Università Nazzjonali Awtonoma tal Messiku

L-Università Nazzjonali Awtonoma tal-Messiku jew l-UNAM (bl-Ispanjol: Universidad Nacional Autónoma de México, UNAM) hija università pubblika tar-riċerka fil-Belt tal-Messiku, il-Messiku. B'mod konsistenti tiġi kklassifikata bħala waħda mill-aqwa universitajiet fl-Amerka Latina, fejn hija wkoll l-ikbar f'termini ta' ammont ta' studenti. Parti mill-kampus prinċipali tal-UNAM fil-Belt tal-Messiku, magħrufa bħala Ciudad Universitaria (Belt Universitarja), hija Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Din il-parti ġiet iddisinjata minn uħud mill-iżjed arkitetti rinomati tal-Messiku tas-seklu 20 u ospitat il-Logħob Olimpiku tas-sajf tal-1968. Fil-kampus prinċipali ġew impittra affreski minn uħud mill-iżjed artisti rinomati fl-istorja tal-Messiku, fosthom u . B'rati ta' aċċettazzjoni li normalment ikunu taħt l-10 %, l-UNAM hija magħrufa wkoll għall-proċess ta' aċċettazzjoni kompetittiv tagħha. Ir-rebbieħa Messikani kollha tal-Premju Nobel kienu studenti jew għallmu fl-UNAM.

Università Nazzjonali Awtonoma tal-Messiku

public research university, open-access publisher, university

Data meta nħoloq	22 Settembru 1910
Native label	Universidad Nacional Autónoma de México
Short name	UNAM
Funder	Open Society Foundations, Open Society Foundations, Open Society Foundations, Open Society Foundations
Participant in	Event Horizon Telescope
Rector	Enrique Graue Wiechers, Leonardo Lomeli Vanegas
Pajjiż	Messiku
Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab	Belt tal-Messiku
Koordinati	19°19′44″N 99°11′14″W
Post tal-kwartieri ġenerali	Coyoacán
Premjijiet mogħtija	Princess of Asturias Award for Communications and Humanities
Sit uffiċjali	https://www.unam.mx/, http://www.unam.mx
Affiliated worker organisation	Q134473783, Q134473808

L-UNAM ġiet stabbilita fil-forma moderna tagħha fit-22 ta' Settembru 1910 minn bħala alternattiva lajka għall-predeċessur tagħha, l-Università Rjali u Papali tal-Messiku (l-ewwel università bl-istil tal-Punent fl-Amerka ta' Fuq, stabbilita fl-1551). L-UNAM kisbet awtonomija amministrattiva mill-gvern fl-1929. Dan wassal biex l-università jkollha l-libertà li tiddefinixxi l-kurrikulu tagħha stess u tamministra l-baġit tagħha mingħajr l-interferenza tal-gvern. Dan kellu effett qawwi fuq il-ħajja akkademika fl-università, fejn uħud isostnu li ta spinta lil-libertà u lill-indipendenza akkademika. L-UNAM kienet ukoll il-post fejn twieled il-moviment tal-istudenti tal-1968.

Storja

L-istabbiliment tal-università jmur lura għall-1551, meta , ir-Re ta' Spanja (, l-Imperatur tal-Imperu Ruman Sagru) ħareġ digriet dwar l-istabbiliment tal-Università tal-Messiku. L-università ngħatat isem ġdid fit-22 ta' Settembru 1910 minn Justo Sierra, li dak iż-żmien kien il-Ministru għall-Edukazzjoni fir-reġim ta' , li pprova joħloq istituzzjoni differenti ħafna mill-prekursur tagħha tas-seklu 19, l-Università Rjali u Papali tal-Messiku, li kienet ġiet stabbilita fil-21 ta' Settembru 1551 permezz ta' digriet irjali mill-Prinċep Eredi Filippu f'isem u li ngħalqet għalkollox fl-1865 minn . Minflok reġa' ta l-ħajja lil istituzzjoni li hu qies bħala anakronistika b'rabtiet sfiqa mal-Knisja Kattolika Rumana, huwa kellu l-għan li joħloq fużjoni u fl-istess ħin ikabbar il-kulleġġi deċentralizzati tal-edukazzjoni għolja tal-Belt tal-Messiku (inkluż l-eks fakultajiet tal-università l-antika), u joħloq università ġdida, b'natura lajka u b'ambitu nazzjonali, li twassal għal riorganizzazzjoni tal-edukazzjoni għolja fil-pajjiż, isservi bħala mudell għall-pożittiviżmu u tħaddan l-ideat tal-liberaliżmu Messikan dominanti.

Il-proġett inizjalment għaqqad flimkien il-kulleġġi tal-Belle Arti, tan-Negozju, tax-Xjenza Politika, tal-Ġurisprudenza, tal-Inġinerija, tal-Mediċina, fost oħrajn, u l-iskejjel preparatorji nazzjonali; l-ewwel rettur tal-università kien .

L-isfidi tal-università l-ġdida kienu l-iktar politiċi, minħabba r- li kienet għaddejja u l-fatt li l-gvern federali kellu kontroll dirett fuq il-politiki u l-kurrikulu tal-università; uħud irreżistew l-istabbiliment tagħha għal raġunijiet filosofiċi. Din l-oppożizzjoni wasslet għal tfixkil fil-funzjonament tal-università meta l-instabbiltà politika obbligat ir-riżenji fil-gvern, inkluż dik tal-President Díaz. Internament, l-ewwel strajk tal-istudenti seħħ fl-1912 bi protesta kontra l-metodi ta' eżaminar introdotti mid-direttur tal-Fakultà tal-Ġurisprudenza, . Sa Lulju ta' dik is-sena, il-maġġoranza tal-istudenti tad-dritt iddeċidew li jabbandunaw l-università biex jissieħbu fl-Iskola Ħielsa tad-Dritt li kienet għadha kemm inħolqot.

Fl-1914 l-isforzi inizjali biex tinkiseb l-awtonomija għall-università fallew. Fl-1920, sar ir-rettur. Fl-1921, huwa ħoloq is-siġill tal-iskola: ix-xbieha ta' ajkla u ta' kondor wara mappa tal-Amerka Latina, mill-fruntiera tat-Tramuntana tal-Messiku sa , u l-motto, "L-Ispirtu għandu jitkellem għall-poplu tiegħi". L-isforzi biex tinkiseb l-awtonomija għall-università komplew fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. F'nofs is-snin 20 tas-seklu 20, it-tieni mewġa ta' strajkijiet tal-istudenti opponiet sistema ġdida tal-għoti tal-marki. L-istrajkijiet kienu jinkludu dimostrazzjonijiet kbar fejn bosta studenti abbandunaw il-klassijiet fl-iskola tad-dritt u kien hemm konfrontazzjonijiet mal-pulizija fl-iskola tal-mediċina. L-istudenti li ħadu sehem fl-istrajkijiet kienu appoġġati minn bosta professuri u negozjati sussegwenti eventwalment wasslu l-awtonomija għall-università. L-istituzzjoni ma baqgħetx iktar dipendenza tas-Segretarjat tal-Edukazzjoni Pubblika; ir-rettur tal-università sar l-awtorità finali, u b'hekk elimina ħafna mid-diskrepanza fl-awtorità li kienet toħloq il-konfużjoni.

