belt għall-fatt li hija mdawra minn palizzati magħmula minn šibe (stikek, bis-singular šiba). Interpretazzjoni oħra hija assoċjata mal-foresta permezz tat-toponimu Latin "Sibinicum", li kien ikopri mikroreġjun idjaq fi ħdan Šibenik fl-inħawi tal-.
Storja bikrija
Għad-differenza ta' bliet oħra tul il-kosta Adrijatika, li ġew stabbiliti mill-Griegi, mill- u mir-Rumani, Šibenik ġiet stabbilita mill-Kroati. Mill-iskavi tal-Kastell ta' San Mikiel ħareġ fid-dieher li s-sit kien ilu abitat ferm qabel il-wasla effettiva tal-Kroati. Issemmiet għall-ewwel darba bl-isem attwali fl-1066 f'Karta tar-Re Kroat u għal xi żmien kienet is-sede ta' dan ir-re Kroat. Għal dik ir-raġuni, Šibenik tissejjaħ ukoll "Krešimirov grad" (il-belt ta' Krešimir).
Bejn is-sekli 11 u 12, Šibenik għaddiet minn qawwa għall-oħra bejn Venezja, Biżanzju u l-Ungerija. Inħakmet mir-Repubblika ta' Venezja fl-1116, li kellha l-kontroll tagħha sal-1124, meta mbagħad tilfitha għal żmien qasir kontra l-Imperu Biżantin, u mbagħad reġgħet kisbet il-kontroll tagħha sal-1133 meta reġgħet ittieħdet mir-Renju tal-Ungerija. Imbagħad baqgħet tgħaddi minn qawwa għall-oħra diversi drabi oħra sal-1180.
Il-belt ingħatat l-istatus ta' belt fl-1167 mingħand . Kisbet id-djoċesi tagħha stess fl-1298.
Taħt Venezja u l-Asburgi
Il-belt, bħall-kumplament tad-Dalmazja, inizjalment irreżistiet kontra r-Repubblika Venezjana, iżda kellha ċċedi wara gwerra ta' tliet snin fl-1412. Taħt it-tmexxija Venezjana, Šibenik fl-1412 saret is-sede prinċipali tad-dwana u s-sede tal-uffiċċju tal-konsumaturi tal-melħ b'monopolju fil-kummerċ tal-melħ fi u fil-Baħar Adrijatiku kollu.
F'Awwissu 1417, l-awtoritajiet Venezjani kienu mħassba minħabba l-Morlaki u Slavi oħra mill-periferiji, li kienu theddida għas-sigurtà f'Šibenik. L-Imperu Ottoman beda jheddid lil Šibenik (magħrufa bħala Sebenico), bħala parti mit-taqbida tiegħu kontra Venezja, fl-aħħar tas-seklu 15, iżda qatt ma rnexxielu jaħkimha. Fis-seklu 16 inbniet il-Fortizza ta' San Nikola, u sas-seklu 17 il-fortifikazzjonijiet tagħha reġgħu ġew imtejba bil-fortizzi ta' San Ġwann (f'Tanaja) u ta' Šubićevac (f'Barone).
Il-Morlaki bdew jinsedjaw Šibenik matul il-Gwerra ta' Kreta (1645–1669).
Il-waqgħa tar-Repubblika ta' Venezja fl-1797 wasslet biex Sebenico taqa' taħt l-awtorità tal-monarkija tal-Asburgi.
Wara l-Kungress ta' Vjenna sal-1918, il-belt (reġgħet) saret parti mill-monarkija Awstrijaka (in-naħa tal-Awstrija wara l-kompromess tal-1867), kap tad-distrett bl-istess isem, u wieħed mit-13-il Bezirkshauptmannschaften fir-Renju tad-Dalmazja. L-isem Taljan Sebenico baqa' jintuża biss sal-ħabta tal-1871.
Fl-1872, fi żmien ir-Renju tad-Dalmazja, sar l-ewwel sindku Kroat tal-belt li ġie elett b'suffraġju universali. Huwa kien strumentali fil-proċess ta' mmodernizzar tal-belt, u huwa mfakkar b'mod partikolari għall-proġett tal-1895 biex it-toroq tal-belt jiddawlu permezz tal-Impjant Idroelettriku bikri ta' AC Jaruga. Fit-28 ta' Awwissu 1895, Šibenik saret l-ewwel belt fid-dinja b'tidwil tat-toroq b'kurrent alternat.
Seklu 20
Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, il-flotta navali tal-Awstrija u tal-Ungerija użat il-faċilitajiet tal-port tal-belt, u l-bastimenti militari li ħarbu l-forza tal-Alleati wara l-battalja tal-Kap ta' Rodoni (jew Gargano) sabu l-kenn hemmhekk, fejn kienu bbażati xi bastimenti militari oħra. Wara l-gwerra Šibenik ġiet okkupata mir-Renju tal-Italja sat-12 ta' Ġunju 1921. Bħala riżultat tat-Trattat ta' Rapallo, it-Taljani ċedew il-belt u saret parti mir-Renju tas-Serbi, Kroati u Sloveni. Wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, beda l-eżodu tat-Taljani tad-Dalmazja mill-belt. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, Šibenik ġiet annessa mill-Italja u saret parti mill-Governorat Taljan tad-Dalmazja mill-1941 sal-1943 u parti mill-provinċja ta' Zara. Il-partiġjani Komunisti ħelsu lil Šibenik fit-3 ta' Novembru 1944.
Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, il-belt saret parti mill-SFR Jugoslavja sa ma l-Kroazja ddikjarat l-indipendenza fl-1991.