Matul is-snin 30 tas-seklu 20, ir-rettur tal-UNAM kien . Il-gvern ipprova jimplimenta edukazzjoni soċjalista fl-universitajiet Messikani, iżda Gómez Morín, bosta professuri, u l-Kattoliċi opponew dan it-tentattiv bħala ksur tal-libertà akkademika. Gómez Morín, bl-appoġġ ta' grupp ta' studenti stabbiliti mill-, l-Unión Nacional de Estudiantes Católicos, irnexxielu jopponi l-edukazzjoni soċjalista. L-UNAM appoġġat ir-rikonoxximent taċ-ċertifikati akkademiċi mill-iskejjel preparatorji Kattoliċi, u dan ivvalida l-funzjoni edukattiva tagħhom. L-UNAM kellha rwol importanti fl-istabbiliment tal-istituzzjoni tal-Ġiżwiti fl-1943, l-Universidad Iberoamericana fl-1943. Madankollu, l-UNAM opponiet inizjattivi fl-Universidad Iberoamericana fis-snin ta' wara, u opponiet l-istabbiliment ta' esponenti fir-relazzjonijiet industrijali u l-komunikazzjoni.

Fl-1943 ttieħdu d-deċiżjonijiet inizjali biex l-università tiġi ttrasferita mid-diversi binjiet li kienet tokkupa fiċ-ċentru tal-belt lejn kampus ġdid u kkonsolidat; is-Ciudad Universitaria (litteralment Belt Universitarja) l-ġdida ġiet stabbilita f'San Ángel, fin-Nofsinhar tal-belt. L-ewwel ġebla li tpoġġiet kienet dik tal-fakultà tax-Xjenzi, l-ewwel binja tal-Belt Universitarja. Il-President Miguel Alemán Valdés ipparteċipa fiċ-ċerimonja fl-20 ta' Novembru 1952. L-Istadjum Olimpiku Universitarju ġie inawgurat fl-istess jum. Fl-1957 il-Kunsill tad-Dottorati nħoloq biex jirregola u jorganizza l-istudji universitarji.

Strajk kbir ieħor tal-istudenti, mill-ġdid minħabba r-regolamenti dwar l-eżamijiet, seħħ fl-1966. L-istudenti invadew ir-rettorat u obbligaw lir-rettur jirriżenja. Il-Bord tar-Reġġenti ma aċċettax din ir-riżenja, għaldaqstant il-professuri strajkjaw, u pparalizzaw l-università u obbligaw lill-Bord jaċċetta. Fis-sajf, seħħew protesti vjolenti f'għadd ta' kampusijiet tal-iskejjel preparatorji affiljati tal-università. Il-pulizija ħadu l-kontroll ta' diversi kampusijiet tal-edukazzjoni għolja u ndarbu xi persuni.

L-istudenti fl-UNAM, flimkien ma' universitajiet oħra tal-Belt tal-Messiku, immobilizzaw il-moviment tal-istudenti tal-Messiku tal-1968, il-protesti kontra l-Logħob Olimpiku tal-1968 fil-Belt tal-Messiku, iżda wkoll firxa sħiħa ta' tensjonijiet politiċi u soċjali. Matul Awwissu 1968, iffurmaw protesti fil-kampus prinċipali kontra l-azzjonijiet tal-pulizija fiċ-ċentru tal-belt. Il-protesti kibru f'moviment tal-istudenti li talab ir-riżenja tal-kap tal-pulizija, fost affarijiet oħra. F'Settembru saru protesti oħra, li kulma jmur saru iktar frekwenti u attiraw iktar nies. Matul laqgħa tal-mexxejja tal-istudenti, l-armata sparat fuq il-binja ta' Chihuahua f', fejn suppost kien hemm l-organizzazzjoni tal-istudenti. Fil-massakru ta' Tlatelolco, l-azzjoni tal-pulizija rriżultat f'ħafna imwiet, midruba u detenuti. Il-protesti komplew wara dan l-avveniment. Għaxart ijiem wara biss, sar il-ftuħ tal-Logħob Olimpiku tal-1968 fl-Istadjum Universitarju. L-università ngħalqet għat-tul tal-Logħob Olimpiku.

Fis-snin 70 u 80 tas-seklu 20 infetħu kampusijiet anċillari f'partijiet oħra tal-Messiku u f'inħawi fil-qrib, sabiex is-sistema tiġi ddeċentralizzata. Kien hemm xi strajkijiet żgħar tal-istudenti, l-iktar minħabba s-sistema tal-għoti tal-marki u t-tagħlim.

L-aħħar strajk kbir tal-istudenti fl-università seħħ fl-1999-2000 meta l-istudenti għalqu l-kampus għal kważi sena biex jipprotestaw kontra proposta biex l-istudenti li jkunu jifilħu jkollhom iħallsu l-ekwivalenti ta' 150 dollaru Amerikan għal kull semestru. Saru referenda kemm mill-università kif ukoll mill-università u minn dawk li kienu jipproponu u jieħdu sehem fl-istrajks, iżda l-ebda naħa ma aċċettat ir-riżultati tan-naħa l-oħra. Skont ordni ta' mħallef, il-pulizija daħlet fil-binjiet okkupati minn dawk li kienu qed jagħmlu l-istrajk fis-7 ta' Frar 2000, u temmew l-istrajk.

Fl-2009 l-università ngħatat il-Premju tal-Prinċep tal-Asturias għall-Komunikazzjoni u għall-Umanitajiet, bħala l-bidu taċ-ċelebrazzjoni taċ-ċentenarju tagħha b'diversi attivitajiet li baqgħu sejrin sal-2011.

L-UNAM b'mod attiv inkludiet il-minoranzi f'diversi oqsma edukattivi, bħat-teknoloġija. Fl-2016, l-università adottat pjattaforma tan-Nazzjonijiet Uniti fil-kampusijiet kollha tagħha sabiex tappoġġa u tagħti s-setgħa lin-nisa.