Matul il-Gwerra tal-Indipendenza Kroata (1991–1995), Šibenik ġiet attakkata bil-kbir mill-Armata Popolari tal-Jugoslavja u mit-truppi paramilitari Serbi. Għalkemm kellha inqas armi, l-armata Kroata naxxenti u l-poplu ta' Šibenik irnexxielhom jiddefendu l-belt. Il-battalja damet sitt ijiem (mis-16 sat-22 ta' Settembru), u spiss tissejjaħ bħala "l-battalja ta' Settembru". Il-bombi ġarrbu ħsarat lil bosta binjiet u monumenti, inkluż il-koppla tal-Katidral ta' San Ġakbu ta' Šibenik u t-teatru li kien inbena fl-1870.
F'operazzjoni militari ta' Awwissu 1995, l-Armata Kroata għelbet lill-forzi Serbi u reġgħet kisbet il-kontroll taż-żoni okkupati, u b'hekk ir-reġjun irnexxielu jirkupra mill-gwerra u baqa' jiżviluppa bħala ċ-ċentru tal-kontea ta' Šibenik-Knin. Minn dak iż-żmien 'l hawn, iż-żoni tal-belt li kienu ġarrbu xi ħsarat ġew irrestawrati għalkollox.
Klima
Šibenik għandha klima Mediterranja (Csa), bi xtiewi umdużi u miti u bi sjuf nexfin. Jannar u Frar huma l-iksaħ xhur, filwaqt li Lulju u Awwissu huma l-iżjed xhur sħan. F'Lulju t-temperatura massima medja tkun madwar 30 °C (86 °F). Is-subtip tal-Klassifikazzjoni Klimatika ta' Köppen għal din il-klima hu "Csa" (Klima Mediterranja).
| Data klimatika għal Šibenik | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 21.4 (70.5) | 22.7 (72.9) | 26.2 (79.2) | 28.8 (83.8) | 34.0 (93.2) | 37.6 (99.7) | 38.2 (100.8) | 39.4 (102.9) | 35.4 (95.7) | 30.3 (86.5) | 28.4 (83.1) | 20.3 (68.5) | 39.4 (102.9) |
| Temp. għolja medja f'°C (°F) | 6.8 (44.2) | 7.4 (45.3) | 10.0 (50.0) | 13.6 (56.5) | 18.4 (65.1) | 22.2 (72.0) | 25.0 (77.0) | 24.6 (76.3) | 20.6 (69.1) | 16.3 (61.3) | 11.7 (53.1) | 8.2 (46.8) | 15.4 (59.7) |
| Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −10.2 (13.6) | −11.0 (12.2) | −7.5 (18.5) | −0.5 (31.1) | 2.3 (36.1) | 8.3 (46.9) | 11.6 (52.9) | 10.2 (50.4) | 6.9 (44.4) | 2.1 (35.8) | −6.6 (20.1) | −8.9 (16.0) | −11.0 (12.2) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 74.1 (2.92) | 60.1 (2.37) | 62.0 (2.44) | 62.7 (2.47) | 49.0 (1.93) | 53.0 (2.09) | 29.7 (1.17) | 44.9 (1.77) | 75.5 (2.97) | 82.7 (3.26) | 112.4 (4.43) | 95.2 (3.75) | 801.3 (31.57) |
| Medja ta' jiem bix-xita | 10 | 9 | 9 | 10 | 9 | 8 | 5 | 5 | 7 | 9 | 12 | 12 | 105 |
| Medja ta' jiem bil-borra | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 |
| Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 128.6 | 150.6 | 196.1 | 222.4 | 286.3 | 312.1 | 358.0 | 326.0 | 254.3 | 199.7 | 131.0 | 113.8 | 2,678.9 |
| Sors: is-Servizz Meteoroloġiku u Idroloġiku Nazzjonali tal-Kroazja. | |||||||||||||
Attrazzjonijiet ewlenin
Il-knisja ċentrali ta' Šibenik, il-Katidral ta' San Ġakbu, hija elenkata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.
Diversi arkitetti suċċessivi bnewha kompletament bil-ġebel bejn l-1431 u l-1536, bi stil Gotiku kif ukoll Rinaxximentali. Iċ-ċnagen tal-ġebel li jidħlu f'xulxin tal-bejt tal-katidral ġarrbu xi ħsarat meta l-belt ġiet ibbumbardjata mill-qawwiet tal- fl-1991. Minn dak iż-żmien 'l hawn saru t-tiswijiet meħtieġa.
Fortifikazzjonijiet f'Šibenik
| Katidral ta' San Ġakbu | |
|---|---|
| Pożizzjoni | Šibenik, il-Kroazja |
| Inbena | 1431-1536 |
| Stil arkitettoniku | Rinaxximent |
| Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO | |
| Tip | Kulturali |
| Kriterji | i, ii, iv |
| Deżinjazzjoni | 2000 (l-24 Sessjoni) |
| Nru ta' Referenza | 963 |
| Reġjun | Ewropa u l-Amerka ta' Fuq |
| Fortizza ta' San Nikola | |
|---|---|
| Pożizzjoni | Šibenik, il-Kroazja |
| Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO | |
| Tip | Kulturali |
| Kriterji | iii, iv |
| Deżinjazzjoni | 2017 (il-41 Sessjoni) |
| Parti minn | Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent |
| Nru ta' Referenza | 1533 |
| Reġjun | Ewropa u l-Amerka ta' Fuq |
Fil-belt ta' Šibenik hemm erba' fortizzi, u kull waħda għandha veduti tal-belt, tal-baħar u tal-gżejjer fil-qrib. Il-fortizzi issa huma destinazzjonijiet turistiċi:
- il-Fortizza ta' San Nikola (bil-Kroat: Tvrđava Sv. Nikole) hija fortizza li tinsab fil-gżira ta' Ljuljevac, fid-daħla tal-Fliegu ta' Sant'Antnin, faċċata tal-fanal tal-bajja ta' Jadrija. Ġiet inkluża fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bħala parti mill-Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent fl-2017;
- il-Fortizza ta' San Mikiel fiċ-ċentru storiku tal-belt;
- il-Fortizza ta' San Ġwann;
- il-Fortizza ta' Barone.
Wirt naturali
- Madwar 18-il kilometru (11-il mil) fit-Tramuntana tal-belt hemm il-, li huwa simili għall-Park Nazzjonali tal-Lagi ta' Plitvice, u huwa magħruf għall-bosta kaskati, flora, fawna, u fdalijiet storiċi u arkeoloġiċi.
- L-arċipelagu ta' Kornati, fil-Punent ta' Šibenik, jikkonsisti minn 150 gżira f'erja tal-baħar ta' madwar 320 km2 (124 mil kwadru), u b'hekk huwa l-iżjed arċipelagu dens fil-Baħar Mediterran.
Kultura
Il-kompożitur stabbilixxa s-Soċjetà Filarmonika tal-belt fl-1922. Il-kompożitur tas-seklu 19 Franz von Suppé kien parti min-nisġa kulturali tal-belt, peress li twieled fi Split fil-qrib.
Kull sajf isiru għadd ta' kunċerti u avvenimenti fil-belt, bosta minnhom fil-Fortizza ta' San Mikiel. Mill-2016 ukoll beda jittella' festival annwali tal-mużika, tal-arti u tas-saħħa fil-gżira ta' Obonjan fil-qrib (6 kilometri (3.7 mili) fil-Lbiċ tal-belt).
Il-Festival Internazzjonali tat-Tfal ta' Šibenik (Međunarodni Dječji Festival) isir kull sajf u jospita workshops għat-tfal, reċti u attivitajiet oħra. Mill-2011 sal-2013 ittella' l-Festival ta' Terraneo (festival tal-mużika) f'Awwissu ta' kull sena f'eks żona militari f'Šibenik, u mill-2014 Šibenik u bliet oħra fil-qrib bdew jospitaw is-suċċessur spiritwali, il-Festival ta' Super Uho. Šibenik tospita wkoll il-festival tal-Lejliet tal-Kanzunetta tad-Dalmazja (Večeri Dalmatinske Šansone), fit-tieni nofs ta' Awwissu.
Sport
Bħala belt sportiva famuża, Šibenik hija l-belt tat-twelid ta' bosta atleti ta' suċċess: Aleksandar Petrović, Dražen Petrović, Perica Bukić, Ivica Žurić, Predrag Šarić, Dario Šarić, Vanda Baranović-Urukalo, Danira Nakić, Nik Slavica, Miro Bilan, Dražan Jerković, Petar Nadoveza, Krasnodar Rora, Dean Računica, Mladen Pralija, Ante Rukavina, Duje Ćaleta-Car, Mile Nakić, Franko Nakić, Siniša Belamarić, Renato Vrbičić, Ivica Tucak, Andrija Komadina, Miro Jurić, Antonio Petković, Neven Spahija, Antonija Sandrić, Mate Maleš, Stipe Bralić, Franco Jelovčić, Nives Radić, Karmela Makelja, u bosta oħrajn.
Basketball
Il-Kumpless Sportiv ta' Baldekin kien il-kumpless ewlieni ta' KK Šibenik, il-klabb famuż tal-basketball li lagħab il-finali tat-Tazza Korać tal-FIBA darbtejn, kif ukoll il-finali tal-kampjonat Jugoslav tal-1982–1983. It-tim kien immexxi minn Dražen Petrović li dak iż-żmien kellu 19-il sena.
Il-klabb tal-basketball tan-nisa, ŽKK Šibenik, huwa fost l-iżjed klabb tal-basketball tan-nisa ta' suċċess fil-Kroazja, u rebaħ il-kampjonat Jugoslav fl-1991, it-Tazza Jugoslava darbtejn, il-kampjonat Kroat erba' darbiet, it-Tazza Kroata erba' darbiet, il-kampjonat Adrijatiku ħames darbiet, u t-Tazza ta' Vojko Herksel erba' darbiet.
Il-klabb tal-basketball tal-irġiel, Jolly Jadranska banka, li issa ġie xolt, lagħab fis-semifinali tal-play-offs tal-kampjonat Kroat darbtejn, kif ukoll fil-finali tat-Tazza ta' Krešimir Ćosić fl-istaġun tal-2016–2017.
L-ikbar suċċess ta' GKK Šibenka, klabb li ġie stabbilit fl-2010 wara li ġie xolt il-klabb famuż ta' KK Šibenik, wasal fl-istaġun tal-kampjonat Kroat tal-2016–2017, meta l-klabb lagħab is-semifinali tal-play-offs kontra t-tim qawwi ta' Cibona Żagreb. GKK Šibenka tilfu kontra Cibona Żagreb fis-semifinali.
Il-grawnd ta' Šubićevac, li jinsab fil-kwartier bl-istess isem, ilu l-grawnd ewlieni tal-klabb tal-futbol , li kien lagħab għal bosta snin fit-Tieni Kampjonat Jugoslav, u iktar 'il quddiem għal bosta snin fl-Ewwel Kampjonat Kroat. Fl-istaġun tal-2009–2010, il-klabb lagħab fil-finali tat-Tazza Kroata, u tilef kontra t-tim qawwi . Mill-2021, il-klabb reġa' qed jikkompeti fl-Ewwel Kampjonat Kroat.