Siġill

, li kien ir-rettur tal-universitá fl-1920, esprima l-importanza li tintemm l-oppressjoni u li ma jibqax ikun hemm tixrid tad-demm fil-konfrontazzjonijiet bħalma kien hemm fl-imgħoddi, u minflok l-università tkun post tal-kultura u tal-edukazzjoni li permezz tagħhom tinkiseb era ġdida fil-pajjiż, fejn il-Messikani jkollhom f'moħħhom il-ħtieġa li l-popli u l-kulturi jingħaqdu lil hinn mill-fatturi spiritwali, razzjali u territorjali, u jirriflettu l-unifikazzjoni tal-Amerikani Latini. Dawn l-elementi ġew riflessi fis-siġill tal-università, rappreżentata b'ajkla Messikana u kondor tal-Andes, li jiffurmaw ajkla b'żewġt irjus, appoġġata b'allegorija tal-vulkani u kaktus, li jirrappreżentaw l-għeruq tal-Messikani. Fil-parti ċentrali tat-tarka hemm il-mappa tal-Amerka Latina, mill-fruntiera tat-Tramuntana tal-Messiku sal-Kap Horn. Mal-mappa hemm il-frażi "Għall-poplu tiegħi għandu jitkellem l-ispirtu". Fil-parti ta' fuq tas-siġill hemm żigarella bil-kliem "L-Università Awtonoma Nazzjonali tal-Messiku".

Motto

Il-motto tal-università nazzjonali, "Għall-poplu tiegħi għandu jitkellem l-ispirtu", jiżvela l-vokazzjoni umanistika li biha ġiet stabbilita. L-awtur ta' din il-frażi, José Vasconcelos, sar rettur fl-1920, fil-qafas tar-Riforma Universitarja tal-Amerka Latina, u fi żmien meta t-tamiet tar-Rivoluzzjoni Messikana kienu għadhom ħajjin. Kien hemm fidi kbira nazzjonalistika u l-ispirtu ta' fidwa kien estiż fl-ambjent. "Dan il-motto ifisser twemmin li r-razza tagħna se telabora kultura ta' tendenzi ġidda, ta' essenza spiritwali u ħielsa", spjega l-"Master of America" meta ppreżenta l-proposta bil-motto. Iktar 'il quddiem, jispeċifika: "Immaġinajt it-tarka tal-università li ppreżentajt lill-Kunsill, bejn wieħed u ieħor bil-kliem tal-motto, li jfisser li qomna minn lejl twil ta' oppressjoni".

Emblema

Fl-20 ta' April 1974, ir-rettur ta' dak iż-żmien ppreżenta l-emblema sportiva ġdida tal-UNAM fl-Awditorju tal-Fakultà tax-Xjenzi. L-università kkummissjonat id-disinn lil , bħala parti mir-rinnovazzjoni tad-Direttorat Ġenerali tal-Attivitajiet tal-Isport u tar-Rikreazzjoni. L-emblema ntgħażlet fost 16-il emblema, u kienu meħtieġa iktar minn 800 skizz.

L-emblema tikkonsisti minn wiċċ puma lewn id-deheb, magħmul mill-kontorn ta' ponn magħluq, fuq triangolu blu bit-truf ittondjati. Min-naħa l-oħra, dan it-triangolu jesprimi t-tliet pilastri fundamentali tal-università: l-edukazzjoni, ir-riċerka u d-diffużjoni tal-kultura.

L-emblema tal-puma sservi bħala siġill għat-timijiet sportivi tal-università. Fl-2013, il-gazzetta Brittanika The Guardian inkludietha f'lista ta' wħud mill-iżjed emblemi notevoli fil-futbol.

Kampusijiet

Belt Universitarja

Il-"Belt Universitarja" hija l-kampus prinċipali tal-UNAM, u tinsab fid-distrett ta' Coyoacán fil-parti tan-Nofsinhar tal-Belt tal-Messiku. Il-kostruzzjoni tal-kampus ċentrali tal-UNAM kienet l-idea ċentrali ta' żewġ studenti mill-Iskola Nazzjonali tal-Arkitettura fl-1928: Mauricio De Maria y Campos u Marcial Gutiérrez Camarena. Ġiet iddisinjata mill-arkitetti Mario Pani, Armando Franco Rovira, Enrique del Moral, Eugenio Peschard, Ernesto Gómez Gallardo Argüelles, Domingo García Ramos, u oħrajn bħal Mauricio De Maria y Campos li dejjem wera interess kbir li jipparteċipa fil-proġett. L-arkitetti De Maria y Campos, Del Moral u Pani ngħataw ir-responsabbiltà bħala diretturi u koordinaturi biex kull wieħed minnhom jassenja arkitett għal kull binja jew struttura qrib l-Istadjum Olimpiku Universitarju, madwar 40 fakultà u istituti, iċ-Ċentru Kulturali, riżerva ekoloġika, il-Librerija Ċentrali, u xi mużewijiet. Inbniet matul is-snin 50 tas-seklu 20 fuq lava antika li ssolidifikat biex tissostitwixxi għadd ta' binjiet sparpaljati fil-Belt tal-Messiku, fejn kienu jingħataw il-klassijiet. Tlestiet fl-1954, u kważi hija reġjun separat fi ħdan il-Belt tal-Messiku, bir-regoli, bil-kunsilli u sa ċertu punti bil-pulizija tagħha stess, b'mod iktar fundamentali mill-biċċa l-kbira tal-universitajiet madwar id-dinja.

F'Ġunju 2007, il-kampus prinċipali tal-Belt Universitarja ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.

Kampusijiet anċillari

Minbarra l-Belt Universitarja (Ciudad Universitaria), l-UNAM għandha diversi kampusijiet fiż-Żona Metropolitana tal-Belt tal-Messiku (Acatlán, Aragón, Cuautitlán, Iztacala u Zaragoza), kif ukoll oħrajn f'diversi postijiet madwar il-Messiku (f'Santiago de Querétaro, Morelia, Mérida, , , , u ), immirati l-iktar lejn ir-riċerka u l-istudji universitarji tal-ewwel lawrija. Il-Fakultà tal-Mużika tagħha, li qabel kienet l-Iskola Nazzjonali tal-Mużika, tinsab f'Coyoacán. Iċ-Ċentru tat-Tagħlim għall-Barranin għandu kampus f', fl-istat ta' Guerrero fin-Nofsinhar tal-Messiku, li jiffoka fuq il-lingwa Spanjola u l-kultura Messikana għall-barranin, kif ukoll postijiet oħra fid-distrett lussuż ta' Polanco fiċ-ċentru tal-Belt tal-Messiku.

L-università għandha skejjel ta' estensjoni fl-Istati Uniti u fil-Kanada, li jiffukaw fuq il-lingwa Spanjola, il-lingwa Ingliża, il-kultura Messikana, u, fil-każ tal-UNAM fil-Kanada, il-lingwa Franċiża. Fl-Istati Uniti hemm l-UNAM ta' San Antonio, Texas; l-UNAM ta' Los Angeles, California; l-UNAM ta' Chicago, Illinois; u l-UNAM ta' Seattle, Washington.

Topera Ċentri għall-Istudji Messikani u/jew ĊentrI tat-Tagħlim għall-Barranin f'Beijing, iċ-Ċina (b'mod konġunt mal-Università tal-Istudji Barranin ta' Beijing); f'Madrid, Spanja (b'mod konġunt mal-Istitut Cervantes); f', il-Costa Rica (b'mod konġunt mal-Università ta' Costa Rica); f'Londra, ir-Renju Unit (mal-King's College London); f'Pariġi, Franza (b'mod konġunt mal-Università ta' Pariġi-Sorbonne); u f'Northridge, California, l-Istati Uniti (b'mod konġunt mal-California State University Northridge).

Mużewijiet u binjiet ta' interess

Palacio de Minería

Il-Palazz Kolonjali tax-Xogħol fil-Minjieri jinsab fiċ-ċentru storiku tal-Belt tal-Messiku u jaqa' taħt ir-responsabbiltà tal-Fakultà tal-Inġinerija tal-UNAM. Qabel kien magħruf bħala L-Iskola tal-Inġinerija, għandu tliet sulari, u jospita il-Fiera Internazzjonali tal-Kotba ("Feria Internacional del Libro" jew "FIL") u l-Jum Internazzjonali tal-Kungress tas-Sigurtà tal-Qasam tal-Kompjuters ("DISC"). Barra minn hekk, fih hemm wirja permanenti ta' kotba storiċi, l-iktar opri topografiċi u naturalisti ta' xjenzati Messikani tas-seklu 19, li tinstab fl-eks librerija tal-Iskola tal-Inġinerija. Fih ukoll diversi wirjiet marbuta max-xogħol fil-minjieri, li kien qasam ċentrali tal-inġinerija matul il-kolonizzazzjoni Spanjola. Il-binja titqies bħala wieħed mill-iżjed eżempji sinifikanti tal-arkitettura Messikana ta' żmienha, iddisinjata minn Manuel Tolsa matul it-tmexxija kolonjali Spanjola bi stil Neoklassiku tas-seklu 18.

Casa del Lago

Id-Dar tal-Lag fil- fil-Belt tal-Messiku hija post iddedikat għal attivitajiet kulturali, fosthom iż-żfin inġenerali, it-teatru u ż-żfin klassiku. Tintuża wkoll bħala post fejn jiltaqgħu diversi organizzazzjonijiet u kumitati universitarji.

Mużew ta' San Ildefonso

Dan il-mużew u ċentru kulturali jitqies bħala l-post fejn twieled il-moviment tal-opri mal-ħitan (murales) Messikani. Il-Mużew ta' San Ildefonso inizjalment kien skola prestiġjuża tal-Ġiżwiti fejn l-istudenti kienu jgħixu u jistudjaw fiha, u wara l-Gwerra tar-Riforma, reġgħet saret prestiġjuża fil-qasam edukattiv bħala Skola Preparatorja Nazzjonali, marbuta mill-qrib mal-istabbiliment tal-UNAM. Din l-iskola u l-binja, ingħalqet għalkollox fl-1978, u mbagħad reġgħet infetħet bħala mużew u ċentru kulturali fl-1994, b'amministrazzjoni konġunt bejn l-UNAM, il-Kunsill Nazzjonali għall-Kultura u l-Arti u l-gvern tad-Distrett Federali tal-Belt tal-Messiku. Il-mużew għandu wirjiet permanenti u temporanji tal-arti u tal-arkeoloġija, kif ukol bosta affreski mpittra fuq il-ħitan tiegħu minn José Clemente Orozco, Diego Rivera u oħrajn. Il-kumpless jinsab bejn it-Triq ta' San Ildefonso u t-Triq ta' Justo Sierra fiċ-ċentru storiku tal-Belt tal-Messiku.

Mużew Universitarju ta' Chopo

Il-Mużew Universitarju ta' Chopo għandu arkitettura artistika, panewijiet kbar tal-kristall u żewġ torrijiet tal-ħadid iddisinjati minn Gustave Eiffel. Infetaħ b'parti mill-kollezzjoni tal-eks Mużew Pubbliku tal-Istorja Naturali, l-Arkeoloġija u l-Istorja, li eventwalment sar il-Mużew Nazzjonali tal-Kulturi. Intuża bħala l-Mużew Nazzjonali tal-Istorja Naturali għal kważi 50 sena, u issa jintuża għal wirjiet temporanji tal-arti viżiva.

Mużew Sperimentali ta' El Eco

Il-Museo Experimental El Eco huwa waħda miż-żewġ binjiet tal-artist modern Ġermaniż u huwa eżempju ta' arkitettura emozzjonali. Goeritz kien kollaboratur qrib tal-arkitett u awtur ta' diversi skulturi pubbliċi, inkluż it-Torres de Satélite. Il-binja ġiet akkwistata u rinnovata mill-Università Nazzjonali fl-2004 u mill-2005 tintuża għall-wiri tal-arti kontemporanja u għall-kompetizzjoni tal-arkitettura ta' Pabellón Eco li ssir kull sena.

Osservatorju Astronomiku Nazzjonali

L-Osservatorju Astronomiku Nazzjonali jinsab fil-katina muntanjuża ta' Sierra San Pedro Mártir f'Baja California, madwar 130 kilometru fin-Nofsinhar tal-fruntiera bejn l-Istati Uniti u l-Messiku. Ilu jopera mill-1970, u attwalment għandu tliet teleskopji kbar ta' riflessjoni.

Sit ta' Wirt Dinji

L-Università Nazzjonali Awtonoma tal-Messiku (UNAM) ġiet iddeżinjata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2007.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".

Rebbieħa tal-Premju Nobel

It-tliet rebbieħa Messikani kollha tal-Premju Nobel kien studenti tal-UNAM:

• - rebbieħ tal-Premju Nobel għall-Paċi tal-1982;
• - rebbieħ tal- tal-1990;
• - rebbieħ tal- tal-1995.

Barra minn hekk, ħdax-il għalliem tal-UNAM ħadu sehem fil-Premju Nobel għall-Paċi ( darbtejn), fl-1995, fl-2005 u fl-2007; bħala membri tal-Konferenza ta' Pugwash, tal-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija Atomika u l-Panel Intergovernattiv dwar it-Tibdil fil-Klima.

Nies notevoli

• , negozjant u wieħed mill-iżjed persuni sinjuri fid-dinja
• , fiżiku teoriku
• , arkitett
• , matematika
• , storiku
• , astrofiżiku
• , ekoloġista u ekonomista politiku
• , psikologa
• , matematika
• , filosfu u psikoanalista
• , matematiku
• , arkitett
• , politiku
• , politiku
• , filosfu
• , politiku miċ-Ċilì u segretarju tal-Organizzazzjoni tal-Istati Amerikani
• , antropologu u etnostoriku
• , filosfu
• , mużiċist (kitarra)
• , storiku u riċerkatur tal-lingwa Nahuatl
• , ekoloġista
• , astronawta
• , storiku u kittieb
• , skultur
• (1937-2018), kittieb u edukatur
• , fiżjologu
• (1935-1982), arkitett, arkeologu u matematiku
• , psikologu
• , filosfu Spanjol
• , fiżiku u riċerkatur tar-raġġi kożmiċi
• , kittieb
• , riċerkatur tar-robotika u fundatur tal-Istitut Messikan tar-Robotika
• , avukat
• , matematiku.