Water polo
Il-klabb tal-water polo, VK Šibenik, li issa ġie xolt, jitqies bħala wieħed mill-aqwa klabbs tal-water polo tal-irġiel fl-eks Jugoslavja, u wasal fit-tieni post fil-kampjonat domestiku tal-1986–1987. Il-klabb lagħab ukoll fil-finali tat-Tazza Ewropea LEN tal-istaġun tal-2006–2007, iżda tilfu kontra Sintez Kazan. Barra minn hekk, il-klabb lagħab fit-Tornew LEN tal-2008–2009, immexxi darbtejn minn Ivica Tucak, illum il-ġurnata l-kowċ ewlieni tat-tim nazzjonali Kroat tal-irġiel.
Il-plejers internazzjonali Kroati tal-water polo, Perica Bukić u Renato Vrbičić, huma rebbieħ ta' medalji tal-Logħob Olimpiku. Huma rebħu medalji tad-deheb fil-Logħob Olimpiku tas-Sajf tal-1996 f'Atlanta. Ivica Tucak kienet l-iżjed kowċ ta' suċċess tat-tim nazzjonali Kroat tal-irġiel.
Demografija
| Sena | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1961 | 44,440 | — |
| 1971 | 47,122 | +6.0% |
| 1981 | 51,445 | +9.2% |
| 1991 | 55,842 | +8.5% |
| 2001 | 51,553 | −7.7% |
| 2011 | 46,332 | −10.1% |
| Sors: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857–2001, DZS, Żagreb, 2005 | ||
Fiċ-ċensiment Kroat tal-2011, il-popolazzjoni totali tal-belt ta' Šibenik kienet tammonta għal 46,332 ruħ, u b'hekk hija l-għaxar l-ikbar belt fil-Kroazja, b'34,302 abitanti fl-insedjament urban.
Miċ-ċittadini ta' Šibenik, 94.02 % kienet Kroati etniċi.
Il-lista ta' insedjament hija kif ġej:
- Boraja, popolazzjoni ta' 249 ruħ;
- Brnjica, popolazzjoni ta' 72 ruħ;
- Brodarica, popolazzjoni ta' 2,534 ruħ;
- Čvrljevo, popolazzjoni ta' 64 ruħ;
- Danilo, popolazzjoni ta' 376 ruħ;
- Danilo Biranj, popolazzjoni ta' 442 ruħ;
- Danilo Kraljice, popolazzjoni ta' 104 ruħ;
- Donje Polje, popolazzjoni ta' 267 ruħ;
- Dubrava kod Šibenika, popolazzjoni ta' 1,185 ruħ;
- Goriš, popolazzjoni ta' 147 ruħ;
- Gradina, popolazzjoni ta' 303 ruħ;
- Grebaštica, popolazzjoni ta' 937 ruħ;
- Jadrtovac, popolazzjoni ta' 171 ruħ;
- Kaprije, popolazzjoni ta' 189 ruħ;
- Konjevrate, popolazzjoni ta' 173 ruħ;
- Krapanj, popolazzjoni ta' 170 ruħ;
- Lepenica, popolazzjoni ta' 68 ruħ;
- Lozovac, popolazzjoni ta' 368 ruħ;
- Mravnica, popolazzjoni ta' 70 ruħ;
- Perković, popolazzjoni ta' 111-il ruħ;
- Podine, popolazzjoni ta' 26 ruħ;
- Radonić, popolazzjoni ta' 79 ruħ;
- Raslina, popolazzjoni ta' 567 ruħ;
- Sitno Donje, popolazzjoni ta' 561 ruħ;
- Slivno, popolazzjoni ta' 110 ruħ;
- Šibenik, popolazzjoni ta' 34,302 ruħ;
- Vrpolje, popolazzjoni ta' 776 ruħ;
- Vrsno, popolazzjoni ta' 67 ruħ;
- Zaton, popolazzjoni ta' 978 ruħ;
- Zlarin, popolazzjoni ta' 284
- Žaborić, popolazzjoni ta' 479 ruħ;
- Žirje, popolazzjoni ta' 103 ruħ.
Ekonomija
Port
Šibenik għandha wieħed mill-iżjed portijiet protetti fil-kosta Adrijatika Kroata u l-port jinsab fl-estwarju tax-xmara Krka. Il-kanal tal-approċċ huwa navigabbli minn vapuri b'piż mejjet sa 50,000 tunnellata. Il-port innifsu huwa fond sa 40 metru.
Trasport
Šibenik għandha stazzjon ferrovjarju li huwa venda tal-linja ferrovjarja lokali ta' bejn Perković u Šibenik, li hija fergħa tal-linja ferrovjarja M604 li tikkollega lil Żagreb u lil Split permezz ta' . Is-servizzi ferrovjarji huma operati mil-Linji Ferrovjarji Kroati.
Il-venda tal-karozzi tal-linja ta' Šibenik hija kkollegat mal-linji ta' kuljum tal-karozzi tal-linja li joperaw lejn il-bliet tal-madwar bħal Vodice, Pirovac u Biograd na Moru. Hemm kollegamenti tajbin lejn il-bliet ewlenin fil-Kroazja kollha: , Crikvenica, Żagreb, Osijek, Zadar, Split, Makarska u Dubrovnik.
Ġemellaġġi
Šibenik hija ġemellata ma':
- Civitanova Marche (mill-2002);
- San Benedetto del Tronto;
- Kreis Herford;
- Voiron;
- Vukovar (mill-2011);
- Pineto (mill-2016);
- Razlog (mill-2016);
- Veszprém.