Studenti notevoli

Kapijiet ta' stat

• (President tal-Costa Rica fl-2002-2006)
• (President tal-Gwatemala fl-2000-2004)
• (President tal-Messiku fl-1988-1994)
• (President tal-Messiku fl-1976-1982)
• (President tal-Messiku fl-1970-1976)
• (President tal-Messiku fl-1946-1952)
• (President tal-Messiku fl-1982-1988)
• (Sindku tal-Belt tal-Messiku fl-2000-2005, President tal-Messiku mill-2018 sal-preżent).

Politiċi

• Abel Pacheco (President tal-Costa Rica)
• (Senatur tal-Istati Uniti minn California għal sajf)
• Alfonso Portillo (President tal-Gwatemala)
• Álvaro García Linera (Viċi President tal-Bolivja)
• (Sindku tal-Belt tal-Messiku)
• (Ministru tal-Kabinett f'diversi amministrazzjonijiet preċedenti, 1929, 1950)
• (Gvernatur ta' Baja California Sur)
• Claudia Sheinbaum (xjenzat, politiku u sindku tal-Belt tal-Messiku)
• (senatur u gvernatur ta' Chihuahua)
• (segretarju tal-gvern tal-Ekwador)
• (Deputat, Senatur u Gvernatur ta' Sonora)
• (Sindku tal-Belt tal-Messiku)
• (Senatur tal-Istati Uniti mill-Illinois, ma ggradwax fl-UNAM)
• (politiku Messikan li serva bħala Segretarju tal-Iżvilupp Soċjali)
• (senatur)
• (pubblikatur tal-Kosovo u mexxej tal-Partit tal-Kosovo ORA)

Diplomatiċi

• (Ministru Messikan tal-Affarijiet Barranin matul l-amministrazzjoni ta' Díaz Ordaz)
• (kittieb u politiku, Direttur-Ġenerali tal-UNESCO fl-1948-1952)
• (eks ambaxxatur għar-Russja, għal Franza u għar-Renju Unit; eks direttur tal-Fakultà tad-Dritt tal-UNAM)
• (ambaxxatur tal-Messiku għan-Niġerja)
• (Ministru Messikan tal-Affarijiet Barranin matul l-amministrazzjoni ta' Zedillo)

Artisti, kittieba u umanisti

• (artist)
• (filosfu u kittieb)
• (arkitett u pjanifikatur urban)
• (filosfu u kittieb)
• (reġista tal-films u rebbieħ tal-Academy Award għall-Aqwa Reġista fl-2014)
• (diplomatiku u infurzatur tat-Trattat ta' Tlatelolco, rebbieħ tal-Premju Nobel għall-Paċi)
• (kittieb, filosfu u diplomatiku)
• (attriċi)
• (attivista)
• (kittieb, poeta u attivista)
• (artist tal-affreski)
• (kittieb u filosfu mill-Ekwador)
• (kittieb, saġġista, u membru ta' El Colegio Nacional)
• (editorjalista u kittieb)
• (ġurnalista)
• (xeneġġatur u ħallieq tas-sitcoms El Chavo del Ocho u El Chapulín Colorado)
• (ġurnalista u kittieba)
• (kittieb)
• (kittieb)
• (kittieb politiku)
• (filosfu)
• (avukat, ġurnalist, u l-ewwel xandar televiżiv tal-aħbarijiet fil-Messiku)
• (soċjologu)
• (ġurnalist, personalità televiżiva u ufologu Messikan)
• (ġurnalist)
• (rumanzier u saġġista; direttur attwali ta' Canal 22 fit-televiżjoni privata Messikana)
• (kittieb u membru ta' El Colegio Nacional)
• (kittieba, storiku, riċerkatriċi, bibljofila, akkademika; membru tal-Ordni ta' Isabella l-Kattolika tal-gvern ta' Spanja fl-1966)
• (mużiċista)
• (kittieb)
• (kompożitur, kittieb, u studjuż tal-UNAM)
• (awtur, ġurnalist u fundatur tar-rivista tal-aħbarijiet Proceso. Huwa kien l-editur tal-gazzetta ta' kuljum Excélsior iżda tkeċċa minħabba l-President Luis Echeverría)
• (pittur)
• (kittieba u edukatriċi)
• (drammaturgu)
• (poeta u saġġista; rebbieħ tal-Premju Nobel għal-Letteratura)
• (soċjologu)
• (artist filmografiku)
• (arkitett iggradwat)
• (kittieba, lekċerer u akkademika)
• (kittieb, filosfu, poeta, femminista u diplomatiku)
• (kittieb u membru ta' El Colegio Nacional)
• Is-Subkmandant Marcos magħruf ukoll bħala (soċjologu, filosfu u fundatur tal-Armata Zapatista tal-Liberazzjoni Nazzjonali)
• (arkitett)
• (star tal-films)
• (kittieb u filosfu politiku; fl-1943 attenda l-UNAM qabel ma ġie kkummissjonat fl-Armata tal-Istati Uniti matul it-Tieni Gwerra Dinjija)

Tobba u kirurgi

• (viċi direttur ġenerali taċ-Ċentru għar-Riċerka dwar il-Mard Infettiv)
• (speċjalist tal-mard fil-pankreas, tal-kirurġija pankreatobiljarja u tal-kirurġija gastrointestinali fl-Isptar Ġenerali ta' Massachusetts, l-Istati Uniti)
• (tabib, kardjologu, xjenzat, kittieb, għalliem, storiku, artist u difensur soċjali prominenti)
• (tabib Messikan prominenti, li stabbilixxa l-ewwel żona tal-kardjoloġija fl-Isptar Ġenerali tal-Messiku. Huwa kien ir-rettur tal-Università Awtonoma Nazzjonali tal-Messiku (1965-1966). Huwa stabbilixxa diversi istituzzjonijiet Messikani tal-Kardjoloġija u nħatar tabib onorarju jew rettur ta' 95 università madwar id-dinja. Huwa kien membru fundatur ta' El Colegio Nacional fl-1943)
• (endokrinologu, li jispeċjalizza fil-bijopsija tat-tirojde, fid-dijabete tat-tip 1, fid-dijabete tat-tip 2 u fil-pompi tal-insulina fil-Wake Forest Baptist Medical Center, l-Istati Uniti)
• , espert tal-mard relatat mal-ikel u professur onorarju tal-Psikjatrija fil-Harvard Medical School
• (Hijo Predilecto de San Miguel de Allende, Benemérito de Guanajuato, Diputado Constituyente Congreso 1917)
• (tabib, professur, u Segretarju tas-Saħħa tal-Messiku)
• (pedjatra, president fundatur tas-Soċjetà Messikana tal-Mediċina Ġenomika)
• , professur distint u President tad-Dipartiment tal-Psikjatrija u x-Xjenzi Komportamentali fl-Università ta' New Mexico
• (direttur tal-Istitut Nazzjonali tal-Abbuż tad-Drogi)

Xjenzati

• (arkeologu)
• (biologu u evoluzzjonista, direttur taċ-Ċentru ta' Lynn Margulis għall-Bijoloġija Evoluzzjonarja)
• (astronomu u pijunier tas-simulazzjonijiet ta' strutturi fuq skala kbira)
• (kimiku u storiku li ħoloq it-terminu arte indocristiano u li kkontribwixxa għall-iskoperta tal-produzzjoni tal-lewn blu Maja)
• (arkeologu)
• (astronomu u direttur tal-Istitut ta' Max Planck għall-Astronomija)
• (astronomu, koskopritur tal-oġġett ta' Herbig-Haro)
• (bijologu u professur fin-Northwestern University)
• (botaniku u pijunier fil-qasam tal-istudju tal-fjuri neotropikali)
• (inġinier kimiku u viċi president għal-laboratorji nazzjonali, għall-istrateġija tax-xjenza, għall-innovazzjoni, u għall-inizjattivi globali fl-Università ta' Chicago)
• (koinventur tal-pillola kontraċettiva)
• (fiżiku teoriku, li bis-saħħa tax-xogħol tiegħu fil-qasam tal-partiċelli elementari rebaħ il-Premju tal-Prinċep tal-Asturias għall-Investigazzjoni Xjentifika u Teknika fl-1988 u l-Premju tax-Xjenza tal-UNESCO fl-1997)
• (koskopritur tad-dekompożizzjoni tal- bl-aerosols tal-klorofluworokarbonji, rebbieħ tal-)
• (fiżiku teoriku u komputazzjonali)
• (programmatur tas-software mingħajr ħlas)
• (teoriku tal-materja ratba)
• (espert tal-mekkanika tal-ħamrija, konsulent tal-enerġija nukleari u eks president tal-UNAM)
• (l-ewwel Messikan fl-ispazju)
• (fiżiku, fundatur tal-Istitut Nazzjonali tan-Nutrizzjoni)
• (ekonomista u President tal-Università ta' Bar-Ilan)
• (pijunier fit-teorija tal-graffs fil-Messiku)
• (newroxjenzat li ħadem fuq l-ipoteżi tal-kalċju tar-rilaxx tan-newrotrażmettituri)

Negozjanti

• (negozjant tal-inġinerija u r-raba' l-iktar persuna sinjura attwalment fid-dinja).

Atleti

• (plejer tal-futbol Messikan tar-Real Madrid C.F. u eks kowċ tat-tim nazzjonali tal-futbol tal-Messiku u tal-).
• (plejer tal-volleyball u inġinier Messikan, lagħab mal-Pumas UNAM u mat-tim nazzjonali tal-volleyball tal-Messiku tal-irġiel, fejn lagħab fil-Logħob Olimpiku ta' Rio tal-2016).

Organizzazzjoni

L-UNAM hija organizzata f'fakultajiet jew kulleġġi, iktar milli dipartimenti. Huma disponibbli l-ewwel lawriji kif ukoll studji postgradwatorji. L-UNAM hija responsabbli wkoll għall-Iskola Preparatorja Nazzjonali u għall-Kulleġġ tax-Xjenzi u l-Umanitajiet, li jikkonsistu minn diversi skejjel tal-edukazzjoni għolja fil-Belt tal-Messiku. Meta wieħed jgħodd l-istudenti kollha tal-UNAM fl-entitajiet edukattivi differenti, l-UNAM għandha iktar minn 324,413 student, u b'hekk hija waħda mill-ikbar universitajiet fid-dinja.

Fakultajiet u kulleġġi

L-UNAM għandha sett ta' fakultajiet li jkopru oqsma akkademiċi differenti bħall-inġinerija jew id-dritt. Il-fakultajiet kollha tal-UNAM joffru studji tal-ewwel lawrija u studji postgradwatorji (masters u dottorati). Madankollu, l-iskejjel li fl-UNAM jissejħu "skejjel nazzjonali" joffru biss studji tal-ewwel lawrija, u dawn it-tip ta' entitajiet edukattivi normalment ikunu ffukati l-iktar fuq l-esperjenza prattika. Dan huwa l-każ tal-Iskola Nazzjonali tal-Infermerija u tal-Ostetrija, u l-Iskola Nazzjonali tax-Xogħol Soċjali.

Lista ta' fakultajiet u istituti

• Fakultajiet (li joffru diplomi u lawriji)
  • Il-Fakultà tal-Kontabbiltà u tal-Amministrazzjoni
  • Il-Fakultà tal-Arkitettura
  • Il-Fakultà tal-Arti u tad-Disinn
  • Il-Fakultà tal-Kimika
  • Il-Fakultà tal-Ekonomija
  • Il-Fakultà tal-Inġinerija
  • Il-Fakultà tal-Edukazzjoni Għolja ta' Acatlán
  • Il-Fakultà tal-Edukazzjoni Għolja ta' Aragón
  • Il-Fakultà tal-Edukazzjoni Għolja ta' Cuautitlán
  • Il-Fakultà tal-Edukazzjoni Għolja ta' Iztacala
  • Il-Fakultà tal-Edukazzjoni Għolja ta' Zaragoza
  • Il-Fakultà tad-Dritt
  • Il-Fakultà tal-Mediċina
  • Il-Fakultà tal-Mużika
  • Il-Fakultà tal-Odontoloġija
  • Il-Fakultà tal-Filosofija u tal-Lingwi
  • Il-Fakultà tax-Xjenzi Politiċi u Soċjali
  • Il-Fakultà tal-Psikoloġija
  • Il-Fakultà tax-Xjenzi
  • Il-Fakultà tal-Mediċina Veterinarja u tal-Annimali
• Skejjel Nazzjonali (li joffru lawriji biss)
  • L-Iskola Nazzjonali tal-Infermerija u tal-Ostetrija
  • L-Iskola Nazzjonali tax-Xogħol Soċjali
  • L-Iskola Preparatorja Nazzjonali (b'disa' skejjel tal-edukazzjoni għolja)
  • L-Iskola Nazzjonali tal-Edukazzjoni Għolja ta' Morelia (fl-istat ta' Michoacan)
  • L-Iskola Nazzjonali tal-Edukazzjoni Għolja ta' León (fl-istat ta' Guanajuato)
  • L-Iskola Nazzjonali tal-Edukazzjoni Għolja ta' Mérida (fl-istat ta' Yucatán)
  • L-Iskola Nazzjonali tal-Edukazzjoni Għolja ta' Juriquilla (fl-istat ta' Querétaro)
  • L-Iskola u l-Kulleġġ Nazzjonali tax-Xjenzi u tal-Umanitajiet (b'ħames skejjel tal-edukazzjoni għolja)

Sistema Edukattiva tal-Università Miftuħa u Fuq Distanza

Is-Sistema Edukattiva tal-Università Miftuħa u Fuq Distanza jew "Sistema de Universidad Abierta y Educación a Distancia" (SUAyED) hija alternattiva għall-edukazzjoni fil-kampus tal-università. Il-programmi tal-edukazzjoni miftuħa jirrikjedu l-assitenza fil-kampus mill-inqas għal jum kull ħmistax, normalment nhar ta' Sibt (semipreżenza). Il-programmi tal-edukazzjoni fuq distanza jkunu online għalkollox u jużaw kontenut ipprovdut permezz ta' pjattaformi online, fejn l-istudenti, l-għalliema u l-pari jikkomunikaw ma' xulxin online. Madwar 32,000 student tal-UNAM isegwu programmi miftuħa jew fuq distanza.