Gallerija
Referenzi
Awtur: www.NiNa.Az
Data tal-pubblikazzjoni:
wikipedija, wiki, ktieb, kotba, librerija, artiklu, aqra, niżżel, b'xejn, download b'xejn, mp3, vidjo, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, stampa, mużika, kanzunetta, film, ktieb, logħba, logħob, mobbli, telefon, android, ios, apple, mowbajl, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, kompjuter, Informazzjoni dwar Šibenik, X'inhi Šibenik? Xi tfisser Šibenik?
Sibenik bil Kroat ʃibeniːk magħrufa storikament bħala Sebenico bit Taljan sebeˈniːko hija belt storika fil Kroazja li tinsab fid Dalmazja ċentrali fejn ix xmara tnixxi fil Sibenik hija ċentru politiku edukattiv tat trasport industrijali u turistiku tal Kontea ta Sibenik Knin u hija wkoll it tielet l ikbar belt fir reġjun tad Dalmazja Mill 2011 il belt għandha 34 302 abitanti filwaqt li l muniċipalita għandha 46 332 abitant Sibenik KroazjaAmministrazzjoniStat sovranKroazjaCounty of CroatiaKontea ta Sibenik KninKap tal Gvern en Isem uffiċjali SibenikIsmijiet oriġinali SibenikKodiċi postali 22000ĠeografijaKoordinati 43 44 02 N 15 53 44 E 43 7339 N 15 8956 E 43 7339 15 8956 Koordinati 43 44 02 N 15 53 44 E 43 7339 N 15 8956 E 43 7339 15 8956SibenikSibenik Croatia Superfiċjenti 399 5 kilometru kwadru 44 1 kilometru kwadruGħoli 0 mDemografijaPopolazzjoni 42 599 abitanti 31 Awwissu 2021 Informazzjoni oħraFondazzjoni 860sKodiċi tat telefon 022Zona tal Ħinbliet ġemellati sibenik hrStorjaEtimoloġija Jezistu diversi interpretazzjonijiet dwar isem Sibenik Fil ktieb tiegħu tas seklu 15 De situ Illiriae et civitate Sibenici jiddeskrivi l isem u l pozizzjoni ta Sibenik Huwa jattribwixxi l oriġini ta isem il belt għall fatt li hija mdawra minn palizzati magħmula minn sibe stikek bis singular siba Interpretazzjoni oħra hija assoċjata mal foresta permezz tat toponimu Latin Sibinicum li kien ikopri mikroreġjun idjaq fi ħdan Sibenik fl inħawi tal Storja bikrija Għad differenza ta bliet oħra tul il kosta Adrijatika li ġew stabbiliti mill Griegi mill u mir Rumani Sibenik ġiet stabbilita mill Kroati Mill iskavi tal Kastell ta San Mikiel ħareġ fid dieher li s sit kien ilu abitat ferm qabel il wasla effettiva tal Kroati Issemmiet għall ewwel darba bl isem attwali fl 1066 f Karta tar Re Kroat u għal xi zmien kienet is sede ta dan ir re Kroat Għal dik ir raġuni Sibenik tissejjaħ ukoll Kresimirov grad il belt ta Kresimir Bejn is sekli 11 u 12 Sibenik għaddiet minn qawwa għall oħra bejn Venezja Bizanzju u l Ungerija Inħakmet mir Repubblika ta Venezja fl 1116 li kellha l kontroll tagħha sal 1124 meta mbagħad tilfitha għal zmien qasir kontra l Imperu Bizantin u mbagħad reġgħet kisbet il kontroll tagħha sal 1133 meta reġgħet ittieħdet mir Renju tal Ungerija Imbagħad baqgħet tgħaddi minn qawwa għall oħra diversi drabi oħra sal 1180 Il belt ingħatat l istatus ta belt fl 1167 mingħand Kisbet id djoċesi tagħha stess fl 1298 Taħt Venezja u l Asburgi Il belt bħall kumplament tad Dalmazja inizjalment irrezistiet kontra r Repubblika Venezjana izda kellha ċċedi wara gwerra ta tliet snin fl 1412 Taħt it tmexxija Venezjana Sibenik fl 1412 saret is sede prinċipali tad dwana u s sede tal uffiċċju tal konsumaturi tal melħ b monopolju fil kummerċ tal melħ fi u fil Baħar Adrijatiku kollu F Awwissu 1417 l awtoritajiet Venezjani kienu mħassba minħabba l Morlaki u Slavi oħra mill periferiji li kienu theddida għas sigurta f Sibenik L Imperu Ottoman beda jheddid lil Sibenik magħrufa bħala Sebenico bħala parti mit taqbida tiegħu kontra Venezja fl aħħar tas seklu 15 izda qatt ma rnexxielu jaħkimha Fis seklu 16 inbniet il Fortizza ta San Nikola u sas seklu 17 il fortifikazzjonijiet tagħha reġgħu ġew imtejba bil fortizzi ta San Ġwann f Tanaja u ta Subicevac f Barone Il Morlaki bdew jinsedjaw Sibenik matul il Gwerra ta Kreta 1645 1669 Il waqgħa tar Repubblika ta Venezja fl 1797 wasslet biex Sebenico taqa taħt l awtorita tal monarkija tal Asburgi Wara l Kungress ta Vjenna sal 1918 il belt reġgħet saret parti mill monarkija Awstrijaka in naħa tal Awstrija wara l kompromess tal 1867 kap tad distrett bl istess isem u wieħed mit 13 il Bezirkshauptmannschaften fir Renju tad Dalmazja L isem Taljan Sebenico baqa jintuza biss sal ħabta tal 1871 Fl 1872 fi zmien ir Renju tad Dalmazja sar l ewwel sindku Kroat tal belt li ġie elett b suffraġju universali Huwa kien strumentali fil proċess ta mmodernizzar tal belt u huwa mfakkar b mod partikolari għall proġett tal 1895 biex it toroq tal belt jiddawlu permezz tal Impjant Idroelettriku bikri ta AC Jaruga Fit 28 ta Awwissu 1895 Sibenik saret l ewwel belt fid dinja b tidwil tat toroq b kurrent alternat Seklu 20 Mappa ta Sibenik tal bidu tas seklu 16 ta Matul l Ewwel Gwerra Dinjija il flotta navali tal Awstrija u tal Ungerija uzat il faċilitajiet tal port tal belt u l bastimenti militari li ħarbu l forza tal Alleati wara l battalja tal Kap ta Rodoni jew Gargano sabu l kenn hemmhekk fejn kienu bbazati xi bastimenti militari oħra Wara l gwerra Sibenik ġiet okkupata mir Renju tal Italja sat 12 ta Ġunju 1921 Bħala rizultat tat Trattat ta Rapallo it Taljani ċedew il belt u saret parti mir Renju tas Serbi Kroati u Sloveni Wara l Ewwel Gwerra Dinjija beda l ezodu tat Taljani tad Dalmazja mill belt Matul it Tieni Gwerra Dinjija Sibenik ġiet annessa mill Italja u saret parti mill Governorat Taljan tad Dalmazja mill 1941 sal 1943 u parti mill provinċja ta Zara Il partiġjani Komunisti ħelsu lil Sibenik fit 3 ta Novembru 1944 Borgo di Terra ta Sibenik kwartier lejn l art fl 1907 illum Poljana Fuq quddiem it Teatru Nazzjonali u fl isfond il Fortizza Tvrđava sv Mihovila Castel vecchio Wara t Tieni Gwerra Dinjija il belt saret parti mill SFR Jugoslavja sa ma l Kroazja ddikjarat l indipendenza fl 1991 Matul il Gwerra tal Indipendenza Kroata 1991 1995 Sibenik ġiet attakkata bil kbir mill Armata Popolari tal Jugoslavja u mit truppi paramilitari Serbi Għalkemm kellha inqas armi l armata Kroata naxxenti u l poplu ta Sibenik irnexxielhom jiddefendu l belt Il battalja damet sitt ijiem mis 16 sat 22 ta Settembru u spiss tissejjaħ bħala l battalja ta Settembru Il bombi ġarrbu ħsarat lil bosta binjiet u monumenti inkluz il koppla tal Katidral ta San Ġakbu ta Sibenik u t teatru li kien inbena fl 1870 F operazzjoni militari ta Awwissu 1995 l Armata Kroata għelbet lill forzi Serbi u reġgħet kisbet il kontroll taz zoni okkupati u b hekk ir reġjun irnexxielu jirkupra mill gwerra u baqa jizviluppa bħala ċ ċentru tal kontea ta Sibenik Knin Minn dak iz zmien l hawn iz zoni tal belt li kienu ġarrbu xi ħsarat ġew irrestawrati għalkollox KlimaSibenik għandha klima Mediterranja Csa bi xtiewi umduzi u miti u bi sjuf nexfin Jannar u Frar huma l iksaħ xhur filwaqt li Lulju u Awwissu huma l izjed xhur sħan F Lulju t temperatura massima medja tkun madwar 30 C 86 F Is subtip tal Klassifikazzjoni Klimatika ta Koppen għal din il klima hu Csa Klima Mediterranja Data klimatika għal Sibenik Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena Temp għolja rekord f C F 21 4 70 5 22 7 72 9 26 2 79 2 28 8 83 8 34 0 93 2 37 6 99 7 38 2 100 8 39 4 102 9 35 4 95 7 30 3 86 5 28 4 83 1 20 3 68 5 39 4 102 9 Temp għolja medja f C F 6 8 44 2 7 4 45 3 10 0 50 0 13 6 56 5 18 4 65 1 22 2 72 0 25 0 77 0 24 6 76 3 20 6 69 1 16 3 61 3 11 7 53 1 8 2 46 8 15 4 59 7 Temp baxxa rekord f C F 10 2 13 6 11 0 12 2 7 5 18 5 0 5 31 1 2 3 36 1 8 3 46 9 11 6 52 9 10 2 50 4 6 9 44 4 2 1 35 8 6 6 20 1 8 9 16 0 11 0 12 2 Preċipitazzjoni medja f mm pulzieri 74 1 2 92 60 1 2 37 62 0 2 44 62 7 2 47 49 0 1 93 53 0 2 09 29 7 1 17 44 9 1 77 75 5 2 97 82 7 3 26 112 4 4 43 95 2 3 75 801 3 31 57 Medja ta jiem bix xita 10 9 9 10 9 8 5 5 7 9 12 12 105 Medja ta jiem bil borra 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 3 Medja ta sigħat ta xemx fix xahar 128 6 150 6 196 1 222 4 286 3 312 1 358 0 326 0 254 3 199 7 131 0 113 8 2 678 9 Sors is Servizz Meteoroloġiku u Idroloġiku Nazzjonali tal Kroazja Attrazzjonijiet ewleninIl knisja ċentrali ta Sibenik il Katidral ta San Ġakbu hija elenkata bħala Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO Diversi arkitetti suċċessivi bnewha kompletament bil ġebel bejn l 1431 u l 1536 bi stil Gotiku kif ukoll Rinaxximentali Iċ ċnagen tal ġebel li jidħlu f xulxin tal bejt tal katidral