Is-SUAyED toffri korsijiet tal-ewwel lawrija u studji postgradwatorji.

Riċerka

L-UNAM hija eċċellenza f'bosta oqsma tar-riċerka. L-università tospita bosta mill-istituzzjonijiet ewlenin tar-riċerka fil-Messiku. F'dawn l-aħħar snin, l-università attirat studenti u xjenzati professjonali mid-dinja kollha, l-iktar mir-Russja, mill-Indja u mill-Istati Uniti, u b'hekk inħolqot komunità xjentifika unika u diversifikata.

Ir-riċerka xjentifika fl-UNAM hija maqsuma bejn il-fakultajiet, l-istituti, iċ-ċentri u l-iskejjel, u tkopri firxa ta' dixxiplini fl-Amerka Latina. Xi istituti notevoli tal-UNAM huma l-Istitut tal-Astronomija, l-Istitut tal-Bijoteknoloġija, l-Istitut tax-Xjenzi Nukleari, l-Istitut tal-Ekoloġija, l-Istitut tal-Fiżika, l-Istitut tal-Enerġiji Rinnovabbli, l-Istitut tal-Fiżjoloġija Ċellulari, l-Istitut tal-Ġeofiżika, l-Istitut tal-Inġinerija, l-Istitut tar-Riċerka dwar il-Materjali, l-Istitut tal-Kimika, l-Istitut tax-Xjenza Bijomedika u l-Istitut tal-Matematika Applikata u r-Riċerka tas-Sistemi.

Iċ-ċentri tar-riċerka għandhom it-tendenza li jiffukaw fuq problemi multidixxiplinari li jkunu partikolarment rilventi għall-Messiku u għall-pajjiżi li qed jiżviluppaw, b'mod partikolari, iċ-Ċentru għax-Xjenzi Applikati u l-Iżvilupp Teknoloġiku, li jiffoka fuq ir-rabta bejn ix-xjenzi u l-problemi tad-dinja reali (eż. l-ottika u n-nanoxjenzi), u ċ-Ċentru għar-Riċerka dwar l-Enerġija, li jwettaq riċerka dinjija fl-enerġiji alternattivi.

Iċ-ċentri kollha tar-riċerka huma miftuħa għall-istudenti mid-dinja kollha. L-UNAM għandha għadd ta' programi għall-istudenti fi ħdan il-pajjiż, u jintużaw internships xjentifiċi biex titħeġġeġ ir-riċerka fil-pajjiż.

L-UNAM installat l-ewwel superkompjuter tagħha msejjaħ Sirio (Cray Y/MP) fl-1991. Mill-2013 topera superkompjuter imsejjaħ Miztli (HP) għar-riċerka xjentifika.

Studenti u fakultà

Sports, klabbs u tradizzjonijiet

Klabb tal-futbol professjonali

Il-klabb tal-futbol tal-UNAM, , jipparteċipa fil-, l-ogħla diviżjoni tal-futbol Messikan. Il-klabb rebaħ darbtejn wara xulxin l-Apertura u l-Clausura fl-2004. Il-grawnd tagħhom huwa l-Estadio Olímpico Universitario jew l-Istadjum Olimpiku Universitarju.

Tim tal-volleyball tal-Pumas

It-tim tal-volleyball tal-UNAM, Pumas, kellu suċċess kbir fuq livell nazzjonali u internazzjonali. Il-kowċ tat-tim nazzjonali tal-volleyball tal-Messiku kien jilgħab mal-Pumas, u diversi plejers tat-tim nazzjonali huma wkoll studenti tal-UNAM, u wħud lagħbu fil-Logħob Olimpiku ta' Rio.

Tradizzjonijiet kulturali

L-università għandha tradizzjoni li kull sena jsiru offerti (bl-Ispanjol: ofrenda) f'Jum il-Mejtin fil-pjazza prinċipali tal-Belt Universitarja. Kull fakultà tagħmel offerta, u fiċ-ċentru, normalment ikun hemm offerta kbira skont tema li tikkorrispondi mal-festivitajiet tal-università għal dik is-sena partikolari.

Attiviżmu politiku

L-istudenti u l-professuri tal-UNAM ġeneralment jitqiesu bħala attivi ħafna politikament fil-Messiku kollu. Mis-sena 2000, binja żgħira fil-Fakultà tal-Umanitajiet (qrib il-Librerija Ċentrali) effettivament kienet taħt il-kontroll ta' grupp ta' studenti anarkokomunisti, li bidlu isem il-post minn "Awditorju ta' Justo Sierra" għal "Awditorju ta' Che Guevara". Filwaqt li l-biċċa l-kbira tal-istudenti normalment ikunu qrib ideoloġiji u movimenti tax-Xellug, l-università pproduċiet ukoll diversi politiċi u negozjanti prominenti tal-Lemin u neoliberali, bħall-President , ir-rettur Kattoliku Manuel Gómez Morín u n-negozjant għani Carlos Slim.

L-istorja tal-UNAM wasslet biex l-università taqbeż ferm għall-minoranzi, speċjalment in-nisa fil-qasam tat-teknoloġija. Il-Fakultà tal-Inġinerija organizzat flimkien ma' wħud mill-ikbar Hackathons tal-Amerka Latina.

Assoċjazzjonijiet tal-istudenti

L-UNAM fiha diversi assoċjazzjonijiet tal-istudenti attwali li jipprovdu attivitajiet ekstrakurrikulari lill-komunità inġenerali, li jarrikkixxu l-attivitajiet universitarji b'avvenimenti kulturali, soċjali u xjentifiċi:

• Fundación UNAM;
• Nibiru Sociedad Astronomica;
• SAFIR.