ġarrbu xi ħsarat meta l belt ġiet ibbumbardjata mill qawwiet tal fl 1991 Minn dak iz zmien l hawn saru t tiswijiet meħtieġa Il Katidral ta San Ġakbu Il Fortizza ta San Nikola Fortifikazzjonijiet f Sibenik Katidral ta San Ġakbu Pozizzjoni Sibenik il Kroazja Inbena 1431 1536 Stil arkitettoniku Rinaxximent Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO Tip Kulturali Kriterji i ii iv Dezinjazzjoni 2000 l 24 Sessjoni Nru ta Referenza 963 Reġjun Ewropa u l Amerka ta Fuq Fortizza ta San Nikola Pozizzjoni Sibenik il Kroazja Sit ta Wirt Dinji tal UNESCO Tip Kulturali Kriterji iii iv Dezinjazzjoni 2017 il 41 Sessjoni Parti minn Opri Venezjani tad Difiza bejn is sekli 15 u 17 Stato da Terra Stato da Mar tal Punent Nru ta Referenza 1533 Reġjun Ewropa u l Amerka ta Fuq Fil belt ta Sibenik hemm erba fortizzi u kull waħda għandha veduti tal belt tal baħar u tal gzejjer fil qrib Il fortizzi issa huma destinazzjonijiet turistiċi il Fortizza ta San Nikola bil Kroat Tvrđava Sv Nikole hija fortizza li tinsab fil gzira ta Ljuljevac fid daħla tal Fliegu ta Sant Antnin faċċata tal fanal tal bajja ta Jadrija Ġiet inkluza fil lista tas Siti ta Wirt Dinji tal UNESCO bħala parti mill Opri Venezjani tad Difiza bejn is sekli 15 u 17 Stato da Terra Stato da Mar tal Punent fl 2017 il Fortizza ta San Mikiel fiċ ċentru storiku tal belt il Fortizza ta San Ġwann il Fortizza ta Barone Wirt naturali Madwar 18 il kilometru 11 il mil fit Tramuntana tal belt hemm il li huwa simili għall Park Nazzjonali tal Lagi ta Plitvice u huwa magħruf għall bosta kaskati flora fawna u fdalijiet storiċi u arkeoloġiċi L arċipelagu ta Kornati fil Punent ta Sibenik jikkonsisti minn 150 gzira f erja tal baħar ta madwar 320 km2 124 mil kwadru u b hekk huwa l izjed arċipelagu dens fil Baħar Mediterran KulturaIl kompozitur stabbilixxa s Soċjeta Filarmonika tal belt fl 1922 Il kompozitur tas seklu 19 Franz von Suppe kien parti min nisġa kulturali tal belt peress li twieled fi Split fil qrib Kull sajf isiru għadd ta kunċerti u avvenimenti fil belt bosta minnhom fil Fortizza ta San Mikiel Mill 2016 ukoll beda jittella festival annwali tal muzika tal arti u tas saħħa fil gzira ta Obonjan fil qrib 6 kilometri 3 7 mili fil Lbiċ tal belt Il Festival Internazzjonali tat Tfal ta Sibenik Međunarodni Djecji Festival isir kull sajf u jospita workshops għat tfal reċti u attivitajiet oħra Mill 2011 sal 2013 ittella l Festival ta Terraneo festival tal muzika f Awwissu ta kull sena f eks zona militari f Sibenik u mill 2014 Sibenik u bliet oħra fil qrib bdew jospitaw is suċċessur spiritwali il Festival ta Super Uho Sibenik tospita wkoll il festival tal Lejliet tal Kanzunetta tad Dalmazja Veceri Dalmatinske Sansone fit tieni nofs ta Awwissu Sport Bħala belt sportiva famuza Sibenik hija l belt tat twelid ta bosta atleti ta suċċess Aleksandar Petrovic Drazen Petrovic Perica Bukic Ivica Zuric Predrag Saric Dario Saric Vanda Baranovic Urukalo Danira Nakic Nik Slavica Miro Bilan Drazan Jerkovic Petar Nadoveza Krasnodar Rora Dean Racunica Mladen Pralija Ante Rukavina Duje Caleta Car Mile Nakic Franko Nakic Sinisa Belamaric Renato Vrbicic Ivica Tucak Andrija Komadina Miro Juric Antonio Petkovic Neven Spahija Antonija Sandric Mate Males Stipe Bralic Franco Jelovcic Nives Radic Karmela Makelja u bosta oħrajn Basketball Il Kumpless Sportiv ta Baldekin kien il kumpless ewlieni ta KK Sibenik il klabb famuz tal basketball li lagħab il finali tat Tazza Korac tal FIBA darbtejn kif ukoll il finali tal kampjonat Jugoslav tal 1982 1983 It tim kien immexxi minn Drazen Petrovic li dak iz zmien kellu 19 il sena Il klabb tal basketball tan nisa ZKK Sibenik huwa fost l izjed klabb tal basketball tan nisa ta suċċess fil Kroazja u rebaħ il kampjonat Jugoslav fl 1991 it Tazza Jugoslava darbtejn il kampjonat Kroat erba darbiet it Tazza Kroata erba darbiet il kampjonat Adrijatiku ħames darbiet u t Tazza ta Vojko Herksel erba darbiet Il klabb tal basketball tal irġiel Jolly Jadranska banka li issa ġie xolt lagħab fis semifinali tal play offs tal kampjonat Kroat darbtejn kif ukoll fil finali tat Tazza ta Kresimir Cosic fl istaġun tal 2016 