Referenzi

1. ^ "QS Latin America University Rankings 2023". Top Universities (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
2. ^ Strauss, Karsten. "The Top 10 Universities In Latin America In 2017". Forbes (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
3. ^ "The UNAM is among the best universities in the world". El Universal (bl-Ispanjol). 2019-06-19. Miġbur 2022-10-23.
4. ^ Hollander, Kurt (2008-01-27). "A Campus Serves as a Needed Oasis in a Crowded City" (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
5. ^ ^{a b ċ} Centre, UNESCO World Heritage. "Central University City Campus of the <i>Universidad Nacional Autónoma de México</i> (UNAM)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
6. ^ Valle-Jones, Diego (2014-04-07). "Analysis of the UNAM's entrance exam". Diego Valle-Jones's Blog (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
7. ^ "History" (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
8. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2013-05-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-05-15. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
9. ^ Sierra, Justo (1910). "Discurso en el acto de la inauguración de la Universidad Nacional de México" (PDF). Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2008-10-03. Miġbur 2022-10-23.
10. ^ Lempérière, Annick. "Los dos centenarios de la Independencia mexicana (1910–1921): de la historia patria a la antropología cultural" (PDF). Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2008-10-03. Miġbur 2022-10-23.
11. ^ Garciadiego, Javier. "De Justo Sierra a Vasconcelos. La Universidad Nacional durante la Revolución Mexicana" (PDF). Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2011-08-17. Miġbur 2022-10-23.
12. ^ "Universidad Nacional Autónoma de México (UNAM)". Top Universities (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
13. ^ Natasha (2022-10-21). "35 Interesting & FUN Facts About Mexico". theworldpursuit.com (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
14. ^ Elizalde, Guadalupe, Piedras en el Camino de la UNAM, EDAMEX, 1999. p. 49.
15. ^ "University Officials Yield to Student Strike in Mexico". archive.nytimes.com. Miġbur 2022-10-23.
16. ^ "General Direction of International Affairs - UNAM, Mexico \ History". web.archive.org. 2014-08-14. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2014-08-14. Miġbur 2022-10-23.
17. ^ Méndez Arceo, Sergio (1990). La Real y Pontificia Universidad de México: antecedentes, tramitación y despacho de las reales cédulas de erección (in Spanish). Mexico City: Universidad Nacional Autónoma de México. pp. 93–100. ISBN 968-36-1704-2.
18. ^ Catholic Encyclopedia (1911), Catholic Encyclopedia, Volume 10, Appleton, p. 260, ISBN 9780595392414.
19. ^ Charles A. Hale (2014), The Transformation of Liberalism in Late Nineteenth-Century Mexico, Princeton University Press, p. 193, ISBN 9781400863228.
20. ^ "Acerca de la UNAM". web.archive.org. 2009-09-18. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2009-09-18. Miġbur 2022-10-23.
21. ^ ^{a b} "About UNAM". web.archive.org. 2009-02-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-02-01. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
22. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-06-04. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-06-04. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
23. ^ David Espinosa, Jesuit Student Groups, the Universidad Iberoamericana, and Political Resistance in Mexico, 1913-1979. Albuquerque: the University of New Mexico Press 2014, p. 11.
24. ^ Espinosa, Jesuit Student Groups, pp. 96-97.
25. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-04-12. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
26. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-03-05. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-03-05. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
27. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-04-12. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
28. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-04-12. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
29. ^ "About UNAM". web.archive.org. 2008-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-04-12. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
30. ^ "University Officials Yield to Student Strike in Mexico". archive.nytimes.com. Miġbur 2022-10-23.
31. ^ "Big Majority Votes to End Strike at Mexican University". archive.nytimes.com. Miġbur 2022-10-23.
32. ^ "BBC News | AMERICAS | Mexican police storm university". news.bbc.co.uk. Miġbur 2022-10-23.
33. ^ "archive.ph". archive.ph. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-08-25. Miġbur 2022-10-23.
34. ^ "UNAM celebra desde ahora su centenario | Ediciones Impresas Milenio". web.archive.org. 2009-10-20. Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-10-20. Miġbur 2022-10-23.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
35. ^ Torres, Karen Julibeth Quevedo (2015-03-08). "Ser ingeniera en los tiempos de Agustín Lara" (bl-Ispanjol). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-10-23. Miġbur 2022-10-23.
36. ^ Milenio.com "’Hackatón’ une a mujeres para crear casas inteligentes"
37. ^ "Facultad de Ingeniería / Coordinación de Comunicación". www.comunicacionfi.unam.mx. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-10-23. Miġbur 2022-10-23.
38. ^ "La UNAM respalda la igualdad de género con 'He for She'". Excélsior (bl-Ispanjol). 2016-08-29. Miġbur 2022-10-23.
39. ^ "UNAM se adhiere al programa He For She de la ONU". El Universal (bl-Ispanjol). 2016-08-29. Miġbur 2022-10-23.
40. ^ "He for She | TVUNAM". web.archive.org. 2016-10-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-10-04. Miġbur 2022-10-23.
41. ^ "Cumple 40 años el escudo de los Pumas de la UNAM". Excélsior (bl-Ispanjol). 2014-04-20. Miġbur 2022-10-23.
42. ^ "The Joy of Six: weird and wonderful football club crests | John Ashdown". the Guardian (bl-Ingliż). 2013-12-13. Miġbur 2022-10-23.
43. ^ "Creación de Ciudad Universitaria". www.comitedeanalisis.unam.mx. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-10-23. Miġbur 2022-10-23.
44. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Three new sites inscribed on UNESCO's World Heritage List". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-23.
45. ^ "All Nobel Peace Prizes". NobelPrize.org (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-24.
46. ^ "Boletines". web.archive.org. 2007-10-18. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-10-18. Miġbur 2022-10-24.
47. ^ "Forbes List Directory". Forbes (bl-Ingliż). Miġbur 2022-10-24.
48. ^ "Nombra la UNAM a Bernardo Sepúlveda, investigador extraordinario, y a Juan José Sánchez Sosa, profesor emérito". www.dgcs.unam.mx. Miġbur 2022-10-24.
49. ^ "Andrés Manuel López Obrador". gob.mx (bl-Ispanjol). Miġbur 2022-10-24.
50. ^ "Colegio Nacional". web.archive.org. 2014-03-09. Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-03-09. Miġbur 2022-10-24.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
51. ^ "About Mark | Mark Kirk | Senator for Illinois". web.archive.org. 2016-05-24. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-05-24. Miġbur 2022-10-24.
52. ^ "MIT Medical - Clinical Staff - Carlos Fernandez del Castillo". web.archive.org. 2007-12-18. Arkivjat mill-oriġinal fl-2007-12-18. Miġbur 2022-10-24.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
53. ^ "Docencia-Unidades académicas". web.archive.org. 2010-09-24. Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-09-24. Miġbur 2022-10-24.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
54. ^ Cervantes-Perez, Francisco; Vadillo, Guadalupe; Bucio, Jackeline; Herrera, Alma (2019-03-20). "Characterizing UNAM's Open Education System Using the OOFAT Model". The International Review of Research in Open and Distributed Learning (bl-Ingliż). 20 (4).
55. ^ "Daniel Vargas, un ingeniero de la UNAM que competirá en los Juegos Olímpicos". deporte.unam.mx. Miġbur 2022-10-24.