2017 L ikbar suċċess ta GKK Sibenka klabb li ġie stabbilit fl 2010 wara li ġie xolt il klabb famuz ta KK Sibenik wasal fl istaġun tal kampjonat Kroat tal 2016 2017 meta l klabb lagħab is semifinali tal play offs kontra t tim qawwi ta Cibona Zagreb GKK Sibenka tilfu kontra Cibona Zagreb fis semifinali Futbol Il grawnd ta Subicevac li jinsab fil kwartier bl istess isem ilu l grawnd ewlieni tal klabb tal futbol li kien lagħab għal bosta snin fit Tieni Kampjonat Jugoslav u iktar il quddiem għal bosta snin fl Ewwel Kampjonat Kroat Fl istaġun tal 2009 2010 il klabb lagħab fil finali tat Tazza Kroata u tilef kontra t tim qawwi Mill 2021 il klabb reġa qed jikkompeti fl Ewwel Kampjonat Kroat Water polo Il klabb tal water polo VK Sibenik li issa ġie xolt jitqies bħala wieħed mill aqwa klabbs tal water polo tal irġiel fl eks Jugoslavja u wasal fit tieni post fil kampjonat domestiku tal 1986 1987 Il klabb lagħab ukoll fil finali tat Tazza Ewropea LEN tal istaġun tal 2006 2007 izda tilfu kontra Sintez Kazan Barra minn hekk il klabb lagħab fit Tornew LEN tal 2008 2009 immexxi darbtejn minn Ivica Tucak illum il ġurnata l kowċ ewlieni tat tim nazzjonali Kroat tal irġiel Il plejers internazzjonali Kroati tal water polo Perica Bukic u Renato Vrbicic huma rebbieħ ta medalji tal Logħob Olimpiku Huma rebħu medalji tad deheb fil Logħob Olimpiku tas Sajf tal 1996 f Atlanta Ivica Tucak kienet l izjed kowċ ta suċċess tat tim nazzjonali Kroat tal irġiel DemografijaPopolazzjoni storika ta Sibenik Sena Pop 1961 44 440 1971 47 122 6 0 1981 51 445 9 2 1991 55 842 8 5 2001 51 553 7 7 2011 46 332 10 1 Sors Naselja i stanovnistvo Republike Hrvatske 1857 2001 DZS Zagreb 2005 Fiċ ċensiment Kroat tal 2011 il popolazzjoni totali tal belt ta Sibenik kienet tammonta għal 46 332 ruħ u b hekk hija l għaxar l ikbar belt fil Kroazja b 34 302 abitanti fl insedjament urban Miċ ċittadini ta Sibenik 94 02 kienet Kroati etniċi Il lista ta insedjament hija kif ġej Boraja popolazzjoni ta 249 ruħ Brnjica popolazzjoni ta 72 ruħ Brodarica popolazzjoni ta 2 534 ruħ Cvrljevo popolazzjoni ta 64 ruħ Danilo popolazzjoni ta 376 ruħ Danilo Biranj popolazzjoni ta 442 ruħ Danilo Kraljice popolazzjoni ta 104 ruħ Donje Polje popolazzjoni ta 267 ruħ Dubrava kod Sibenika popolazzjoni ta 1 185 ruħ Goris popolazzjoni ta 147 ruħ Gradina popolazzjoni ta 303 ruħ Grebastica popolazzjoni ta 937 ruħ Jadrtovac popolazzjoni ta 171 ruħ Kaprije popolazzjoni ta 189 ruħ Konjevrate popolazzjoni ta 173 ruħ Krapanj popolazzjoni ta 170 ruħ Lepenica popolazzjoni ta 68 ruħ Lozovac popolazzjoni ta 368 ruħ Mravnica popolazzjoni ta 70 ruħ Perkovic popolazzjoni ta 111 il ruħ Podine popolazzjoni ta 26 ruħ Radonic popolazzjoni ta 79 ruħ Raslina popolazzjoni ta 567 ruħ Sitno Donje popolazzjoni ta 561 ruħ Slivno popolazzjoni ta 110 ruħ Sibenik popolazzjoni ta 34 302 ruħ Vrpolje popolazzjoni ta 776 ruħ Vrsno popolazzjoni ta 67 ruħ Zaton popolazzjoni ta 978 ruħ Zlarin popolazzjoni ta 284 Zaboric popolazzjoni ta 479 ruħ Zirje popolazzjoni ta 103 ruħ EkonomijaPort Sibenik għandha wieħed mill izjed portijiet protetti fil kosta Adrijatika Kroata u l port jinsab fl estwarju tax xmara Krka Il kanal tal approċċ huwa navigabbli minn vapuri b piz mejjet sa 50 000 tunnellata Il port innifsu huwa fond sa 40 metru TrasportSibenik għandha stazzjon ferrovjarju li huwa venda tal linja ferrovjarja lokali ta bejn Perkovic u Sibenik li hija fergħa tal linja ferrovjarja M604 li tikkollega lil Zagreb u lil Split permezz ta Is servizzi ferrovjarji huma operati mil Linji Ferrovjarji Kroati Il venda tal karozzi tal linja ta Sibenik hija kkollegat mal linji ta kuljum tal karozzi tal linja li joperaw lejn il bliet tal madwar bħal Vodice Pirovac u Biograd na Moru Hemm kollegamenti tajbin lejn il bliet ewlenin fil Kroazja kollha Crikvenica Zagreb Osijek Zadar Split Makarska u Dubrovnik ĠemellaġġiSibenik hija ġemellata ma Civitanova Marche mill 2002 San Benedetto del Tronto Kreis Herford Voiron Vukovar mill 2011 Pineto mill 2016 Razlog mill 2016 Veszprem GallerijaReferenzi Central Bureau of Statistics web dzs hr Miġbur 2024 04 18 DHMZ klima hr Miġbur 2024 04 18